SUIKER
RADICALEN GOED
VOOR 7 KAMERZETELS
zoet der wanhoop
van
ontwikkelingslanden
Op de vrije markt is uw rietsuiker een kwartje waard
Kruidenier
stelt ons
voor
politieke
keuze
Biet
wordt dik
in de watten
gelegd
Voorzitter mr. Eric Jurgens:
VERDI'S „OTELLO opera
met indringende dramatiek
DINSDAG 3 MAART 1970
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
Wie de naam Cuba hoort, verbindt aan dit eiland in de
Caraïbische Zee onmiddellijk de romantische figuur van de
vrijheidsstrijder Ché Guevara en de felomstreden verheffer
van zijn volk Fidel Castro. Veel minder bekend is echter,
dat de Cubaan voor zyn levensonderhoud geheel afhankelijk
is van het slagen van de rietsuikeroogst. die bij een even
tuele mislukking de toch al wankele economische basis van
het land zodanig verzwakt, dat hele bevolkingsgroepen met
het spook van de honger worden geconfronteerd. Suiker en
nevenprodukten maken meer dan driekwart van de totale
uitvoer uit. Cuba produceert jaarlijks acht miljard kilo riet
suiker. Het overgrote deel ervan wordt geïmporteerd door
de Sovjet-Unie en de Oostbloklanden. Toch neemt ook
Nederland nog 30.174 ton suiker af van Castro's eiland.
Ondanks deze massale export wordt het Cuba, maar ook
Venezuela, Chili, Madagaskar. Indonesië. India. Pakistan.
Angola. Afghanistan en andere landen steeds moeilijker
gemaakt om de rietsuiker te verkopen. En waarom? Omdat
de westerse landen hun eigen suiker produceren uit bieten.
Het wordt er voor de ontwikkelingslanden
alleen maar ieder jaar moeilijker op om de
suikervoorraden te slijten. Op dit moment
bestaat er een onverkochte voorraad in de
wereld van achttien miljard kilo. Uiteraard
moet er altijd sprake zijn van een reserve- om
Waarom zijn er twee soorten suiker
in de wereld, als er aan één soort öf
riet, öf biet eigenlijk voldoende is
Het suikerriet was reeds in de oudheid
bekend. Ten tijde van Alexander de.
Grote groeide het al in Voor-Indië. In
die periode is het ook naar Europa over
gebracht en, in de landen rond de Mid
dellandse Zee aangeplant. Ook de Chi
nezen kenden het suikerriet. Marco
Polo trof tijdens zijn reizen door hel
vijfde eeuw na Christus bekend. De
eerste vrouw van Columbus, die uit een
plantersfamilie op Madeira stamde,
nam stekken mee. toen zij haar man
op zijn ontdekkingstochten vergezelde-
Zij plantte het op Haïti. Het suikerriet
verspreidde zich over de eilanden in
Midden-Amerika. De Spanjaarden
brachten het tegelijk met hun verove
ringstochten verder over het vasteland
van Zuid-Amerika. In de subtropische
streken nam de cultuur in de loop der
euwen af. Het wordt momenteel nog
bijna uitsluitend aangetroffen tussen de
Schoonste parel
„Geen mens ter wereld bezit de macht
het Europese continent te beroven van
een der kostbaarste schatten, die het in
eeuwenlange cultuur heeft verworven
als een der schoonste parelen aan de
kroon van zyn industrie". Aldus schreef
de Fransman Domasle in 1839. terwyl
hy doelde op de suikerbiet.
Andreus Sigismund Marggraf, apothe
ker te Berlijn, had in het midden van
de achttiende eeuw al ontdekt, dat in
bieten dezelfde suiker voorkomt als in
suikerriet. Zijn leerling Franz Karl
Achard zette deze ontdekking in de
praktijk om. In 1801 werd de eei'ste
bietsuikerfabriek in het Silezisch dorp
je Cünern gesticht. Napoleon zag wel
enig brood in deze cultuur. Hij was
voornemens Engeland op de knieën te
dwingen en aan zijn heerschappij te on
derwerpen. Om dat te bereiken stelde
hij een „continentaal stelsel" in, dat het
verbod inhield' met de Engelsen handel
te drijven. Ook de invoer van rietsui
ker, hoofdzakelijk afkomstig uit de
Britse koloniën, werd geboycot. De Ber-
lijnse ontdekking en de Silezische er
varing stelden hem in staat de Engel
sen hun suikermarkt af te nemen en
het Europese vasteland toch suiker te
verschaffen.
