Godsdienstonderwijs onderdeel van
veranderende maatschappij
VERHOUDING CHRISTENEN
EN JODEN IN DISCUSSIE Ieder zegt er het zijne van
Kerk in het nieuws
Hervormden in beweging
Kerken op zoek naar
hun eigen betekenis
Gemeentelijk
beleid voor
kiezer te star
Miljoenen
gebitten in
behandeling
DE T.F.TDSE COURANT
(Van onze redacteur geestelijk leven)
NIJMEGEN De problemen rond het gods
dienstonderwijs (katechese) zijn voor een groot
deel te wijten aan communicatiestoornissen en
aan elkaar tegensprekende verwachtings
patronen. Ouders begrijpen hun kinderen niet
meer en omgekeerd. Katecheten staan geïsoleerd
„Twintig jaar geledon, of korter nog,
was het de taak van de catecheet, een
vastgestelde leer met precies omschre
ven waarheden aan de leerlingen over te
dragen. Denlc maar aan de oude catechis
mus, die op iedere vraag een pasklaar
antwoord had. Nu gaat het erom, dat de
jongelui in de snelle ontwikkeling van
denken en samenleving geholpen worden
bij hun zoeken naar een eigen authentie
ke christelijke levenshouding. Concreet
wil dit zeggen, dat de catecheet hem be
geleidt bij de kritische benadering van de
samenleving als geheel; met inbegrip
van de Kerk. De boodschap van het evan
gelie is daarbij leidraad. Zij het niet ex
clusief, alsof er geen andere zinvolle in
spiratiebronnen te vinden zouden zijn, zo
las in het boedhisme of hindoeïsme.
Maar evengoed bij humanisten als Marx
en Marcuse", aldus pater Neven.
in de schoolgemeenschap. Over katecheten be
staan zoveel meningen als er mensen zijn, zou
je bijna willen zeggen. De een verwacht ervan
dat de godsdienstleraar het oude vertrouwde
erfgoed van de Kerk aan de jongeren doorgeeft,
precies zoals het twintig, dertig jaar geleden nog
was. De ander vindt dat katechese louter de
functie heeft van maatschappijkritische vorming.
Een derde wil er een soort cultuurgeschiedenis
van maken. Pater C. Neven, directeur van het
Hoger Katechetisch Instituut te Nijmegen: „We
vergeten dat het godsdienstonderwijs deelt in
de ontwikkeling die de hele maatschappij door
maakt. Ook daar brengen democratisering en
kritische vragen van onderaf nieuwe lijnen aan.
De jeugd yiil wel ook godsdienstonderwijs. Maar dan wel recht op 't doel af...
De jongeren komen niet meer als een
onbeschreven blad op school. Van alle
kanten hebben zij vorming ondergaan,
en ondergaan die tijdens hun schooltijd
nog: van ouders, vrienden, pers, radio en
televisie, van de zondagspreek en de
sportclub. Hun hoofd is vol gestouwd met
visies en meningen. De school heeft tot
taak, daar enige ordening in aan te bren
gen. Het godsdienstonderwijs speelt
daarbij een eigen rol: kritische ordening
vanuit het evangelie. Nu langzaam maar
zeker erkend wordt dat voor geen enkel
onderwijsvak nog geldt, dat het louter
kennis inpompt, komt er ook ruimte vrij
OVERLEG NOODZAKELIJK
TUSSEN DOCENT EN OUDERS
voor de catechese, waarin feeling voor
geloven en gelovig in de samenleving
aan wordt gekweekt.
Gespletenheid
Dikwijls wordt dit niet begrepen en dus
niet aanvaard van de catechese. Een
aantal catecheten is te weinig geschoold
in de onderwijsmethodiek die bij deze
nieuwe aanpak hoort. Van de andere
kant zijn er nogal wat ouders, die in een
zekere gespletenheid leven.
