goeie tip
uoor'n dagtrip
Promenadeconcerten
in Londen al
75 jaar uniek festijn
diererprrkvrr
uinssEnnnR
SIR HENRY
WOOD KON
GOUDEN
FEEST NOG
BELEVEN
Collectieve voorzieningen
gaan voor particulier inkomen
Programma bezoek
Soeharto voorbereid
Anwar Sani
weer terug
naar Djakarta
Pleidooi voor
wett tegen
lawaai
LEIDSE COURANT
LONDEN Het vreemde gebouw in Kensington dat
Royal Albert Hall. heet, beleeft op 12 september het
hoogtepunt van 75 jaar Promenadeconcerten. De
4.900 zit- eri 2.000 staanplaatsen werden al maanden
van tevoien door loting toegewezen aan jeugdige mu
ziekliefhebbers, die ieder jaar de grote traditie van
de „Proms" helpen voortzetten. Op 12 september zul
len zij beslist zich bijzonder inspannen om van de
75ste „Last Night of the Proms" een gedenkwaardige
avond te maken.
Colin Davis dirigeert het Symfonie-orkest van de BBC tijdens de „First Night of the Proms" in de
Royal Albert Hall. Op de voorgrond staande, een menigte jeugdige „promenaders".
Kernprogram KYP aangevuld
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG In het nieuwe ontwerp kernpro
gramma van de Katholieke Volkspartij wordt ge
pleit voor de spoedige totstandkoming van een wet
ter bestrijding van het lawaai. Dit pleidooi vormt
één van de aanvullingen die ten opzichte van het
oorspronkelijke kernprogram zijn aangebracht, na
dat het ontwerp in een aantal werkgroepen is be
sproken. Het kernprogram zal nu in de afdelingen
en kringen van de KVP worden behandeld, waarna
de partijraad op 6 november de definitieve tekst zal
vaststellen.
(ADVERTENTIE)
De DZH bust u er heen. Dagelijks
Een vakantiedag luiar het dierenpark h buurt), Rijnsburgenveg, welke
een welbestede dag. Laat uw kinderen vanaf het Station doorgaat
genieten van wat dit park hun te als NZH-liJn 45, Station,
bieden heeft. Stap op: NZH' Rapenburg!Noordeinde, de-Vink,
lijn43,Oegstgeest(Leidse- Voorschoten,elk halfuur.
OverstappenFWasseiuiar,
Lange Kerkdam op NZH'
V j lijn 90, richting Den Haag.
Stap uit: Wassenaar,
Dierenpark.
j£SL.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Anwar Sani, directeur-
generaal politieke zaken van het Indone
sische ministerie van Buitenlandse
Zaken, heeft de afgelopen week in Den
Haag besprekingen gevoerd over het
programma van het bezoek van presi
dent Soeharto aan ons land. Bij de voor
bereiding van het bezoek is tevens be
trokken de Indonesische ambassaderaad
in ons land, Zaïnul Arifin Samil. Sani zal
na z(jn terugkeer in Djakarta verslag uit
brengen aan de Indonesische minister
van Buitenlandse Zaken, Malik.
In een brie! aan premier De Jong
vraagt D '66 te bemiddelen dat Soeharto
tijdens zijn bezoek toch een gesprek zal
hebben met vertegenwoordigers van de
Zuid-Molukkers in ons land. Daarbij doet
het er volgens D '66 niet toe of men het
streven naar onafhankelijkheid van de
Zuid-Molukkers al dan niet wenst te
steunen.
Volgens de generale verbondsraad van
het Gereformeerd Politiek Verbond
(GVP) en het hoofdbestuur van het Nat.
Evangelisch Verband (NEV) dient tijdens
de gesprekken met Soeharto onder meer
aandacht te worden besteed aan de exe
cutie vam de Zuid-tMoluklker dr. Soumo-
kil in 1966. Ook zou aandacht moeten
worden geschonken aan de „wraakge-
richten, die in 1965 en 1966 zijn uitge
voerd en waarbij zonder vorm van pro
ces honderdduizenden zijn afgeslacht".
