Het Rotterdamsch
Zeehospitium
staat voor de
toekomst van minder
valide kinderen
Albert Roskam
bij het LAK
MEDISCHE DIENSTEN
Middeleeuwse ochtendstond
verraste vroege Nieuwkopers
NS-Lente-
tochten
Affiches en
objecten bij
Walenkamp
ZATERDAG 28 MAART 1970
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 3
KATWIJK AAN ZEE Een klasje is ondergebracht in de personeels-
kamer en een aantal leerlingen krijgen onderwijs in een magazijn
ruimte. In de gang, op een tafel, krijgt één van kinderen een schone
broek aan. De verzorgsters moeten zich behelpen.
Op z'n zachtst gezegd is het een toestand, die de toets der kritiek
nauwelijks kan doorstaan. En dat in een school voor het buiten
gewoon lager onderwijs, waar de leerlingen juist een uitstekend
verzorging genieten en ook nodig hebben.
„Gelukkig komt hier nu gauw een eind aan. Het kan zó inderdaad
niet langer. De oorzaak van het ruimtegebrek komt door het ver
anderde karakter van de school. Waren het tot voor enkele jaren
terug tuberculeuze patientjes, nu zijn het lichamelijk gebrekkige en
soms ook meervoudig gehandicapte kinderen, die hier op school
zitten. Dat vereist een geheel andere aanpak en de school - het
gebouw als zodanig - is daarop nog niet aangepast. Wij zijn nu met
een uitbreiding bezig en als die eenmaal gereed is, zal dat een
belangrijke verbetering betekenen," aldus de heer F. W. van den
Haspel, hoofdonderwijzer van de b.l.o.-school van het Rotterdamsch
Zeehospitium in Katwijk aan Zee.
Individuele
benadering
van de
kinderen
speeltgroterol
Het Zeehospitium werd opgericht in
1908 voor aan tuberculose lijdende kin
deren, die in de volksbuurten leefden
van Rotterdam. Het was de heer Van
den Berg die zich de dodelijke ar
moede. aantrok. Deze ware filantroop
zorgde er voor dat de kinderen in Kat
wijk aan Zee een tehuis kregen, waar
zij gedurende enige tijd konden ver
blijven en verpleegd konden worden.
De opzet van de heer Van den Bergh
gelukte en groeide zelfs uit tot de
Stichting: Het Rotterdamsch Zee
hospitium.
Na 1945 liep het aantal lijders aan
tuberculose echter terug, zodat bleek
dat het Zeehospitium op de duur in
deze geen taak meer zou hebben. Van
daar dat in 1956 voor het eerst een
omschakeling plaats vond: 'een deel
van het Rotterdamsch Zeehospitium
tverd een revalidatiecentrum. Niet 'al
leen voor kinderen, maar ook voor vol
wassenen. De Stichting Rotterdamsch
Zeehospitium kreeg een geheel ander
karakter toen het Rijnlands revalidatie
centrum er in opgenomen werd. Naast
het sanatorium is er nu het revalidatie
centrum en de zgn. longkliniek, waar
in asthma-patiënten worden opgeno-
,,Het schoolgebouw dateert uit 1934. De
school was betemd voor de t.b.c.-kin
deren. Toen het karakter van de in
richting veranderde, wijzigde zich ook
de taak van de school. Men heeft hier
veel te damiken aan mijn voorganger de
heer H. v. d. Maaden, die veel deed om
de school aan de nieuwe situatie aan
te passen," zo zegt de heer Van den
Haspel, die nu ruim een jaar hoofd van
de school is. In 1941 kwam hij er als
onderwijzer. Hij weet nog te vertellen
uit de tijd dat de kinderen op bedden
in de duinen lagen. Als het ging re
genen kwamen huisknechten ze op
halen om naar binnen te brengen.
„Al direkt ontdekte men destijds dat
het onderwijs heel belangrijk was. De
medici erkenden de therapeutische wer
king er van. Vandaar dat en dat wil
ik duideljjk onderstrepen er hier
steeds een zeer nauwe samenwerking
is tussen de medici de para-medici en
de school. In de tijd van de t.b.c.-
patiënten was het zó, dat getracht
werd de leerlingen zoveel mogelijk op
peil te houden of op te leiden voor een
examen. Nu is dat nog zo, maar de
De school van
het revaiida tie-
centrum wordt
flink
uitgebreid
een gymnastieklokaaltje in aanbouw
en er komen twee leskamers bij voor
individueel onderwijs. Ook de toilet
ruimten voor de kinderen wordt aan
zienlijk verbeterd. Zij zullen daar ook
kunnen worden gewassen. Iets wat
nu op de gang gebeurt.
