VERKIEZINGEN IN CHILI:
TEST VOOR DEMOCRATIE
„Ik heb nog nooit mijn mond
voor iemand gehouden...
Onderzoek fraude
wijlen F. de Weert
pONDeRo^J
LseptemberJ
NAJAARSBEURS vakbeurzen verlichting inter decor toelevering meubelindustrie
Geven vrouwen
weer doorslag?
h experiment van Frei
ZEVENTIGIARIGE CORNELIS VEROLME:
Weense IJsrevue zoekt het vooral
in gemoedelijke en vrolijke sfeer
VS: Egypte
schendt
bestand
Wilson
(Canned Heat)
dood
VanDalsumprijs voor Bep Nooy
Amsterdamse
pers solidair
met redacties
ITRIJDAG 4 SEPTEMBER 1970
LEIDSE COURANT
PAGINA 9
(ADVERTENTIE)
KON. NED.
JAARBEURS
UTRECHT
zondag
[septem^
maandag"
LsepteLrc» 1
u/nsdag"
L§ept£,rcd
v"ufcnsdagl
9
l2eptemberj
vrijdag
LSEPTEMp^
OPENINGSTIJDEN ALLE BEURZEN
werkdagen van 9 -18 uur zondag 6 september van 10-18 uur
voordelige trein-toegangsbiljetten op ca.170 stations verkrijgbaar
(Van c
correspondent)
SANTIAGO Als vrouwen ergens
bij de verkiezingen wat in de melk te
brokkelen hebben, dan is het wel in
Chili. De twee laatste keren had de
Chileense president zijn verkiezing
vooral te danken aan de meerderheid
van vrouwelijke kiezers.
Vandaag kiezen 3'/» miljoen Chilenen
een nieuwe president. Waarschijnlijk
geven de vrouwen ook nu weer de
doorslag. Zij hebben de keuze uit drie
kandidaten, variërend van conserva
tief tot communistisch. Dat is op zich
al een unieke situatie voor Zuid-Ame-
rika, waar de meeste landen onder
autoritaire regimes leven, hetzij van
links, hetzij van rechts. Chili wordt
dan ook algemeen als het meest de
mocratische land op het Zuidameri-
kaanse continent beschouwd.
Edouardo Frei, de huidige christende
mocratische president, die in 1964 ge
kozen werd, zal niet herkiesbaar zijn.
Volgens de Chileense grondwet kan
een presidnt zich namelijk niet direct
na zijn ambtstermijn kandidaat stel
len voor de presidentsverkiezingen. De
christendemocratische partij heeft nu
dr. Radomiro Tomic aangewezen, met
zijn 56 jaar de jongste van de drie
kandidaten. Senator Salvador Allende
(62) neemt het op voor links en de
conservatieven steunen dr. Jorge
Alessandri, die van 1958 tot 1964 pre
sident van Chili was.
Sinds zijn studententijd Is Tomic in
het politieke leven veel met Frei op
getrokken. Tomic wil, zoals zijn voor
ganger, de middenweg kiezen tussen
kapitalisme en communisme. Hij zegt
Ihet niet alleen bij een voortzetting
van de politiek van Frei te willen
lïten, maar belooft deze in een nieu-
V* faze, die met zijn verkiezing in-
ga»t, tot een goed einde te zullen
brengen. Dat zal via een centrumlink
se politiek gebeuren. Tegenstanders
van de christendemocraat uit het
rechtse kamp verwijten hem dat hij
roet zijn programma te links is, ter
wijl de communisten hem als „imperi
alist" betitelen. In de verkiezingscam
pagne heeft Tomic niet nagelaten aan
te dringen op nationalisatie van de
Chileense mijnbouw. Chili is rijk aan
De aftredende president Frei.
delfstoffen. Zij maken 90 procent van
de export van het land uit. Verreweg
de belangrijkste stof is koper, dat het
meeste geld oplevert en waarvan de
export in 1969 met 23 procent steeg.
