Cinemanifestatie opende met
Henri Verneuils Le clan des Siciliens
Driekwart eeuw
geleden werd
de eerste film
geprojecteerd
p/% ft*
Erich Heckel
overleden
Kinderen
verkopen
narcotica
DONDERDAG 29 JANUARI 1970
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 9
I N 1970 is het driekwart eeuw
geleden dat de eerste be
wegende beelden werden gepro
jecteerd. Sedert 1889, toen naast
de fotografische plaat 't gevoelig
gemaakte celluloid in de handel
kwam, waren uitvinders aan
beide zijden van de oceaan druk
bezig geweest met experimen
teren. maar de Franse natuur
kundigen Auguste en Louis
Lumière komt de eer toe de eerste
echte bioscoopvoorstelling te
hebben gegeven. Over de datum
- 22 of 25 maart 1895 lopen
de meningen uiteen, maar over
de lokaliteit, de ,,Société d'encou-
ragement a l'industrie" te Parijs
is men het eens. Ook over de
voor besloten kring vertoonde
demonstratiefilm „La sortie des
u sines Lumière a Lyon-Mont-
plaisir".
UITVINDING,
DIE EEN INDUSTRIE
WERD
Op 10 en 12 juni volgden vertoningen
te Lyon tijdens het congres van de So-
ciëté Photographique de France en
op 28 december vond de eerste open
bare vertoning plaats in de kelder van
het Grand Café aan de Boulevard des
Capucines. Vijfendertig betalende be
zoekers, die één franc hadden neerge
teld, zagen een programma van tien
korte filmpjes, waaronder „L'arco-
arrosé" het verhaal van een ge
plaagde tuinman, dat men gerust de
eerste filmklucht mag noemen. Intus-
i had men aan de andere kant van
de Atlantische Oceaan niet stilgezeten,
want op 20 mei 1895 reeds had Wood-
ville Lathau reeds een reportage van
de bokswedstrijd tussen Young Griffo
i Batthing Barnett op het dak van
New Yorks Madison Square Garden
i première vertoond. Aangezien het
formaat van de filmband belangrijk
afweek van het huidige, kan men het
best de gebroeders Lumière die op 17
februari 1895 pateut aanvroegen op
hun 35 mm. apperatuur, die zij „cine-
matographe" noemden, de eer gun-
i de uitvinders van de film te zijn.
Amerikanen Claimen deze eer wel
eens, omdat Thomas Al va Edison al
in 1889 met bewegende beelden expe
rimenteerde, maar Edison die al in
1891 een eigen filmstudio had zag
niets in het geprojecteerde beeld en
uitvinding, de kinetoscope, was*
De gebroeders Auguste en Louis Lumière, die men als de uitvinders
van de geprojecteerde film kan beschouwen.
Edisons eerste filmstudio, bijgenaamd „the black Maria" in 1891 kon met de zon meedraaien. Van filmen
bij kunstlicht had met toen nog niet gehoord.
een door handkracht voortbewogen
kijkkastje voor één persoon. Ook de
Engelsman William Friese-Greene
wordt wel eens de vader van de film
genoemd, maar deze uitvinder vond
nooit de middelen zijn ontdekking te
exploiteren, zodat het moeilijk is pre
cies te bepalen welke bijdrage hij le
verde tot wat wij tegenwoordig de
bioscoop noemen.
Verder benig
Het streven om een optische illusie
van bevoegde beelden te wekken is
echter van veel oudere datum. Al ze
ker zo'n 200 eeuwen oud, afgaande op
de grottekeningen in het Spaanse Al-
tamira, waarbij in serietekeningen
de bewegingen van dieren zijn vastge
legd. Aristoteles (384322 voor Chr.)
droeg het zijne bij tot de uitvinding
van de film met zijn beeldvorming
doormiddel van een klein gaatje en
rond 1500 gaf Da Vinei al een duide
lijke omschrijving van de camera ob-
scura met een gaatjesobjectief.
