Geschokt door de moord
en Wassenaarse bezetting
Kerk zonder verontrusten
is ten dode op geschreven
Soeharto: altijd
lijstaanvoerder open
„DOOR DE EEUWEN TROUW":
Wij willen
alleen vredige
oplossing
Grote
politiemacht
bestrijdt
bezetters
PvdA beslist
vanavond over
Veel kans voor
investeerders
Stakers wijzen overeenkomst
over koppelbazen van de hand
Koppelbazen
hebben langste
tijd gehad
MAANDAG 31 AUGUSTUS 1970
LEIDSE COURANT
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG. Het bestuur van
de stichting „Door de eeuwen
trouw", dat al jaren ijvert voor
de onafhankelijkheid van de Zuid-
Molukken, heeft met afgrijzen van
de volkomen onverwachte gebeur
tenissen in Wassenaar kennis ge
nomen. De secretaris van de stich
ting, de heer N. Padding, vertelde
ons vanmorgen telefonisch dat men
bij de voorbereidingen voor acties
bij het bezoek van president Soe-
harto steeds de Zuidmolukkers op
het hart gedrukt heeft in alle
opzichten van geweld af te zien.
„Wij ■willen alleen maar op vredi|
wijze voor onze zaak opkomen. Daarom
hebben wij onze mensen steeds voorge
houden zich niet te identificeren met het
Comité Indonesië van o.a. de professoren
Wertheim en Utrecht, omdat dit comité
wed revolutionaire methoden wil toepas
sen. Gisteren heb ik nog een gesprek
gelhad met president Manoesama van de
republiek der Zuid-Molukken in balling
schap. Ik weet zeker dat ook Manoesama
het gebeurde verafschuwt. Hij zei mij
gisteren: ik ben als gast in Nederland
en wens me als zodanig te gedragen.
Ook Manoesama heeft het gebruik van
geweld bij voorbaat afgekeurd. Van wat
er nu gebeurt distantiëren we ons met
hart en ziel. Wij willen slechts in alle
vredigheid onze rechtszaak bespreken en
de mensen van de juistheid van ons
streven overtuigen. Bij de actiegroep in
Wassenaar zullen zich stellig geen
mensen uit onze gelederen bevinden",
aldus de heer Paddjng.
De Indonesische ambassade aan de
Tobias Asserlaan in Den Haag onthield
zich vandaag van ieder commentaar op
de gebeurtenissen in Wassenaar. De
ambassade zelf werd vanmorgen door de
Haagse politie hermetisch afgesloten.
Het Indonesische consulaat-generaal in
Amsterdam werd eveneens onder" per
manente politiebewaking gesteld.
Achter het hek van de ambtswoning
staat een van de bezetters, gewapend
en vechtbaret op- Naast hem het
portret van de Zuidmolukse leider:
wellicht de in Indonesië geëxecuteer
de dr. Chr. Soumokil-
De Haagse zakenman J. Speijer, die
taar hij zelf verklaarde, altijd de
Ambon ezenevenementen van diverse
aard heeft georganiseerd, zoals de
destijds gehouden protestmars door
Nederland, bood de Wassenaarse politie
aan te bemiddelen, maar als ir. Manusama
besluit dit te doen, is het hem ook goed.
Hij zei dit voor de villa waar zich
minister-president De Jong en minister
Luns bevinden. De heer Speijer was
ervan overtuigd, dat de Ambonese
gemeenschap in Nederland dit optreden
f van hun landgenoten betreurt. Verder
vertelde hij bevriend te zijn met de
Ambonese minister P. W. Lokkollo,
zonder portefeuille en plaatsvervangend
president, die zich op het ogenblik in
I Amerika bevindt.
t Burgemeester Geertsema verklaarde
inmidels verder via de politie een brief
van de bezetters te hebben ontvangen,
doch hij wilde niets over de inhoud
meedelen. Vermoed wordt, dat dit
„ultimatum", zoals de politie het betitelt,
een verzoek van de Ambonezen om een
onderhoud met president Soeharto
inhoudt.