Zij kunnen in hun gewone leven vaak
uiterst modern optreden, maar als over
godsdienst en aanverwante zaken ge
sproken moet worden, vallen zij terug op
het oude, daar hebben ze vat op, terwijl
het nieuwe gelovige denken, waarin
waarheden wel beloofd maar niet pas
klaar aangeboden worden, hun als los
zand uit de vingers glijdt. Storingen, die
daardoor in de verhouding tussen ouders
en kinderen optreden, zijn niet gering.
De jongelui zoeken dan hun bondgenoot
in de catecheet. Die wordt het zwarte
schaap, met opnieuw de nodige storingen.
,,De taak van de catecheet", aldus pa
ter Neven, „is de spanning tussen oud en
nieuw vast te houden. Enerzijds moet
hij voorop stellen dat het om het hele
evangelie gaat. Anderzijds zal hij op
voorzichtige maar daarom niet minder
kritische manier moeten duidelijk ma
ken, dat geloven een kwestie van groei
is. Geloven wordt je niet zomaar in de
schoot geworpen. De mens groeit naar
volwassenheid toe; zijn geloven even
zeer. Je kunt „geloven" niet los maken
Herscholing
Zoals voor docenten van andere leer
vakken bijscholingscursussen worden ge
geven, zo kunnen ook catecheten zich op
de nieuwste ontwikkelingen van inhoud
en methodiek van hun vak oriënteren.
Het Nijmeegse Hoger Catechetisch Insti
tuut stelt daartoe zijn staf van deskundi
gen ter beschikking; de Katholieke Theo
logische Hogeschool te Utrecht verzorgt
een post-academiale cursus. Voor de
Uimburgse godsdienstleraar wordt een
nascholing gepland in samenwerking met
de Hogeschool voor Theologie en Pasto
raat te Heerlen. De onlangs opgerichte
nationale raad voor de catechese inven
tariseert en bundelt al deze experimen
ten, zodat ze bruikbaar worden voor het
hele land.
Bovendien heeft 't Hoger Catechetisch
Instituut zich tot taak gesteld, rectoren
en docenten van scholen te informeren
over doel en werkwijze van het gods
dienstonderwijs. Pater Neven: „De cate
cheet is nergens als hij geen integrerend
deel uitmaakt van het lerarencorps, en
zolang zijn vqk niet gezien wordt als
evenwaardig naast andere vakken. De
nieuwe tendens in het onderwijs is, om
het vormingsproces te benadrukken. In
deze lijn ligt ook de catechese".
Overleg
Tijdens de opleiding van catecheten
wordt er met nadruk op gewezen, dat de
godsdienstleraar voortdurend in intensief
contact dient te staan met de ouders
van zijn leerlingen. Ouderavonden, inci
denteel of in cyclus, kunnen informatie
verstrekken, terwijl ze tevens geschikt
zijn om ouders hun vragen en wensen
kenbaar te laten maken. Pater Neven:
„De dialoog is vaak moeilijk. Men weet
nog niet voldoende dat het gaat om sa
men-denken en samen-zoeken". Niet dat
de catecheten niet weten wat van hun
verwacht mag worden, maar omdat sa
men-denken en samen-zoeken behoort tot
de opgave van de gelovige".
AMSTERDAM De joodse overheid in ons land toont zich verheugd over het
ontwerp-rapport: „De verhouding tussen Joden en Christenen", dat begin april
tijdens de laatste voltallige vergadering van hel pastoraal concilie in Noordwijker-
hout aan de orde komt. Opperrabbijn A. Schuster voorzitter van het opperrabbinaat
(voor Nederland: „Ik wil voorzichtig zijn. maar ik verzeker li, dat we gelukkig zijn
met deze stelling name van de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland. In bepaalde
zin herkennen wy onszelf erin, en dat is de hoogste waardering die men kan uit
spreken. Natuurlijk blijft het een zaak van de Katholieke Kerk in ons land die in
het reine wil komen met zichzelf. Zij wil haar schuldgevoelens uiten over het anti
semitisme, waaraan ook zij in de loop van de geschiedenis heeft toegegeven".