De thaumatroop of wonderschijf uit
1825 gaf reeds een stroboscopisch ef
fect, waarbij het beeld werd waarge
nomen door kijkspleten. Draaide men
de schijf rond, dan kreeg men de illu
sie dat het beeld bewoog. In 1832 ging
de Belg Joseph Plateau nog een stap
je verder met zijn fenakistoscoop,
waarbij de schijf om een as draaide
en een spiegel de bewegende beelden
reflecteerde door 16 spleten, die in de
rand van de schijf waren aangebracht.
Horner werkte het idee met zijn zoö-
troop of wondertrommel nog verder
uit en wist de vertekening van het
beeld, die bij de fenakistoscoop ont
stond op te heffen. Linett werkte met
een snel doorbladerend prentenboek
om bewegende beelden te verkrijgen
en Casler bouwde er zelfs een kijkkast
omheen. Waren het in die tijd nog be
wegende, getekende beelden, de foto
grafie was sedert 1826 toen Nièpce
zijn eerste portret maakte, zo met
sprongen vooruitgegaan, dat de Ame
rikaan Eadweard Muybridge in 1870
de bewegingen van een op volle snel
heid galopperend renpaard kon vastleg
gen met vierentwintig naast elkaar ge-
plaatse fotocamera's. Vierentwintig
over de baan gespannen koordjes, die
het paard bij het passeren, verbrak
brachten evenzovele sluiters in actie
De basis voor de eerste bewegende
foto's was gelegd
Kinderschoenen
Terwijl Edison en vele van zijn land
genoten met hem nog hun heil zoch
ten in het produceren van films voor
de met dc hand bediende kijkkastjes,
werd het de slimme exploitant van dit
soort kermisvermaak al gauw duide
lijk, dat de grote winst in het projec
teren van films voor een zaal vol men
sen lag. Toch leverde het sommige ex
ploitanten aanvankelijk nog heel wat
moeilijkheden op. het publiek de don
kere zaal in te krijgen.
Toen in 1896 in Hammersteins Olym-
pia Music Hall in New York 't filp-
je „The Empire State express"
werd vertoond waarin een trein recht
op de toeschouwers scheen af te rijden,
brak paniek in de zaal uit en toen het
licht aanging zat er niemand meer op
de eerste vijftien rijen. Een exploitant
in Los Angeles kwam op het idee kijk
gaatjes in de muur te maken. In het
veilige zonlicht staand kon men dan
naar de in het donker geprojecteerde
films kijken- In de dagen dat de cine
matografie nog in de kinderschoenen
stond waren naast actieshots en kor
te documentaires vooral sportrepor-
tages erg gevraagd. William A. Bra
dy komt de eer toe de eerste film met
kunstlicht te hebben vervaardigd. In
1899 legde hij de wedstrijd Jeffries
contra Sharkey op de filmband vast.
De hitte, die 400 booglampen veroor
zaakten was zo groot, dat de boksers
bijna in zwijm vielen. Een
- A
Fred Otts genies leverde
bediende kijkkast.
75 JAAR
BEWEGENDE
BEELDEN
rende filmmaatschappij had enkele
als toeschouwers vermomde camera
mannen gestuurd, wat een enorme rel
veroorzaakte. De concurrenten wisten
het vage lijf en de film te redden, maar
zij beleefden er weinig plezier van,
want zij kregen een proces aan hun
broek en een verbod de films ooit te
vertonen. In die beginperiode gebeur
kort filmpje op voor de met de hand
den er wel meer vreemde dingen. Zo
maakte in 1898 een zekere E. H. Amel
de eerste trucfilm, door op kleine
schaal het tot zinken brengen van ad
miraal Cervera's vloot door de Ameri
kanen in beeld te brengen. Hoewel de
zeeslag 's nachts werd uitgevochten,
beweerde Amet dat hij dit gebeuren
uit de Spaans-Amerikaanse oorlog ge
filmd had van tien kilometer afstand
met een zeer gevoelige maanlicht
film. Het werd door het. grote publiek
grif geslikt. De eerste iets langere
speelfilm kwam in 1903 op naam
van Edwin S. Porter, die met „The
great trainrobbery" de 1ste mini-wes
tern vervaardigde. De film had 'n vas
te plaats gekregen in 't amusementspa
troon van de gewone man. Een plaats,
die dit medium een halve eeuw lang
tot de komst van de televisie onbe
dreigd zou houden. OTTO MHO
Op dit ogenblik moeten in
veel textielzaken
mensen met problemen
leven. Dat zijn zij die niet
konden geloven dat de
zomen toch zouden zak-
•ra die hun produktie
instelden op minimodellen
aileen. We willen hier niet
vertellen dat ze een wijzi
ging hadden moeten voe
len aankomen, maar al
leen hopen dat ze kunnen
doen wat een van Ame
rika'* grootse concern
chefs deed vanuit Parijs.