Met de verdwijning van de Franse troe
pen uit de bezette landen verdwenen
ook de maatregelen, die Napoleon in
dertijd genomen had. Het percentage
suiker, dat uit de biet gehaald werd.
was inmiddels echter dusdanig geste
gen, dat de politieke motieven werden
vervangen door economische. De biet
suikercultuur en -industrie kwam in
Europa verder op gang. Tussen de bei-
plotselinge schokken op te vangen. Maar de
telkens toenemende voorraad betekent, dat de
prijs voor suiker op de wereldmarkt inmiddels
gedaald is tot een kwartje per kilo. 'En daar
voor kan zelfs een ontwikkelingsgebied geen
suiker produceren
de wereldoorlogen groeide de produktie
in Nederland zodanig uit, dat we in
eigen land ongeveer 75 procent van de
totale suikerconsumptie konden dekken
dank zij eigen fabricage.
Na de tweede wereldoorlog is deze
„self-supporting" tot honderd procent
geetegen en in de laatste jaren zyn we
zelfs tot een belangrijk overschot geko-
Luilekkerland
Nu dit probleem wordt aangesneden,
zijn we eigenlijk weer bij het uitgangs
punt beland. Van de 67 miljard kilo
riet- en bietsuiker, die per jaar over de
wereld wordt geproduceerd, verbruikt
men het merendeel in de landen, die
de suiker zelf verbouwen. Er is echter
een overschot: een suikerberg, waar
men in Luilekkerland van zou rillen.
Het gevaarte heeft een inhoud van acht
tien miljard kilogram. Deze stapel
wordt gedeponeerd op de wereldmarkt-
De helft van de berg verdwijnt weer
via vaste afspraken, die dë landen 'on
derling maken.
De prijs, die voor de suiker wordt be- -
taald aan het producerende land be
draagt binnen deze „voorkeursystemen"
meestal ongeveer veertig cent per kilo.
Er is daarentegen altijd nog zo'n negen
miljard kilo, die op de vrije markt te
recht komt. En daar vinden we juist
het grote probleem. Dat is méér dan de
landen van de E.E.G- per jaar verbrui
ken. De vrijheid, die deze vrije markt
biedt voor de landen, die een deel van
deze overschotten willen kopen, bete
kent geen enkel voordeel voor de ont
wikkelingslanden, die genoodzaakt zijn
hun produkt via deze weg te slijten.
Het betekent armoe en werken onder
de kostprijs voor deze landen. De riet
suiker brengt niet meer op dan 25 cent.
Wie nu denkt, dat via de vrije markt
alle landen dus geer goedkoop ^an. riet
suiker kunnen komen, komt bedrogen
uit. In Nederland kost een kilozak in de
winkel altijd nog f 1,50.» -•
Rietsuiker, die de grens van de Euro-
markt passeert, wqrdt namelijk belast.
De invoerrechten zijn zo hoog, dat de
ze het verschil met de bietsuiker op de
wereldmarkt precies opheffen. Dat ver
schil bedraagt 55 cent. De grensbelas-
ting wordt weer gebruikt, om de tekor
ten te dekken waarmee de bietsuiker
fabrikanten hun produkt op de vrije
markt deponeren. Dit betekent dus. dat
de biet in alle opzichten in de watten
wordt gelegd door middel van uitvoer-
subsidies.
De E.E.G.-landen betalen voor de eigen
suiker ieder jaar gemiddeld een half
miljard gulden aan deze subsidies. In
1968 heeft men getracht een wereld-
suikerovereenkomst te sluiten. Tijdens
de wereldhandelsconferentie eisten de
E.E.G.-vertegenwoordigers, dat de Eu-
romarkt jaarlijks 1,2 miljard kilo der
overproduktie op de suikermarkt mocht
exporteren. Op het tegenbod, om dit
te verlagen tot 300 miljoen kg, reageer
de men niet. De E.E.G. verliet de ver
gadering en zou niet deelnemen aan de
overeenkomst.