Overigens Is dit nog maar een be
gin van de uitbreiding. Er zijn aan
vragen ingediend voor vier grotere
en men wil er graag nog een lokaal
bij hebben.
Dank zij het geduld van de onderwijs
krachten, dank zij de vernuftige In
strumenten waar men nu gebruik
van kan maken, leren kinderen die
zwaar gehandicapt zijn soms zelfs le
zen. Gelukkig! Want zo is er ook voor
die kinderen nog een beetje toekomst
weggelegd.
NAGEKOMEN FAMILIEBERICHT
aanpak van de leerlingen is totaal ver
anderd.
Het bezoek aan enkele klassen maakt
dat duidelijk. Niet alleen lichamelijk
gehandicapte jongens en meisjes, kleu
ters soms, zijn toevertrouwd aan de
zorgen van kinderverzorgsters en on
derwijskrachten. Ook de meervoudig
gehandicapte kinderen, die dus ook
geestelijk zwak zijn, zijn in de handen
van de heer Van den Haspel en zijn
staf medewerkers veilig geborgen.
„Het is vaak heel moeilijk. Want de
individuele benadering speelt een zeer
grote rol. Klassikaal onderwijs is vrij-
school. Het onderwijs dat wordt ge
geven, is veelal door de onderwijskrach
ten zelf ontworpen. Boekjes waarin
Geometrische vormen
'isite/e beweging
m v
IN HET TRAPPENHUIS van het
Academiegebouw aan het Rapen
burg (73) hangen tot 29 april a.s.
een aantal merkwaardige tekenin
gen van de Leidse rechtenstudent
Albert Roskam.
Reeds vroeger stelde Roskam werk
ten toon in Galerie Walenkamp, maar
de thans geëxposeerde bladen tonen
een dermatige verfijning, dat we
hier wel kunnen spreken van een
merkwaardige ontwikkeling. Zijn te
keningen hebben, aldus J. Bangs,
die de expositie heeft ingeleid, „te
maken met de beweging, die bestaat
uit de werkelijkheid van het zien.
Het zijn geen statische gehelen, men
moet er zich visueel doorheen bewe
gen".
Roskam werkt slechts met eenvou
dige geometrische vormen vier
kanten en driehoeken in zwart
wit. Door het wit of het zwart in
aflopende of opgaande reeks te ver
kleinen of te vergroten, brengt hij
veranderingen aan in de vormen, die
de basis van de reeksen uitmaken.
Die wisselende relaties binnen de te
keningen suggereren een sterk wis
selende beweging door het voort
schrijden van zwart naar wit of an-
Ogenschijnlijk lijkt dit een strakke
begrenzing van de mogelijkheden,
doch Roskam laat zien hoe variabel
die mogelijkheden in wezen zijn. Dit
komt mede sterk tot uiting in die
bladen, waarin de beperking van het
zwart of het wit leidt tot frappante
diagonale „schaduwwerking", ook ln
die bladen, waarin de lijn en niet
donkere vlak overheerst.
Het is geen kunst die de kijker di
rect op het eerste gezicht zal aan
spreken. Men moet het lopende rit
me, de beweging van en in de geo
metrische reeksen langzaam op zich
laten inwerken. Maar dan wordt het
alles bij elkaar sterk boelend.
WILLEM PRINS
LEIDEN: Leidse huisartsen: tot zat-
terdag 10 uur dient men de eigen huis
arts te raadplegen. Na zaterdagmiddag
12 uur belle men voor spoedgevallen
de dokterstelefoon: 22222. Apotheek:
Herdingh en Blanken, Hogewoerd 171,
tel. 20502. Vanaf 8.00 uur Tweede
Paasdag Apotheek Kok, Rapenburg 9,
tel. 24807.