Rapport voor
pastoraal concilie
Voor rabbijn J. Soetendorp, voorgan-
*r van de liberaal-joodse geiyieente in
Amsterdam gaat het ontwerp-rapport
het pastoraal concilie veel verder
I dan de vage en omzichtige verklaring
over de joden tijdens het tweede Vati
caans concilie.
„Opvallend is hoe toegegeven wordt,
dat zelfs nu nog in godsdienstonderwijs
en prediking, vaak onbewust, mis
kenning of minachting van het joodse
volk doorklinkt. Het ontwerp-rapport
vraagt daarom een positieve benadering
van het jodendom. Het heeft zich ken
nelijk met de vraag bezig gehouden:
wat denken de joden van zichzelf. Het
heeft die gedachtengang willen eerbie
digen, en van daaruit spreekt het over
de relatie tussen joden en christenen.
Dan krijg je heel wat anders dan wan
neer je je als christen op het standpunt
stelt, dat met de komst van Jezus Chris
tus in feite een einde gekomen is aan de
belangrijke functie die het jodendom tot
dan toe vervulde in de mensengeschiede-
ie rabbijnen menen dat er iets be
langrijks aan het ontwerp-rapport ont
breekt, waardoor de joden niet in staat
fijn, zichzelf er helemaal in terug te vin-
Er wordt namelijk niet gesproken
bver Israël als staat. Rabbijn Soeten-
porp, bekend om zijn vele relaties met
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De kiezers hebben een
eel te geringe invloed op het gemeente-
ijk beleid, de raadsleden in volstrekt on-
'oldoende mate. Daarom is een funda-
nentele vernieuwing van de gemeente-
ijke democratie noodzakelijk. Als de po-
itieke democratie niet wordt versterkt
ijkt de corporatieve democratie of de
cchnocratie onontkoombaar.
Deze waarschuwing staat in het dins-
lag verschenen rapport „gemeentelijke
Jemocratie" van de Wiardi Beekman
tichting, het wetenschappelijk bureau
m de P.v.d.A.
Het rapport dringt aan op een radica-
verandering in de gemeentelijke ver-
oudingen. De burger moet maximale
ïogelijkheden krijgen om direct of indi-
ect het overheidsbeleid te beïnvloeden
kiezer kan bij de huidige gemeente-
ladsverkiezingen in het algemeen geen
irecte invloed uitoefenen op het te voe-
:n of gevoerde gemeentelijk beleid. Om
aarin verandering te brengen is nodig:
politisering van het bestuur en van de
emeentelijke politieke verhoudingen;
openbaarheid van besluitvorming; 3.
aststelling en planning van een gemeen-
•lijk beleid. De kiezers moeten kunnen
eschikken over alle gegevens die zij
x>r de oordeelsvorming nodig hebben,
e besluitvorming moet derhalve open-
lar zijn. Voor de openbaarheid van
'erheidsdocumenten dient er een wet-
•lijke regeling te komen.
Essentieel voor de vernieuwing van de
•meentelijke democratie is volgens de
'iardi Beekman Stichting het kiezen
in de burgemeester. De Stichting heeft
aarbij voorkeur voor verkiezing door
raad. Doorvoering van dit alles moet
)k consequenties hebben voor de wet-
Judersverkiezing. Alleen diegenen die-
sn tot wethouder gekozen te worden,
ie het gekozen programma geheel of
■otendeels onderschrijven en van wie
len zeker is dat zij het program zullen
itvoeren, aldus het rapport.
RABBIJN J. SOETENDORP
katholieken en protestanten, ambassa
deur van de Joodse gedachte onder de
niet-joodse bevolking zegt: „Israël als
staat erkennen, als 't land dat God in
oorsprong aan de joden heeft gegeven
en waar 't heil voltooid moet worden,
waar de Messias verwacht wordt, zou
de laatste conse 'entie moeten zijn van
dit ontwerprapport. Ik begrijp wel,
dat de ontwerpers, deze voetangel
uit de weg zijn gegaan. Het ge
vaar zou immers niet denk-
ontwerp-rapport in het vergeetboekje
zouden raken, maar een concilie is nu
eenmaal geen politieke meeting, maar
een theologisch gefundeerd overleg.
