Madame Tussaud's 200 jaar
CHURCHILL
13 KEER
UP
TO DATE
GEMAAKT
BRITTANNIE'S
BESTE
BUSINESS
Sir Winston Churchill poseerde in 1952 voor zijn dertiende wassen afbeelding.
voorbijgangers trachtte binnen te lok
ken en entreekaartjes verkocht.
Mevrouw Tussaud was 81 jaar toen ze
dit zelfportret maakte. Haar wassen
beeldenkabinet was sinds 1835 aan de
Baker Street gevestigd, vanwaar het
pas in 1884 naar het huidige pand ver
huisde. In 1842 had mevrouw Tussaud
haar zaak aan haar twee zonen overge
maakt. Negen jaar later stierf ze en
werd begraven in St. Mary's, de kerk
van de Franse immigranten aan de Ca-
dogan Gardens, in Chelsea. Hoe deze
merkwaardige vrouw in Engeland te
rechtgekomen was, is een verhaal op
zichzelf.
Mevrouw Tussaud werd op 7 decem
ber 1761 als. Anne Marie Grosholtz in,,
Straatsburg geboren. Toen ze zes jaar
was, nam haar Zwitserse oom Phillip-
pe Curtius, een bekend wasmodelleer-
der uit Bern, Anne Marie onder zijn
hoede In de Franse hoofdstad. Curtius
opende daar in 1770 een „Cabinet de
Cire". Zijn nichtje had het modelleer
vak toen al helemaal onder de knie en
werd spoedig handiger dan haar leer
meester.
Naar Engeland
In die tijd lieten vooraanstaande Pa-
rijzenaars zich wat graag uitbeelden
in was. Curtius' museum werd zeer
beroemd. Lodewijk XVI en Marie An
toinette poseerden voor Anne Marie
Grosholtz, die zelfs op het paleis mocht
verblijven. Toen de revolutie uitbrak,
scheelde het echter niet veel of Anne
Marie stierf ook op de guillotine.
Gelukkig kreeg de Revolutionaire
Rechtbank een ander idee. Ze dwong
de jonge Zwitserse wassen dodenmas
kers te maken van terechtgestelde aris
tocraten. Vers afgehakte hoofden wer
den door soldaten naar Anne Maries
werkplaats gebracht. Soms was ze
zelfs in de schaduw van het schavot
aan de arbeid.
Zo overleefde Anne Marie Grosholtz de
verschrikkingen. Haar oom Philippe
Curtius stierf in 1793 en Anne Marie
erfde zijn wassenbeeldenkabinet dat ze
in z'n oorspronkelijke luister herstelde.
Twee jaar later ontmoette en huwde zc
de Franse ingenieur Frangois Tussauc1
van Mècon, die acht jaar jonger
was dan Anne Marie. Zij bleven zeven
jaar bij elkaar en hadden twee zone-
en een dochter.
In 1802 maakte madame Tussaud ge
bru-ik van het Verdrag van Amien
om met haar beste stukken Engelant
te bezoeken. Ze nam haar oudste zooi
Joseph, die toen vier jaar was. me
naar Londen en opende er een tentoon
stelling in het oude Lyceum Theatr
aan de Strand. Haar man en hun twe
overige kinderen bleven in Parijs ac'
Gedurende 33 jaar trok mevrouw Tus
saud met haar kinderen en haar was
sen beelden het Verenigd Koninkrijk
rond. Haar kermisattracties oogstten
veel bijval. Joseph en Francis Tus
saud speelden in het orkest en teken
den silhouetten. Tijdens een van mada
me Tussauds overtochten naar Ierland
verdween het schip met vrijwel heel
haar verzameling in de golven. Het
kranige vrouwtje moest toen helemaal
opnieuw beginnen.
Ze kreeg ook een paar keer af te reke
nen met brand en besloot in 1834, toen
ze 73 jaar was, het reizen stop te zet
ten. Het jaar daarop opende ze een
permanente tentoonstelling aan Lon-
dens Baker Street, de straat van de le
gendarische Engelse" 'detective Sher
lock Holmes.
