ZOEKEN NAAR
VERBAND TUSSEN
MYSTERIE EN
MENSENDIENST
Mes werd in beurs gezet
Theologen beraden zich
over toekomst van Kerk
Veelzijdige kunstvaardigheid
in objecten van Rudi Mausz
Canadees
gearresteerd
op Schiphol
ZATERDAG 12 SEPTEMBER 1970
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Van 12 tot 17 september belegt het tijdschr
Vüf
van de Kerk"), waar de
vooraanstaande katholieke theologen u
gehele wereld aanwezig zullen zijn. Ondei
van gesprek zün de volgende thema"
lunet ie van de theologie in de Kerk, de
van de christelijke boodschap, de agmvezi
van de Kerk in de maatschappij van m<
structuren voor de Kerk van de toekomst
dagen zullen de ruim tweehonderd
medewerkers plus nog duizend belangstellendei
zich buigen over de vraag, hoe de Kerk haa:
taak in de zich snel ontwikkelende mondial)
samenleving kan vervullen, en hoe het door he
concilie opgeroepen maar sindsdien sterl
aangetaste enthousiasme aangewakkerd kar
Het organiseren van dergelijke congressen
behoort tot de opzet van de stichting, die
Concilium uitgeeft. Tijdens het concilie was
gebleken, welke invloed de theologen konden
hebben op het geestelijk bewustwordingsproces
in de' Kerk, wanneer zij' erin slaagden hun
ideeën op heldere wijze over te dragen op de
mannen van de praktijk. Vaticanum II is niet
allereerst zo'n uniek en hoopgevend gebeuren
geworden door de officiële beraadslagingen
in de Sint-Pieter, maar door de spontane en
ongedwongen contacten; in de wandelgangen
en de directe"' discussies van de bisschoppen
met de theologen'in de avonduren. Daar werd
helt duidelijk, .hoe groot de noodzaak was van
een diepgaande vernieuwing en welke
belangrijke bijdtage een zich bij het moderne
leven aansluitende theologie hiertoe kon
leveren. De meeste bisschoppen waren naar
Rome gekomen met geen andere theologische
bagage dan de eeuwen lang op dezelfde wijze
geformuleerde ideeën, die zij bij hun opleiding
hadden meegekregen en die door de officiële
instanties tot dan toe waren verdedigd, maar
waaraan het leven was voorbijgegaan. Het
onderling contact deed hen beseffen, dat er.
niet alleen in hun land, maar overal een kloof
bestond tussen geloof en leven en dat daarom
het kerkelijk leven begon af te brokkelen. Zij
luisterden gretig naar de theologen, die al jaren
lang probeerden de brug te slaan tussen het
evangelie en het moderne denken, maar in
Rome het tegendeel van erkenning hadden
gevonden en daarom gedwongen waren, meer
aan de periferie van de Kerk. hun werk, od
dikwijls moeizame wijze, voort te zetten. De
meest bekende van hen zijn: Chenu, Rahner,
Schillebeeckx. De Lubac, Congar en Küng.
Ook voor hen was het concilie een gebeuren.
Zij werden tot hun eigen verrassing
geconfronteerd met een schreeuwende behoefte
aan hun theologie en waren bovendien in de
gelegenheid vier jaar achtereen elkaar
maandenlang te ontmoeten en te spreken. Die
zij als een tijd van snelle
wikkeling en reeds na twee
lond het voor hen vast, dat
het concilie een grote taak
een op het kerkelijk leven
bovendien dat een telkens
SCHILLEBEECKX
en vruchtbare on1
zittingsperioden s'
er in de tijd na
gerichte theologie
opnieuw ter beraadslaging samenkomen en
samenwerken van de theologen nodig zou zijn,
wilde het apostolisch werk van Vaticanum II
tot wasdom gebracht worden. Om dit te
realiseren nam de Nederlandse uitgever Paul
Brand het initiatief tot het oprichten van de
Stichting Concilium, die in zoveel mogelijk
talen oen gelijknamig tijdschrift zou uilgeven,
waarin door internationaal uitgekozen
vaklieden informatie
over nieuwe vragen
het, gehele gebied van de theologie en dit'
afgestemd op een lezerskring van mensen die
in de Kerk praktische verantwoordelijkheid
dragen en die daarnaast een samenwerkings-
v.rband van theologen z.ou vormen,, om regel-
1 rottige uitwisseling van gedachten mogelijk te
TEGENSPELERS
I^Apncilie i
rf?|üi hetotlïidschrifj gestart
lukte bijna alle theologen vkn naam,
de koers van Vaticanum li instemden, erbij
te betrekken. Het verschijnt nu vijf jaar, in
acht talen tegelijk, met een oplage van meer
dan veertigduizend. Ieder jaar wordt een uit
gebreide redactievergadering gehouden in
•feeds een ander centrum van' theologische
Sinds het voorspoedige begin is er veel gebeurd,
ook in de wereld van de theologen. De laatste
zittingen van het concilie lieten een groeiende
eensgezindheid zien, die belangrijke documenten
als de constitutie over de Kerk in de wereld, het
decreet over het oecumenisme en dat over de
godsdienstvrijheid mogelijk maakte.