Maar als het in onze tijd pastoraal wil
zijn, 'zal het aan een politieke stellingna-
me toch niet voorbij kunnen gaan".
zwijgt over de staat Israël als land van
de joden, laat een van de meest funda
mentele elementen van het moderne
joodse denken achterwege. Je kunt er
niet aan voorbij. De overheersende ge
dachte bij veel orthodoxe gelovige joden
is, dat de staat Israël niet een louter po
litieke aangelegenheid is, maar een na-
tionaal-godsdienstige. Het hele oude tes
tament wijst in die richting. Staat en
godsdienst zijn bij ons verweven. Terug
keer naar Sion is voor de gelovigen on
der ons een religieuze zaak: iets unieks
in de hele wereld van de godsdiensten".
Opperrabbijn Schuster geeft toe, dat
vele joden die zich voor hun godsienst
niet meer interesseren, de kwestie Is
raël tot een louter politieke zaak ma
ken: een degradatie van het nationaal-
religieuze gevoel. „Maar voor de gelo
vigen gaat in onze dagen het profeten
woord in vervulling: keer terug naar
Sion. En daarover kun je in een theolo
gische beoordeling van het jodendom
niet heen zien".
En opperrabbijn Schuster: „Wie Laberts uit.
STAATSSECRETARIS MEENT:
Geboorte thuis
kan voordelen
blijven bieden
(Van onze pari. red.)
DEN HAAG Staatssecretaris Krui
singa (Volksgezondheid) was het dins-
middag ln de Tweede-Kamercommissie
voor Volksgezondheid met drs. Tilanus
(CHU) eens dat de bevalling thuis „gro
te' voordelen" biedt. Drs. Tilanus had
zelfs gezegd: „de vrouw hoort thuis in
haar eigen bed". Dr. Kruisinga zei dat
ons land na Denemarken en Zweden de
laagste cijfers heeft van moedersterfte
bij bevallingen. Maar aldus drs. Tilanus
per jaar sterven 5500 baby's in de eerste
levensweek. Van de bevallingen gebeurt
er in ons land 40 procent in klinieken.
Zouden alle bevallingen in klinieken
plaats hebben, dan zouden er nog 4000
bedden meer nodig zijn. Dit zou 400 mil
joen gulden kosten, rekende de socialist
Zonodig wil ik het pleit voeren voor
een uitgelaten seksualiteit, schrijft dr.
J. J .Buskes in het blad „Triangel".
Maar, laat hij erop volgen, dan voer ik
het pleit voor een uitgelaten seksuali
teit in de situaties waarin zij een opti
male betekenis heeft. En dat licht hij
dan als volgt toe:
„Seksualiteit in de zin van geslachts
gemeenschap en al wat daarote be
hoort is geen publieke zaak. Het gaat
er om de sex niet te verduivelen, niet
te vergoddelijken en niet te verliederlij
ken. Het komst er op aan haar mense
lijk te houden.
Het gaat in de sex niet om de hemel
en niet om de hel, maar om de aarde.
Wij zijn geen duivels. Wij zijn ook geen
engelen. Wij zijn Goddank mensen.
Je zou kunnen zeggen: laten we het
mooi houden! Liever zeg ik: laten we
het menselijk houden! We bewijzen el
kaar als jongens en meisjes, als mannen
en vrouwen, een slechte dienst wanneer
we elkaar ontluisteren door van elkaar
uitsluitend objecten te maken. We zijn
geen gebruiksartikelen.
Het moet en het mag wel heel anders
dan in mijn jonge jaren. Wat vrijer
en blijer. Als het echter een publieke
zaak wordt, wordt het op den duur,
nee ik word niet stichtelijk en ik ga niet
preken; ik zeg heel gewoon: dan wordt
het op den duur stomvervelend.
Daarom zit ik er ook niet over te tob
ben. De wal keert het schip. Als de
seksuele explosie uitgewoed is, zal het,
geloof ik, wel duidelijk worden, dat we
iets gewonnen hebben. Misschien heel
veel.
