Stangl heeft veel moeite met
persoonlijke herinneringen
S&É
Min. Klompé
tjoor bomalarm
niet bij opening
Israël-markt
In 1972 nieuw
hospitaalschip
Wat al die Zonnige Landen
missen: de Beemster,
Walcheren, Friese meren en
'kaas uit't vuistje'.
Omvang olievondst
Noordzee pas bekend
over zes maanden
Klandestiene
zenders in
De Hoek
\S-diplomaten
protesteren
bij Nixon
DONDERDAG 21 MEI 1970
LEIDSE COURANT
PAGINA 9
DÜSSELDORF Als een schoolmeester, die er
zich van bewust is meer te weten dan zijn
gehoor, stond ex-commandant Franz Stangl
gistermiddag in het Landgericht te Düsseldort
voor een plattegrond van het voormalige ver-
Oude verhaal
verliest niets van
gruwelijkheid
Met ijzingwekkende kalmte vertelt hij
hoe goederentreinen vol joden aan
kwamen aan het station in het kamp.
Het tekent de grimmige scherts van de
SS-lieden, dat het station door middel
van borden als „Fahrraderschalter" en
dergelijke, het uiterlijk van een lief
dorpsstationnetje was gegeven. De „rei
zigers" moesten zich verzamelen op een
voorplein. Daar werden de mannen van
de vrouwen gescheiden en naar afzon
derlijke barakken gevoerd. Gouden rin
gen, polshorloges en andere waardevolle
zaken moesten worden ingeleverd. Ze
zouden tezijnertijd worden teruggegeven,
werd de „gasten" verteld. Daarna moes
ten ze zich ontkleden. De vrouwen gin
gen nog éven naar de „frisör" waar de
haren werden afgeknipt. De dosiers van
de rechtbank bevatten fotokopieën van
vrachtbrieven, betrekking hebbend op
dergelijke zendingen vrouwenhaar.
Ontkleed
Geheel ontkleed, ongeacht of het zomer
dan wel winter was, werden de joden
vervolgens door de „Schlauch" gejaagd,
twee rijen meters hoog prikkeldraad. Aan
het einde wachtten de gaskamers. „Er
waren er acht, twee rijen van vier met
een gang ertussen", vertelt Franz Stangl
zeer bereidwillig. De gevangenen werd
verteld, dat het badkamers waren. De
„douches" waren aangesloten op de uit
laatpijp van een dieselmotor, die buiten
tegen het gebouwtje stond. Eerst werd
een oude vrachtwagenmotor gebruikt,
later de wat z\yaardere motor uit een
pantserwagen.
Joden, die een tijdje gevangen werden
gehouden eer ze zelf vergast werden,
moesten de lijken aan de achterzijde
(Van onze speciale verslaggever Piet Tummers)
nietigingskamp Treblinka in Polen. Het is een
gereconstrueerde plattegrond, want nadat het
kamp zijn functie had vervuld, is het in 1943
door de SS met de grond gelijk gemaakt. Joen
de Russen er arriveerden, stonden er een paar
nieuwe boerderijen tussen wuivend koren. Stangl
bekijkt de gereconstrueerde plattegrond goed
keurend. „Klopt precies", zegt hij, „maar wel
stonden de gebouwen wat verder uit elkaar dan
op de kaart."
ADVERTENTIE
HILVERSUM (ANP) Minister
Klompé van Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk heeft gisteravond
de niet-politieke Israëlmarkt, die door
de katholieke werkende jongeren
Hilversum werd georganiseerd, niet
kunnen openen, doordat er een kwar
tier voor haar aankomst bomalarm
werd geslagen. Door drie anonieme te
lefoontjes, dat er in het gebouw een
bom geplaatst zou zijn, werd van de
opening afgezien. Een bezoek aan de
markt moest ook worden afgelnst. El
ders in Hilversum verrichtte de minis
ter later op de avond toch nog de
opening van de markt. Slechts een
kwartier voor de aankomst van de mi
nister werd telefonisch in gebroken Ne
derlands aangekondigd dat een bom in
het gebouw zou zijn geplaatst. De poli
tie is onmiddellijk gaan zoeken, maar
van een bom was geen spoor. Toch
achtte de commissaris van de Hilver-
sumse politie het niet verantwoord de
opening in het gebouw te doen plaats
vinden. De minister noemde het een
smakeloze grap. Wel heeft zij nog een
demonstratie van een Israëlische dans
groep gezien.
