NOG
DUIZENDEN
MIJNEN
HERBERGT
DE
NOORDZEE
Zingende barones vindt het succes van
grammofoonplaat „verbazend leuk"
-4
DEN HELDER De sporen van twee wereldoorlogen
zijn nog lang niet uitgewist. Ondanks jarenlang inten
sief speur- en opruimihgswerk van de Mijnendienst
Nederland in Den Heidér, liggen er in de Noordzee
naar schatting nog altijd tussen de 80.000 en de 125.000
mijnen in vele soorten op hun explosie te wachten. Er
worden er ongeveer dertig per maand onschadelijk ge
maakt, zodat men kan uitrekenen hoe lang de tien su
permannen van de opruimingsploeg in Den Helder nog
zullen moeten opereren, voordat alle wateren van het
Continentale Plat definitief mijnenvrij zijn. De gevaar
lijkste zone ligt ten noorden van de Waddeneilanden",
een gebied dat bij de marinemannen bekend staat als
Nemedri 9. Schepen, die het „geveegde kanaal" in deze
zone bewust verlaten, stellen zich bloot aan direct ge
vaar, een risico dat vooral wordt veroorzaakt door
magnetische grondmijnen.
De explosieven, die de oorlogvoerende
naties in 1945 aan de Hollandse kus
ten achterlieten zijn al jaren geleden
opgeruimd, maar de mijnen, en ande
re explosieven, die in het vrije zeege
bied voor onze kust voorkomen vor
men nog steeds een bijna dagelijkse
bedreiging voor de kustvissers. In de
periode van mei tot en met augustus
loopt het aantal meldingen dat bij
Momenteel komt het voor. dal de op
ruimingsploeg twee- of driemaal op
één dag op stap moet om een mijn
onschadelijk te maken. Medewerking
van de vissers, die een mijn naar
boven halen, is daarbij van essentieel
belang. Er bestaat sinds jaar en dag
ook een schadevergoedingsregeling
De explosie is tot ver in de om
trek te horen, een waterzuil stijgt
op en er is %veer een mijn onschade
lijk gemaakt.
Egmond: er is e<
..ding" uit het duinzand te voorschijn
gekomen, dat veel weg heeft van een
»n mijn. Het gebied rondom
Een
de
:est
Veiligheidsbericht
Zodra een visser een mijn aan boord
heeft, moet hij een veiligheidsbericht
doorgeven aan Scheveningen Radio.
Op dit berioht ontvangt hij via Sche
veningen dan instructies van de ko
ninklijke marine. Volgens luitenant
ter zee F. T. H. de Bree stafofficier
van het duik- en demonteerbedrijf bij
de Mijnendienst Nederland, is de
medewerking van de visserij sinds de
nieuwe regelingen inzake „visverlet"
én schadevergoedingen ronduit goed
Wie zou denken, dat de dienst zovele
e tweede wereldoorlog teert
er gist zich danig. De
Twee M.D.-jongens
if vertrekt nog
een half uur later om de situatie te
bestuderen. Hij is binnen enkele uren
teruggekeerd op zijn basis. Loos
alarm: de mijn blijkt een aangespoel
de boei te zijn, die ongeveer de vorm
had van een Duitse kettingmijn.
Ongeveer tezelfdertijd vaart uit de
haven van Den Helder de „Nautilus"
weg met een opruimingsploeg aan
boord, bestaande uit vier mannen, die
een mijn moeten opblazen, die werd
gevonden door het visserschip „Stel-
Hct projectiel werd door de vissers in
volle zee aan een boei gelegd lei-
hoogte van het booreiland „Triton",'.
Om half elf laat de- marine het ding
springen. Vanuit Den Helder is de
explosie te horen en de grote water
zuil te zien die opspringt.
Dezelfde ochtend gaat een andere er
varen demonteur in de richting van
Heemskerk. Ook hier blijkt de aange
troffen „mijn" een onschuldig baken,
maar zo'n vergeefse reis vindt men bij
de Mijnendienst niet erg.
Luitenant De Bree: „We vinden het
gewoon, dat er te allen tijde een
beroep op ons moet worden gedaan.
vonden en onschadelijk gemaakt: de
zee wordt intensiever bevist en er
wordt meer en meer gggraven. De
diepe geul voor de Waterweg bij Rot
terdam. Daar haalde een baggerbak
laatst drie mijnen op één dag naar
boven. Toch blijft dit alles een drup
pel op een gloeiende plaat. Alleen in
de tweede wereldoorlog werden er in
de Atlantische Oceaan de Middelland
se Zee en de Noordzee driekwart mil-
in maart 1945 wierpen Engelse vlieg
tuigen in twee nachten nog bijna
20.000 mijnen af voor onze kust.