ALKEMADE: dkt. Heynen, Noordeinde
106, Roelofarendsveen, telefoon 2329 en
dkt. Brinkhorst, Dr. Stapenseastraat 6
tel: 01721-269, Leimuiden.
HILLEGOM: dkt. Zimmerman, Hoofd
straat 132, tel. 5121; apotheek: zondag:
zie Lisse; maandag: zie Sassenheim.
KOUDEKERK: arts: zie Hazerswoude;
wijkverpleegster: zr. Prins, Kom van
Aaiweg 7, Leiderdorp, tel. 01710-24909.
LANGERAAR: zie Woubrugge.
LEIDERDORP: zondag: dkt. de Brujj-
ne, Hoofdstraat S, tel. 22208; maandag:
dkt. Kemme, Gansstraat 2. tel. 44898;
apotheek: zie Leiden. Apotheek R. van
Breest Smallenburg op Tweede Paas
dag open; wijkverp.: zie Koudekerk.
LEIMUIDEN en RIJNSATERWOUDE
zie Alkemade.
LISSE: dkt. van Dijk, Achterweg 6, tel.
3134; apotheek: zondag: Lissese Apo
theek, Vierkant 223; maandag: zie Sas
senheim; wijkverpl.: zr. Ernesta,
Schoolstraat 4, tel. 3353 b.g.g. 3305.
NIEUWKOOP EN NOORDEN: zon
dag: dkt. Bremer, Nieuwkoop, telefoon
01725-1103; maandag: dkt. Essens, te
Noorden, tel. 01724-482.
NIEUWVEEN: zie Woubrugge.
NOORDWIJKERHOUT: dkt. Verdeij-
en, Kerkstraat 28, tel. 2285.
OEGSTGEEST: zondag: dkt. Reterink,
Tex-weeweg 152, tel. 50394; maandag:
dkt. v. Walchren, Oranjelaan 29, telef.
52130; wijkverpl.: zr. Warmenhoven,
tel. 53448-22222.
SASSENHEIM: dkt. De Gi'aaff, Tey-
lingerlaan 17, tel. 8479; apotheek: zon
dag: zie Lisse; maandag: Sassenheim-
.se Apotheek. Muyzext. Hoofdstraat 8.
VALKENBURG: zie Katwijk a. d. Rijn.
VOORHOUT; dkt. Bots, Aalberselaan
2, tel. 7393; zondag en maandag: dkt.
Lempers, Churchill-laan 13, tel. 6140;
wijkverpl.: zr. v. Paassen, Herenweg
77, Warmond, tel. 01711-2250.
WARMOND: zie Voorhout.
ZWAMMERDAM en AARLANDER-
VEEN: dkt. Gill, Zwammerdam, telef.
01726-2527.
KATWIJK AAN ZEE: dkt. Schonen
berg, Voorstraat 131, tel. 2336; Apo
theek: Katwijkse Apotheek, Princestr.
3, tel. 2755.
KATWIJK A. D. RIJN: dkt. v. Delft,
Hoofdstraat 16, Valkenburg, tel. 5366.
RIJNSBURG: zie Katwijk a. d. Rijn.
BODEGRAVEN: Eerste Paasdag: dkt.
V. Cats, Noordstraat, tel. 2030; en zr.
Korevaar, Vonklaan 16, tel. 2395; Apo
theek: Bodegraven; dierenarts: J. van
Paasdag: dkt. E. M. Bol, Wilhelmina-
straat, tel. 2113 en zr. Korevaar. Apo
theek: Bodegraven.
LEIDSCHENDAM: 28 maart: dokter
Luswig, Voorburgseweg 4a, tel. 3532;
29 maart: dokter Jerquin, Venestraat
24, tel. 3510; 30 maart: dokter Sacha-
rov, Patrijslaan 32, tel. 4445; tandarts,
tel. 543035; Apotheek: Lakke, Kon.
dusstraat, tel. 3449; ambulance: telef.
8440.
VOORSCHOTEN: huisarts: van
dag 20.00 uur tot maandag 24.00
dokter A. Tromp, Baron van Ghent-
laan 5, tel. 01710-44697; Apotheek
Voorschotense Apotheek, Leidseweg
66, tel. 2525; wijkverpleging: Gezond
heidscentrum, Wijngaardenlaan 2, tel.