Ollinger treedt
af als minister
WENEN (DPA) De Oostenrijkse
minister van landbouw, dr. Hans Ollin
ger. wiens vroegere lidmaatschap van
de SS scherpe kritiek van de parlemen
taire oppositie heeft uitgelokt, is woens
dag „om gezondheidsredenen" afgetre-
Ollinger was door de bondskanselier
van de socialistische minderheidsrege
ring, dr. Bruno Kreisky, benoemd, zon
der dat Kreisky van het SS-verleden
van Ollinger op de hoogte was. Kreisky
heeft zich evenwel, nadat bekend ge
worden was, dat Ollinger tot 1940 „SS-
untersturmführer" is geweest, „bescher
mend" voor de aangevallen minister
opgesteld. Enige tijd geleden werd Ol
linger in een ziekenhuis opgenomen
wegens een hartaandoening.
Garaudy uit
partij gestoten
PARIJS (Reuter) Het centrale co
mité van de Franse communistische
partij heeft de 56-jarige filosoof Roger
Garaudy uit de partij gestoten. In het
begin van dit jaar was Garaudy al zijn
zetel in het centrale partijcomité kwijt
Garaudy is al enige tijd slaags met
de partijleiding. Behalve door zijn kri
tiek op bepaalde communistische denk
beelden, zoals die betreffende dc klas
senstrijd, is de crisis vooral ontstaan
door zijn onverbloemde veroordeling
van de Russische militaire interventie
ln Tsjecho-Slowakije. Na aanvankelijk
kritiek te hebben geleverd op het Rus
sische optreden, heeft de Franse partij
leiding zich geleidelijk aan de zijde van
het Kremlin geschaard.
naar buiten dragen. Daar werden ze in
een kuil gegooid.
„Een kuil was al dicht toen ik in
Treblinka arriveerde", vertelt Stangl op
zakelijke toon. Hij denkt even na als
rechtbankpresident dr. Heinz Meven hem
vraagt hoe groot die kuil was. Dan, even
zakelijk, komt het antwoord: „Die kuil
moet honderd meter lang, tien meter
breed en drie meter diep zijn geweest,
ze was afgedekt met een laag zand."
Ofschoon de zitting nog niet de aan
voor munitie. Het feit, dat hij er een
stel vroegere trawanten uit het eutha-
nasiesanatorium Hartheim aantrof,
deed geen afbreuk aan zijn naïeve ver
onderstellingen. Terwijl de Duitse leiders
van de Poolse en joodse bouwvakkers
openlijk zeiden, dat ze werkten aan de
bouw van gaskamers, kreeg Stangl geen
idee van wat Hij in Sobibor deed, zo zei
hij. Hij hield het centrale gebouw met
de gaskamers voor een elektriciteits-
station. Ook het feit, dat hij bij Duitse
„Maar u ondertekende toch ook de
Kist voor de SS-leiding in Lublin. U
ïield appèl onder de Duitse en Oekraïn-
e bewakers. U stelde de dienstroosters
amen. U bracht rapport uit aan Ber-
ijn, dat wel eens wide horen welke
•esultaten in de dure kampen werden
>ereikt", houdt de president hem voor.
Stangl neemt zwijgend de bril van zijn
eus en poetst opvallend lang de brille-
lazen aan een jaspand.
gekondigde lengte heeft gehad, vond dr.
Meven het gisteren wel genoeg. Het was
benauwd en ijzingwekkend stil geworden
in de volle zaal. waarin een reeks gru
welijke details zijn verteld, die een kwart
eeuw nadat ze zün gesehicd nauwelijks
voor mogelijk gehouden kunnen worden.
Stangl pul uit een geheugen als een
ijzeren pot. zolang het gaat om persoon
lijke details. Zodra hem echter gevraagd
wordt wat zijn aandeel is geweest in de
massale slachting van weerloze mensen
laat zjjn herinneringsvermogen hem in
de steek.
Dat begon 's morgens al toen hij ver
telde over het vernietigingskamp Sobibor.