Bevriezing
Mede naar aanleiding van dit geval
werd onmiddellijk gestart met een in
ternationale rietsuikeractie door jonge
ren. Men was van mening, dat de ont
wikkelingslanden recht hebben op een
gezonde economie en een grotere wel
vaart. Deze hangt voor vele gebieden
af van de afzet van het suikerriet. De
rietsuikeractie gaat niet uit van het
standpunt, dat de biet moet verdwij
nen. Men vraagt alleen om over een
periode van enkele jaren te komen tot
een situatie, waarin de bevolking voor
een deel rietsuiker zal gaan gebruiken.
Allereerst hoopt men dit te bereiken,
door „bevriezing" van de produktie. De
overproduktie van bietsuiker dient te
verminderen door bijvoorbeeld het
areaal in te krimpen, dat voor bieten
wordt gebruikt. Een inkrimping van
15.000 hectare, waardoor er in Neder
land 85.000 hectare voor de bietencul
tuur overblijft, gaat gepaard met een
schadeloosstelling aan de boeren van
20 miljoen gulden. Dat bedrag ligt in
ieder geval aanmerkelijk lager dan het
geld, dat aan exportsubsidies voor
overcomplete voorraden mOet worden
gespendeerd.
Zweden nam vlak na de tweede we
reldoorlog met betrekking hiertoe het
voorbeeld. Daar produceerde men vóór
1940 een evengrote hoeveelheid als er
geconsumeerd werd. Ten voordele van
de arme landen werd de zelfvoorziening
in de loop der jaren verminderd tot 75
procent. Voor een kwart van de suiker
consumptie voert men momenteel riet-
Bietbelangen
De Nederlandse bietsuikerbelangen
weten echter van geen wijken. Dit mag
men althans concluderen uit de reac
ties van de industriëlen op de rietsui
keractie.
In het eigen orgaan „De Vakbewe
ging'' heeft een woordvoerder van het
N.V.V. de actie als volgt geschetst:
„..dat op deze wijze de aandacht
wordt gevestigd op de problemen van
de ontwikkelingslanden, valt alleen
maar toe te juichen. De suikerproble
men zijn echter niet zo zwart-wit als de
jongeren het zich voorstellen".
„Wanneer de jeugd daadwerkelijk de
handen uit de mouwen wil steken,
moet men iedereen, die bietenteler is.
ervan overtuigen, dat het beter is,
daarmee te stoppen", is het antwoord
in het boekje „Suiker en ontwikkelings
landen" naar aanleiding van de actie.
Toch hebben de suikerindustriëlen en
de actieleiders elkaar gevonden tijdens
een open discussie. Men heeft een aan
tal punten van overeenkomst op papier
gezet, hoewel er ook duidelijke me
ningsverschillen waren. Gezamenlijk
is men in de veronderstelling, dat het
van het grootste belang is, dat de eco
nomische ontwikkeling van de arme
landen versneld dient te worden. Hier
voor zullen de rijke landen inderdaad
offers moeten brengen. Belangrijker is
de volgende stelling in het memoran
dum: In het kader van de af te sluiten
internationale overeenkomsten zal op
langere termijn de consumptietoename
binnen de E.E.G. in grote mate dienen
te worden verzorgd door suikerimpor
ten uit ontwikkelingslanden. De Neder
landse regering moet daarbij de EEG-
partners ervan overtuigen, dat een po
sitieve houding ten opzichte van de in
ternationale suikerovereenkomst een
noodzaak is".
De leden van de rietsuikeractie vinden
het overigens bijzonder opvallend, dat
in talrijke Nederlandse kruidenierswin
kels nog geen rietsuiker te koop is.