2177; wijkzuster: zuster Zuiddam, tel.
4647.
NOORD WIJK: dr. H. Kruyt, Voorstr.
85, tel. 2030; wijkverpleging: Gemeen
schappelijk v/ijkgebouw, Van Pan-
huysstraat (Wit-Gele Kruis tel. 2338);
Groene Kruis tel. 2907); Apotheken:
1, tel. 2487 (zaterdag van 8-18 uur en
zondagen van 12-13 en van 17-18 uur
Paasdag: de artsen J. Romer, Lange
Kex-kdam 56, tel. 2501 en M. H. van
Tolingen, tel. 8303, Tweede Paasdag:
E. M. N. Oosterbaan, Prinses Marie-
laan 14a, tel. 3056 en W. de Jong, Wit-
tenburgei'weg 188, tel. 9124; Apotheek-
dienst; Wassenaarse Apoth., Schouw-
weg 32, tel. 2402; Storingsdienst gas,
water en elektriciteit: tel. 2248.
HAZERSWOUDE: Eerste Paasdag: j
dkt. A. J. Bosch, Dorpsstraat 74, Ha-
zei-swoude-dorp, tel. 01728-281 Tweede
Paasdag: dkt. J. C. A. Sprangers, Bus
ken Huetstraat 22, Hazerswoude-Rijn-
dijk, tel. 01714-2344; wijkverpleging
beide Paasdag zr. R. Prins, Kom van
Aaiweg 7, Leiderdorp, tel. 01710-24909.
BOSKOOP: Eerste Paasdag: P. J. de
Wilde, Rozenlaan 1, tel. 2740; Tweede
Paasdag: P. J. Bom, Burg. Colijnstr.
60, tel. 2136; wijkverpleging: beide da
gen: zr. A. Beks, Overslag, tel. 2141;
Apotheek; na 13 uur zaterdag 28-3:
29 maart; gesloten. Voor spoedrecepten
apotheek: van Doorn, Pr. Bernhard-
laan 3, Waddinxveen, tel. 01828-4162,
maandag (Tweede Paasdag) geopend
voor spoedrecepten: van 12-13 en van
17-18 uur.
WOUBRUGGE: dkt. J. Nooter, telef.
01729-104; zuster A. Eys, Nieuwveen,
tel. 01723-144.
ALPHEN: zondag 28 maart dkt. L.
Boss, Stationsstraat 5, tel. 2472; zon
dag Eerste Paasdag dkt. M. van der
Steen, Wilhelminalaan 66, tel. 2738;
maandag Tweede Paasdag: dr. P. Ste-
houwer, A. van Burenlaan 5, telefoon
2170; 28-30 maart tandarts J. v. Wer-
meskerken, Javastraat 4, alleen voor
spoedgevallen van 12-12.30 uur. Apo-
28-30 maart Wit-Gele en Groene Kr.:
zuster Boin, Roerdompstraat 34, telef.
3540.
wel uitgesloten." Het is een kwestie
van veel geduld en vooral moet er een
enorme dosis liefde voor het kind aan
wezig zijn. Anders zouden de onder
wijskrachten voor deze enorme opgave
ongetwijfeld niet zijn berekend.
Er is veel geëxperimenteerd op de
Eigen leraren
ontworpen
onderwijs
experimenten
richtlijnen zijn aangegeven bestaan een
voudig niet. Dat zou een onmogelijke
taak zijn, omdat haast iedere leerling
een eigen benadering nodig heeft. Ge
lukkig heeft de techniek ook hier z'n
diensten bewezen. Vernuftige instru
menten staan ten dienste van het on
derwijspersoneel.
Dank zij de technische hulpmiddelen
leren de kinderen de taal te gebruiken
en leren zjj eenvoudig lezen. Zij leren
zich te verplaatsen. Zij maken kennis
met de ruimte, wat voor velen toen zij
voor het eerst op de school kwamen,
gewoon een onbekend begrip was.
„Alleen al het verplaatsen van de kin
deren van de inrichting naar de school,
blijkt al een geweldige therapie te
zijni," zo zegt de heer Van den Haspel.
„Zij krijgen ruimte- en tijdbegrip."