„Als ik president
Soeharto tijdens zijn bezoek aan
Nederland tegenkom, dan is het hij of
ik. Ik zou hem honderdmaal willen
doden. Ik begrijp echter dat dit mij als
eenling niet zou lukken en ik heb dan
ook geen plannen in die richting
gemaakt. Ik keur de bezetting van de
ambtswoning van de Indonesische
ambassadeur niet af, ook al betreur ik
het dat daarbij een Nederlandse agent
gedood is. Ik heb helaas geen binding
met de bezetters in Wassenaar. Maar ik
sta achter iedere Ambonees die vecht
voor zijn zaak".
Dit zei ons vanmorgen de in Den Haag
woonachtige heer Tatuhey. voormalig
premier van een Zuidmolukse nood-
regering, die thans onder leiding staat
van de heer Tamuella. De groep-
Tamuella bestaat in Nederland naast de
republiek van de Zuid-Molukken onder
president Manusama. De heer Tatuhey
heeft zich begin dit jaar na onenigheid
uit de groep-Tatuella teruggetrokken en
hij staat thans volgens zijn eigen zeggen
geheel alleen.
Van de kant van de voorlichtings
dienst van de republiek van de Zuid-
Molukken (R.M.S.) in de Haagse Bazar-
straat zei men ons desgevraagd achter
de bezetting van de ambassadeurswoning
te staan, ook al betreurt men de dood
een agent. De bezetters zouden een
groepering van Vrije Zuidmolukse
Jongeren zijn. Een woordvoerder zei te
verwachten, dat R.M.S.-president ir.
Manusama een beroep zou doen op de
bezetters zich terug te trekken.
Ir. Manusama heeft vanmorgen enige
'n de Bazarstraat vertoefd en is toen
het strijdtoneel in Wassenaar ver
trokken. Eerder was door een woord
voerder van de voorlichtingsdienst van
morgen gezegd, dat zijn organisatie zich
niet achter de actie van de bezetters
steil. Van de zijde van de Indonesische
ambassade kon men ons tegen één uur
niet zeggen of het bezoek van president
Soeharto aan Nederland mogelijk zou
worden afgelast. De perschef, de heer
Sirie, was niet bereikbaar, omdat hij
gaan lunchen, zo werd gezegd.
de busjes die de overvallers naar de residentie van ambassadeur Natadiningrat brachten.
VICARIS ROOYACKERS:
Tasten en zoeken
werkt zuiverend
GEMERT (ANP) „Voor een Kerk
waarin van verontrusting geen sprake
meer zou zyn, moet men vrezen. Ze is
ten dode opgeschreven. Zolang er nog
gereageerd wordt is er leven en daarom
is het ook een onzinnige en zelfs onzin
delijke gedachte om de verontrusting by
de gelovigen weg te nemen: het is nodig
dat de mensen ermee leven". Dit zei de
vicaris van het bisdom Den Bosch. mgr.
L. A. Th. Rooyackers. zondag op de so
ciale studiedagen van het Nederlands
Katholiek vakverbond in Gemert. Hy
stelde, dat de oudere mens niet per se
conservatief is en dat de verontrusting
geen kenmerk is van een bepaalde groep,
maar alle groeperingen doorsnijdt.
Mgr. Rooyackers zei, dat door de
absoluutheid van verschillende stand
punten valse tegenstellingen worden ge
schapen die niet van eenzijdigheid zijn
vrij te pleiten. De Kerk betekende in het
allerlaatste verleden nog zekerheid, vei
ligheid, rust. „Daarom ook", aldus mgr.
