Mijnwerkers maken nu kinder wagenwielen
Wielt jes-
produktie
neemt grote
vlucht door
roll-o-fits
Brabantse
fabriek
begint in
Kerkrade
aan tweede
jeugd
Nederland bouwt
eigen grondstation voor
gesprekken overzee
In 1973
telefoneren
via
satelliet
VRIJDAG 8 MEI 1970
LEIDSE COURANT
PAGINA 9
ACHT „Wenn veer noen mer mitgenomme hant det veer
geinen oesfall kriege, dan hanne veer veur huuj genog gehad".
Met deze epiloog van instructeur Ruyters uit Kerkrade eindigt
voor deze dag de herscholingscursus, die 50 ex-mijnwerkers
van de Willem Sophie in het parochiehuis in Acht leert hoe ze
kinderwagenwielen moeten maken in plaats van kolen kloppen.
Ondanks de 50 nieuwe Limburgers die elke morgen bij de
wielenfabriek Caja in het Meierijse dorp onder de rook van
Eindhoven worden bezorgd, om de binnenkort mee naar Kerk
rade verhuizende know-howbezitters van het bedrijf alsvast
m te wijden in de roerselen van hun toekomstige woonstreek,
klinkt de Kirchraotsjer epiloog in de oren van Caja-directeur
Carel Bullens als Arabisch in de oren van een eskimo. Hij moet
nog wennen aan het Kerkraads, zoals de Kerkradenaren
moeten wennen aan het werken in een schone metaalfabriek
die zo heel anders is dan een kolenmijn.
Hoe anders? Joep Schwartz
Speckholzerheide, die 16 j
lang plat op zijn buik
gend de laagste kolenlagen
gehaald,
moeilijk
timeter heeft
ïrgang
;rken.
hij nu
eide be-
Wat hij achter de ongenadig in
een yast tempo draaiende ma
chines mist is de mijmverkers-
romantiek: Een mengsel van
kerelswerk diep onder de grond,
teamgeest, kameraadschap, zelf
standigheid in klein ploegver-
band. Als de mijn was blijven
hij, telg uit een
op rolletjes gaai
Zijn collega Hein Lataster uit
Kerkrade is wat verder gevor
derd met de mijnontwennings-
kuur. Hij kijkt niet achteruit
maar vooruit. Werkers in de
grootmetaal, weet hii behoren
tot de be.: betaalde arbeiders.
Mensen van rond de 40 jaar
veel minder dan een bovengron-
der bij de mijnen. Wel minder
dan een ondergronder en veel
minder dan een houwer maar
die werd ook extra zwaar be
taald voor werk dat we nu zo
langzamerhand als onmenselijk
beginnen te beschouwen.
Overtollig vet
Tegenover de zekerheid der
mijnen, die toch ook weer niet
zo onaantastbaar is gebleken,
staat de dynamiek van het ex
pensieve bedrijf die vertrouwen
in een nieuwe toekomst recht
vaardigt. Elke dag komen ze in
twee ploegen per touringcar
van De Valk naar de Brabantse
fabriek. Daar worden jaarlij k
tien miljoen wielen gemaakt
voor kinderwagens, kinderfiet
sen, boodschappenwagentjes en
karretjes die in supermarkten
worden gebruikt. Nieuwste toe
passingsmogelijkheid vormen de
roll-o-fits, waarmee zwaarlijvi-
len al ochtendgymnastiekend
schuurtje taaiindustrie Caja. In Bamberg, export
de heer Carel Bullens. Hij en
zijn broer Jan zijn de selfmade
men, die letterlijk met niets
Duitse kinderwagen in
dustrie is -econcentreerd, heeft
Caja een montage- en verkoop-
bedrijf voor de Duits sprekende
landen. Wielen en wieltjes wor
den verkocht in heel Europa en
npter
specialist
in Eindhoven met ernstige per-
soneelsmoeilijkheden", aldus Ca
rol Bullens. „Verschillende dure
machines waren onbemand.
de mogelijkhe-
Caja den in Limburg gaan bekijken.