De patiënten die in het revalidatie
centrum zijn opgenomen krijgen te ma
ken met de fysische therapie, de ar-
beidstherapie en de school. Er is ook
een vlinderbad voor de lichamelijke
revalidatie.
In twee klassen staat een soort groot
bed. Er liggen kinderen op die rollen
en kruipen. Eén ding valt op: zij kun
nen er zo af tuimelen. „Wij laten ze
rustig gaan, waant ook dé&r leren ze
van. Zoudt U een lichamelijk en/of
geestelijk gehandicapt kind laten val
len? Nee natuurlijk. En toch is dat
eigenlijk fout. Als ze eenmaal van dat
bed zijn gevallen, weten ze wat dat is
en zullen ze beter uitkijken. Ook dat
bed heeft z'n nut afl bewezen."
Tijdens het gesprek met de heer Van
den Haspel liepen kinderen zijn kamer
in en uit.
De eerste reactie van de buitenstaan
der. de leek, is dat er een boel ellen
de is. Toch moet alles niet te somber
worden ingezien. Want één ding staat
toch ook vast: de kinderen die hier
verblijven zijn zondermeer vrolijk; zij
kennen geen zorgen. Het zijn gezelli
ge kinderen, die alleen misschien
aanhankelijker zijn en meer liefde
nodig hebben dan hun niet-gehandi-
capte leeftijdgenootjes.
De leeftijd van de kinderen die op de
school zitten varieert van ongeveer 3
tot 17 jaar. Alle afdelingen hebben
elkaar nodig en werken daarom
nauw samen. Het revalidatiecentrum
neemt de patiënten op. Er verblijven
babies, kleuters, kinderen en volwas
senen in het centrum. Op school zijn
de kinderen geen patiënt, maar leer
ling.
De heer Van den Haspel: „Wij hebben
hier drie afdelingen. Allereerst de af
deling voor de zéér jeugdigen. Dan is
er de kernafdeling voor de jongens en
meisjes van 7 tot ongeveer 17 jaar.
Als het nodig is kan de leeftijdsgrens
vei-lengd worden. Wij hebben dus wel
eens leerlingen die ouder dan 17 jaar
zijn. Tenslotte is er de afdeling voor
de meervoudig gehandicapten; kin
deren, die niet alleen lichamelijk,
maar ook geestelijk zijn gehandicapt.
W(j beschikken ovet moderne onder-
denvijsappax-atuur en geven zeer indi
vidueel aangepast onderwijs. Het on
derwijspersoneel wordt geassisteerd
door kinderverzorgsters.
Ongeveer honderd leerlingen bezoe
ken de school, waaronder ook exter
ne leerlingen.
In de eerste plaats is het Zeehospi
tium gericht op de handicap. De be
doeling is niet dat de kinderen er hun
leven lang slijten. De arts maakt uit
waxmeer zij klaar z|jn. Er zijn hier
nog wel enige paviljoens waar pati
ënten worden verzorgd, die niet naar
huis kunnen".
Er wordt mooi werk verricht binnen
het Zeehospitium als zodanig, maar
het ruimtegebrek is hopeloos; maar
daar komt nu een einde aan. Er is
Plotseling is van ons heengegaan
nog voorzien van het H. Sacrament
der Stervenden, mijn lieve man, en
onze vader, opa en overgrootvader
PETRUS BERG
echtgenoot van
Margarets Berg-Van Velzen
ln de leeftijd van 89 Jaar.
Zoeterwoude, 27 maart 1970
Huize Emma us,
Bennebroekweg 1
Namens de familie:
M. Berg-Van Velzen
kinderen, kleinkinderen
en achterkleinkinderen.
De overledene is opgebaard ln de
rouwkapel van huize Emmaua
(bezoekuren vrij). Na de avond
2e Paasdag om half acht avond
mis in de parochiekerk van St.
Johannes Onthoofding, Zuidbuurt-
seweg, tot intentie van de over
ledene daarna gelegenheid tot con
doleren in de kerk. De H. uitvaart
dienst zal gehouden worden op
dinsdag 31 maart om 10 uur in
de parochiekerk van St. Johannes
Onthoofding aan de Zuidbuxirtse-
weg, waarna de begrafenis op het
kerkhof aldaar.