Hieruit concludeert men, dat men voor
Een groep jongeren in Heeren
veen is bezit met het vullen van de
kilozakken rietsuiker. Deze Friese
actiegroep houdt zich gedurende
enkele jaren bezig met het probleem
van de ontwikkelingshulp.
de toonbank al voor een politieke keu
ze wordt gesteld. Maar waarom ne
men vele grutters geen rietsuiker? „Dp
vraag is nog te klein en als ik het lang
moet bewaren, begint het te klonte
ren", luidt het antwoord. Het klonte
ren van de rietsuiker is een gevolg
van het slechts éénmaal raffineren. De
suikerkristallen blijven omgeven door
een kleine laag stroop. Maar het ligt
in de bedoeling, zo heeft minister Lar-
dinois eens op vragen van een Kamer
lid geantwoord, dat ook de Nederland
se suikerfabrieken zullen starten met
het ten verkoop aanbieden van goed ge
raffineerde rietsuiker. Dit betekent
voor.dë.^iRtsuilteroctic al 'n aanmerke
lijke stap vooruit. Resteert dan nog de
Nederlandse overproduktie, die met tor-
se bijdragen uit de staatskas op de vrije
markt terechtkomt en de hpge invoer
rechten, die voor rietsuiker worden ge-
En dat is nog niet eens het enige pro
bleem. want de ontwikkelingslanden
kampen nog met een goede afzetmoge
lijkheid voor tabak, koffie, cacao enz.
De chocoladeactie heeft zich reeds aan
gekondigd.
HENK SCHAAF
DEN HAAG Mr. Eric Jur
gens, voorzitter van de Poli
tieke Partij Radikalen ver
wacht voor zijn jonge partij
met ongeveer 3.000 leden zeker
zeven Kamerzetels. D '66 komt
op 16 zetels, terwijl de VVD 20
zetels zal halen. Mr. Jurgens
doet deze voorspellingen in zijn
boekje „De PPR op aarde",
dat hij, zoals hij zegt in grote
haast geschreven heeft. De
KVP is voor hem op 18 maart
de grote verliezer. Omgerekend
voor de landelijke verkiezingen
zou de KVP niet meer dan 31
zetels krijgen in plaats van de
thans bezette 39 zetels.
Het ligt voor de hand. dat de
PPR-voorzitter voor de con
fessionele partijen op 18 makrt
enorme verliezen ziet. Volgens
berekeningen, die bij de lande
lijke verkiezingen gelden zou
den dan zo'n 500.000 kiezers
hun stem niet meer uitbrengen
op de KVP, ruim 100.000 kie
zers niet meer op de ARP en
ruim 50.000 kiezers niet meer
op de CHU. Ruw berekend
650.000 kiezers dus die de con
fessionele partijen op 18 maart
de rug toekeren.
Daarvoor in de plaats stemmen
minstens 350.000 Nederlanders
op de PPR en 800.000 kiezers
op D '66.
De democraten zouden als ge-
Op 18 maart
enorm verlies voor
confessionelen
volg daarvan in de Tweede
Kamer kunnen rekenen op 16
zetels, in plaats van op 7
(350.000 kiezers), die zij nu
bezetten. Ook de VVD gaat vol
gens mr. Erie Jurgens vooruit:
met 150.000 kiezers, die goed
zouden zijn voor drie zetels
meer voor de liberalen.
Met deze cijfers komt de radi-
kale voorzitter op een progres
sieve meerderheid in de Twee
de .Kamer. Wanneer tenminste
de PvdA de 37 zetels van deze
periode behoudt, de CPN en de
PSP er zich bij aansluiten en
wanneer de ARP met 13 zetels
(in plaats van de tegenwoordi
ge 15) met de progressieve
concentratie meedoel. Gebeurt
dit laatste niet, dan komt er
geen progressieve meerderheid,
zelfs niet, wanneer de CPN en
de PSP volledig zouden mee
draaien in 't zogenaamde PAK.
Een ander geluid echter komt
van de Eindhovense socialist
drs. A. van Stuijvenberg, Hij is
de woordvoerder van de nieuwe
socialistische partij DS '70 en
volgens hem verliest de PvdA
op 18 maart zeker zeven zetels.
Dis. Van Stuijvenberg leidt
dit af uit de aanhang, die DS '70
de laatste tijd krijgt van zelfs
oud-ministers. Gedeputeerde
Staten en belangrijke andere
leden-van de PvdA, die hun par
tij de rug toegekeerd hebben.
