CINEAST
PIET OUT:
„!k heb een goed
snoepwinkeltje"
Al jaren op de charitatieve filmtoer
KRUISTOCHT TEGEN DEFENSIE
Onderwijier houdt
„IN AFRIKA
BEN IK ALTIJD
PATER PIET"
,Waar
bemoeit
dat
ministerie
zich
mee?!"
MEI 1970
DEN HAAG „Weet je, wat ze van mij altijd hebben gezegd Piet Out,
zeggen ze altijd, die kan van alles een taartje bakken. Ik ben een hele
gekke goser, die ze niet gauw klem rijden. Ik ga nergens voor opzij. Op
z'n tijd een grote mond, veel lef. Maar als het zo uitkomt, speel ik ook
wel een heertje, hoor". Zegt cineast Piet Out (52), thuis in zijn 17-kamerig
bejaard villaatje aan de stille Burg. Schooklaan in Hilversum. Film
maker in hart en nieren, intens opgaand in zijn beroep. Geen tijd en
geen interesse om zich in te laten met ^aken als de Gooise Matras. Het
merendeel van het jaar ergens in het buitenland. Dit jaar eerst Honduras
„gedaan" in opdracht van de Bisschoppelijke Vastenactie. Nu juist terug
van Zuid-India voor de stichting „Mensen in Nood". En alweer koffers
pakkend voor Kameroen, half mei voor MIVA en Pauselijke Missie
werken."
Piet en Inouschka Out aan het werk in Madras.
V&ndit laconiek: „Ik heb gewoon
een goed snoepwinkeltje. Als i'k
wou. kon i'k over vijf jaar binnen
zijn. Mij niet gezien. Misschien
sluit i!k me volgend jaar wel aan
bij Danny Kaye, om malle dingen
te doen voor UNICEF. Of ik ga
eindeloze wereld-cruises filmen,
weet ik veel". Sinds twee jaar
dlraailt Piet Out praktisch uit
sluitend op de charibaitieve toer.
Hoezo? „Nou ik maakte op zeker
moment voor Memisa een goeie
story in Malawi en Kenia, die
het op de televisie knotsgoed
deed. Memisa kreeg twee-komma
zeven miljoen gulden binnen.
Dan ben je gelijk een gemaakt
mannetje in die kringen. En
daarna kwamen ze allemaal bij
me: Miva, P.M.W., Vastenactie,
noem-maar-opJongen, ik
ken intussen een heleboel paters
en nonnen en bisschoppen
overal ter weoeld". i -
Petje af
„Ik ben niks. ik heb helemaal
geen geloof. Maar in de Afri
kaanse bush ben ik voor iedereen
Piet. Voor die lui neem ik diep
mijn petje af, want zij steken
verrekte diep in de moeilijkheden
Ze doen ontzettend goed werk
op allerlei gebiedWat die
opdrachten zo aantrekkelijk
maakt, dat zijn de mensen. Ik
hen een grote lefschopper, maar
ook een beetje een gevoelig mens,
snap je? Wat die paters en zo
doen, dat vindt Piet Out enorm.
Die zusters en die nonnen, die
het vuur uit hun schoenen lopen
voor andere mensen, daar word
i'k koud van. Wij kunnen ons
geld niet beter besteden' dan
daar. Met mijn snoepwinkeltje
probeer ik dat de televisiekijkers
duidelijk te maken. Daar blijft
geen cent aan de strijkstok
hangenAls ik op reis ben,
logeer ik het liefst onder de
paters. Gewoon in hun klooster
tje of hun hutje. Niet om de
kosten te drukken, maar omdait
ik hun levenssfeer wil mee
maken. En als ik mijn dag heb,
probeer ik ze te amuseren. Ik
imiteer graag voor de flauwekul.
Van Kees Brusse geleerd. Grap
jes en dingetjes en lachertjes, dat
hebben de paters en nonnen
dikwijls echt nodig".