Deze stukken zouden zonder het pionierswerk
ver de gehele
lii^H
meerderho
'lin'ge "verstandhouding !zou samenwerken, om
de lijn van Vaticanum II uit te werken en
door te trekken. Concilium zou de krachten
bundelen en de resultaten in brede kring
bekendmaken. De goede verstandhouding is
echter niet gebleven. Dat de theologen van de
Romeinse school (dat zijn niet alle in^Rome
werkendertheologen!). niet mee in ieë ginggn,
was niet verwonderlijk. Dat zij zich techtèr nog
zo sterk in de organen die voor de uitvoering
van de conciliebesluiten waren opgericht,
konden doen gelden, was een tegenvaller. Zij
ontpopten zich als krachtige tegenspelers van
de theologen rond Concilium, die van hun
kant ook niet op het punt van 1965 stil bleven
staan, maar poogden de nieuwe, gedeeltelijk
onvoorziene vragen te beantwoorden. Door
deze ontwikkeling namen enkele van de voor
mannen uit de tijd voor het concilie afstand
van het tijdschrift. Zo bijvoorbeeld de bekende
Franse jezuïet H. de Lubac, die zich ernstig
bezorgd toonde over enkele van de opgenomen
artikelen. Ook mgr. C. Colombo, die geldt als
de privé-theoloog van de paus. trad uitde
redactie. Dat wil niet zeggen dat Concilium
de spreekbuis werd van alleen de meest
pionierende figuren. Er zijn nog vele meer
gematigde theologen die met sympathie het
zoeken van hun radicalere collega's volgen en
met hen in een open discussie treden. Enkele
van de voornaamste leden van de door paus
Paulus opgerichte theologencommissie maken
deel uit van de redactie van Concilium. Het is
alleen een teken van de groeiende moeilijk
heden tussen de behoudende en de van de
noodzaak van diepgaande vernieuwing over
tuigde en daarom risico's nemende theologen.
Deze kwamen scherp tot uiting in de op
16 december 1968 gepubliceerde verklaring
over de vrijheid en de functie van de theologen
in de Kerk,.waarin achtendertig aan Concilium
verbonden theologen-de .gang vah'zaken»in de'
Romeinse congregatie)■voor de- geloofsleer>fldrt
de kaak stelden, naar aanleiding van' het
duistere proces tegen Schillebeeckx. Men zou
kunnen zeggen, dat het contact met wat zich
rechts van het midden beweegt, moeilijker
wordt en de tegenstelling met de geheel
rechtsen steeds scherper. In Rome heeft zich
PROTESTANTEN
waarin de Kerk v
had aangevoeld,
gelegd. De vrage
katholieke theo-
s werd de crisis
keerde en die pasu Johannes
n zijn volle omvang bloot
bleken veel groter en diep-
ianderd an de concilievaders haddt
Bovendien bleek het moeilijk, het contact tussen
het wereldepiscopaat en de theologen, dat zo
vruchtbaar was geweest, voort te zetcn, met
het gevolg dat menig bisschop, bijvoorbeeld in
Duitsland en Frankrijk, terugviel op oude
„zekerheden"' en terugschrok voor de uit
werking van de begonnen onderneming.
Daarbij komt dat de, aangemoedigde belang
stelling voor de niel-katholieke christenen en
de niet-gelovigen bij vele intellectuelen en
ook veel priesters-leidde tot de ontdekking,,
van' zéér boèièïidé' protestantseajviWurs, >die,(
diep ingaan op 'jhet, mu^rne-vdepkca ,en de
modeirie levensomstandigheden en van daaruit
het evangelie ondervragen: Bonhoeffer, Bult-
mann. Robinson. Harvey Cox, Moltmann en
vele anderen. Deze werden in katholieke kring
ineens veel meer gelezen dan de eigen theo-
veel duidelijker de door techniek en weten
schap bepaalde beschaving au sérieux, be
kommerden zich weinig om overgeleverde
vraagstellingen en boden een uitleg van het
evangelie die er een voor de huidige be
schaving zinvolle boodschap van maakte,
vooral door de nadruk te leggen op de door
het evangelie mogelijk gemaakte vrijheid tot
mensenliefde, op kleine en grote schaal.