Wanneer prof. dr. H. Berkhof zich in
„In de Waagschaal" afvraagt hoe het in
1970 en daarna met de Kerken gesteld is,
is hij tegelijk somber en niet somber:
„Deze wereld, die zichzelf is geworden,
zit in Nederland nog vol met verbittering
over eeuwenlange kerkelijke voogdij. Ze
zal dan ook in 1970 niet nalaten op de res
ten daarvan felle aanvallen te doen en
opruiming te houden onder allerlei chris
telijke tradities, taboes en voorrechten..
Uittreden uit de Kerk zal „in" worden.
Het terugdringen van kerkelijke" invloed
zal doorgaan. De kritiek op alles wat de
Kerken in de laatste eeuw verzuimd heb
ben of misdaan, zal nog toenemen. De
Rooms-katholieke Kerk lijdt daar acuut
onder. De Hervormde Kerk is in een
chronisch ziekteproces geraakt. Ik dacht
dat de gereformeerde Kerken, die in de
geseculariseerde 19de eeuw zijn ont
staan. de beste kansen hebben dit afre
keningsproces te overleven als de over
geërfde intellectuele Prinzipienreiterei,
waaraan een deel nog lijdt, dit proces
niet verstoort
Ja, ik ben somber. Maar ik zie ook
lichtpunten: de Kerken zijn snel bezig hun
verantwoordelijkheid voor een hele we
reld in diaconale en ook wel missionaire
te verstaan. De enorme opbrengst
de brug", ongeëvenaard
van „Kom i
DR. J. J. BUSKES
in Nederland, is een teken van hoop. Ik
verwacht zulke tekenen ook in 1970. En
dan denk ik verder aan die tienduizen
den en meer in onze Kerken die gewoon
doorgaan met de zaak van het evangelie
in kerkeraden, onderwijs, opvoeding,
persoonlijke contacten. Mensen, die in de
mist stug tegen de stroom oproeien
Dat is de gemeente die ik liefheb en
die ook mij en mijn werk draagt. Die zal
er ook in 1970 zijn. Zij zal nooit de voor
pagina's van de kranten halen, maar zij
is bezig met de grootste cultuurbijdrage
werken aan de wortels van een bestaan
dat zonder dit wortelwerk tot verdorring
is gedoemd
Communist zal ik
nooit benoemen
tot burgemeester
UTRECHT (ANP) „Ik zal nooit een
CPN'er tot burgemeester benoemen. BU
het benoemingsbeleid küken we naar
geschiktheid en bekwaamheid. Een CPN-
er is niet geschikt, omdat de gezagshand-
having bij een dergelijk persoon niet in
goede handen is." Dit zei minister Beer-
nink (Binnenlandse Zaken) dinsdagavond
in de Utrechtse raadskelder tijdens een
door het Politiek Jongeren Contact
Utrecht georganiseerd forum over het
vraagstuk van „gekozen of benoemde
burgemeesters".
De minister had een groot aantal be
zwaren tegen de gekozen burgemeester.
„Een burgemeester moet, als hoofd van
de politie, een waarborg voor de hand
having van het gezag zijn. Bij een door
de gemeente, cl gekozen burgemeester
is die waarborg niet altijd aanwezig om
dat hij afhankelijk is van een meerder
heid, die gemakkelijk kan omslaan in
een minderheid."
De bewindsman was tevens van me
ning dat de keuze van de kiezer niet
altijd betere kandidaten garandeert „De
gemiddelde kiezer weet niet precies wat
de burgemeester doet. Hij zal dus ook
niet juist kunnen beoordelen aan welke
eisen de kandidaat moet voldoen en mo
gelijk zijn keuze dus door niet-rationele
overwegingen bepalen."
PROF. DR. H. BERKHOF
Rond Pinksteren komt drie dagen lang de door de Hervormde Kerk bijeen
geroepen Algemene Kerkvergadering in Driebergen bijeen. Driehonderd
afgevaardigden, zo zorgvuldig mogelijk bijeengegaard en geselecteerd zullen
daar nagaan hoe met name hun eigen Hervormde Kerk er nu eigenlijk
voorstaat en wat er misschien aan haar veranderd zou moeten worden, wil
zij in de komende tijd naar binnen en naar buiten beter functioneren.