TER AAR De heer D. C. van Har
ten, Geerweg, Ter Aar bracht gisteren
de eerste radijs van dit seizoen aan de
groetenveiling, die de prijs van 51 cent
per bos opbracht, betaald door groenten-
handel Cor Bos.
Advertentie)
'n Dagje feestelijk
voorjaar vieren.
Naar de Efteling of Zuid-
Limburg/Aken, naar
Den Haag/Scheveningen
of Amsterdam/Schiphol,
naar de Keukenhof.
Alle informaties
in de NS-reiskrant op de
stations.
NIEUWKOOP - Wie gister
morgen zo omstreeks zeven
uur zich door het centrum
van Nieuwkoop op weg be
gaf naar zijn werk, zal zich
bij het passeren van het
raadhuisplein en het aloude
regthuyswel even de
ogen hebben uitgekeken.
De middeleeuwen leken te
ruggekeerd!
Niemand minder dan de uit
het televisiespel zo bekende
Floris vergezeld van Sindala
deleeuwse kleding gestoken
ruiters galloppeerden enkele
malen door de Dorpstraat
langs het Regthuys waar
een aantal jonkvrouwen en
knapen met de heer Van
Nieuwkoop het gezelschap
nawuifden na deze eerst te
hebben begroet.
Het deed allemaal wat
vreemd en onwennig aan en
velen vroegen zich af wat
dit alles wel voor zin had.
Het betrof in feite niets
l enkele eveneens ln mld- anders dan het maken
een aantal opnamen voor
het blad TELE VIZIER in
verband met de televisie
opnamen die er op 5 mei in
Nieuwkoop worden gemaakt
als het folkloristische spel
„Floris" in het centrum van
Nieuwkoop wordt opge-
Vandaar deze demonstratie
en de fotografen die het
gebeuren vereeuwigden.
Natuurlijk liep dit alles nog
al wat uit en zo kon pas
omstreeks acht uur de eer
ste opnamen worden ge
maakt. Nog voor die tQd
liep de „Heer van Nieuw
koop" geheel ontdaan door
Nleuwkoops straten rond.
angstig aan een der verslag
gevers vragende of deze zo
vriendelijk wilde zijn hem
met het vast maken van
behulpzaam te zijn. Natuur
lijk gedroeg deze verslag
gever zich eveneens als een
heer en wist hfl de Heer
van Nieuwkoop even later
keurig aangekleed bij het
bordes af te leveren.
In Galerie Walenkamp aan de Nleuw-
steeg exposeert tot 10 april de
Leidenaar Hans Kretzschmar („De
Waard is beter waard") een aantal
affiches en een drietal merkwaardige
objecten.
De laatste zijn klaarblijkelijk min of
meer bedoeld als uitingen van pro
test tegen wereldcalamiteiten als de
oorlog in Vietnam b.v. Een der ob
jecten bestaat uit een Amerikaanse
vlag met in het centi-um daarvan en
kele gebroken crucifix-beeldjes op 'n
hoop geworpen en op de breukvlak
ken flink voorzien van bloedrode verf.
De bedoeling van deze uiting van z.g.
objectkunst laat aldus voor duidelijk
heid niets te raden over.
Een ander, minder cru maar niette
min even veelzeggend, zij het met
een andere „boodschap", is 't beeldje
van de gekruiste Christus in een
traliënkastje zoals men dat wel ziet
in wegkapelletjes in katholieke stre
ken. Het kastje is bevestigd op een
zwart fond, waarop ook weer fel
rode strepen als afdrxiipend bloed. Dit
object is weliswaar minder schok
kend, doch niettemin zeer indringend.
Door het minder lugubere van de
voorstelling, waarin „de schok" naar
onze mening minder sterk op het ge
voel van de kijker inwerkt, spreekt
De geëxposeerde affiches herinneren
door opzet en kwaliteit teveel aan
het werk van anderen om nog sterk
te kunnen boelen. Niettegenstaande
dat kan de perspectivische werking,
onder meer door herhaling van ln
vierkanten gevatte cirkels naar het
midden, wel worden gewaardeerd.
Tenslotte kan men zo men dat
wenst bij Walenkamp nog kennis
nemen van object-artprenten en zeef
drukken, die niet zijn opgehangen,
maar Ben Walenkamp graag aan de
belangstellende bezoeker zal tonen.
WPr.