Slechts een gering deel daarvan is
teruggevonden en onschadelijk ge
maakt. De rest zweeft nog als een
schuine dobber onder de oppervlakte
van het water of ligt op de zeebo-
Opleiding
Als de demonteurs de projectielen te
lijf mogen, hebben zij een langdurige
opleiding en selectie achter de rug,
tijdens welke vooral is nagegaan of
zij naar lichaam en geest de juiste
eigenschappen bezitten voor dit ge
vaarlijke karwei.
Ltz. De Bree: „Of iemand voor dit
werk geschikt is, dat is vooral een
mentaliteitskwestie. De beste demon-
leur is niet de braniejongen, die in
een opvallende sportwagen rondrijdt,
maar juist de kalme huisvader, die
vier kinderen heef 1
De mijndemonteurs kennen honderden
soorten mijnen uit hun hoofd. Er zijn
alleen al vijftig standaardvormen en
enkele honderden variaties. En de
mijnen die worden opgevist zijn lang
niet alle afkomstig uit wereldoorlog
twee maar ook uit de eerste wereld-
Twee hoofdgroepen zijn de grond
mijnen en de verankerde mijnen, die
veelal drijven. De eerste soort rea
geert op een naderend schip, via de
verandering van de waterdruk, hi
geluid of,- het magnetisch veld. Deze
mijnen waren lange tijd een van 'de
geheime wapens van Hitler-Duitsland,
totdat een Duitse jachtvlieger abusie
velijk een mijn gooide voor de mon
ding van de Theems. Zo kon een
Engelse majoor het gevaarte demonte
ren en het geheim ervan ontsluieren.
De tweede, meest voorkomende soort,
is de verankerde mijn, die explodeert
als een schip contact maakt.
Deze enorme diversiteit maakt het
noodzakelijk, dat de demonteurs onder
alle omstandigheden koelbloedig op
treden en de tijd nemen om de zaak
goed te bestuderen. Ook komt het nog
voor, dat er een mijn wordt gevonden,
die niet in het handboek van de de
monteurs voorkomt.
Alleen de in tweede wereldoorlog ge
bruikte mijnen werden geregistreerd.
De mijnen uit de eerste wereldoorlog
bezitten, in tegenstelling tot die van
de tweede geen elektrische ontsteking,
maar zijn volledig mechanisch. Voor de
demonteurs zijn deze niettemin de ge
vaarlijkste „jongens", omdat men het
wapentuig in die tijd „voor de eeu
wigheid", vervaardigde.
Onlangs werd zelfs een mijn gevon
den uit 1897, een volstrekt onbekend
type dat nóg nooit door een marine
man was aanschouwd, laat staan ge
demonteerd.
werk slaagde de
tde
Mijnendienst erin
ding moest worden gedemonteerd.
Ltz De Bree: „Een opruiming!
hoe
De stranden zijn al jaren schoon maar
wat er diep onder het zand is blijven
steken, weten wij natuurlijk niet. Die
mijntjes, die bij Bergen bloot kwa
men, zijn waarschijnlijk bij het oprui
men na cle oorlog vergeten of niet
geëxplodeerd. We hebben toen die
Duitse krijgsgevangenen hun eigen
mijnenvelden laten opruimen.
Gelukkig hadden de Duitsers de
plaatsen, waar zij mijnen hadden ge
legd op de hun bekende grondige wij
ze geregistreerd. Meestal werden er
bracht een springlading aan en liet de
hele zaak ineens ploffen. Ik denk dat
die mijntjes uit Bergen bij een van
die opruimingen niet zijn geëxplo
deerd en in liet vergeetboek zijn ge-
Sedert 1945 ruimde de Helderse Mij
nendienst 1200 ondingen op., In al die
tijd deden zich vier ongelukken vo
lebben de de
monteurs de praktijk dichtbij de theo
rie gebracht want de spreuk in hun
wapen luidt„Sit mare securum", op
dat de zee veilig zij.
En voor zo'n hoogst riskante klus
krijgt de superman van de Mijnen-
meermalen per dag uitvaren,
dat is onjuist. De marine
kent een uniforme gevarentoelage. Die
is voor de bemanning van onderzeebo
ten, van jagers en ook de mijnruimers
gelijk.