Colombo waarschuwt
Moei lijkheden
in Italiaanse
economie/
(Van onze correspondent)
ROME De Italiaanse premier Co
lombo heeft het parlement en het land
gewaarschuwd, dat de Italiaanse econo
mie in een uiterst moeilijke toestand ver
keert. „Als de regering niet ingrijpt",
aldus Colombo, "zal de situatie nog ern
stiger kunnen worden".
Hij zei, dat devaluatie van de lire geen
antwoord op de problemen was. De in
flatie zal bestreden worden door inves
teringen in de produktieve sector te sti
muleren en door „een serie maatregelen,
waarvan sommige van fiscale aard zijn".
Colombo maakte geen gewag van de
echtscheidingswet. Zijn voorganger Ru-
mor heeft in zijn laatste twee toespraken
over dit onderwerp gezegd, dat de echt
scheidingswet niet om een standpunt van
de regering vroeg, omdat het een initia-
tiefwet is.
(Copyright The Guardian Persunie)
Het kernprogram is het resultaat van
;n opdracht, vorig ha jaar door de partij
raad van de KVP gegeven. Een stuur
groep onder leiding van prof. dr. P.
Steenkamp heeft eind 1969, begin 1970
het ontwerpprogram op papier gezet.
Daarna is het in werkgroepen besproken,
aa de stuurgroep de suggesties voor
veranderingen dn het kernprogram heeft
verwerkt.
Bij vergelijking van het eerste en
tweede concept blijkt* meteen dat de
KVP-werkgroepen de strekking van het
ontwerpprogram in grote lijnen onaan
getast hebben gelaten. Het grote ver
langlijstje is hier en daar nog uitgebreid.
Op een aantal onderdelen werd de tekst
verduidelijkt en verfijnd.
De stuurgroep kiest duidelijk voor
beperking van de particuliere inkomens
stijging om de financiering van de col
lectieve voorzieningen voor de overheid
mogelijk te maken. Op deze wijze kan
de overheidstaak voldoende toenemen
zonder inflatie te veroorzaken. Voor
waarde is uiteraard wel, zegt de stuur
groep, dait het georganiseerde bedrijfs
leven hieraan zijn medewerking verleent
Het lijkt erop dat bij de herschrijving
van het kernprogram recente ontwikke
lingen mede van invloed zijn geweest.
Het lijkt erop dat bij de herschrijving
van het kernprogram recente ontwikke
lingen mede van invloed zijn geweest. Zo
wordt ten aandien van de milieuhygiëne
gepleit voor wetenschappelijk onderzoek
in internationaal verband en voor coör
dinatie in EEG-verband van de eisen ten
aanzien van de bestrijding van luoht-
bodem- en watervervuiling.
Wat betreft het bouwbeleid wordt de
wens tot opvoering van de woningbouw
met 3000 tot 4000 woningen per jaar
gehandhaafd. Het pleidooi voor
bouwen van aantrekkelijke nieuwe hui
zen is aangevuld met: vooral eengezins-
Als aanvulling op dit hoofdstuk wordt,
gezegd daj. de eigen verantwoordelijkheid
van d'e lokale gemeenschappen voor de
woningvoorziening moet worden her
steld door een grotere decentralisatie
het beleid en krachtige voortzetting
de huurliberalisatïe.
Volgens de nieuwe versie van het kern-
program moet de bevolking ermee
trouwd worden gemaakt dat men ii
toekomst enkele keren in zijn leven
beroep moet veranderen.
Het onderdeel sport en recreatie ls
aangevuld met een pleidooi voor de ves
tiging van de leerstoelen met n
„lichamelijke opvoeding en sport" aai
universiteiten en hogescholen en met
pleidooi voor een „beleidsaanzet vooi
recreatieve sportbeoefening".
Wettelijke regeling van het rijschool
wezen, bevordering van de verkeers
veiligheid onder meer door verkeers-
ondlenvijs en periodieke keuring van
motorrijtuigen worden wenselijk geacht.
Het gewijzigde kernprogram vraagt om
een beleidsplan voor de justitiële kinder
bescherming. Overwogen moet worden
een regeling voor schadeloosstelling van
slachtoffers van misdrijven in te voeren.