We kregen contact met de Wil
lem Sophie Investeringsmaat
schappij die op zoek was naar
nieuwe takken van industriële
bedrijvigheid. Het werd een
korte verkering met een snel
huwelijk, waarmee we allebei
gelukkig zijn. Caja gaat Eind
hoven verlaten. Vijftig topmen-
d rij ven heeft
gelegenheid
boden. In tal
de lichtstad
-St staat zelfs een hele
Het is stukwerk dat
aardige bijverdienste ople-
Ei wordt wel op gelet dat
kinderarbeid wordt ver
lat thuiswerk zal ook in de
nstreek worden uitbesteed,
lang het tenminste nodig is
i. Bij Caja hebben ze echter
nieuwe machine ontwikkeld
wielen volautomatisch te fa-
:eren, met gelaste spaken en
Aan de ene kant van de
chinestraat wordt bandijzer
draad de machine binnenge-
rd. Het complete wiel komt
dan aan de andere kant uit.
t deze vinding is Caja de
reldconcurrentie, met name
Duit
stap voor geweest
land, eei
Ook daar
terd aan een methode voor de
vol-automatische wielenfabrika-
ge, maar een bruikbare manier
is er nog niet gevonden.
vloeiingsregeling getroffen.
In Kerkrade beginnen we
400 tot 450 mensen. Hun a;
wordt snel opgevoerd tot
Eind mei starten we, in noi
rden opgevoerd", aldus de in
heer Carel Bullens. aa
hebben
Yolanda
Ergens in de 25.000
meter grote fabriek in
Dk wel we
worden afgescheiden voor de
chemlsten van Caja, \die vi
schillende niei
ontdekt op het
len. Iets nieuws is ook het be
dekken van velgen
dunne laag gekleurd plastic, die
i of lak vervangt.
begint Caja in Kerkrade
jn tweede jeugd. Hei
s een formidabele indus-
rnotor, dat eraan meehelpt
herstructurering
Limburg op wieltjes loopt.
C TUMMERS
SUSKE EN WISKE: DE CHARMANTE KOFFIEPOT
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG. Nederland
bouwt een eigen grondstation
voor telefoongesprekken via
radioverbindingen overzee. Het
station komt te staan bij Burum
in Friesland, ten zuiden van de
vroegere Lauwerszee. Het sta
tion zal ongeveer 16 miljoen
gulden gaan kosten en in 1973
in bedrijf worden genomen door
de P.T.T. De P.T.T. verwacht
dat uiterlijk in 1975 de exploi
tatie van het station
telefoonverkeer rendabel zal
zijn.
latlantische telefoonverkeer,
het grootste deel omvat van de
gesprekken van en
Nederland, zal in de nabije
75 procent via satel-
25 procent via kabels
worden afgewikkeld. Toen in 1965
de satelliet Early Bird de eerste
televisiebeelden vanuit de Verenigde
w perspectief gebo-
telefoonv
den. Sindsdien zijn ver-
ieuwe typen van satellie-
:eld, die meerdere tele-
tegelijk kunnen bedienen.
een net rond de he
>annen. De huidige, derde
satellieten hebben een ca
paciteit van 1200 lijnen en verschil
lende televisiekanalen. Het Neder
landse grondstation in Friesland
wordt afgestemd op de vierde gene
ratie satellieten, die nog in ontwik
keling is. Deze kunnen 5 6000
lijnen tegelijk bediene
foonverkeer
P.T.T. gebruik van een grondstation
in Duitsland en één in Frankrijk.
Zulke stations kunnen tegelijk zowel
gesprekken naar de satellieten uit
zenden als ervan ontvangen. Over de
gehele wereld staan 40 grondstations
voor radiotelefoonverbindingen. In
1973 zullen het er naar schatting
van P.P.T. tegen de 70 zijn. Deze
grondstations, ook de Nederlandse,
zijn doorgaans niet geschikt voor hel
volgen van ruimtevaartschepen.