Laat je alleen ellende zien?
„Alsjeblieft niet! Natuurlijk stop
ik er ook de rottoestanden in.
Maar om die eigenlijke story
bouw ik de echte filmische
elementen. De positieve dingen
in een landi de natuur, de men
sen. Ik hou van grappige kleinig
heidjes. Een agent bij een zebra
pad, die zijn haind opsteekt. En
in het volgende shot zie je dan
een kudde zebra's plotseling
stilhouden. Kijk, de mensen
moeten blijven kijken. Ellende
zien ze tóch al genoeg. Biafra,
Vietnam. Maar aCrt het slot komt
natuurlijk de dreun: Dan moeten
er drie miljoen beurzen open. Dat
foefje verstaat Piet Out onder
hand wel".
Veelzijdig
Hij zit al in de filmbusiness van
af precies 3 februari 1936, toen
hij voor een salaris van 6.50
per week werd aangenomen bij
de N.V. Mij. voor Cinematografie
Filmfabriek Polygoon. En voor
dat hij daar in mei 1963 wegging
om freelancer te worden („had
ik dat maar veel eerder gedaan"),
had Piet Out zich ontwikkeld
tot een veelzijdig cineast van
naam. Kort na D-day 1944 sloot
hij zich in Frankrijk ami bij de
geallieerde legers en fillmde als
oorlogscorrespondent, ingedeeld
bij SHAEF (Supreme Head-
quantens Allied Expeditio
nary Force, „direct onder Eisen
hower") o.m. de bevrijding van
Nederland. In april vertrok hij
als reserve eerste luitenant dei
mariniers naar Batavia en leidde,
onder generaal S. H. Spoor, de
filmploeg van de voorlichtings
dienst. „Toen we Nederlands-
Indië eindelijk kwijt waren, ben
ik terug gegaan naar Polygoon
Profil ti. dat intussen Cine-
centrum was. De stomste zet van
mijn leven, ad heb ik toen bijna
twintig jaar ook wel fijne
dingetjes kunnen doen". Een film
over Nederlandse emigranten in
Australië, staatsiebezoeken van
de koningin aan Engeland (1950)
en Denemarken ('57), „Bloed voor
Hongarije" tijdens de opstand,
„De Brug" over de Nederlandse
landmacht.
In 1953 maakte Piet Out een
fameuze documentaire over het
vrachtvervoer van de KLM all
over the world: „Plesman liet
mijop zijn kantoor komen en
zei„Ik wil een film over vracht
vervoer, maar de KLM heeft
geen vrachtvervoer. Dus je weet,
wat je te doen staat". In vier
weken hebben we toen twintig
duizend mijl gevlogen en de
gekste vrachten in scene gezet.
Het draaiboek maakte Leonhaird
Huizinga". Ook de eerste Neder
landse kleurenfilm staat op naam
van Piet Out „Vincent van Gogh",
gedraaid in 1958 bij de herden
king van v. Goghs honderdste
geboortedag. In Cannes, op het
filmfestival, kreeg hij een tweede
prijs. Hij werd ook ingezonden
Rare feest
Waarom nooit een speelfilm?
„Omdat ik een hekel heb aan
studiowerk. Ik heb een bijzon
der rare geest. Werken aan de
hand van een scenario ligt me
niet. Ik moet het hebben van
gekke invallen op het moment
zelf. Situaties, die je tevoren niet
kent. De realiteit uitbuiten. Een
kaasfabriek is voor mij niet in
teressant, want daar maken ze
over drie jaar nóg kaas. Wat d>at
betreft zijn Bertus Haanstra en
Anton van der Horst heel andere
knapen. Als chef cameraman bij
Cïnccehtrum was&k ook belast
met de volledige produktie van
films: Maar ik heb altijd van hel
zwerven gehouden, ik ken ieder
continent, ik weel alles van
luchtvaart en scheepvaart, ik
heb 9tormen gefilmd bij de
Braziliaanse kust en olifanten in
Bengalen. Ik ben gewoon een
filmzieke avonturier"
Je bent nu bijna zeven jaar
zelfstandig?