Mr. Erie Jurgens had in zijn
„haastig pamflet" over de PPR
oorspronkelijk ook een andere
berekening gemaakt voor de
verkiezingen van 18 maart. In
zijn eerste prognose kwam de
PPR op zes zetels en D '66 op
14. De KVP kreeg in deze opzet
niet meer dan 30 zetels, maai
de PvdA bleef constant op 37
Na de verkiezingen in Zeeuws-
Vlaanderen en omdat hij ont
dekt had wat verkeerde nor
men gehanteerd te hebben
kwam de voorzitter van de PPR
Hij is voor wat de progressie
ve concentratie betreft, nog niet
erg gerust op de ARP. zei hij
bij de presentatie van zijn boek
je. dat een populair omschre
ven verhaal in 60 pagina's is
van het pntstaan, het doel en
het program van de Politieke
Partij Radikalen. „Voorlopig
wil zij onderdak bieden met na
me aan hen die vroeger op een
confessionele partij stemden'
zegt de.radikale voorzitter, die
overigens sinds 1967 bij de KVP
nog steeds op de lijst staal van
kandidaten voor de Tweede Ka-
Op drie langspeelplaten van het label
EMI (C 065-01928/307) heeft Sir John
Barbirolli een vurige wens kunnen in
lossen: een integrale disco-opname van
Verdi's „Otello" onder zijn leiding. Hy
kreeg daarvoor de medewerking van
beroemde operasolisten (onder meer
Fischer-Dieskau), maar hü kreeg ook
de medewerking van een der meest
ervaren voor de grammofoonindustrie
werkende orkesten: het New Philhar-
monia Orchestra van Londen. De orkes
trale bydrage aan deze opname is dan
ook zeer belangrijk.
Met „Aïda" en „Falstaf" behoort de
„Otello" tot het trio werken waarmee
Verdi als operacomponist zijn toppunt
bereikte. In La Traviata, Troubadour
en Rlgolebto had hij voor Ihet bel
canto hoge troeven uitgespeeld, met
Don Carlos, La Forza en Gemaskerd
Bal bewees hij zijn talent om een sterk
muziekdrama op de planken te kunnen
zetten. Maar muziekdramatisch over
treft „Otello" alle voorafgaande parli-
Wait „Otello" ou de meeste andere
opera's van Verdi vóór heeft is dat
alle rollen muzikaal sterk getekend
zijn en dat er geen mannen of vrouwen
op de planken lopen die wel een aardig
stuk muziek zingen, maar voor de han
deling muziekdramatisch een opont
houd betekenen: het leidende drietal
(Otello. Jago en Desdemona) is zelfs
zeer sterk uitgewerkt, maar ook rollen
als die van Cassio en Rodrigo zijn
muzikaal tot in de kern geraakt.
Op deze EMI-platen zingt James Mc-
Craoken de Otello, Gwyneth Jones de
Desdemona en wordt Jago door Fischer-
Dieskau vertolkt: drie vocalisten die
Verdi's schepping ook muziekdrama
tisch het voile pond geven. McCraoken
en GwyneUh Jones (de nieuwe ster van
Covent Garden) vinden wij nog sterker
dan Fischer-Dieskau, wiens Jago voor
ons gevoel een fractie te week gehou-
De allerbeste bijdrage aan deze „Otello"
geleverd v inden we die van het Lon-
dense New Philharmonia Orchestra;
de instrumentale partij klinkt onder
Barbirolli niet alleen qua begeleiding
perfect, maar is ook in alle schakerin
gen en Verdi gebruikt hier het don
kerste zwart naast het lichtste blauw
prachtig van klank.
Moeten we deze „Otello" met andere
uitvoeringen vergelijken, dan consta
teren we dat Barbirolli c.s. niet de
dramatisch meest bewogen realisering
van Verdi's werk geven, maar wel een
waar de lyriek alle en de tragiek vele
kansen krijgt.