Rooyackers. „kon ze spreken met een
taal die eeuwig leek en kon ze zich ver
oorloven zich te presentéren in een kleed
dat onverslijtbaar scheen". Maar de Kerk
als mensengemeenschap is meegesleurd
in de veranderingen van deze tijd. Ze is
uit haar zelfverzekerdheid en schijnbare
autoritaire rust en onaantastbaarheid ge
rukt. De Kerk moet opnieuw en eigen
tijds leren spreken. Ze kan geen beelden
en symbolen meer gebruiken die de
hedendaagse mens niets meer zeggen.
Het proces van tasten en zoeken, for
muleren en herformuleren dat daarvoor
nodig is, werkt volgens mgr. Rooyackers
zuiverend omdat het doorstopt tot de
kern van de zaak en die kern ontdoet
van alles wat in de loop der eeuwen heeft
bijgedragen tot de onverstaanbaarheid. In
dit kritische proces worden het wezen
lijke en bijkomstige, vorm en inhoud op
hun juiste waarde geschat.
In een voor kardinaal Alfrink e
bisschoppen bestemde resolutie hebben
de deelnemers aan de sociale studie
dagen hun voldoening uitgesproken ovei
het plan van de bisschoppen te komen
tot een permanent nationaal pastoraal
beraad.
De NKV'ers verwachten wel dat v.
borgen worden geschapen om dit beraad
een reële afspiegeling te doen zijn vat
de verschillende stromingen in de Neder
landse kerkprovincie en van de naai
sekse, leeftijd en sociaal milipy verschil
lende groeperingen in de samenleving
Aan een dergelijk beraad zullen ze graag
direct of indirect bijdr^Rl leveren.
Vervolg ua» de voorpagina)
Na 9 uur voltrekken zich in ijltempo
allerlei gebeurtenissen in en rond de
ambtswoning van de Indonesische am
bassadeur. Rond ei; tijd werd een dokter
in de villa toegelaten. Kort daarvoor wa
ren reeds alle wegen naar Wassenaar
vor ieder verkeer afgesloten en had de
Wassenaarse politie de hulp ingeroepen
van de politie in Den Haag en Katwijk
en van de marechaussee.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het P-v-d.A.-bestuut
zal vanavond een beslissing nemen over
het lystaanvoerderschap voor de komen
de Kamerverkiezingen. Verwacht wordt
dat de kleinst mogelijke meerderheid het
standpunt van de fractie zal onderschrij
ven en zich zal uitspreken voor één lijst
aanvoerder in de persoon van drs- J- den
Uyl, Het partijbestuur bestaat uit 21 per
sonen; tien van hen zouden het eens zijn
met Nieuw Links dat er 18 lijstaanvoer
ders moeten komen in evenveel kies
kringen.
Zaterdag nog werd tijdens een bijeen
komst van Nieuw Links verklaard, dat
slechts één "lijstaanvoerder funest zou
zijn voor de P.v.d.A. Met Den Uyl als
enige lijstaanvoerder zou de vernieuwing
in de partij niet in het lijstaanvoerder
schap tot uitdrukking komen. Als het
inderdaad zo zal zijn, dat Den Uyl van
avond slechts met één stem meerderheid
tot lijstaanvoerder wordt gekozen, dan
zou dat voor hem niet zo plezierig zijn.
Op 19 september zal de partijraad van de
P.v-d.A- zich hierover moeten uitspreken-
CHU-voorzitter prof. Van Hulst meen
de zaterdag tijdens een vergadering van
de CHU-unieraad dat er dringend meer
geld beschikbaar moet komen voor
nieuwe overheidstaken- De 700 miljoen
gulden die er volgend jaar zonder lasten
verzwaring voor nieuwe taken beschik
baar zou zijn, is naar zijn. mening on
voldoende. Èr moet via belastingverho
ging meer ruimte komen-
DEN HAAG (ANP) President Soe
harto meent dat gesprekken met degenen
die kritiek op zyn beleid leveren nuttig
zyn, omdat zy Indonesië de mogelijkheid
bieden de belangrijkste problemen uit
een te zetten en te trachten een oplos
sing te vinden. In antwoord op een vraag
van een speciale verslaggever van het
ANP verklaarde dt president altyd open
te slaan voor kritiek, vooropgesteld dat
deze opbouwend is. „Indien tyd en om
standigheden zulks toelaten lykt het me
bijzonder nuttig wie dan ook te ontmoe
ten. Het is zonder meer duidelijk dat
dit slechts zinvol is voorzover onze ge
sprekspartners werkelijk begrip hebben
voor onze problemen en bereid zijn ons
te helpen.