Maar ook worden in het land ijzer
erts, lood, zink, magnesiumerts en
zelfs goud en zilver gewonnen. Om de
ultralinkse partijen het gras voor de
voeten weg te maaien, kondigde presi
dent Frei tijdens zijn verkiezingscam
pagne in 1964 de „Chilenisatie" van
de koperwinning aan. Dat betekende
een nationalisatie in etappes en de
staat sloot in 1965 met de Amerikaan
se mijnbouwmaatschappij „Anaconda"
een overeenkomst waarbij de staat 51
Staat
gekregen heeft, voor 60 procent afge
lost te hebben, zal zij de resterende
aandelen opkopen. Tomic, die erom
bekend staat dat hij altijd meer voor
nationalisatie heeft gevoeld dan Frei,
heeft zijn plannen op dit puntnog
niet nader gepreciseerd.
De linkse kandidaat, senator Allende,
is. hoe kan het ook anders, voor on
middellijke nationalisatie van de ko
per- en' ijzermijnen. Hij wil het land
minder afhankelijk maken van bui
tenlands kapitaal en volgens hem
moeten alle grote bedrijven en de
produktie van de eerste levensbehoef
ten in handen van de staat komen.
Senator Allende vertegenwoordigt en
breed front van zijn eigen marxisti
sche socialisten, communisten, sociaal
democraten en linkse christendemo
craten.
De opiniepeilingen geven echter dr.
Alessandri de beste kans bij de ver
kiezingen. De ex-president stelt zich
als onafhankelijk kandidaat op, hoe
wel hij gesteund wordt door de natio
nale partij, waarin de voormalige
conservatieven en liberalen vertegen
woordigd zijn. Hij probeert vooral de
ontevredenheid over de sterk gestegen
prijzen uit te buiten. Vergeleken met
1968 waren deze in het jaar daarop
maar liefst met 29,3 procent hoger.
Sinds Frei aan de macht kwam, is dit
percentage elk jaar bijna zo hoog
geweest. Daarbij steeg het bruto nati
onaal produkt in 1969 slechts met iets
meer dan drie procent. Geen wonder
dus, dat de inflatie een van de belang
rijkste problemen voor het land is.
De christendemocraten hebben in de
afgelopen jaren voortdurend een over
schot op de betalingsbalans en flinke
reserves kunnen creëren. De sociale
en economische hervormingen, zoals
onderwijs en landhervorming, hebben
echter enorme bedragen opgeslokt en
de resultaten hiervan zijn nog be
perkt. Door de enorme prijsstijgingen
neemt de onrust onder arbeiders en
middenklassers steeds meer toe. De
militante vakbonden eisen voortdurend
compensaties voor de stijgingen, en
stakingen zijn de laatste jaren niet
uitgebleven. De politieke gevolgen van
dit alles zijn nauwelijks te overschat
ten. Het toont aan dat de christende
mocraten net zo min als wie dan ook
in staat zijn gebleken de zich in Zuid-
Amerika als de pest verspreidende
inflatie aan banden te leggen.
Zowel Tomic als Alessandri beweren
dathet Chileense volk de buikriem
nog wat strakker zal moeten aan-,
halen. Alessandri richt zich daarbij
vooral op de midden- en hogere klas
se. Zij zullen volgens hem met hun
vrije ondernemingen grotere besparin
gen en investeringen mogelijk maken.
Tomic heeft daarin geen vertrouwen
meer en zoekt nu de steun van de
arbeiders.
Verguisde
scheepsbouwer
weer in opmars
Hoe zullen de boeren stemmen? De
verwachtingen die in 1964 zijn ge
wekt, zijn niet allemaal bewaarheid.
100.000 boeren zouden in 1970 eige
naar van een stuk land zijn. Midden
1968 was dat nog pas voor 10.000
families het geval. Het stichten van
coöperatieve boerderijen ging met de
nodige hindernissen gepaard. Wel
heeft het regime van president Frei
de lonen van de boeren aanzienlijk
verhoogd. De eerste twee jaar van zijn
bewind steeg de totale loonsom van de
boeren met ongeveer 70 procent. Toch
heeft het laatste jaar bezettingen van
verwaarloosde landgoederen te zien
gegeven. De eigenaren stonden klaar
met het geweer in aanslag en de
politie moest tussenbeide komen. In
feite is de regering niet verder geko
men dan een begin van de landher
vorming, het hete hangijzer in de
Chileense politiek.