Trein ontspoort:
vele gewonden
BOLZANO (AP) Ten noorden van
de Noorditaliaanse stad Bolzano is een
sneltrein van München naar Rome ont
spoord. Een man kwam om het leven. Er
werden achtenzestig mensen gewond van
wie vier ernstig.
Het programma van deze „Last Night"
wijkt haast niet af van het jaarlijkse
patroon. Onder leiding van de sympa
thieke dirigent Colin Davis, opvolger
van de betreurde Sir Malcolm Sar
gent, zal het symphonie-orkest van de
BBC het jingoisme van het Engelse
volkje weer uitbundig prikkelen met
een, forse uitvoering van Elgars „Pomp
and Circumstance" en Parry's „Jeru
salem". Zoals ieder jaar, zal het jeug
dige publiek uitgelaten met spandoe
ken en gekke hoeden zwaaien, op
papieren en koperen toeters blazen en
door middel van serpentines een on
vervalste carnavalstemming scheppen.
De „Last Night of the Proms" is een
feestelijke gebeurtenis, die via het Eu-
rovisienet op buitenlandse beeldbuizen
terecht komt. Zo levert Groot-Britan-
nië ieder jaar het bewijs, dat zijn
jeugd zich. ondanks de sterke eigen
tijdse invloeden, toch nog in volle
overgave warm kan maken voor tra
ditionele en zelfs klassieke muziek,
ook al beweren sommige ciitici dat de
muzikale kennis van de „promena-,
ders" veel te wensen overlaat.
Uniek
Hoe dan ook, de Londense promena
de concerten zijn een luxe en een
prestatiè die menig land de Britten
benijdt. Op 10 augustus was het pre
cies 75 jaar geleden, dat de eminente
Engelse dirigent Henry Wood in de
Queen's Hall van de Britse hoofdstad
met zijn orkest het eerste promena
deconcert verzorgde de aanvang
van een grote, blijvende en unieke
traditie, die nergens anders ter werld
bestaat. Het oorspronkelijke idee van
„promenade"'-concerten, met een open
ruimte waarin de toehoorders konden
staan of rondwandelen, kwam van
Hoewel in Londen al sinds, 1838 con
certen van die aard uitgevoerd wer
den, duurde het nog tot 1895 eer de
hooggeprezen reeks „Proms" geboren
werd. Zij had daar haar ontstaan te
danken aan nauwe samenwerking
tussen Henry Wood (1806—1944) en
Robert Newman (18581926), direc
teur van de pas gebouwde Queen's
Hall. Newman had met Wood gestu
deerd aan de Koninklijke Muziekaca
demie van Londen. Hij was twee jaar
effectenmakelaar geweest in de City.
maar een financiële carrière beviel
hem allerminst.
Newman trok naar Italië en nam
daar twee jaar zangles. Daarna
was hij zes jaar lang zanger van
beroep. Zo kwam hij in de Koninklijke
Muziekacademie terecht. Vervolgens
werd Newman conoertagenl. Samen
met Sir Frederick Cowen werkte hij
aan een reeks promenadeconcerlen in
Covent Garden. In 1893 werd New
man de eerste directeur van de nieu
we Queen's Hall. Hij wou de Britten
goede muziek leren appreciëren en
besloot ieder jaar in de Queen's Hall
door een permanent orkest en een
permanente dirigent een reeks prome
nadeconcerten te laten uitvoeren.
Newmans keuze viel op Henry Wood,
die toen slechts 25 jaar was maar al
naam gemaakt had als beloftevol or
ganist, pianist, zangleraar en opera
dirigent. Het kapitaal voor de eerste
reeks concerten werd ter beschikking
gesteld door dr. George Cathcart. een
eminente oor- en keelspecialist, die
en groot muziekliefhebber was. Dr.