Het is met die Algemene Kerkverga
dering, de AKV, allemaal noga) snel ge
gaan: haast onverhoeds is het denkbeeld
geopperd, het werd daarop ongewoon
snel, ja bijna gretig aanvaard en daar-
geen ogenblik sprake van ge
weest dal men bijvoorbeeld onder in
druk van de gereformeerde bondse af
zijdigheid de zaak op de lange baan
willen schuiven. Integendeel, velen
hebben de tijd van voorbereiding tus
sen de aanvaarding van het denkbeeld
en het definitieve tijdstip de. bijeenkomst
—zelfs aan de korte kant gevonden.
Maar daar staat tegenover, dat juist die
korte afstand tussen bedenken en doen,
aan een spontane en ongedwongen want
nu eens niet al te gereglementeerde voor
bereiding is ten goede gekomen. In de
gewestelijke agenderingsvergaderingen
erden „fris van de lever" door belang
stellende gemeenteleden allerlei ideeën
n wensen aangedragen, die soms even
errassend waren als dc denkbeelden
die alle mogelijke lieden per brief aan
der AKV deden toeko-
Het was geen gemakkelijke taak om
uit al die suggesties een redelijk han
teerbare agenda voor de AKV vast te
stellen. Toch is men daarin vrij aar
dig geslaagd al werd de samenvat
ting van wat er „van onder op" zoal
aan de orde werd gesteld, van een uit
voerigheid, waarmee men het straks in
Driebergen wel eens aardig te kwaad
zou kunnen krijgen. Men zal wel een
keuze moeten doen, wil men niet in de
problemen verdrinken. Problemen
bij het niet alleen ,"*1
i het belijden der
Kerk gaat, maar ook om het getuigen
en handelen der Kerk, om haar gestalte
en organisaties, om haar samenwerkeng
en vereniging met andere Kerken, om
haar financiën en haar eredienst, om de
vraag wie zij als lid zal erkennen enz.
gelegenheid zijn!
Alle Nederlandse Kerken zouden zich
nu reeds als Kerken moeten gedra
gen, die bezig zijn zich te verenigen!
Geen sprake van. dat de Kerken zich
uitsluitend tot Schriftfuitleg en bevorde
ring van het innerlijk geloofsleven zou
den moeten bepalen; zij moeten daar
naast getuigend en wegwijzend midden
in de maatschappij staan!
Versper de weg ^ïiet naar een open
(Van
e parlementaire redactie)
'ondmaal
Durf de deelname aan dat avondmaal
i het doen van belijdenis te ontkoppe-
Het gesprek tussen de modaliteiten
moet weer op gang komen, plaatselijke
minderheidsgroepen, hetzij rechtzinnig,
hetzij vrijzinnig, horen er ook bij en die
nen als volwaardig erkend!
Dat waren, naast een met oprechte
felheid voorgedragen lijst van wensen,
vooraf door jongeren opgesteld, zo'n
paar dingen, die op die bijeenkomst „er
gens in Nederland" ter sprake kwamen.
Het gebeurde allemaal op een hart
verwarmende manier. Het resulteerde
zelfs in de bereidheid van een flink aan-
speciale ge
en paar naar
gekomen zaken praktische ernst
te gaan maken.
En zo bleek op die avond en op ve
le plaatsen zal het ook zo geweest zijn
dat de AKV zelf, rond Pinksteren te
Driebergen, ongetwijfeld van kerkhis
torische belang zal zijn, maar dat de
voorbereiding ervan minstens even be
langrijk mag heten.
Even belangrijk? Misschien zelfs nog
belangrijker.