Een groep, die zich de laatste tijd
steeds meer voor de Chileense politiek
is gaan interesseren, is het leger.
Met name is een groep officieren on
der leiding van generaal Roberto Vi-
aux opgedoken. Gezien de onrustige
situatie in het land behoort een
staatsgreep door de militairen niet tot
de onmogelijkheden. Een overwinning
van Salvador Allende, die van Chili
een zuiver socialistische staat wil ma
ken, zal de officieren zeker niet onbe
roerd laten.
'Chili staat vandaag op de driékpmng.
Niet iedereen is ontevreden. Veel
mensen zijn president Frei dankbaar
voor wat hij gedaan heeft voor het
land. De kiezers zullen uitmaken of
zijn voor Zuid-Amerika unieke demo
cratische experiment een nieuwe .kans
krijgt.
i onzer redacteuren)
ROTTERDAM De 70-jarige scheeps
bouwer Cornelis Verolme is er zelf weer.
Na maanden gezwegen te hebben zegt
hy: „Ons concern zit tot 1974 vol met
orders. Opdrachten voor 45 schepen ter
waarde van miljard gulden." Eén
avond in z(jn leven heeft by het moeilijk
gehad. Dat was vorig jaar, toen hy zijn
aandelenkapitaal in onderpand moest
geven in ruil voor 25 miljoen gulden
overheidslening. Het is tot één avond
beperkt gebleven. Verolme trok zich
terug, ging wat spelevarend op vakantie,
en werkte aan zijn memoires.
De, scheepsbouwer Cornelis Verolme,
die vandaag zijn 70e verjaardag in Den
Haag viert met een grootscheepse recep
tie, is echter niet te verslaan. Niet door
zijn concurrenten, niet door de Neder
landse politiek.
„Ik kom terug", heeft hij dezer dagen
laten weten. Intussen werkt deze Zeeuw
se Rotterdammer stug door aan zijn
Vijf jaar geleden zei dezelfde man:
„Dacht u nou werkelijk, dat ik een
AOW-mannetje kan spelen. Ik denk er
niet aan. Ik moet zorgen voor 5000 ge
zinnen, voor mijn scheepswerven, voor
de scheepsbouw. Ik ga gewoon door. Ik
moet mijn bedrijf door de zeven magere
jaren slepen. Als ik dat red ben ik te
vreden, eerder niet."
Hij wist vier magere jaren te over
winnen. Vorig jaar liep hij vast, en de
regering moest ingrijpen. Hij werd van
de ene op de andere dag de verguisde
Verolme, die het niet gered had. Maar
voor hij, om dit alles mee te delen,
de Tweede Kamer binnenstapte voor
opening van zaken aan de Kamercom
missie Economische Zaken, zei hij: „Ik
mij terugtrekken? ,Geen sprake van. Ik
kom zelf \vèer"terug. Mijn bedrijf is zó
gezond als wat. We hebben alleen een
beetje overbrugging nodig."
De nu 70-jarige Cornelis Verolme, 24
jaar geleden begonnen met wat nu uit
gegroeid is tot Verolmes scheepsbouw
met 5000 werknemers, schijnt weer ge
lijk te krijgen. De werf zit voor enkele
jaren volgeboekt met bouworders. „Dat
Onder de titel Eisparade heeft de
vanouds bekende Weense IJsrevue de
33e produktie in een tournee naar ons
land gebracht. Voorlopig kan men in de
Haagse Houtrusthallen gedurende tien
dagen bekijken wat ook nu weer de
oude rotten Will Petter, regie, Edith
Petter, choreografie, en Robert Stolz,
muziek, er van hebben weten te maken.
Gedurende ruim tweeëneenhalf uur
krijgt men veel betovends voorgescho
teld; gezwind glijwerk, glittertaferelen,
flinke smak opgesmukte costuums
en soepel gesmeerde muziek.