Stangl heeft een werkzaam aandeel ge
had in de bouw en het op gang brengen
van dit kamp, voordat hij wegens zijn
„verdiensten" in Sobibor werd overge
plaatst naar Treblinka. Hij had, zegt hij,
helemaal niet in de gaten welke soort
kamp hij in Sobibor moest gaan bouwen,
toen hij in '41 bij SS-Gruppenführer Odi-
lo Globocnik in het bezette Lublin werd
ontboden. Toen hij de blauwdrukken
bekeek, dacht hij aan een opslagplaats
gelijk materiaal bestelde, bracht hem niet
op een ander idee.
t
Feest
De SS'ers hebben In Sobibor feest ge- s
vierd, toen 25 joden, die aan de bouw S
van het kamp hadden moeten meewer- o
ken, als eersten werden vergast en ge- d
cremeerd. Drank was er altijd in over- 1
vloed aanwezig. „Ich war nicht dabei", z
zegt Stangl thans. Wat later zegt hij,
dat hij het lot der te vergassen joden had
verzacht door de bewakers te verbieden
de gevangenen naar de gaskamers te
knuppelen. „Had u dan toch zoveel in
Sobibor te vertellen, dat u zoiets kon
verbieden?" vraagt Oberstaatsanwalt dr.
Spiesz.
Stang1 zwijgt. Hij zwijgt ook als hem d
gevraagd wordt, hoe hij zijn functie p
dan zag als hij maar een klein mannetje
was. Na enig aanhouden komt er uit, dat
hij maar wat op kantoor heeft zitten
schrijven, de spoorbanen van stoplichten F
heeft voorzien en nog wat van dergelijke z
onbeduidende karweitjes heeft opge- s
knapt.
De stemming bij de rechtbank is wat
ainder welwillend dan verleden week
aen de zitting werd geschorst, omdat
tangl zo slecht geslapen had. De pre-
dent kondigt aan, dat morgen, vrijdag,
tangls echtgenote uit Brazilië komt
vervliegen als getuige a décharge. Se-
ert zijn arrestatie, ruim drie jaar ge-
ïden, heeft zij haar man niet meer ge
en. Het weerzien zal plaatshebben in
e rechtszaal.
Tussen nu en september gaat de recht-
ank ook nog op reis naar Israël en de
erenigde Staten om getuigen te ver
oren, die lichamelijk niet meer in staat
jn om naar Düsseldof te reizen. In
merika wordt dan ook de filmspeler
lenn Ford verhoord. Hij heeft kort na
e bevrijding van Polen gefilmd op de
aatsen waar de kampen zijn geweest,
erwijl de oorlog nog volop aan de gang
ras, werden die films in Amerika en
ngeland vertoond. Hitier „strafte" Glenn
ord door hem op de zwarte lijst te
etten. De filmspeler zou als een der eer-
en worden gepakt zodra de nazilegers
merika hadden veroverd
BS BMNMW
m f r y
Bf .J2
fe: V I
r H
Hl v- üiyly'
I
Een beeld van de overstroomde hoofdstraat in het Roemeense siadje Alba-Julia,
geëvacueerd worden. De overstromingen in Roemenië hebben reeds meer
Een deel van de inwoners moest
dan honderd doden geëist.
Rode Kruis wil orde scheppen
in de bestrijding van drugs
bijvoorbeeld dooi een verkeersongeval
om het leven kwamen. Nu heeft het
Rode Kruis een dienst ingesteld om i
deze nieren op te halen. Voor de toe
komst wordt eraan gedacht deze dienst
te bemannen met vrijwilligsters
Een derde taak vormt het hopsitaal-
schip. Vrijwel iedereen kent het huidige
hospitaalschip van het Rode Kruis, de
en. waaronder Indonesië. Tunesië en
\irkije, werd hulp geboden bij natuur-
ampen. Op 20 mei j.l. werd besloten
ot het verzenden van vier ton melk-
toeder, duizend dekens. 8000 flacons
enicilline en 8000 blikjes kindervoe-
ing naar het overstroomde gfebied van
.oemenië. Bovendien wordt binnen het
ode Kruis overleg gevoerd om interna-
(Van een onzer verslaggeefsters)
DEN HAAG Het Nederlandse
Rode Kruis gaat zo spoedig mogelijk
iets doen aan het druggebruik, vooral
bij jongeren. Het is niet de bedoeling,
dat, het Rode Kruis zich direct zal gaan
bemoeien met de gebruiker zelf-, maar
men wil trachten orde te scheppen in
de chaos die heerst doordat tientallen
organisaties zich met hetzelfde beziR
houden. Men wil beginnen met het
oprichten van een klein bureau, dat
bouwd in 1959 en is naar medische
inzichten nu verouderd. Om geld in te 1
zamelen voor het nieuwe schip dat in
1972 klaar zou moeten zijn, zal in het
komende najaar een actie worden ge-
In inlerantionaal verband heeft het
Rode Kruis ook niet stilgezeten. In twee 1
landen, te weten Nigeria en Vietnam,
werd het afgelopen jaar hulp geboden
tijdens oorlogshandelingen. In 11 lan-
vijzen. dat het Roode Kruis ook hulp
an bieden in burgeroorlogen.