Deze ontwikkeling heeft dc katholieke theo
logen overvraagd en hen ook wel de wind uit
de zeilen genomen Vele gelovigen waren blij
met de ontdekking van het evangelie als
boodschap van wereldwijde broederschap en
daadwerkelijke naastenliefde en misten de tra
ditionele geloofspunten als de godheid van
Christus, de drieëne God, de verrijzenis en het
eeuwig leven, een hiërarchisch kerkinstituut
dat allemaal voor het concrete leven? Tredend
en zo meer, eigenlijk niet, want wat betekende
in het nieuwe denkklimaat wil een belangrijke
groep katholieke theologen uitgaan van de
evangelische opdracht tot een reële inzet voor
de wereld en de naaste, daar in zekere zin
dus de eerste plaats aan geven, maar van
daaruit zoeken naar een nieuv
encycliek over de geboortenregeling. di
kwestie van het celibaat, de uitoefening vai
het gezag, etc. Iedereen erkent dat er we
belangrijker theologische problemen zijn,
deze kwesties kunnen ook niet onbesj
blijven, omdat er voor een groot deel di
geloofwaardigheid van de kerkelijk)
kondiging van afhangt.
•ken
STIMULANS
verband bestaat tussen het mysterie en de
mensendienst. Dit blijkt moeilijk en het valt
niet te ontkennen, nu men nog in een begin
stadium verkeert. Men wordt bovendien in dit
zoeken gehinderd door een aantal gerucht
makende binnenkerkelijke kwesties, zoals de
Dat alles verklaart een zeker klimaat van
vermoeidheid in de katholieke theologie. Er
komt niet zoveel uit de bus. Het lijkt ook
alsof de theologen, die hun stempel op het
concilie hebben gedrukt, geen gelijkwaardige
opvolgers krijgen. In Frankrijk is dit heel
frappant. Nog steeds zijn Chenu (75) en Congar
(66) de voormannen. Alleen in Duitsland en
mogelijk Amerika is een nieuwe generatie
theologen aan het opkomen, die beloften in
zich draagt. Zij komt in Brussel aan het woord.
Het groots opgezette, congres, dat onder leiding
staat van onze prof. Schillebeeckx en geopend
zal worden, door de moedige kardinaal Suenens,
onvermoeibaar'ijvepaéV voor het dóórzetten' van
de beivëg'fhg VSn1 Vaticanum II, kan belangrijk
zijn, als het een nieuwe stimulans weet te
geven aan het zoeken naar een zinvol spreken
over het mysterie van Jezus en de ver
nieuwende kracht, die ervan op de mensen
geschiedenis kan uitgaan
deels behorende
bonden ritme d
vrije beweging.
naken dec
druk- in de andere partij kan
werk of binden boeken in fantasie zich beter res
kostelijke omslagen. Zo ie- ren. Ritme, materiaalbe
mand is Rudi Mausz. van deling en sier zijn de
afkomst Duitser die al jaren factoren die in dit werk
en jaren in Nederland woont voren springen en deze
en werkt. Hij heeft de in- worden overkoepeld door
vloed van Das Bauhaus on- harmoniërende ten<
dergaan als een der zoveelste Naast de
rin onderscheidt
a. de optische effecten die
'erkelijk verrassend zijn.
laar hij kan die methodes
)stbaarheid".P Niet dal
ecten op zich zelf sch
•tegenwoordigen maa
len. Zijn la
doel dreigt
bij- beeld:
laat dat duidelijk
gepland r
Hoogstens kunnen we zeggen, dat
afbraakproces in de tweede helft
de week wat. rustiger werd. In enl
gevallen was er zelfs sprake van
heel licht herstel. Met andere wc
koersval waren dezelfde als vorige
week: de ernstige situatie in het Mid
den-Oosten, de onduidelijke houding
van Wall Street en last but not least,
de loonconflicten in eigen land. De
itakingsgolf dreigt steeds hoger te
worden en het gehele bedrijfsleven te
overspoelen. Tegenover
400
uldei
■oor volgend
jaar, is voor menigeen minder duide
lijk. Zeker, is echter wel dat van het
bedrijfsleven een zwaar financieel of
fer wordt gevraagd, dat vooral voor
de 'loonintensieve bedrijven de be
drijven met naar' verhouding meer
arbeidskrachteiv grote problemen
zal opleveren. Om nog maar niet te
spreken van de structureel zwakke
bedrijfstakken zoals bijvoorbeeld de
textiel en de scheepsbouwindustrie.