Cathcart stelde twee voorwaarden: de
nieuwe „lage" of continentale toon
hoogte moest gebruikt worden tijdens
al de concerten en niemand anders
dan Henry Wood mocht dirigeren. De
ze muzikale arts kocht zelf blaasin
strumenten, die op de nieuwe toon
hoogte gestemd waren en leende ze
tijdens het seizoen aan de muzikan
ten. Na verloop van tijd namen ze die
bijna allemaal van hen\ over en le
verden daardoor stilzwijgend het
bewijs dat ze zijn oordeel goed von-
Ijsjes
De programma's van de eerste prome-
nadeconcertèn werden Henry Wood en
Robert Newman mei opzet luchtig en
populair gehouden. Het tweede deel
van ieder programma bestond groten
deels uit halsden en instrumentale
solo's. Er werden echter wel twee
nieuwe werken uitgevoerd. Sinds die
eerste „Proms" is het een traditie dat
jonge componisten en artiesten op de
ze manier de kans van hun leven
krijgen.
De eerste reeks promenadeconcerten
nam tien weken in beslag. Later
schommelde hun lengte tussen zeven
en tien weken, waarvan tegenwoordig
meestal nog acht weken overblijven.
Van het begin af werden „componisten
avonden" uitgekozen-: maandag
Wagner, dinsdag Sullivan, woensdag
klassieke muziek, donderdag Schubert,
vrijdag weer klassieke werken en za
terdag luohtige stukjes. Muzieklief
hebbers werden op de promenade toe
gelaten mits betaling van een shilling.
Op het balkon kostten de plaatsen
twee shilling. Er waren bovendien ge
reserveerde en genummerde zitplaat
sen van drie en vijf shilling. Voor
toegang tot de promenade betaalt men
tegenwoordig zes shilling. Gereser
veerde plaatsen kosten van 22 tot
(balkon) 14 shilling.
In de promenade werden vroeger ijs
jes. sigaren en bloemen verkocht. Tij
dens het tweede seizoen kon men in
de pauze en na het muzikaleprogram-
ma voor sixpence in een aparte zaal
naar korte films gaan kijken. Al deze
attracties maakten de „Proms" enorm
populair. Het publiek keek ieder jaar
verlangend uit naar die komst van
nieuwe, jonge artiesten en bekende
grote musici uit het buitenland. Er
werden regelmatig nieuwe werken
voorgesteld en het klassieke reperto
rium stond ieder jaar weer zo volledig
mogelijk op het programma. Studen
ten en gewone muziekliefhebbers kon
den voor ongelooflijk weinig geld pui
ke uitvoeringen bijwonen.
Elgars mars „Pomp and Circumstance"
en Henry Woods „Fantasia on Britisch
Sea Songs", die op het programma
van de „Last Night of the Proms"
gebleven zijn, beleefden hun eerste
uitvoering respectievelijk in 1901 en
1905. Toen Wood het een jaar later
onnodig oordeelde zijn „Fantasia" op
het programma te zetten ontving hij
zoveel protestbrieven, dal hij zich ver
plicht zag de zeemansliedjes een ere
plaats te geven.
Zeppelins
Tijdens de eerste wereldoorlog weiden
de „Proms" zonder onderbreking
voortgezet. Bij het begin van de vij
andelijkheden hadden de sterke anti-
Duitse gevoelens van de Britten ech
ter wel tot gevolg, dat de wekelijks
Wagneravonden gedurende veertien
dagen geschorst wierden. Nadien stond
deze oorlog geen enkele muzikale uit
voering meer in de weg, ofschoon de
concerten vaak gepaard gingen met
het gedreun van zeppelinmotoren en
het geblaf van afweergeschut.
In 1922 werd de Britse muziekwereld
verontrust door radiouitzendingen, ve
le muzikanten dachten, dat openbare
concerten ten dode opgeschreven wa
nen. In 1926 stierf Robert Newman en
beleefde de Queen's Hall en financië
le crisis. De kranten van Londen
voorspelden al „No more Proms''. Heel
de promenade-onderneming werd ech
ter overgenomen door de B.B.C., zodat
het programma van 1927 normaal kon
worden afgewerkt. De B.B.C. paste
enkele verbeteringen toe en stelde in
1930 haar eigen symfonieorkest samen
dat onder leiding van Sir Henry Wood
Uitbundige geestdrift'tijdens een „Last Night oi the Proms" in de Royal Albert Hall van 'onden.