Tenslotte heeft het Rode Kruis beslo-
en een persprijs in te stellen onder de
aam van dr. Basting-prijs. Deze prijs,
estaande uit een penning en een be-
rag van 500 gulden, wordt jaarlijks
oegekend aan die journalist, die het
es te artikel of serie artikelen heeft
eschreven over het werk van het
ode Kruis.
verschillende organisaties. Dit bureau
mvmxmmuswmsrszsaUPZ
lend orgaan moeten worden en krijgt
een coördinerende functie. Het bureau
krijgt tevens een informatiecentrum,
waartoe men zich kan wenden om alles
te weten te komen over de organisaties
ter bestrijding van druggebruik in een
bepaalde streek en die literatuur hiero
ver bestaal.
f j
itó lL
het Rode Kruis op zich heeft genomen,
een tweede taak. houdt verband met de
niertransplantaties die irt Leiden wor
den verricht. Belangrijkste vereiste
voor zo'n transplantatite is natuurlijk
een nieuwe nier. Tot voor kort was de
rijkspolitie ingeschakeld bij het over
brengen van de nieren van donors, die
lÉÉk
Wasgjjr
Chinese maan
zwijgt
BOCHUM (DPA) De eerste Chine
se kunstmaan, die op 24 april was
gelanceerd, zendt geen signalen meer
rv'vtjS
teonderzoek in Bochum heeft meege
deeld dat in de nacht ven 15 op 16 mei
de laatste signalen waren ontvangen.
Vermoed wordt dat de batterijen ran
de kunstmaan zijn uitgeput.
Wie in eigen land blijft met
vakantie boeft helemaal niet
jaloers te zijnfNederland zit
boordevol schoonheid—en de
meesten van ons kennen er
maar een partje van. Je kunt
hier tien vakanties lang ontdek
kingen doen als je wilt: goed
koop, zonder eindeloos gereis
en in je moers taal.'t Is wel raar
dat 'kaas uit t vuistje' niet als
bezienswaardigheid in alle
reisgidsen staat. Want er is
geen ander land waar je je
kunt veroorloven zo royaal te
zijn met die Gouden
Glorie. Gewoon
happekee, het
mes erin en
zo'n ferm brok
onder de zon.
Geweldig!
KARL RAHNER: I HPl 1
weinig contact Iheologen in congres
tussen Rome en
theologen
(Van onze redacteur geestelijk leven)
BRUSSEL De bekende Duitse theo
loog Karl Rahner heeft gisteren in
Brussel zijn bezorgdheid uitgesproken
over het gebrek aan contact tussen de
internationale katholieke theologie en
de universele leiding van de Kerk. De
internationale pauselijke theologeo-
commissie, vorig jaar opgericht, noemde
hij een lofwaardige poging in die rich
ting, maar „zij is nog lang niet de
vervulling van een dringende behoefte".
De leiding in Rome, aldus prof. Rahner,
trekt slechts enkele theologen aan, en
laat al die anderen niet meespelen. „Zij
interesseert zich voor hen niet. Het is
voor Rome alsof zij met bestaan"
Karl Rahner constateerde moeheid en
moedeloosheid onder de theologen in de
hele wereld. Zij deinzen terug voor de
eisen en uitdagingen van dr moderne,
geseculariseerde wereld. De Duitse tKeo-
loog vroeg zich af, of betere samen
werking tussen de theologen op inter
nationaal, en wellicht ook interkerkelij
ke schaal niet een middel zou zijn om
het theologisch defaitisme te doorbre-
over toekomst Kerk
Schillebeeckx
crisis komt nu
van binnen uit
(Van onze redacteur geestelijk leven)
BRUSSEL 's Werelds meest beken
de theologen, godsdienstsociologen cn
psychologen uit verschillende kerken
zullen zich van 12 tol 17 september
aanstaande gezamenlijk bezinnen over
de toekomst van de Kerk.