De mannen vinden het waardevol, dat
zij in een goed team thuishoren, dat
bijzonder veel en moeilijk werk moet
presteren. Let maar op: dit leidt er
ook toe. dat de marine nauwelijks
te lijden heeft van een gezagscrisis,
zoals andere delen van de krijgs
macht. Dat is geen verdienste van ons,
maar dat komt door het systeem.
ook doordat niemand bij onze dienst
op een vaste plaats op een vaste stoel
zit. Over enige tijd word ik in mijn
functie weer afgelost door iemand an
ders en dat. vind ik een goed systeem.
Daardooi krijg je goede continuïteit
en ze kunnen nooit zeggen: de Mij
nendienst is het werk van Piet of Jan.
De duiker en de demonteur moeten
bikkelharde knapen zijn, die altijd
klaar staan. Maar morgen kan zo'n
man, ondanks de perfecte opleiding en
selectie, toch de lucht ingaan, dat is
'UTTEN Jiswalda baro-
es van Ittersum vindt het
Ilemaal enig. Zalig gewoon-
eg. Maar ze blijft wie ze is,
egt ze eroij. „Als het op een
;n ogenblik voorbij zou
lijn, dan zeg ik: „Het is leuk
jeweest". Dat „het" zijn dan
jen grammofoonplaatje, een
[lakboek vol kranteknipsels
plotselinge populari-
et er wel een beetje om
lichen" gaat de zingende barones
ten verder. „ledereeh wil
met me kennismaken. En
krijg stapels brieven van mij
mijmering onder de schemerlamp
vandaan. Op muziek van Harry
de Groot zingt de Puttense baro
nes twee kantjes vol. En op dit
ogenblik is ze druk doende met
een langspeelplaat, ook al weer
gen. Want. dan zouden de menser
denken dat er hier hele dure
dingen hangen. Maar hij vioej
het uit persoonlijke inte
Bo'
rking met Hai
plaatjes van Jiswalda van liter-
sum, geborep Van der Flier uit te
brengen. De zingende barones uit
Putten is een nieuw, laatbloeiend
fenomeen in de wereld van de
lichte muziek geworden. „Als u
241)
ilslagen onl
rief
;neer, die vroeg of hij de
:ksten voor mijn liedjes zou mo-
schrijven. Hoe komt zo'n man
r nou eigenlijk bij? Dat doe
:elf! Dat vind ik vreselijk leuk
j gegaan, want het voor-
el-per-brief komt haar volko-
;n onbegrijpelijk voor. Het suc-
s van haar plaatje bij de kap-
r schrijft ze toe aan „het apar-
aan. 't Is een beschrijven
ik zie. En dat vinden di
ïsen leuk. Die zien zi
is gewoon natuurgetr
geen enkele fantasie".
gebrek aan fantasie slaa
op het gewaad dat de baro-
,!K MAAK
LIEDJES IN DE
NATUUR
EN
BIJ DE KAPPER"
zeil'.
Ik
>elen'
op
de platenmaal-
ma een singeltje
op de markt Een
door bloemen omzoomde
van het buiten, waar de baronc:
vertoeft.
Daar doet zij uit de doeker
waarom ze ondanks alle pleziei
in de publiciteit toch wat voor
zichtiger is geworden met journa-
naar een schilderij dat ik in de
salon had hangen Hij wilde
ag de
Toen heb ik
het schilderij naar Den Haag la
ten brengen en een waaier op de
lege plaats gehangen. Kijk. dal
,-ind ik verdrietig. Waarom heeft
lie man dat toch gedaan...?"
3arones Van Ittersum kijkt me
aakt. Ze vertelt:
En dan vertrouwelijk: ,,'t Zit 'm
niet in geld of luxe. Het geluk en
dat mooie zijn overal. Ik zoek dat
mooie altijd op. In een bloem of
in een torretje op de grond. Als
je er maar voor open staat. Het
zit evengoed in een madeliefje als
in een orchidee
De op de lichte muzikale toer
zijnde barones heeft overigens
eén ruim tien jaar geduurd heb
bende carrière als concertzange-
(sopraan) achter de rug. Ze
„Och ja, ik moest er vreselijk
aan wennen. Maar bij concerten
aan de vleugel krijg je geen hond
meer in de zaal. Men wil nu
eenmaal het ritmische en hel
lichte hebben. Liever een orkest
dan een zangeres die enkel bege
leid wordt Üoor een pianist"
eens: leeft niet van de rente,
maar van het kapitaal van uw
gezondheid. Ik heb me een onge
luk gewerkt. Maar het liefst doe
ik kleinkunst." Ze heeft een klein-
kunstprogramma. „Voetlicht" ge
heten. ..Ik was altijd dóóóóódze-
nuwachtig op het concertpodium.