De huidige betrekkingen tussen beide
landen zijn uitstekend. Er bestaan geen
beletsels van enige betekenis voor nog
nauwer samenwerking, aldus de presi
dent. In antwoord op een vraag, op
welke terreinen de samenwerking tussen
beide landen zou kunnen worden ver
sterkt, verklaarde de president dat op
het gebied van economische, technische
1 en culturele samenwerking nog veel tot
stand kan worden gebracht: de we
de buitenlandse investeringen opent bo
vendien de mogelijkheid dat buitenlandse
investeerders een actief aandeel hebben
in de ontwikkeling van Indonesië"-
Er zijn nog enorme mogelijkheden
voor buitenlandse investeringen, ook Ne
derlandse, zo verklaarde de president in
antwoord op een opmerking, dat Neder
land op het punt van investeringen ach
ter ligt bij do V.S., Japan en West-Du its-
land. Deze mogelijkheden bestaan met
name op het gebied van de industrie, de
mijnbouw, op het terrein van communi
catie e-d.. „Ik zou zakenlieden, die be
langstelling hebben willen aanraden naar
Indonesië te komen, hier de zaak te be
spreken en met eigen ogen Indonesiës
voortgang te zien".
In antwoord op een vraag over de
vooruitzichten voor uitwisseling op cul
tureel terrein en somenwerking op onder
wijsgebied, met name bij het hoger on
derwijs, verklaarde president Soeharto
dat Indonesië en Nederland reeds een
overeenkomst betreffende samenwerking
op het gebied van onderwijs en cultuur
hebben gesloten. „Alles wat ons thans te
doen staat is- deze overeenkomst gestalte
geven, door concrete stappen in het be
lang van beide partijen".
(Van een onzer verslauggevers)
ROTTERDAM Tussen de directies
van de RDM en Wilton-Fyenoord, alsm-
avond overeenstemming bereikt over de
oplossing van het koppelbazenvraagstuk.
mede de vakorganisa ties is zaterdag-
Ook de ondernemingsraden van de beide
ondernemingen hebben zich akkoord ver
klaard. Niettemin werd vanmorgen nog
nergens op de werven en machinefabrie
ken in het Rotterdamse havengebied ge
werkt. Een groot deel van de stakers by
Wilton-Fyenoord heeft het akkoord af
gewezen. Het leek er vanmorgen op dat
men zich by de RDM minder afwijzend
opstelt tegenover het akkoord.
Uit solidariteit met de Rotterdamse
collega's hebben de meeste arbeiders bij
de Amsterdamse stuwadoorsbedrijven
vanmorgen eveneens het werk neer
gelegd- Volgens de Scheep vaart vereni
ging-Noord is het werk neergelegd bij
Müller, Van Ommeren en Igma in het
westelijk havengebied. In het oostelijk
havengebied wordt gestaakt bij de
KNCM en de Hollandse Lloyd. Er wordt
wel gewerkt bij NSM-Oceaan, de NSDM
en de ADM. Het technisch personeel van
de Eerste Ned. Coöp. Kunstmestfabriek
(ENCK) in Vlaardingen is vanmorgen ook
in staking gegaan.