Deze in de geschiedenis van de Kerk
unieke studiebijeenkomst zal plaatsheb
ben in het congreshuis te Brussel bij
gelegenheid van het vijfjarig bestaan
van het in elf talen verschijnende ka
tholieke internationale theologische
tijdschrift Concilium.
Onder de ruim 200 genodigde geleer
den bevinden zich o.a. de Amerikaanse
protestantse theoloog en socioloog Har
vey Cox, schrijver van de bestseller „De
parlementaire redactie
DEN HAAG Op het ministerie
Economische Zaken neemt men aan. dat
het nog wel een half jaar zal duren
voordat met zekerheid kan worden
vastgesteld of de olievondst van Laura-
Tenneco in de Noordzee ten noorden
van Den Helder van voldoende omvang
is om een winningsvergunning aan deze
onderneming te verstrekken. De olie
maatschappij heeft het ministerie ge
meld. dat de aanwezigheid van olie is
aangetoond maar ook dat er nog 2 a 3
boringen nodig zullen zijn om aan de
weet te komen, om welke hoeveelheid
olie het gaat.
Een ondernemipg, die aardolie of
aardgas aan de bodem van de Noordzee
wil onttrekken, voorzover die zee onder
Nederlandse jurisdictie valt (het z
naamde continentale plat), heeft drie
vergunningen nodig. In de eerste plaats
moet men toestemming hebben om op
pervlakkige verkenningen te verrichten.
Daarna heeft men, als men het vermoe
den heeft dat er olie of gas in de
bodem zit, een opsporingsvergunning
nodig. Dan is men gerechtigd boringen
te verrichten als men vervolgens econo
misch winbare hoeveelheden heeft aan
getoond. komt men in aanmerking voor
een winningsvergunning. Als men
spreekt over economisch winbare hoe
veelheden denkt men aan een produk-
tiecapaciteit van 100 kubieke meter
Minister Bakker (Verkeer en Water-'
staat) wenst zijn ambtgenoot Deneke
van Noordrijn-Westfalen geluk met
het in gebruik nemen van het eerste
watermeetstation langs de Rijn bij
I.1':
aafem- -
M
aardolie of 100.000 kubieke meter aard
gas per etmaal.
Wanneer het gaat om de winning van
aardolie dan krijgt degene, die de aan
wezigheid van de olie heeft aangetoond,
automatisch een vergunning tot win
ning. De Nederlandse staat zal dan niet
deelnemen in de exploitatie. Als het om
aardgas gaat dan kan de staat besluiten
tot deelneming met een maximum van
40 procent, zowel wat betreft de inves
tering als wat de exploitatieresultaten
aangaat.
Profijtelijk
Voor de staat kan de olie- en gaswin
ning op het Nederlandse continentale
plat een profijtelijke zaak zijn. Bij de
winning van aardolie heft de staat in
de eerste plaats een jaarlijkse accijns,
die volgens een glijdende schaal kan
oplopen tot 16 procent van de waarde
van de gewonnen olie (dus de waarde
bij d e boorput). Vervolgens is er nog
een heffing door de staat van 50 pro
cent van het voordelig saldo van de
resultatenrekening van elke vergun
ning. Hiermede is de vennootschapbe
lasting verrekend. Deze laatste formule
is gekozen om te bereiken, dat buiten
landse vennootschappen, die niet onder
de Nederlandse vennootschapbelasting
vallen, evenveel betalen als de Neder
landse.