Hij telefoneerde naar zijn
leveranciers cn gaf bevel
5 tot 7,5 centimeter lengte
toe te wegen aan alles
wat hij voor de lente had
besteld.
Dit is het teken aan de
wand, geloven we. Indien
deze zomer de korte jur-
en mantels nog ge
dragen zullen worden en
als mode aanvaard
ten slotte hebben de
couturiers van naam bij
hun collectie altijd nog
zulke exemplaren dat
zal het volgend jaar niet
kunnen. De zoom-
lengte is gewijizgd, van
even boven de
knieën tot 10 cm boven
de grond. Met alle con
sequenties daarvan.
van de minst ge
wenste besluiten na het
bekijken van ettelijke
collecties is wel dat deze
langere mode, niet abso
luut modern bekeken en
gedragen, de vrouwen
plot» met enkele jaren
zal verouderen. Vooral
degenen die niet meer zo
]ong zijn en die de kans
zouden missen om reso
luut alle onderdelen van
knieën: te kort voor
Alexandre gebruikt in zijn kapsels voor het komende
seizoen veel sieraden. Hier geometrische figuren vam.
Swarovskimozaïek met bijpassend collier en
ooghangers
hun garderobe te ver
anderen. Het verschil
tussen oud-lang en jeug
dig-lang hebben we on
der meer opgetekend bij
Ricei, Patou en Ungaro,
le groten van deze dag.
Ricci bracht een mooie
rollectie, voor wie de
iele miniperlode wil ver-
jeten.de rokken ko
men iets onder de
tailleurs met klokrokken
en chemisier-vesten of
cardiganvesten, als maxi-
tange modellen ln kleu
rige Pied de poule en
rultmotieven werden
zwierig getoond.
Tot de beste modellen
behoren: grijsflannen
pakken met klokrok, op
gestikte zakken, knoop-
sluiting middenvoor. Heel
Kort en lang
gaan samen
ZACHTE STOFFEN,
VEEL STIKSELS
lang, te lang voor kort en
weinig elegant. Vooral
met witte kousen en
bleekbelge schoenen on
der witte of beige klok-
modellen, en daarboven
breedgerande hoeden
sommige zelfs met
sluiertjes voor het gelaa!
voelden we ons plot
Jaren verouderen
Omdat Patou kleurige
gemakkelijke en zelf.-
laaggehakte schoenen liet
dragen door rijn man
nequins. bleken de lan
gere modellen niet alleen
jeugdig, maar ook ele
gant-modern. Zowel kor
te manteltjes en jurkjes
even boven de knieën, als
veel handgenaalde slik-
stels bij deze couturier,
cn galons die moeten
toelaten ^eventueel) be
staande modellen te ver
lengen, te verbreden of te
vernieuwen.
Opgestikte zakken zijn
legio in de collecties,
nnge mouwen halen het
op mouwloze modellen,
met korte mouwen als
nummer twee. Stijvere
weefsels zijn vergeten.
Biais is meester en nerf
jes versieren verticaal
toegepast mantels,
jurken, rokken. De
tels horen tot de slapste
wat de weefsels be
treft van de collectie:
9?
