in Tombstone
stierf
men met
laarzen aan'
l
Kerkhof
voor
desperado's
en sheriffs
m,-
ARIZONA, januari Is er een familie in
Nederland, die zich zorgen maakt over het lot
i een naar Amerika geëmigreerde Annie?
Dan heb ik goed nieuws. Ze stierf in 1881 een
natuurlijke dood iets heel bijzonders in het
stadje, waar ze naar alle waarschijnlijkheid
haar charmes verdeelde onder de meest
biedende zilverzoekers. Daar ligt ze, begraven
onder wat losse keien op het kerkhof van
Tombstone: „Dutch Annie, died a natural
death". Achter haar een graf waarop een kruis
staat met het opschrift: „George Johnson,
hanged by mistake" per ongeluk opgehan
gen. Links naast haar James Hickey, vermoord
door Wm. Claiborne. Rechts Red River Tom,
neergestoken door Ormsby. Even verder Wm.
Claiborne, neergeschoten door Frank Lesly.
Ormsby, gelyncht. M. E. Kellog, vermoord".
„Hier ligt Lester Moore, gedood door 4 kogels
uit een .44, niet minder en niet meer". Sheriff
White, gedood door Curly Bill. Ja, Dutch
Annie, je hebt geluk gehad, als ik de opschrif
ten op de kruizen rondom je mag geloven. Het
waren er niet veel in Tombstone, die een
natuurlijke dood stierven. Integendeel men
stierf er bij voorkeur „met de laarzen aan",
zoals dat in het Wilde Westen heette. Daarom
is het kerkhof ook Boothill genaamd de
heuvel der laarzen.
Dit laatste brokje informatie dank
ik aan sheriff Ev Browsey, die in
een kroeg met de weidse
„Chrystal Palace" zijn hangsnor zit
te benatten in een dubbele whisky.
Ik ben in dit krankzinnige oord
beland dank zij Trans World Air
ways, de luchtvaartmaatschappij,
die ieder jaar een groep journa
listen uit alle landen van de we
reld door Amerika laat reizen in
de hoop op enig toeristiek bazuin
geschal. „Ach, u komt uit Neder
land", hadden ze gezegd. „Daar
spelen de kinderen graag covvboy-
tje, is het niet, en leest iedereen
Karl May. Wel, man, dan moet je
naar Tombstone gaan. Nergens is
het westen wilder geweest dan
daar". Nu vliegt TWA op vele
plaatsen, maar niet op Tombstone.
Het werd een lange, lange busrit
dwars door de Sonorawoestijn tot
vlak bij de Mexicaanse grens. De
aarde is er woest en ledig, afge
sloten door de kartelrand van een
gebergte, dat indigo is of okergeel
al naar gelang het spel van zon en
wolken dat wil en vanwaar een
koude, harde wind komt gebla
zen. Eens zwierven hier de Apa
chen rond onder aanvoering van
de vechtlustige opperhoofden Co
chise en Gëronimo. Nu staat er zo-
het niets een cola-auto
maat onder een reusachtige cactus.
Dat moet je de Amerikanen nage
ven: ze denken om hun natje.
Op een kale heuvel, in de fluiten
de wind, eindelijk Tombstone.
Eerst het kerkhof, waar een bloe
dige historie van moord en dood
slag op simpele witte kruizen ge
boekstaafd staat, en waar de man
nen begraven liggen, die het een
schande vonden met de laarzen uit
te sterven. Dan een schamele ver
zameling houten gebouwtjes. Een
paar saloons. Een gerechtsgebouw
van knalrode baksteen, waar het
vroeger druk geweest moet zijn.
Mannen met brede stetsons, slente
rend over de houten trottoirs. Een
klok, die het lang geleden heeft
opgegeven de tijd aan te wijzen.
„Zelf herinner ik me er natuur
lijk niets, meer van", gromt sheriff
Browsey door zijn snor, „maar
vroeger is het hier anders geweest.
Tombstone had de slechtste naam
in heel 't Wilde Westen. Boy, waf
hebben ze mekaar hier afgeslacht".
Het verhaal, dat ik middels ontel
bare dubbele whisky's aan zijn ta-
bakgebruinde lippen ontlok, is de
moeite van 't doorvertellen waard.
Het is typerend voor de doordou
wers, de vechtjassen, de gokkers
op alles of niets, die nog geen hon
derd jaar geleden het binnenland
van het Amerikaanse continent
openlegden en wier kleinzonen nu
naar de maan vliegen of sneu
velen in-Vietnam.