Na de dood van madame Tussaud werd
haar levenswerk voortgezet door haar
kinderen, die ook allerlei tegenslagen
kenden, waaronder brand en gedeelte
lijke vernieling in 1940 door een
Duitse luchtmijn. Aan de branden zijn
echter telkens de kostbare gietvormen
van de wassenbeelden ontsnapt, zodat
steeds weer nieuwe exemplaren van
vroeger ontworpen figuren konden
worden gemaakt.
Sinds 1889 is „Madame Tussaud's" 'n
naamloze vennootschap, die wegens 't
enorme wereldsucces van dit wassen
beeldenmuseum door financiers niet
helemaal ten onrechte „Groot-Brittan-
niës beste business" genoemd wordt.
Het Museum Tussaud heeft deze bijval
in niet geringe mate te danken aan de
grote zorg die het sedert zijn oprich
ting is blijven besteden aan de produk-
tie van zijn wasfiguren. Hierbij wordt
geen enkel detail, hoe klein ook, over
het hoofd gezien, want de wassen pop
pen moeten zo levensecht mogelijk
zijn.
Publiek© smaak
Vele van Tussauds wassen beelden dra
gen kleren van de afgebeelde personen.
Koningin Juliana van Nederland schonk
een avondjapon aan het museum. Zij
volgde daarin het voorbeeld van de
tsaar van Rusland, die al in 1870 een
uniform leverde aan „Madame Tus
saud's". Opdat de bovenkleren goed
zouden zitten, dragen alle beelden bo
vendien ook ondergoed.
Telkens wanneer het mogelijk is,
vraagt het museum aan de personen
waarvan het een wassen beeld wil ma
ken, of ze willen poseren. Wanneer dit
niet kan, worden de wasfiguren aan
de hand van foto's gemaakt. Het duurt
minstens vier maanden eer een nieuw
beeld waardig is om tussen de verza
meling geplaatst te worden.
Het museum vraagt aan de betrokken
beroemdheden of populaire figuren
nooit specifiek de toelating om ze af te
beelden. Wie in Tussaud's mag staan,
is iemand, maar het museum wenst
niemand kwaad te maken door een mo
gelijke weigering te negeren.
Tussaud's houdt voortdurend rekening
met de geschiedenis, de evolutie van
de wereldpolitiek en de op- of onder
gang van populaire figuren. Favorieten
van vandaag kunnen morgen zonder
betekenis zijn. Om de drie jaar worden
zowat honderd van de 450 wassen beel
den uit de verzameling verwijderd en
door andere vervangen. Nieuwe pop
pen die onvoldoende bijval oogsten,
gaan onherroepelijk de smeltoven in.
Alleen op die manier kunnen Tussaud's
wassen beelden een trouwe weerspiege
ling blijven van de publieke smaak.
Dat beroemdheden die nog in leven
zijn, iedere dag ouder worden en dus
geleidelijk van uitzicht veranderen,
speelt eveneens een niet te onderschat
ten rol. Hun beelden moeten regelma
tig bijgewerkt en „up to date" gemaakt
worden. Sir Winston Churchill poseer
de in 1952 voor zijn dertiende wassen
HITLER
VOELT ZICH
BEST
THUIS TUSSEN
ANDERE
DICTATORS
EN
MOORDENAARS
afbeelding. Zijn eerste werd in 1908
vervaardigd. Dé Londense „Evening
News" schreef toen: „De heer Chur
chill mag zich morgen gelukkig ach
ten. Niet enkel zal hij bruidegom zijn,
maar bovendien in de collectie van Ma
dame Tussaud geplaatst worden".
Tussen de moordenaars
Het wassen beeld van Paulus VT, de
261ste, dateert van 1963. De „eerste
paus" van mevrouw Tussaud was
Pius VI, die in 1799 te Valence voor
haar poseerde. Er blijft nog een groot
deel van de oorspronkelijke gietvor
men van dit en andere beelden be
waard. Een nieuwe wassen figuur gaat
over het algemeen niet langer dan een
jaar of tien mee. Na die tijd is het fris
se eraf en wordt het beeld naar de
smeltoven verwezen."Er komt dah~"Ti
nieuw afgietsel in de plaats dat even
zorgvuldig gemaakt werd als het vori
ge.