Omdat tijdens die massale voorronde
in al die gemeentebijeenkomsten het
„grondvlak" op een vefrissende manier
in beweging kwam. En dat zou wel eens
-olgende kerkvergadering mag I op zoiets als een (hoognodig) hervormd
r uitsluitend een hervormde aan- 1 reveil kunnen neerkomen I
Het zal wel tot een keuze komen, en
wanneer het straks op de AKV zo gaat
als het dezer dagen in de honderden
plaatselijke gemeentebijeenkomsten is
gegaan, waar men zich over de agenda
heeft gebogen, dan zal men ongetwij
feld „als van zelf" tot de kernpunten
doorslaan, waar het wezenlijk op aan
komt.
Wij hebben „ergens in Nederland"
zo'n plaatselijke gemeenteavond meege
maakt De opkomst was verrassend r
groot en dat beschaamde al dadelijk 'tital aanwezigen^
pessimisme van hen die bij voorbaai j 3preks- en werkgroep met
meenden te mogen beweren dat ook de
AKV wel weer aan het gewone gemeen
telid, dat het allemaal „wel gelooft",
zou voorbijgaan.
In de door ons bijgewoonde gemeen
teavond was het tegendeel het geval.
Opmerkelijk was al dadelijk, dat in
leiding en leiding aan een leek waren
toevertrouwd, die zich voortreffelijk in
de zaken had ingewerkt en die de men
sen ja, ja. er waren ook jongeren!
even voortreffelijk aan het-spreken wist
te brengen.
En toen kwam het al snel tot die keu
ze van het wezenlijke uit het vele, waar
op wij hierboven reeds duidden.
Een
niet mi
DEN HAAG Jaarlijks worden bij
ziekenfondspatiënten -1 miljoen tanden
en kiezen „gerooid". Dit is bü elkaar
zo'n 8000 kg. Op kosten van de zieken
fondsen worden per jaar 200.000 kunst
gebitten verstrekt, en by gebitssanerin
gen moeten er ieder jaar 6 miljoen gaten
in tanden en kiezen worden gevuld. Deze
cijfers verstrekte het socialistisch Twee
de-Kamerlid Lamberts, dinsdagmiddag in
de vergadering van de Tweede-Kamer
commissie voor volksgezondheid.
Nederland beschikt thans over 3000
oraktizerende tandartsen, maar die heb
ben het. gezien de cijfers, bijzo. Lr druk
Er is een sterk toegenomen suikerver
brui h\ waardoor het gebit in toenemende
mate wordt aangetast, aldus dr. Lam
berts. Per dag snoept het Nederlandse
kind gemiddeld 75 gram. Daarom moet
ook de schooltandverzorging meer aan
dacht krijgen, meende drs. Tilanus
(CHU)
Staatssecretaris Kruisinga (Volksge
zondheid) zei dat de voorlichting over
een beter voedingspatroon niet alleen
een kwestie is van geld. De mensen moe
ten ook naar de goede raad willen luis
teren en minder willen snoepen.
De staatssecretaris toonde zich vrij op
timistisch over de toeneming van het
aantal tandartsen. In de komende twaalf
jaar zal het aantal tot meer dan 9000
stijgen. Dit jaar begint de Nederlandse
opleiding voor mondhygiënisten met en
kele tientallen deelneemsters. Van de
schoolkinderen krijgt 65 percent tandver-
zorging Er zijn hiervoor 111 tandartsen
in volledige dienst en 577 als part-timer.
(Van c
e redacteur geestelijk leven)
DEN HAAG Sinds het einde van de
Tweede Wereldoorlog hebben de christe
nen niet opgehouden verklaringen af te
leggen over hun verhouding tot het jood
se volk. De Wereldraad van Kerken deed
het in 1948 en 1961, dc Katholieke Kerk
tijdens het tweede Vaticaans concilie.
Een herziene tekst ligt voor puhlikatic
gereed, waarin de religieuze betekenis
van het land Israël uitdrukkelijk erkend
wordt en de joden beschreven als „Volk
van het verbond en van het beloofde
land". In ons land zijn ontwerpverkla
ringen ter discussie gesteld door de Ne
derlandse Hervormde Kerk en het pas
toraal concilie (april a.s.).