„Dit is mijn mooiste tijd. De
eerste jaren maakte ik een schuld
van over een ton. maar die heb-
Oen mijn vrouw en ik er in drie
jaar uitgewerkt. Ik kreeg de NTS,
de VABA, de KRO. Documen
taires, reportages, sport voor
monitor, korte items voor de
Verrekijker. Ik had de hele
sporttroep van Bob Spaak kun
nen krijgen, maar wat moet Piet
Out iedere zondag langs het
lijntje? Ik heb wél een tijdlang
trainingsfilmpjes gemaakt voor
Real Madrid, opdracht van
meneer Bernabeu. En nu draad
ik dus voor allerhande acties.
Geen sentimenteel ^of negatief
gedoe over arme' toestanden en
zo. daar kots ik van. Ook geen
roomse saus érbver, maar gewoon
eerlijke en interessante beeldjes".
..Hou op, wat is stijl? Ik ben niet
Jan de Kunstenmaker met flap
das en hangsnor. De filmerij is
voor mij goed vakmanschap plus
creativiteit. Ik werk met zeer
veel shots, niet langer diam drie
seconden. In drie seconden heb
je die vaas daar gezien, of niet?
Dus geen kerels in picture, die
hoeren". Door hun vele reizen
(„per jaar zijn we hoogstens vier
maanden thuis kregen Piet en
Inouschka Out veel vrienden.
„Ik zit vooral graag in Afrika:
Kenia, Tanzania. Oeganda, Mala
wi. Ik zou nergens liever willen
wonen dan vlak buiten Nairobi.
Daar hebben we een huisje naast
Aamand en Miehaela Denis van
..Luipaard op schoot", die t.v.-
sene. Prachtmensen. Arm and
filmt niet meer, hij heeft ver
leden jaar een hartinfarct gehad.
Gedeeltelijk verlamd. Wat ze
tegenwoordig in Nederland nog
uitzenden, is al meer dan twee
jaar oud"
Geluid
Inouschka trekt nu al vijf jair
overal met hem mee, ze is de
geluidstechnicus. Piet: „Toen we
verrot diep in de schuld staken,
hebben we alles aangepakt. Ze
heeft bijvoorbeeld een stel Dick
v. Dykeshows voor de t.v. ver
taald en ondertiteld. Nu is ze,
eerlijk hoor, een van t.beste
soundmensen die Nederland
heeft. Je zou zeggen hoe is het
mogelijk, maar op een goeie dag
kregen we telefoon uit New
York. Sammy Davis jr. ging een
grammofoonplaat maken, hij won
per se dat Inouschka de opname
deed. We hebben lekker met die
knaap gewerkt"
Hoe belangrijk is de sound voor
je films?
„Een goeie film is vijftig procent
geluid. Je hebt cinieasten die hun
beelden helemaal droog op
nemen en er later in de geluids
bibliotheek van de NOS of zo hun
sound bij zoeken. Dat is nep.
jongen. Ik wil de authentiek^
sound, ter plaatse opgepikt met
het beeld. Soms laat ik onder
mijn beelden wel drie banden
gelijk meelopen. Commentaar
muziek, de hele reut ineens.
Kijk, je kunt op verschillende
letje blikjes leegkwakken in een
schaal, hopsakee. klaar. Ik ho»
van prettig opdienen, leuk lar
deren, wat pikante touches er
tegenaan, af. Misschien kun je
dat de Piet Outstijl noemen"
Crimineel
Hoe was India?
„Hartstikke zwaar. Ik was er
den jaar geleden voor het laatst
geweest, in Calcutta. Afrika
raakt op, het barst er van de
filmers. Van India weten dc
mensen in Holland weinig. Dus
kan ik nu lekker informatief zijn.