Rijke vondst
Het begon met Ed Schicffclin, een
gebaarde zilverzoeker. In de lente
van het jaar 1877 verliet lijj het
eenzame, vooruitgeschoven leger
kamp Huachua om zjjn geluk te
gaan beproeven in de nog onver-
kende woestijn van Arizona. Zijn
vrienden hadden er een zwaar
„Het enige, wat je in die heuvels
zult vinden, Ed", waarschuwdea ze
bij zijn afscheid, „is je graf". Ze
doelden daarmee op de wraakzuch
tige Indianenstammen, die rond
zwierven in de San Pedrovallei.
waarheen Schieffelin zich wilde
begeven. Maar Ed zette door en
hij vond wat hij zocht. Na een
trektocht van weken en weken
door het barre gebied werd zijn
oog getroffen door een vreemde
waarin Tombstone baadde, trok
desperado's aan uit alle uithoeken
van het Wilde Westen. Roofover
vallen op de postkoetsen, die het
zilver naar Tucson moesten bren
gen, tachtig mijl verderop, waren
legio. Lynch- en schietpartijen be
hoorden tot de orde van de dag,
Het was een wild wereldje, waarin
de toon werd aangegeven door
mannen als Frank Leslie, een bar
keeper, die onder meer ene Mike
„Per ongeluk opgeha
graven van Tombstone.
Een van de merkwaardige
rotsformatie. Hij zette er zijn hou
weel in en hield een brok zilver
erts in de hand.Hij paalde zijn
claim af en noemde hem „Tomb
stone" grafsteen als herinne
ring aan de gelogenstrafte waar
schuwing, die zijn vrienden hem
hadden meegegeven.
Het was een rijke vondst. Na vijf
jaar al kon hij zijn belangen ver
kopen om als miljonair te gaan le
ven in het meer vriendelijke Caii-
fornië. Maar andere zilverzoekers
hadden zijn voetsporen gedrukt en
waren zich komen vestigen boven
de bodemschatten van Tombstone.
Er groeide een stad van houten ke
ten en bakstenen gebouwen, omge
ven door honderden tenten, waarin
de mijnwerkers woonden. Er kwa
men winkels, kroegen, speelholen
en bordelen. Wat overdag werd ge
dolven, werd 's avonds verbrast.
De inzetten aan de roulettetafels
bereikten soms hoogten van 40.000
gulden. De nonchalante weelde,
Killeen doodschoot om de simpele
reden, dat hij met zijn vrouw naar
bed wou, en Ed Bradshaw, die zijn
pistool leegde in het lichaam van
Tom Waters, omdat de kleur van
diens overhemd hem niet beviel.
Eerst schieten
Ook de meest beruchte desperado
van die dagen kwam naar Tomb
stone. Hij heette William Brocius,
maar niemand kende hem anders
dan als Curly Bill. Hij vermaakte
zich o.m. door te paard de kerk
binnen te gaan en de dominee op
de preekstoel te dwingen, goochel-
trucjes uit te halen op het ritme
van zijn pistoolschoten. En Berry
Earp Wyatt kwamde man, die
het grote mysterie van Tombstone
zou worden. Was hij een geweten
loze scherpschutter en gokker? Of
was hij een onbaatzuchtige dienaar
van orde en gezag? De annalen zijn
even vaag als het westen wild was.
Vast staat, dat hij het devies han
teerde: eerst schieten, dan praten.
Vast staat ook, dat hij al snel na
zijn aankomst in 1877 lol plaats
vervangend sheriff van Tombstone
werd benoemd en dat geen post
koets, door hem bewaakt. ooit
werd overvallen. In iedei geval
was het gezelschap, dal hij mee
bracht. van dubieus allooi. Dat
gold niet zozeer zijn twee broers
Virgil en Morgan als wel zijn
speeltafelvriend Doe Holliday, een
gedroste tandarts, die beter met
het pistool om kon gaan dan met
de boor en die al zestien mensen
had gedood voordat hij voet op de
zilverrijke bodem van Tombstone
Spoedig nadat Earp Wyatt en zijn
groep zich in het stadje hadden ge
nesteld, werd de toestand gespan
nen. De tegenspelers in het drama,
dat zou volgen en dat het geweten
van Amerika wakker zou maken,
waren een gx-oep cowboys, vooral
de gebroeders Clanton en McLau
ry, die zich in de omgeving van
Tombstone bezighielden met vee
diefstal, roof, moord en soortgelijk
amusement. Toen het jiajaar van
1881 aanbrak, hadden beide partij
en al herhaaldelijk gebotst. Bedrei
gingen en beschuldigingen waren
over en weer gevlogen. De climax
kwam op 26 oktober, lke Clanton
en Tom McLaury liepen pal voor
de Chrystal Palacebar de gebroe
ders Wyatt en Doe Holliday tegen
het lijf. Earp Wyatt sloeg de man
nen met de kolf van zijn pistool
in het gezicht de grofste beledi
ging, die men iemand in 't Wilde
Westen kon aandoen en arres
teerde ze wegens verboden wapen
bezit. 's Middags om twee uur wa
ren ze weer op vrije
vast. Om twee uur werd lke Clan
ton gesignaleerd in de O.K. Corall,
een omheinde plek, waar op markt
dagen het vee bijeen werd ge
dreven. Hij was weer gewapend en
zwaar onder de invloed. Bij hem
waren zijn broer Billy, de gebroe
ders Tom en Frank McLaury en
hun vaste kameraad Billy Clai
borne, eveneens met pistolen op
de heup en verhit door de drank.