Waarom hebben de Kerken er toch zo'n
behoefte aan om dit soort verklaringen
af te loggen? Om af te rekenen met het
antisemitisme, waaraan ook zij zich in
ruime mate hebben schuldig gemaakt'
Inderdaad heeft de vernietiging van de
zes miljoen als schrijnende apotheose
van eeuwenlange rassenhaat tegenover
de joden, de Kerken de ogen gec. .nel
voor het recht van het joodse volk om
zichzelf te zijn Maar er is meer Het
is opvallend, dat in tijden van geloofs-
en cultuurcrisis de Kerken ln hun her
oriëntering telkens beginnen met zich op
nieuw te -bezinnen op plaats en functie
van het joodse volk binnen de luils_ -
schiedcnis. Dit begint al in de vierde
eeuw, wanneer het wezen van de per
soon Jezus Christus in discussie is. Het
eindigt voorlopig in onze tijd. waarin ge
loven als zodanig niet moer zo vanzelf
sprekend is als vroeger. De Kerken op
zoek naar hun eigei. identiteit komen uit
bij de identiteit van het joodse volk
Jezus Christus het hoofd van de Kerk
preekt de sjaloom voor de wereld, vre
de en gerechtigheid voor alle mensen
„Wat is dit anders dan de boodschap
van het joodse volk?", vraagt dr. A
Ramselaar zich af, de voorzitter van de
Katholieke Raad voor Israël en van de
commissie, die het ontwerp-rapport over
de verhouding tot het joodse volk voor
het pastoraal concilie samenstelde.
Eeuwenlang heeft de persoon van Je
zus Christus als scheidslijn tussen chris
tenen en joden gestaan. De Kerk on-
den in de dood van Jezus aanleiding om
het joodse volk in zijn geheel van „gods-
moord" te beschuldigen. Daarmee zou
het joodse volk zijn taak in de heilsge
schiedenis zelf verspeeld hebben. Zowel
van christelijke als van joodse zijde zijn
de laatste tijd hiertegen zinvolle weer
leggingen ingebracht. Een ding is zeker:
de dood van Jezus is geen religieuze
moord geweest, maar een politieke zaak,
waarvoor noch het joodse volk van toen,
noch dat van vandaag verantwoordelijk
gesteld kan worden. Zal dan na de tijd
rijp zijn voor het gesprek met het jood
se volk, zoals dat ook gaande is tussen
de Christelijke Kerken onderling? Kan
het joodse volk in de oecumenische be
woging betrokken worden? Dr. Ramse
laar: „Deze zaken li gen niet zo eenvou
dig. Het gesprok is bedoeld als middel
tot eenheid en die wensen de joden niet.
Zij vrezen dat déze toenaderingspoging
een nieuwe manier is, waarop de Ker
ken beslag willen leggen op de eigen
heid van het joodse volk. Zij vragen
zichzelf te mogen zijn en in vreedzame
coëxistentie met de christenen te leven.
Het beroep dat het joodse volk ook nu
nog op Israël als het beloofde land (inclu
sief de heilige plaatsen) doet, zullen de
christenen hierin moeten verdiscon
teren"
Intussen kunnen joden en christenen el
kaar vinden in ontwikkelingswerk, in so
ciaal-maatschappelijk en cultureel werk,
in het streven naar vrede en de strijd
tegen iedere vorm van discriminatie
en ongerechtigheid. Er zijn al meer
ontmoetingspunten her en der in de we
reld «vaar men verder gaat. In ons land
te Amsterdam, Nijmegen, «Arnhem en
Hilversum, waar joden en christenen ge
zamenlijk het Nieuwe Testament tegen
de achtergrond van de joodse talmoed-
traditie lezen. In het Anne Frankhuis te
Amsterdam doen zij aan gezamenlijk so
ciaal-cultureel vormingswerk.
Wat kan er nog meer gebeuren? Dr.
Ramselaar: „Ik denk dat het voor velen
van belang kan zijn de joodse oorsprong
van de sacramenten en de grote kerke
lijk feesten zoals Pasen te verduldelijken.
In het godsdienstonderwijs en in de pre
diking moet meer aandacht besteed wor
den aan de eigenheid van het joodse
volk".