één kant
/an de medaille, de .bedrijfse
sche kant. Als de looneisen i
ligd zouden worde
korr
ïchter
'on Plettenberg stelt
Lcbtbaar worden, la enkels
consumptiestijging opgeroepen wor
den, een, stijgingsgolf die een sterk
inflatoir karakter draagt. Het ligt
voor de hand dat de ministers dit niet
met gekruiste armen zullen aanzien,
integendeel, de regering zal ongetwij
feld tegenmaatregelen nemen om de
wind uit de inflatiezeilen te nemen.
Mogelijkerwijs zal dit uitlopen op be
lastingverhogingen, die het bedrijfsle-
We zullen hoogstwaarschijnlijk vol-
ADVERTENTIE
NIEUW TELEFOONNUMMER
3 3 7 4 1
VAN WEEK TOT WEEK
kende maatregelen onder druk
komen te staan. De koersdruk za
wij over de gehele linie. Maar enl
bedrijfstakken werden duidelijk in
tang genomen ioals de bouwsec
waar het thans erg rommelt. In
eerste vier dagen san de beursw
zakte Bredere 35 punten, Nederht
16 punten, IBB (Kondor) 17 puni
Ballast-Nedam 35 punten. Hollan
Beton 35 punten. Van Hattum 15 p
ten en Bataafse Aannemingsmij
zien. Pakhoed zakte bijvoorbeeld maar
10 punten en Internatio-Müller slechts
Beide concerns ^ijn namelijk Vog^p
heel andere terreinen actief en hier
houdt de be
ning mee. Tot nu toe althan:
De scheepvaartbedrijven
evenmin aan de drul
duidelijk reke-
SCHIPHOL (ANP)
.loego-Slavische
Schiphol door
erd. omdat hij
het vliegtuig wilde i
doen gebruikelijk in deze tak aan
de lichte kant Zij varieerden van 3
tot 6 punten. Voor de bedrijfstak als
geheel genomen toch wel illustra-
Wie mocht denken dat we het nu wel
gehad hebben, vergist zich deerlijk. In
enkele gevallen was dc klap ook veel
zwaarder, namelijk bij de hooggeno-
teerde fondsen. Van der Grinten raak
te bijvoorbeeld in vier dagen 75 pun
ten kwijt en Elsevier zelfs 100 punten.
Om even bij de uitgeversmaatschap
pijen te blijven: VNU zakte 82 pun
ten, Kluwer 40 punten, Wegener 33
punten en in de chemisch-farmaceuti-
sche sector kwamen wij verliezen te
gen van 30 punten voor ACF, 42
punten voor Naarden. Het zijn echter
alle weer hooggenoteerde fondsen. Bij
de handelsondernemingen was Hagc-
het slachtoffer met 40 puntei
de
alle:
maakte op de plaats rust en Borsumij
trok zelfs 11 punten aan.
Tot slot nog enkele bijzonderheden.,
Kwatta schommelde nogal maar ver
loor uiteindelijk 5 punten tot 130 op
donderdag. De beurs had wekenlang
er op gegokt dat er een bod op de
aandelen van dit bedrijf zou komen,
maar nu bleek dat Kwatta een ander
chocoladebedrijf wil overnemen. Ta
baksindustrie Philips al een tijd
lang gedoodverfd als een fusiekandi
daat onderhandelt momenteel met
een Engels Concern over de verkoop
van haar sigarensector. De beurs nam
het nogal lakoniek op want donderdag
werd het 92 tegen 109 voor het be
kend worden van het bericht. Sterk in
de aandacht stond Matubel (exploita
tie van bioscooptheaters) door haar
koerssprong van 17 punten tot 185.
Tilburgse Waterleiding wist 13 punten
te klimmen tot 323 ook hier hebben
wij een bedrijf waar omheen de fu
siegeruchten maandenlang welig tie
ren. We hebben al met al een teleur
stellende week gehad. Het was \oor
e belej
t leuk.
Wat nog niet in
Van Dale staat'
DEN HAAG Het genootschap „On
ze Taal" houdt op zaterdag 17 oktober
zijn achtste congres in het Kurhaus te
Scheveningen. Motto van het congres is
„Wat nog niet in Van Dale staat cn
onderwerp: nieuwe woorden in het Ne
derlands. Sprekers zijn D. J. Veering,
redacteur Onze Taal, de hoogleraren
prof. dr. A. Reichling en prof. d r. F.
Zahn uit Amsterdam en prof. dr. K.
Heeroma uit Groningen en de literaire
criticus Kees Fens.