UTRECHT „Als de toeschouwer bij mijn films blijft zitten heb ik ge
wonnen. Staat hij voor het einde op, dan heb ik mis gegokt", is een van
de uitspraken van de Franse filmregisseur Henri Verneil, die gisteren de
eer genoot zijn jongste film „Le clan des Siciliens" het spits af te mogen
bijten van de Cinemanifestatie, die in 1970 zowel in Utrecht als in Eind
hoven wordt gehouden. Er stonden gisteravond inderdaad enkelen voor
tijdig op, maar dat was beslist niet de schuld van de regisseur, eerder
die van de organisatie, die het programma zo liet uitlopen, dat velen
bang waren de laatste trein te missen.
praktijken leeft. Op ingenieuze wijze
bevrijden zij de jonge juwelenrover
(Alain Delon) uit de gevangenis om
met deze gewetenloze misdadiger een
nog gedurfdere roofoverval te plegen
door namelijk een heel passagiersvlieg
tuig te ontvoeren, dat een kostbare
juwelenverzameling aan boord heeft.
Een te innigfe toenaderingspoging tot
de schoondochter van de oude Siciliaan
wordt tenslotte de vermetele jonge re
volverheid noodlottig. De familie neemt
wraak.
Pakkende
misdaadthriller,
teleurstellende
Ditvoorst
De weglopers deden het met tegenzin,
want „Le clan des Siciliens" is een on-
geconstrueerde misdaadthriller, Waax-in
Verneuil handig la Hitchcock de span
ning opschroeft om vervolgens met een
verrassende wending weer even voor
verademing te zorgen, om vlak daarop
de toeschouwers weer met het angst
zweet op het voorhoofd te laten zitten.
Verneuil. is een oude rot in het vak,
die voor groots opgezette scènes zijn
hand niet omdraait, maar nimmer het
individu uit het oog verliest en een
staalharde greep op zijn hoofdrolspe
lers heeft, al was dat in het geval van
„Le clan des Siciliens" met rasacteurs
als Jean Gabin, Alain Delon en Lino
Ventura niet eens een vereiste.
,,Le clan des Siciliens" is gebaseeid op
een boek van Auguste le Breton, die
ons ook „Rififi" schonk en verhaalt van
een Siciliaanse familie die in Parijs een
rechtschapen facade heeft opgetrokken
maar onder leiding van de grijze pater
familias (Jean Gabin) van louche
Lino Ventura speelt in dit verhaal de
vasthoudende politiecommissaris, die
na vele teleurstellingen zijn doorzet
tingsvermogen toch bekroond ziet.
Naast Verneuils strakke regie, het vaak
verrassende scenario en het spel van
de drie rivalen, moet onmiddellijk Hen
ri Decea's prachtige fotografie worden
genoemd, die in niet geringe mate er
toe bijdraagt dat „Le clan des Sici
liens" een der onderhoudendste mis
daadthrillers van het jaar is geworden.
Verneuil zelf woonde in gezelschap van
producent Jacques E. Strauss en hoofd
rolspeelster Irina Demick de voorstel
ling in Utrecht bij. Na afloop werden
zij luide toegejuicht en in de bloemetjes
gezet. Dat het zo laat werd, lag aan
het feit, dat men een kwartier te laat
begon met de gebruikelijke officiële
openingsrede en daarna Adriaèn Dit-
voorsts „Antenna" vertoonde, een half
uur durende kleurenfilm, die opviel
door het gave camerawerk van Jan de
Bont. Van Ditvoorst hadden we na „Ma
dras" en zijn avondvullende „Para
noia" meer verwacht, dan dit op vele
vage gedachten hinkende onsa
menhangende werkje, waarin Ditvoorst
tegen allerlei katholieke en militaire
instellingen schopt hijzelf noemt het
opinies en waarin de Franse acteur
Pierre Clementi („Belle de jour" en
„Benjamin") aan het slot als Jezus
Christus in „Paradiso" hasjisch uit
deelt aan een groepje versufte tieners.