Het Nederlandse grondstation wordt
tximaal 4 miljoen gulden ge-
de grote
gbeid
telescopen in Dwingelo en Wester-
bork. De gebouwen en de fundatie
voor de antenne worden ontwikkeld
en aanbesteed door de Rijksgebou-
heert. In 1966 werd door een P.T.T.-
werkgroep een rapport uitgebracht
over een eigen grondstation voor
Nederland. Nog dit jaar wordt be
gonnen met de bouw van de funda
tie, zodat deze enige tijd tot rust
kan komen. Daardoor wordt de sta
biliteit van de antenne bevorderd.
Het grondstation wordt voorlopig al
leen geschikt gemaakt voor telefoon
verkeer via de nieuwe satelliet die
boven de Atlantische Oceaan wordt
geplaatst Er zal plaats zijn voor
maximaal twee keer 132 telefoonlij-
Het grondstation kan worden uitge
breid met nog twee grote spiegelan-
tennes plus nog een kleine spiegel-
antenne voor intern Europees tele
foonverkeer. Omdat de antenne op
hetzelfde moment slechts gericht kan
worden op één satelliet, zal aanvan
kelijk alleen verkeer over de Atlan
tische Oceaan mogelijk zijn. De
tweede antenne zal gericht worden
op het zuidoosten en bestemd zijn
bied van de Indische Oceaan.
De totale installatie in Burum wordt
hoog. De parabolische spie-
gelantenne heeft
PROJECT IN
FRIESLAND KOST
16 MILJOEN
spiegels van Dwingelo en Wester-
bork. De zendstralen naar de satel
liet hebben een golflengte van rond
de 6000 megahertz, de stralen die
van de satelliet terugkomen een van
rond 4000 megahertz. Om een zuive
re ontvangst en zending te verkrij
gen mag het gesloten spiegelopper-
vlak van de antenne een afwijking
v ertonen van maximaal plus of min
één millimeter,
T.v.-signaal
Het grondstation zal heel gemakke
lijk uitgebreid kunnen worden voor
ontvangst en uitzending van een tv-
singnaal. Er zijn twee telefoniezenders
nodig, die elk dubbel worden uitge
voerd, zodat bij defecten direct een
reservezender beschikbaar is. Ook in
de ontvanger zijn alle circuits dub
bel uitgevoerd, en vindt automati
sche omschakeling plaats, wanneer
er een fout optreedt. Het signaal
naar de satelliet zal een vermogen
hebben van ongeveer een kilowatt.
De satellieten staan vanaf de aarde
gezien stil op een hoogte van 36.000
km boven het aardoppervlak.
Het gehele station zal aan orfgeveer
30 P.P.T.'ers. voornamelijk hogere
technici, werk verschaffen. In het
voorjaar van 1973 zal het station in
gebruik worden genomen. De bedoe
ling is dat in het najaar van 1973
voldoende ervaring zal zijn opge
daan om de apparatuur volledig te
benutten voor het commerciële tele
foonverkeer van de P.P.T.
Een belangrijk verschil tussen een
verbinding via een satelliet en een
„aardse" verbinding via een kabel of
een net van straalzenders is, dat de
kwaliteit van de satellietverbinding
niet afhankelijk is van de afstand
tussen de twee gesprekspartners op
aarde. Bij een andere verbinding
neemt meestal de kwaliteit af naar
mate de afstand groter is. Een ge
sprek met een nabuurland is daarom
even goed als een intercontinentaal
gesprek via een satelliet.
Wel worden bij een satellietverbin
ding zeer hoge eisen gesteld aan de
apparatuur, omdat de lijn via de
satelliet minstens tweemaal 36.000
kilometer lang is. Om aan de inter
nationaal vastgestelde kwaliteit te
voldoen is een zender nodig met een
uitgangsvermogen van tussen de één
en de tien kilowatt.