Nederlandse musici
Ook onder het label EMI ontvingen
we een opname van twee orkestsuites
van Bach, gespeeld door het Residentie-
Orkest onder leiding van Bruno Ma-
'lema (5 C 063-24041). Baoh rekenen we
niet totde componisten die we bij
voorkeur door het Residentie-Orkest
horen uitgevoerd en Madenna vinden
we evenmin de ideale dirigent voor het
Residentie-Orkest. Maar de uitvoering
van beide Baöhsudtes is een complete
meevaller. Bovendien blaast Koos Ver
heul in de tweede suite zeer fraai de
obligaat fluitsoM en overtreffen de
irompetisten van het Residentie-Orkest
zichzelf in de derde suite. Voor de
vele bespelers en liefhebbers van de
blokfluit een kort maar krachtig plei
dooi voor het recital dat Pieter van
Veen met begeleiding door organist
Jan D. van Laar op een Odeonplaat
(5, HMO 5004) geelt. Van Veen, na
Brüggen de Nederlandse blokfluitisl
die we het meest waarderen, speelt
afwisselend op een sopraan- en alt
instrument werk van De Fesch, Vivaldi,
Telemann, Veracini en Dieupart met
als bijzondere verrassing een verruk
kelijk liedje van Jakob van Eyk
1650) „Amarilli Mia Bella". Het Vulpen
orgel van Santpoorts hervormde kerk
is een ideaal instrument voor blok-
fluitbegeleiding. Kent u de presta
ties van het onder Edo de Waart ope
rerende Nederlandse Blazersensemble
nog niet? Koop dan Philipsplaat
802907 LY! Kent u dit ensemble wel.
dan is elke aanbeveling waarschijnlijk
overbodig. De Waart c.s. spelen niet
alleen uitmuntend het eigentijdse re
pertoire. maar ook de klassieke compo
sities. Op de plaat vertolkt De Waart
met zijn blazers twee serenades van
Mozart. Grandioos! Zo spelend mag het
Nederlandse Blazersensemble zich de
„I Musici" voor het hout en koper
onze lezers graag voor een andere
Philipsplaat met Nederlandse musici
maken. Op 839789 - LY brengt het
NCRV-Vocaal Ensemble van Marinus
Voorberg een concert van madrigalen
en responsaria van Don Carlo Gesualdo,
een zestiende-eeuwse prins van Ve-
nosa. die een bijzonder bewogen leven
heeft gehad, maar als schepper van
madrigalen tol de allerbeste polyfoms-
ten moet worden gerekend. Op de
Philipsplaat zingt het NCRV-koor be
halve een aantal zeer schone madri
galen vier voor de Goede-Weeklitimgie
bestemde responsaria. Begin met net
„Tristes est anima mea" en vermoe
delijk zegt u met ons dat dit alleen
al de prijs van de gehele plaat waard is.
G.v.L.
Maar nog enthousia
ouder
DISCO-
teleg
rammen
BOULEZ Er is weer een plaat
van Pierre Boulez in de maak; dit
maal werkt Harmonia Mundi aan een
opname van zijn „Le marteau sans
maitre" (De hamer zonder meester),
een werk dat Stravinsky eens noem
de als eigentijds product dat de mees
te indi-uk op hem gemaakt had. Boulez
schreef dit werk voor fluit, vibrafoon,
gitaar, altviool xylorimba en een zeer
uitgebreid slagwerk. Het is een kanta-
te. waarbij de altpartij (op teksten
van René Char) ditmaal gezonden
wordt door Jeanne Deroubaix.
BARTOK Het beroemde Britse ka
merorkest The Academy of St. Martin
in te Fields heeft zijn werkterrein uit
gebreid tot Bartok. Bij Philips is een
plaat op komst, waarop Neville Mar-
riner en zijn orkest Bartok's fantas
tische „Muziek voor snaarinstrumen
ten. slagwerk en celesta" onder de
LEONHARDT Eveneens bij Philips
een nieuwe Bach-plaat van Neder-
land's beste clavecinist Gustav Leon-
hardt. Deze opname betreft de vier
de partita, de toccata in e stukken
uit „Das musikalische Opferde
derde Franse suite en het populaire
Italiaanse concert.