Van alle „klassieke" beroemdheden
moest de jongste dertig jaar de heer
Adolf Hitler nog het vaakst overgego
ten worden, niet omdat hij sneller on
fris werd dan de anderen, maar wel
omdat de museumbezoekers iets te
gen hem schenen te hebben. In de ja
ren vijftig heeft een dronken Canadese
militair eens zijn revolver leeggescho
ten op de wassen Fiihrer.
Hitier staat bij Tussaud's in de onder
grondse „Kamer der Verschrikkingen"
tussen andere dictators en moorde
naars. Daar voelt hij zich thuis.
ROGER SIMONS
Madame Tussauds laatste zelfportret, gemaakt in 1842, toen ze 81 jaar was.
LONDEN. Aam <de bmitenlkant
lijkt thjet op een mislukt station
of op een ouderwetse bioscoop.
Van binnen is bet een goudmijn.
Men kan het gebouw aan Londens
Mairylebone Road, waarin de
wassen bedden van Madame
Tussaud ondergebracht zijn, be
zwaarlijk mooi noemen, maar de
aantrekkingskracht die er vanuit
gaat, kent geen grenzen,
teder jaar bezoeken meer dan 1.250.000
binnen- en buitenlanders dit wassen
beeldenmuseum. De Tower, Piccadil
ly Circus en Trafalgar Square mogen
wereldberoemd zijn en Carnaby Street
mag swingen naar hartelust, maar
„Madame Tussaud's" blijft de grootste
commerciële attractie van Londen.
400.000 personen komen jaarlijks
méér dan eens ronddwalen in de uitge
strekte zalen van het wassenbeelden
kabinet. De kijklustige massa wordt
aangetrokken door 450 bewegenloos
voor zich uitstarende koningen en ko
ninginnen, presidenten, veldheren
ministers, filmacteurs, toneelspelers,
sportvedetten, historische figuren,
moordenaars en andere booswichten,
die er allemaal „net echt" uitzien.
De doorsneesterveling heeft blijkbaar
een nijpende nood aan persoonlijk con
tact met zijn idolen en de groten der
aarde. Maar omdat Georgie Best en
koningin Elizabeth toch moeilijk ieder
een thuis kunnen ontvangen, is „Ma
dame Tussaud's" een prachtig surro
gaat dat in een ernstige behoefte voor
ziet.
Zelfportret
Londens wassenbeeldenmuseum heeft
een indrukwekkende brok geschiede
nis achter de rug. Het bestaat nu 200
jaar, een merkwaardige periode waar
in het veel voorspoed maar ook heel
wat onheil heeft gekend. „Madame
Tussaud's Limited" heeft dit tweehon
derdjarig bestaan op 5 maart gevierd
met een plechtig diner in de „Grand
Hall" van het museum. Talrijke voor
aanstaande mannen en vrouwen, waar
van wassen figuren tentoongesteld zijn,
hebben aangezeten. Vlootadmiraal
Mountbatten hield in naam van^de ge
nodigden een tafelrede. Er staat al 25
jaar een wassen Mountbatten in. het
museum. Ook minister Luns was lijfe
lijk aanwezig.
„Madame Tussaud's" is nog een was
sen pop rijk van meer dan 200 jaar
een afbeelding van madame Du Barry,
maitresse van Lodewijk XV, die op
22-jarige leeftijd in was gereprodu
ceerd werd. Later vond mevrouw Tus
saud het raadzaam de charmes van
madame Du Barry onder sluiers en pu
riteins zwart te verbergen. Sedertdien
is die mooie dame enkel als „De Scho
ne Slaapster" bekend.
In dit wassenbeeldenkabinet kan men
ook het laatste zelfportret van madame
Tussaud bewonderen. Het dateert van
1842 en is het beeld van een klein, vin
nig vrouwtje met een brilletje en een
kanten kapje, helemaal zoals ze vol
gens geschiedschrijvers destijds aan
de ingang van haar tentoonstelling
Een imposante groep uit de „Zaal der Koningen": (van links naar rechts) William IV, George IV, hun vader George III
Viotoria.
en hun nicht koningin