De cinemanifestatie gaat door tot 4
februari.
OTTO MILO
Alain Delon, Jean Gabin en Lino Im
Ventura, de drie hoofdfiguren uit Henri
Verneuils „Le clan des Siciliens". I
de Cinemanifestatie opende, j
De KLM heeft bij International Harvester in Chicago drie
zware trekkers besteld voor het grondtransport van de
Boeing 747 B, die in 1971 zuilen loorden afgeleverd Alle vier
de wielen van deze Jumbo-jettrekkers zijn bestuurbaar, zodat
het voertuig zich niet alleen voor- en achteruitmaar ook
in zijwaartse richting kan voortbewegen. De trekkers zijn
negen meter lang en worden elk uitgerust met twee
dieselmotoren van 300 pk. Het gewicht van zo'n trekker is
vijftigduizend kilogram. De eerste Jumbo-jets zullen deze
zomer op Schiphol worden ingezet; zowel de PANAM als
'le Lufthansa zijn namelijk van plan met deze vliegtuigen
jp Schiphol te gaan vliegen. Overigens houdt men er op
Schiphol al rekening mee, dat het inzetten van Jumbo-jets
vertragingen zal opleveren. De Amerikaanse luchtvaartdienst
schrijft namelijk voor, (lat er 9een nnder vliegtuig in de buurt
mag zijn, wanneer een Jumbo de landing inzet. Men verwacht
lat de vertragingen voorlopig alleen zullen optreden tijdens
•pitsureu en dan niet meer dan enkele minuten rullen duren-
CONSTANZ (DPA) De Duitse
schilder Erich Heckel, die als medeop
richter van het schildersgenootscbap
„Die Brücke" in Dresden een belang
rijke rol heeft gespeeld in de ontwikke
ling van de moderne kunst, is dinsdag in
een ziekenhuis te Radoli'zell aan bet
Meer van Constanz overleden. Hij was
86 jaar.
„Die Brücke", die Heckel in 1905 sa
men met Schmidt-Rottluff, Kirchner en
Bleyl oprichtte, was in die tijd een re
volutionaire beweging op het gebied van
de moderne kunst. In 1913 viel de bewe
ging uiteen. Heckel die bij voorkeur in
heldere kleuren romantische landschap
pen en circustaferelen schilderde, woon
de van 1911 tot het einde van de tweede
wereldoorlog in Berlijn. Tot 1933 was hij
docent aan de staatshogeschool voor
Beeldende Kunsten. Ondpr Hitier werd
zijn kunst als „ontaard" afgewezen. Na
dat zijn woning en atelier door een bom-
bardement waren verwoest, verhuisde
Heckel naar het Meer van Constanz. Van
1949 tot 1955 was hj verbonden aan de
academie van Beeldende Kunsten in
„Karlsruhe". Heckel was onderscheiden
met de orde „Pour le Mérité" en talrij
ke belangrijke Wcstduitse kunstprijzen.
NEW YORK Dc New-Yorkse poli
tie speurt naar de bendeleider in ver
dovende middelen die groepjes kinderen
gebruikt om dc narcotica te verhande
len.
De jacht begon met de arrestatie van
drie jongens van respectievelijk 11, 13 en
15 jaar die dagelijks zo'n negentig doos
jes heroïne voor 10 dollar per stuk ver
kochten op Coney Island. Da jongens
waren twee weken „in zaken" toen zij
werden gearresteerd. Hun werk leverde
elk 50 dollar per dag op. De politie is
ervan overtuigd dat de man die de jon
gens de heroïne liet verhandelen, meer
van dergelijke ploegjes aan het werk
heeft.
Commissaris Spockel
in functie hersteld
WILLEMSTAD (ANP) - Naar het
ANP van bevoegde zijde in Willemstad
verneemt, is dc Curagaose commissaris
van politie J. Th. Sprockel, die enige da
gen geleden uit zijn functie was ge
schorst. bij landsbesluit in zijn functia
hersteld De schorsing is ingetrokken.