Al bijeen doet het allemaal een stuk
gemoedelijker en vrolijker aan dan wat
de Amerikanen op dit gebied gewoon
lijk ten beste plegen te geven. Eispara
de is minder show en meer sprookje,
bezit weinig stroomlijn, maar veel gol
ving en ook al zit er Amerikaans geld
achter deze Weense ijsrevue, de sfeer is
wienerisch gebleven, ook al door de
muziek van Robert Stolz, die nog nooit
WASHINTON-TEL AVIV (DPA-AFP)
- De Verenigde Staten hebben officieel
d openlijk Egypte beschuldigd van
schending van de wapenstilstand in het
Midden-Oosten door onder meer ver
plaatsing van luchtdoelraketten dichter
b(j het Suezkaneel.
De Israëlische ambassadeur bij de Ver
enigde Naties, Tekoah, keert nog niet
terug naar New York voor voortzetting
van het vredesoverleg onder leiding van
VN-bemiddelaar Gunnar Jarring en de
Israëlische minister van defensie Dajan
zal vooralsnog niet aftreden. Dit waren
gisteren de belangrijkste ontwikkelingen
rond de crisis in het Midden-Oosten.
Nadat Israël sedert het begin van het
bestand negenmaal bij de Verenigde Na
ties had geklaagd over Egyptische be
standsschendingen, verklaarde een woord
voerder Van het ministerie van Buiten
landse Zaken in Washington gisteren dat
ook de Amerikanen bewijzen van be
standsschendingen hebben.
De Verenigde Staten nemen naar aan
leiding hiervan diplomatieke stappen bij
Egypte en bij de Sovjet-Unie. Zij gaven
Israël de verzekering dat Amerika niet
zal toelaten dat de Israëlische veiligheid
minder wordt.
Accenten op
humor en gratie
enige noot te zwaar heeft getild, maar
ze altijd in een zangerige cadans heeft
geplaatst. Strausz en Léhar doen de
Met een stel mooie ,glij-meiden gooi
je in een dergelijk ijsgebeuren al gauw
hoge ogen. Het zijn dan ook vooral de
ogen, die heel wat te verduren krijgen
aan kleur, glans en walsende beweging.
Men wil echter ook een sterke voorstel
ling qua wisseling van taferelen en
scenes met treffende typeringen. En die
zijn er in voldoende mate, al is de
opbouw van het programma wat frag
mentarisch en doet men weinig aan
„verhaal" en veel aan sfeer. Een sterk
punt in deze voorstelling is ook humor,
die 'n wat volkse aanpak heeft, maar het
in een gemêleerd publiek wel doet. We
denken hier vooral aan de wederwaar
digheden in de Hochzeitsnacht.
Menige ster heeft zijn naam aan dit
programma gegeven. Op de allereerste
plaats Emmerich Danzer, de veelvoudi
ge kampioen, die overigens net iets te
zwaar gebouwd is om zijn solo-optreden
in wit costuum te verrichten. Dit dikt
zijn bewegingen nl. enigszins aan,
waardoor er iets verloren gaat van de
gratie in zijn optreden.
Herbert Bobek, Richard Ledwig en
Albert Kaye zorgen voor de komische
noot en doen dat met veel begrip voor
potsierlijke situaties, zoals ook Lucien
Meyer met zijn twee apen, die een
LOS ANGELES (AP) De politie heeft
een onderzoek ingesteld naar de dood
van de 27-jarige Al Wilson, lid van de
bekende pc-pgroep „Canned Heat" en
componist van de twee meest bekende
nummers van de groep: „Going up the
country" en „On the road again". Wilson
werd dood aangetroffen in een slaapzak
achter een huis in de Topanga Canyon.
Naast hem werd een plastic zak met
slaappillen aangetroffen. Volgens vrien
den was hij de laatste tijd zeer neer
slachtig.
opvallende gevoel voor discipline bezit
ten en bijna zelfs beschikken over hu
mor, althans voor wat de timing ervan
betreft.