Bij gaswinning is er ook een accijns
van 0 tot 16 procent volgens een glij
dende schaal en bestaat er eveneens
een heffing van 50 procent. Wanneer de
overheid echter deelneemt in de exploi
tatie wordt de accijns gehalveerd, wat
dan weer wordt gecompenseerd door
het aandeel van de staat in de winst op
grond van de deelname. Tot dusver is
de staat overigens nog geen cent wijzer
geworden van de mogelijke aanwezig
heid van olie en gas onder het conti
nentaal plat. In het Nederlandse deel
van dat plat zijn tot dusver een dertig
tal boringen verricht elke boring
kost een onderneming enkele miljoenen
guldens maar er is nog geen enkele
exploitatievergunning vérstrekt. De
vondst van Laura-Tenneco is de eerste
op oliegebied. De aardgasvondsten zijn
tot dusver vier keer voorgekomen, maar
ook hier geldt, net als de recente olie
vondst. dat dc omvang ervan nog niet
vastgesteld en dus met name niet be
kend is of het hier gaat om economisch
winbare hoeveelheden
DEN HAAG (ANP) Ambtenaren van
de Bijzondere Radiodienst van P-T.T.
'lebben gisteren in samenwerking met de
emeentepolitie van Rotterdam twee
landestiene FM-zenders in Hoek van
lolland opgespoord en in beslag geno-
nen. Het betrof hier de zender PAO CVR
an de 22-jarige televisiemonteur C. J.
J. R. uit Hoek van Holland en de zen
der PAO-JMB van de 21-jarige timmer-
man J. M. B eveneens uit Hoek van
I Holland.
stad van de mens", de oecumenische
deskundige Yves Congar uit Frankrijk,
Karl Rahner uit Munster, Hans Küng
uit Tübingen. Onder de genodigden be
vinden zich ook enkele vrouwelijke
theologen.
Tot nu toe heeft tevens de helft van
de dertig leden tellende internationale
pauselijke theologen-commissie reeds
toegezegd aan het congres te zullen
deelnemen. De Nijmeegse theoloog Ed
ward Schillebeeckx treedt op als voor
zitter. Het congres staat onder patrona
ge van de Belgische kardinaal Suen-
In een toelichting op deze belangrijke
studiebijeenkomst zei prof. dr. E. Schil
lebeeckx gisteren te Brussel: „De eigen
lijke reden voor dit congres is dat, zoals
heel de maatschappij, ook de Kerken en
het theologisch denken in een crisis
gekomen zijn. De critische geest, die
vroeger van buiten de Kerken zich op
de Kerken had gericht, komt nu van
binnen de Kerken zelf de twijfels van
de wereld ten aanzien van godsdienst,
christendom en Kerk zijn nu de twijfels
der Kerken zelf geworden, terwijl an
derzijds de problemen van de wereld
ook de problemen van de Kerken zijn
geworden. Een theologie, die met deze
nieuwe situatie niet in het reine komt,
verliest haar relevantie voor wereld en
Kerk".
Het thema „De toekomst van de
Kerk" zal in vier onder-afdelingenbe
handeld worden: de functie van de the
ologie in de Kerk, de betekenis van de
christelijke boodschap., de tegenwoor
digheid van de Kerk in de maatschappij
van morgen, structuren voor de Kerk
van de toekomst, waarbij het collegiale
gezag en de plaats van lokale Kerken
(knelpunt in de huidige kerkelijke ver
houdingen) aan de orde komen. Ten
slotte hoopt het congres, na 'n uitvoeri
ge gedachtenwisseling tussen de ver
schillende theologische stromingen (ook
extreem conservatieve en extreem pro
gressieve zullen vertegenwoordigd zijn)
en de menswetenschappen sociologie en
psychologie, tot een aantal hanteerbare
resoluties te komen,
(ADVERTENTIE)
WASHINGTON (AFF) Ongeveer
500 jonge Amerikaanse diplomaten heb
ben in een brief aan de minister van
Buitenlandse Zaken, William Rogera,
geprotesteerd tegen de Amerikaanse in
terventie in Cambodja. Dit heeft het
Franse persbureau AFP uit goedlnge-
lichte kringen in Washington verno-
Vertegenwoordigers van deze diplo
maten hebben gisteren een onderhoud
gehad met de vice-minister van Buiten
landse Zaken, Alexis Johnson, die spe
ciaal is belast met politieke zaken. Deze
zou hun hebben gezegd, dat het ontoe
laatbaar is dat functionarissen van de
buitenlandse dienst zich in het open
baar verzetten tegen de Indochineso
politiek van de president. De woord
voerder van het ministerie. Robert
McCloskey, heeft meegedeeld dat tegen
de protesterende diplomaten geen disci
plinaire maatregelen zullen worden Re-