„We schieten Earp neer als een
hond", schreeuwden ze in koor.
Afrekening
Earp Wyatt, met zijn kliek verza
meld ï-ond de speeltafel in Haf-
ford's Saloon, hoorde het nieuws en
besloot, dat het tot een definitieve
afrekening moest komen. Gevieren
Er rijden geen postkoetsen
meer door het Wilde Westen,
maar eens waren taferelen als
dit in scene gezet voor een
t.v.-programma aan de orde
van de dag.
Earp, Virgil, Morgan en Doe
Holliday marcheerden ze naar
de O.K. Corall. Zwijgend en som
ber was hun opmars.
Ze waren gewapend met pistolen,
terwijl Doe Holliday een geweer
met afgezaagde loop onder zijn
lange zwarte jas verborgen hield.
De inwoners van Tombstone keken
angstig toe. In de O.K. Corall kwa
men de partijen tegenover elkaar
te staan. De lucht tussen hen in
ti'ilde van haat. „Armen omhoog;
we komen jullie ontwapenen", riep
Virgil, die evenals zijn broer
plaatsvervangend sheriff was. Toen
gebeurde het. De spanning van
maanden, maar vooral van de laat
ste uren ontlaadde zich in 'n stac
cato. van schoten. Men neemt- aan,
dat de dronken Frank McLaury
het eerst zijn pistool trók, maar hij
was niet ving genoeg Earp Wyatt.
school hem in de buik, voordat
hij de trekker kon overhalen. Het
vuurgevecht, dat volgde, vulde de
O.K. Corall met kruitdamp. Drie
doden bleven achter Tom en
Frank McLaury en Bill Clanton.
Ike Clanton, de man met de grote
mond, wist schreeuwend om ge
nade te ontkomen. Bill Claiborne,
nog maar pas vrij uit de gevange
nis, waar hij had gezeten, omdat
hij een barkeeper had neergescho
ten, die niet snel genoeg inschonk,
koos eveneens het haZepad,
Maar met het vuurgevecht in de
O.K. Corall was de keten van
moorden niet verbroken. Een paar
dagen na Kerstmis in datzelfde
jaar stak Virgil Earp tegenover
Chrystal Palace de straat over, toen
hij door vijf schoten werd geveld.
En in maart vond Morgan Earp
de dood, toen een door het raam
afgevuurde kogel hem in de rug
trof, terwijl hij aanlegde voor een
biljartstoot. Alleen Earp Wyatt
overleefde hel bloedbad. Hij op zijn
beurt legde Frank Stilwell neer,
de man, die hij van de moord op
zijn twee broers verdacht, en hij
maakte een einde aan het duistere
leven van desperado Curly Bill
dil alles op een manier, die verre
van wettelijk was. Inmiddels had
het. nieuws van de gebeurtenissen
in Tombstone de natie geschokt.
In Washington besloot president
Chester Arthur in maart 1882 om
federale troepen naar het stadje
te sturen en zo hardhandig een
einde te maken aan de moordpar
tijen onder de gelukzoekers. Daar
mee verdween Tombstone in de
vergetelheid. De lucratieve zilver
mijnen liepen bij een overstroming
onder water en moesten gesloten
worden. Wat eens een woekerend
centrum van goklust, prostitutie
en misdaad was geweest, werd een
spookstad, zoals er vele liggen in
de barre woestijn van Arizona.
Toeristen
CBS het vergeelde verhaal van de
gebroeders Earp en het vuurge
vecht ln de O.K. Corall ontdekte.
een t.v.-serie van ge
maakt en opnieuw was Tombstone
beroemd, „Er komen veel toeristen
kijkenzegt sheriff Ev Browsey
tevreden. „We verkopen souvenirs
en de saloons doen goede zaken.
Tombstone is te laai om te ster
ven". Een van zijn taken is, erop
toe te zien, dat paragraaf negen
van de plaatselijke politieverorde
ning wordt nageleefd, die verbiedt,
een pistool op de heup of een ver
borgen wapen (e dragen. Wel mag
I een pislool in de hand
rondlopen, maar Browsey heeft dat
nog nooit iemand zien doen.
De doden op de „heuvel der laar
zen" zijn daar niet mee geholpen.
„Charles Storms, neergeschoten
door Luke Smart". „Tom M. Lo-
wery, neergestoken door John
Heath". Als er één plaats ter we
reld zijn naam verdient, dan is het
Tombstone in do woestijn van Ari-
PfET SNOEREN
Natuurlijke doden t
Tombstone. De meeste grafzerken op het kerkhof vermelden „vermoord".