Alena Augustove, die samen met Hu-
go Dümler een paar vormt, doet frap
pante dingen op het punt van werve
lende acrobatiek. Zij bewegen niet al
leen snel, maar wentelen ook nog als
slangemensen om elkaar heen, eer
kundigheid, waarin het paar Emmi Pu-
zinger en Fernand Leemans nauwelijks
onderdoet. Vooral "Unter der Akropolis"
schitteren zij, waarin we de Sirtaki op
het ijs gedanst te zien kregen. Mona
Peter Szabo en Margret Godfrey
Alain Herminjard vormen twee andere
paren, die in verschillende programma
onderdelen goed werk lieten zien, even
als soliste Michèle Colberg.
Naar onze smaak is men -in sommige
scenes wat te zuinig met licht. De spots
kunnen wat heldereder en het grote
licht kan meer gevallen worden ontsto
ken. Scenes in het halfduister doen de
aandacht verslappen, omdat men niet
om eens 'n voorbeeld te noemen voor
zwevende Irrlichter gekomen is, maar
voor de mensen, die een dergelijk tafe
reel waar weten te maken. Nochtans
legt de Weense ijsrevue met het accent
op -gratie en humor speciaal voor d(
liefhebbers eer in met deze voorstel
ling.
N.R.C.De TijdHandelsblad
AMSTERDAM (ANP) De Amster
damse pers heeft op een gisteren gehou
den demonstratieve vergadering een mo
tie aangenomen waarin de A.P. (plaatse
lijke afdeling der Ned. Ver. van Journa
listen) haar volledige solidariteit uitsprak
met de redacties van De Tijd. het Alge
meen Handelsblad en de NRC by hun
actie tegen een journalistieke samenwer
king zonder voorafgaande goedkeuring
van de betrokken redacties.
Het bestuur der AP en de NVJ werd
opgedragen in nauw contact met de be
trokken redacties maatregelen voor te
bereiden, die op de meest doeltreffende
wijze deze solidariteit in de praktijk
kunnen brengen. Tenslotte werd in de
rrtotie een beroep gedaan op alle Neder
landse journalisten hun daadwerkelijke
steun aan deze maatregelen te verlenen.
krijg je niet met stilzitten", zegt hij stee-
Zijn mensen op de werven hebben hun
bewondering voor deze geprezen en ver
guisde man nooit onder stoelen of ban
ken gestoken. Zij hebben hem wel eens
de hardst werkende employé van het be
drijf genoemd. Gevoelig voor ieder i
selijk contact, hard en scherp als zaken
man. Zelf noemt hij zich graag
kleine dictator, die geen filantropische
instelling is. Hij heeft zichzelf ook n
malen in opspraak gebracht met allerlei
voor anderen merkwaardige activiteiten:
Zuid-Afrika, het REM-eiland, Indonesië,
kritiek op zijn concurrenten-scheeps
bouwers. Het heeft hem nooit veel ge
hinderd. Hij heeft er, zegt hij zelf, nooit
wakker van gelegen. Wel lag hij vaak
wakker van zijn verantwoording voor de
duizenden werknemers en hun gezinnen,
zoals hij vijf jaar geleden op de dag
van zijn AOW vertelde.
Deze typische selfmade-man heeft zijn
leven lang enorm hard moeten vechten.
Hij heeft trouwens dikwijls zelf het ge-
veoht in huis gehaald. Zeker toen hij 24
jaar geleden een goede baan bij Stork-
Hengelo opzegde, om scheepsbouwer te
worden. Zijn toen grote scheepsbouw-
concurrenten namen niet eens de moeite
om over deze aspirant-scheepsbouwer
te lachen. Hij bestond eenvoudig niet.
Maar het lachen is in de loöp va
jaren heel wat mensen vergaan, toen
Verolmes scheepsbouw met enorme vaart
en nog meer bravour groeide: in Ne
derland, Brazilië, Noorwegen, Ierland,
Indonesië.
Tot vorig jaar de grote inzinking
kwam. Volgens sommigen op de rand
van het faillissement, volgens anderen
sterk overtrokken door de concurrentie.
De grote Cornelis Verolme was van de
op de andere dag het AOW-man
netje geworden, waarvoor hij vijf jaar
geleden zo bang geweest was.