De overeenkomst tussen directies van
RDM, Wilton Fenenoord en de vakbonden
heeft de volgende punten:
vanaf 1 januari 1971 zal het verschil
in vergelijkbare beloning tussen de
van koppelbazen ingeleende werk
nemers en de eigen werknemers niet
meer dan 10 mag bedragen;
aan de duur van de tewerkstelling
van ingeleend personeel zal een
limiet worden gesteld van 9 maanden; I
in afwachting van de uitvoering zal
aan eigen werknemers over 1970 een
uitkering worden gegeven van f 400,-.
Het bestuur van de Metaalbond Rotter
dam (werkgevers metaalindustrie) heeft
gisteren met directies van werven in
Rotterdam en Amsterdam vastgesteld
dat aan de activiteiten van koppelbazen
uiterlijk 31 december aanstaande een
Tijdens de jaarlijkse viswedstrijd tussen parlement en pers was de vangst van premier De Jong i
da huurt uan Ruurlo sloeg hij deze fikse forel aan de haak.
versmaden. In
Een kwartier later begaven zich twee
pantserwagens (met marechaussee onder
meer gewapend rnc-t mitrailleurs naar de
villa in Wassenaar. In de bassen rond de
ambtswoning bevonden zich op dat mo
ment zwaargewapende bezetters-
Koit daarna: inspecteur Schurman
deelt mee door een „knul van 13 jaar
onder schot te zijn gehouden toen hij do
megafoon en goederen naar de villa over
bracht. De Ambonezen vroegen toen ook
naar ir- Manusama. Zij schieten nu en
dan de mens endie „te dicht bij komen".
Rond 10 uur zwamen op het „hoofd
kwartier" van premier De Jong aan de
officier van justitie in Den Haag, mr. W.
A. Rosingh, en de hoofdcommissaris van
de Wassenaarse politie, de heer Balle-
goyen de Jong.
Naar een omwonende, mevrouw Peters-
Birkhoff. toen meedeelde, is om zes mi
rt voor half zeven de overval ingezet.
Toen hoorde ze de eerste schoten.
De politic van Wassenaar, die meer dan
vijftig man heeft ingezet, werd op dat
moment geassisteerd door een groep met
karabijnen gewapende maschappen van
de Haagse politie, een „hard bijstand
peloton" van de koninklijke marechaus-
en een detachement van de rijks
politie.
De politie van Wassenaar hield bij
monde van inspecteur A. G- L. Rijken
contact met de bezetters van de villa
Hij deed dit met behulp van een mega
foon uit een zolderraam van een togen
eer de villa gelegen woning-
Ook waren reeds pantserwagens van
de marechaussee op strategische punten
volledig bemand en met schietklare mi
trailleurs uitgerust.
Indonesiche ambassade in Den Haag, Sa-
mil. naar de villa aan de Teylingerhorst-
laan, waar minis'er-president De Jong
zich op dat ogenblik bevond.
Om elf uur drukten de bezetters per
megafoon hun spijt uit dat hij hun actie
een politieman was gedood. Zij zouden
bereid zijn de villa te verlaten, nnbs zij
ongehinderd kunnen vertrekken.
De politieautoriteiten hadden reeds
hun hoofdkwartier betrokken in een
lagere school in de nabijheid van de
villa.
Op het terras van de ambassadeurs
woning hadden vijf van de bezetters post
gevat: twee met een stengun, twee met
een karabijn; de laatste met iets in zijn
handen wat een granaat of een molotov
cocktail kon zijn. Politiemannen verken
den de omgeving.
Om half tivaalf kreeg het pantser
voertuig. dat op de rijksstraatweg aan
de voorzyde van de bezette villa's positie
had gekozen, de opdracht: „Mocht de
politie zich uit de tuin terugtrekken, dan
laaggericht vuur, schot voor schot". In
middels waren nog twee pantservoer
tuigen gearriveerd.
Verontruste buren van de Indonesischo
ambtswoning vertelden journalisten, dat
rii vorige week de politie al geheld
hadden, omdat *U Ambonezen in de