Afrika, dat is voor mij een zacht-
gekookt eitje, maar de Indiase
mens en zijn leefmilieu waren
sen filmische uitdaging voor me
Ik heb drieduizend meter film
verschoten, het materiaal is
crimineel goed geworden. Het
wordt weer een goeie story over
die Birmaanse vluchtelingen. Ik
zit nu te wachten op het engeltje
van de inspiratie, eerder kan ik
niet monteren. Wachten op de
bevlieging".
Op 16 juni as. zal televisie
kijkend Nederland Piet Outs
Indiafilm kunnen zien. In het
kader van de landelijke actie,
die „Mensen in Nood" voor de
BirmavLuchteLingen bij Madras
organiseert. Een actie voor wo
ningen, voor fabriekjes. Dan zit
ten Piet en Inouschka waarschijn
lijk in Kameroen. India is gauw
verleden tijd voor de vliegende
vogel onder de Nederlandse
cineasten. Jaaromzet vele tien-
uizenden jet-kilometers en tegen
e 100.000 meter film. Zijn klan
ten betalen hem per strekkende
meter „Ik ben net Albert Heijn.
Wie me te duur vindt, gaat maar
naar Simon de Wit". Zo werkt
Filmij. Piet Out, ofwel het snoep
winkeltje van pater Piet in
Hilversum
JAN DERIX
(Van t
VENRAY „We kwamen tüdeus de les
over het onderwerp „Wereldoriëntatie"
in de klas te spreken over problemen
van oorlog, vrede en bewapening. Ik
vertelde dc kinderen uit dc derde klas
over tanks en vliegtuigen en hoe die
dingen dood en verderf zaaien. Een der
kinderen vroeg: „Wie is de baas van
die spullen?" Ik antwoordde: „Minister
Den Toom." Ik kreeg een idee: „Zou
den wc die meneer eens een brief
schrijven?" Dat hebben alle kinderen
toen gedaan. Zjj hebben hun kinderlijke
visie op deze complexe zaak gegeven.
Ik vond dat wc die briefjes ook moes
ten versturen, heb ze in een enveloppe
gestopt en deze geadresseerd aan minis
ter Den Toom van Defensie."
Dat is de simpele uitleg, die onderwijzer
Charles van den Berg, vijfentwintig
jaar en sinds anderhalf jaar vaste
..meester" van de derde klas van de
Petrus Bandenschool in Venray, geeft
aan zijn eenmanskruistocht voor de
IJzer een nuttig metaal Je kunt er echter ook kanonnen
vrede, die intussen geen eenmans- spraak wil over de vraag of een onder- snel beantwoord als de kinderlijke
kruistocht meer is. Nadat op het FAO-
congres in Amsterdam was gepraat
over zijn „geval" heeft hij de steun
gekregen van de Pax Christibeweging
in Noord-Limburg, die van kardinaal
Alfrink en het hele bestuur een uit-
wijzer op school mag spreken
vredesvraagstukken. Ook heeft hij steun
van de operatie-Injectie van P.P.R.-non
Angele Buys, die 'n totale mentaliteits
verandering nastreeft.
Zelden zijn brieven aan ministers zo
briefjes van de Venrayse lagere school
Een week nadat ze verstuurd waren,
ontving het hoofd van de Petrus
Bandenschool antwoord, niet van de
minister, maar van het hoofd van dc
defensievoorlichting, S. de Jong. Het
schoolhoofd, de heer Beckers, heeft de
brief voorgelezen aan onderwijzer
Van den Berg en hem daarna achter
zeven sloten opgeborgen.
De heer Van den Berg kan zich uit het
hoofd herinneren dat de heer S. de
Jong van mening is, dat spreken over
defensie en vrede een te hoge greep is
voor de Venrayse schoolZijn be
voegdheid op dit punt werd in twijfel
getrokken. Dc heer Van den Berg vond
de defensievoorlichter, moest in Den
Haag maar eens wat voorlichting
komen opsteken.