Hij is echter allang over die schok
heeii. Hij wil weer terugkomen om wat
hij noemt zijn echte opvolger in te wer-
„Ik voorspel in de komende jaren een
grote opleving in de scheepsbouw", zei
hij deze dagen, na maanden gezwegen
te hebben. Een beetje ijdel, een klein
dictatortje, een selfmade-man, waarvoor
de groten der aarde hun deuren ge
opend hebben. De man, die op zijn 70e
zegt zijn leven beslist niet te willen be
ëindigen. „Mijn mond houden doe ik
nooit. Ik blijf voor mijn mening uit
komen. Maar helaas: een profeet wordt
in eigen land nooit geëerd."
Cornelis Verolme schijnt ondanks al
les toch weer gelijk te krijgen met zijn
scheepsbouw. Er zijn meer orders dan
ooit tevoren. De zeven vette jaren zijn
blijkbaar al in aantocht, al of niet in
samenwerking met de Rijn-Schelde Maat
schappij.
De regering denkt er blijkbaar ook
zo over, want gisteren kwam minister
Nelissen van Economische Zaken op be
zoek om de 70-jarige, ridden Nederlandse
Leeuw met dienst jongste onderscheiding
geluk te wensen.
Zo gaat dat in dit land. De ene dag
hooggezeten, de andere vergeten. En dan
plotseling weer in het licht van de
openbaarheid
POLITIEK SCHANDAAL IN BELGIË
Na een extra-voorstelling van „De Jantjes" in het Amsterdamse theater Carré,
in samenwerking met de directie van het Amsterdamse Volkstoneel en het
theater, is gisteravond aan de 77-jarige actrice Bep Nooij namens de gemeente
Amsterdam de Albert van Dalsumprijs uitgereikt. Wethouder Polak, die de
actrice toesprak, zei: „Bep, ik kan niet zeggen, dat elk besluit van Amsterdam
goed vs, zeker niet als er Jantjes aan te pas komen, maar dit besluit vind ik
wel goed. Je hebt meer gedaan om het publiek bij het toneel te betrekken en
om dit toneel te spreiden dan menige theoreticus". Bep Nooij, die zichtbaar
ontroerd de overstelpende bloemenhulde in ontvangst nam, kreeg van
IJans Boskamp het eerste exemplaar van een l.p., die tijdens een voorstelling
van „De Jantjes" was opgenomen.
Goede sier met
liberaal geld
(Van onze correspondent R. Schoemans)
BRUSSEL Een maand na zyn dood
opent het Belgisch gerecht eén onderzoek
tegen het liberale Kamerlid Francis de
Weert: Men neemt aan dat De Weert in
enkele jaren tijd met valse handtekenln-
f 600.000 heeft verduisterd.
•ancis de Weert was een belangrijke
in de PW, zoals de liberale partij
in België heet. Hij beheerste het liberale
leven in zijn woonplaats Mechelen, waar
hij gemeenteraadslid was. Hij was secre
taris van de partij, directeur van het
studiecentrum Paul Hymans, de brain-
trust van de partij. Hij was Kamerlid
sinds 1965, en professor aan de vrije uni
versiteit van Brussel.
Francis de Weert (hij overleed op 31
juli, 41 jaar oud) genoot als directeur
van het studiecentrum grote vrijheid en
daarvan schijnt hij misbruik te hebben
gemaakt.
Bij politieke vrienden en andere rela
ties leende hij tegen hoge rente belang
rijke sommen geld; nu eens zei hij dat
het geld zou gebruikt worden om een
studie van het centrum te financieren,
totdat de opdrachtgever hem zou betalen;
dan weer bootste hij de handtekeningen
na van zijn vriend Pierre Descamps,
voorzitter van de partij, omdat het ge
leende geld „voor de partij" zou worden
gebruikt.
Francis de Weert leidde een vorstelijk
leven. Hij dronk en feestte in overvloed,
woonde jn een gigantisch huis dat bij
zonder duur was ingericht, en hield er in
Mechelen een eigen politieke staf op na.
De politie onderzoekt nu de zaak, die een
van de grootste politieke schandalen van
de laatste jaren in België kan worden
en dat op nauwelijks een maand voor de
gemeenteraadsverkiezingen.