Wijlen Sir Henry Wood, ge
fotografeerd in juni 1939. Hi
stierf in augustus van het ja;v
1944.
Twee
wereldoorlogen
overleefd
hij was inmiddels geridderd to
aan de tweede wereldoorlog tijden:
ieder promenadeseizoen optrad.
In 1927 werd het eerste promenade
concert door de radio uitgezond.:)
Twaalf jaar later was het opnii'i
oorlog. Het symfonieorkest var de
BBC werd van Londen naar Bri*1
overgeplaatst en weer zag het oj naai
uil, dat de „Proms" geen toekom
meer hadden. De Royal Philharmon
Society" van Londen stelde echte
voor de organisatie van een seizor
promenadeconcerten op zich te nemer
Als orkest werd de „Londor
Symphony" uitgekozen, met als diri
genten Sir Henry en Basil Cameron
Weer gingen de muzikale uitvoering.
gepaard met oorlogslawaai. Tijdens de
Duitse luchtaanvallen bleef het pu
bliek dikwijls na het concert in di
zaal achter, waar leden van het or
kest doorlopend musiceerden en Basi
Cameron de maat sloeg, terwijl al di
aanwezigen aan „community singing
Op 10 mei 1940, na een ontroerende
uitvoering van Elgars Dream of Ge-
rontius", onder de leiding van Mal
colm Sargent, werd de Queen's Hal
door Duitse bommen vernield. D<
„Proms" hielden echter stand en e:
werd een seizoen van zes weken geor
ganiseerd in de Royal Albert Hall
Een jaar later nam de BBC weer d<
verantwoordelijkheid op zich ei
werkten voor de eerste maal twee
orkesten en drie dirigenten aan
reeks concerten. Dit systeem werd
1943 herhaald.
75ste jaargang
1944 was het jaar van de vliegend'
bommen; in het begin vonden de pro
menadeconcerten gewoon doorgang in
de Royal Albert Hall, tot de situatie
te gevaarlijk werd en de „Proms
naar het veilige Bedford verhuisden
Op 28 juli, na een van de beste
uitvoeringen van Beethovens Zevende
symphonic, stortte Sir Henry Wood,
die al enige tijd ongezond was, plotse
ling in elkaar. Veertien dagen late
zou de 50ste verjaardag van d
„Proms" gevierd worden. Hij stierf
-kort daarna, op 19 augustus.
Sir Henry Wood was eer
grootste figuren uit de Britse muziek
wereld. Zijn werk werd zonder enige
onderbreking voortgezet. Het 51sti
seizoen van de „Proms" begon op 21
juli 1945. Spoedig ging het
deze concerten weer in stijgende lijn,
Vooral de jaren zestig waren beteke
nisvol. De BBC introduceerde toen
volutionaire veranderingen, waai
der opera en kamermuziek, het optre
den van talrijke vreemde dirigenten
en in 1966 de overkomst
een Russisch orkest dat vier concerten
gaf.
Voor de 75ste jaargang van
„Proms" die op 17 juli begonnen ii
op 12 september eindigt, werden niet
minder dan .53 concerten met 64
ste uitvoeringen op touw gezet. 49
solisten en koren treden voor de eer
ste maal op. Het „Concert Orchestra'
van de BBC verzorgt op 24 augustus
een uitvoering van Beethovens open
Fidelio. Het Concertgebouworkest var
Amsterdam, onder leiding van Eugene
Jochum,. voert op 1 september de Mis-
sa Solemnis van Beethoven uit. Op 2
september wordt het tweede
van dit orkest, ditmaal gedirigeerd
door Bernard Haitink, gedeeltelijk
uitgezonden door de BBC-tv.
Op 13 augustus staan voor de eerste
maal twee concerten op het program
ma. Het eerste begint om 7 uur en he'
tweede een soort middernachtsma
tinee 10 uur. De trotse organisato
ren van de BBC laten niets ongedaar
om ieder jaar weer het bewijs 1
leveren, dat in heel de wereld nie:
een vergelijking kan doorstaan met c
„Proms" van Londen.