Onderwijzer Van den Berg heeft zich
echter elders laten voorlichten. Iljj zegt
diep onder dc indruk te zjjn gekomen
v an de door liet IKOR uitgezonden t.v.-
film „De zoon des mensen" van Dcnis
Potter. „Op een gegeven ogenblik strijkt
de Cbristusfigiiuur over het kruishout,
tot planken gezaagd of er een stoel van
zeggend: „Hadden ze deze boom baar
gemaakt. Nu is het foltertuig. Naar ana-
lopie daarvan heb ik met de kinderen
gesproken over ijzer, dat een nuttig
metaal is. Je kunt er echter ook kanon
nen en granaten van cake.n en dan is
het moordtuig", aldus de idealistische
onderwijzer.
Ook de pastorale brief van de Neder
landse bisschoppen. „Oorlog in de ban",
heeft hij goed gelezen. Hij leest een
passage voor: „Iedere christen weet
dat geen vrede met God mogelijk is
zonder vrede met de medemens" en:
„Wie van ons zou niet tegen de oorlog
Delen
„De bisschoppen", zegt Charles van den
Berg, „protesteren tegen het berusten-
Aan dat protest geef ik gevolg. Het
tegengestelde van berusten is iels doen.
Nou dan". De Venrayse onderwijzer
vervolgt: „Ik meet me niet de pretentie
aan, dat ik die mensen in Den Haag
kan veranderen, maar ik wil het pro
bleem met de kinderen bepraten. De
lessen over „wereldoriëntatie" omvatten
vakken als geschiedenis, aardrijks
kunde, biologie en natuurkunde. Daai
wordt ook de godsdienst in ingebouwd.
Dan kun je zo'n verhaal als dat over
de wonderbare broodvermenigvuldiging
zo uitleggen, dat. als er gedeeld wordt,
voor iedereen genoeg voedsel op aarde
is. Spreken we over Chili of Bolivia,
dan komt vanzelf het probleem van de
tegenstelling tussen rijk en arm aan de
orde, een van de oorzaken van oorlog
en onvrede. Het sinterklaasliedje „Eer
lijk zullen we alles delen" werd door
de ene helft van de klas gezongen,
waarop de andere helft sarcastisch
zong": „ha-ha-ha".
Bemoeienis
..Wat ik wil is werken aan de basi$
van de vrede. Ik wil de kinderen
opvoeden tot solidariteit, tolerantie en
verantwoordelijkheid voor het leven
van anderen. Wilt u „leven" schrijven
met een hoofdletter?", dicteert de
schoolmeester.
„Als ik alleen maar een discussie op
gang heb gebracht over de vraag of
polemologisch onderwijs op de basis
scholen toegestaan is of niet, ben ik al
tevreden. Ik ben blij, dat ik een aanzet
daartoe heb mogen leveren. Als ik
ervan overtuigd ben, dal dit een goede
zaak is, waarom zou ik dat dan niet
mogen uitdragen? Tal van onderwijzers
denken er net zo over", aldus Charles
van den Berg. Documentatiemateriaal
heeft hij ook ontvangen van de Haar
lemse actiegroep voor internationale
samenwerking. „Wie daar achter zit?"
Tja, dat weet ik eigenlijk niet".
Het hoofd van de voorlichtingsdienst,
S. de Jong, van het ministerie van
Defensie, zou de heer Van den Berg
binnenkort persoonlijk bezoeken. Hij
vindt dan een geoefend polemoloog
tegenover zich. Hij zal onder andere een
antwoord moeten geven op de vraag of
het ministerie van Defensie zich de
bevoegdheid aanmatigt om te beslissen
over vormings- en leersituaties op de
basisscholen. Simpeler gezegd: waar
bemoeit dat ministerie zich mee als het
gaat om onderwijszaken? Dat zou
onderwijzer Charles van den Berg in
Venray wel eens haarfijn willen weten.