Ze hebben het niet gemerkt hoor.
Neen. de kleinkunst beschouw ik
ais mijn werk. Dat plaatje is
leuk. EÏie liedjes ontstaan als het
ware van zelf. Maar ik
altijd een aanleiding hebber
'eel last gehad
Bij de kapper
Maar het concertpodium is nit
langer de plaats, waar de barone
Van Ittersum „ik stam niet ui
een adellijk n«
konden. En dan heb ik h<
heb ik een liedje. De liedjef
de langspeelplaat 2ijn
grappige versjes. Maar er
ook ernstige bij. Laatst is mijn
paard gestorven. Ik was er ziek
van. Toen heb ik een liedje ge
schreven. Adieu heette het. Maar
Harry de Groot vroeg of ik het in
hel Nederlands wilde vertalen.
Dat heb ik gedaan en nu heet
het: Afscheid van mijn paard. Ja,
en ik heb ook een tijd in een
i. Daar heb
Kloostertuin. En ook eentje
Sfeer
Barones Van Ittersum vindt het
dan tijd worden voor de sherry.
Tn haar armen houdt ze een sta
pel plakboeken. Daarin slaan ook
knipsels en stukjes, die ze schreef
voor liet blad ..De vrouw en haar
huis". Uit die stukjes blijkt dat
de barones erg gevoelig is voor
den. Ook het pub
derd. Na de dood van vas
eert) pianist Willy Meeuw
al naartoe. Naar de kleinkuns
bedoel ik. Van Tilly Périn-Bouw
meester kreeg ik een l<ostelijk<
eenakter: De wraak. En ik ben ei
En nu dan dat pla:
ontzaglijk
sfeer.
„Oh ha. ik vir
belangrijk. Sfeer is onmisbaar
voor kunst. Dat is nu de fout van
de modernen, Ze maken geen
sfeer. Dat vind ik wel bij b.v.
Rodin. Ja, ik ben een gelukkig
ïsenkind. Ik ben blij dat ik
Nou, dal wilde ik lie
liggen bujten mijn appreci
..Ik heb rtaijn werk altijd
Al
behorende ti
tot het est;
afgeschilderd ir
Verdrietig" is zi
l ze.„Ik vraag
pruiken en zoete bloemenzeep,
blijkt in combinatie met de sche
merlamproman tiek een goed ver
koopsucces te worden.
De barones: ,,'t Is verbazend leuk.
Neen hoor, ik had het helemaal
niet verwacht. Die versjes schrijf
evisie mag optreden. We heb-
n nu een eenakter van Tennes-
Williams, Lady Eau de Colog-
Dat is prachtig hè? Mieke
ik heel serieus gewerkt. En ik
ben gevoelig voor kritiek. Eigen
lijk ben ik mijn eigen critica.
Van goede, opbouwende kritiek
De 'barones kijkt me onderzoe
kend aan. Op de achtergrond
babbelt een papegaai. „Is het
geen schatje?" klinkt het dan. En
tot een-gladharige tekkel, die het
terras komt opscharrelen. „Daar
is oliebol". Binnen probeert een
geweldige Deense dog zijn bas.
Erewachten
Dan loopt barones Vai> Ittersum
naar binnen. Op de vleugel staat
een gesigneerde foto van Maria
Callas. „Die kreeg ik van haar
toen ik in Italië zong. Een gewel
dige zangeres".
..Zelfs ben ik eens opgetreden
voor radio Vaticaan. Oh, dat was
prachtig. Al die erewachten en
zo. Ik heb ook in Genua, Parijs
en Londen gezongen. Misschien
moet je nu lachen om die ere
wachten en zo. Maar toen vond
je het vreselijk leuk. En als dit
dat plaatje voorbij is, dan
Bij het buiten „Het witte huis" hoort een prachtige tuin. De
barones peinzend bij de vijver. „We hebben zelf alles aange
legd", zegt ze met onverholen trots.
weest. Dan ga ik niet 2
zen van die tijd is voi
rbij.
de regie. Ik ben
in dit stuk door
w kapot gemaakt
krijgt me er niet
wordt. M;
onder. Want ik vlucht
tasie. Ja. Tennessee Williams
een groot schrijver vindt u i
niet? Prachtig, prachtig heeft
TSfoort te spe-
anneer Mieke
an podiumrijp
de klgindochtei
oren. Dc schommelbank
wat uitdagender heen en
Dan breekt dc glimlach
zaak enig. Ik ha
