GRONINGER
STICHTING
LAAT
DE KERK
NIET IN
HET MIDDEN
Rijkdom aan oude kerken zware last
Ontslag De Block loodzware
beschuldiging voor kabinet
DDT is niet
schadelijk
voor mens
Ik ben al 87 meneer
maar dacht u dat ik
me dat liet ontgaan!
Gratis 65+-dag
NS een succes
'Nooit een mini-rok en
nimmer kaas uit het vuistje
Maar kijk nu
eens in Wassenaar.
PAGINA 6
DE LEIDSE COURANT
WOENSDAG 28 JANUARI 1970
RAPPORT W.H.O.
GENèVE (AFP) „Het lnsektenbestrjj
dingsmiddel DDT levert in 't geheel geei
gevaar op voor de mens en het is aai
te bevelen DDT op grote schaal te gebnii
ken in de stryd tegen malaria en in mil
dere mate tegen de pest, slaapziekte
andere ziekten die door insekten wordei
overgebracht".
Dit staat in een rapport dat door he
hoofd van de „afdeling biologie v
ziektenoverbrengers" van de Wereldge
zondheidsorganisatie, James W. Wright
bij het bestuur van deze organisatie ii
Genève is ingediend. Wright zegt dat ver
mindering van het gebruik van DDT eer
„rampzalige" uitwerking zou hebben vooi
de ontwikkelingslanden waarin de mala
ria moet worden bestreden. Het midde
wordt toegepast in de l^nd- en bosbouw
slechts 15 pet van de totale produktii
wordt voor bestrijding van ziektenover
brengende insekten gebruikt.
i de Ned. Herv. kerk te Zeerijp. -
GRONINGEN De kerk in het midden. Zo is het eeuwen
lang letterlyk en figuurlijk geweest in de Nederlandse
dorpen en steden. Zo bleef het ook nog heel lang nadat
die oorspronkelijke kerk (het gebouw) door reformatie en
afscheidingen allang niet meer de enige kerk in de plaat
selijke samenleving was. Pas de laatste tientallen jaren
is de plaats van de kerk in de plaatselijke samenleving
aangetast. Ontkerkelijking enerzijds, ontvolking der dor
pen en verplaatsing van de bevolkingscentra in de steden
anderzijds zijn de belangrijkste factoren. Het gebruiks-
rendement van de aloude kerk (alweer uiteraard het ge
bouw) is in vele plaatsen gering geworden of zelfs ver
dwenen. Gebleven is wel het algemene gevoel bij alle
soorten „kerkelijken" en „buitenkerkelijken" gelijkelijk
dat die kerk bij de samenleving hoort.
Maai' het resultaat van dat alles is wel, dat diie Kerk
het historisch monument waarop men zo trots is voor
db kerkelijke gemeente die er de eigenaresse van is, een
zware last werd Onderhoud en vaak bitter nodige
restauratie onder begrijpelijk en vereist streng toezicht
van Monumentenzorg vergen enorme bedragen, die
voor het eigenlijke functioneren van de kerkelijke
gemeente bitter nodig zijn.
Groningen. Friesland en Drente, met zeer sterke
ontvolking van hest platteland en een enorme rijkdom aan
oude kerken, zijn de provincies waar dit probleem op het
ogenblik zich het duidelijkst openbaart. Maar ook in
Bralbant en Limburg, met veelal in kleine plaatsen
letiteiilijk en figuurlijk monumentale kerkgebouwen, begint
het te nijpen. Voor Gelderland en Overijssel kan men
vaststellen, dat de werkelijke situatie nog verborgen blijft
onder de schone schijn van de plaatselijke samenleving.
Enkele kerken in grotere plaatsen zijn al gesloten, maar
juist omdat het grotere plaatsen zijn Deventer
bijvoorbeeld met zijn Bergkerk is er althans
financieel nog wel een oplossing 'te vinden door
verkoop-voor-één-gulden aan de gemeentelijke overheid.
Het gebouw is dan tenminste gered, ook al blijft het
moeilijk er een functie voor te vinden.
.Een aantal concrete gevallen, waarbij letterlijk en
figuurlijk brokken dreigden gemaakt te worden, heeft
ertoe geleid, dat in Groningen een initiatief is ontplooid,
dat mogelijk ook elders in het land kan worden gevolgd.
En zoveel te eerder men daarmee begint, des te
gemakkelijker is het om ook effectief aan het werk te
gaan.
Voorbeeld
Een nota over gebruik en bezit van de historische keiken
in Groningen, opgesteld door de provinciale (hervormde)
resfcaura/biecommissie, wees uit, dat de 110 hervormde
gemeenten in Groningen tezamen 163 monumentale
kerkgebouwen bezaten, waarvan slechts vijfenveertig
waren gerestaureerd. Voorbereide of gewenste restauratie
was financieel vaak onmogelijk of had de plaatselijke
gemeente financieel aan of zelfs al over de rand van de
afsrond gebracht.
Dat blijkt uit het volgende (Groninger) vooi'beeld van een
overigens zeer actieve en offervaardige kerkelijke
gemeente met een redelijk gevuld restauratiefonds- De
restauratiekosten waren begroot op vijf ton, waarvan één
ton in het geheel niet subsidiabel was. Op de overige vier
ton zou achtentachtig procent subsidie ofwel 350.000
gulden kunnen worden verkregen. Over bleef dus aan
eigen lasten 150.000 gulden hetgeen men met 65.000 gulden
aan eigen middelen verantwoord achtte.
Maar de uiteindelijke subsidiabele kosten kwamen op
ruim 560.000 gulden (subsidie: 496.000 gulden) ,en die niet
subsidiabele op 112-000 gulden). Bovendien kwam
temporisering van de subsidie-uitkering Al met al
kwamen de totale lasten op bijna 250.000 gulden en
Omgerekend per lidmaat komt dit op bijna 250.000 gulden
moest er ongeveer een ton extra worden geleend.
Omgerekend per lidmaat komt dit in deze gem ente
in de eerstkomende vijftig jaar op tien gulden per man
aan rente en aflossing. Met uiteraard de vaste kosten
van onderhoud!
Aangezien dat geen uitzonderingsgeval was en ook
elders un den lande, zal het dat niet zijn werd op
initiatief van de provinciale restauratiecommissie opgericht
de Stichting Oude Groninger Kerken. Zij betrok bewust
en van stonde af aan alle maatschappelijke geledingen in
het werk. omdat hel
kerken heel duidelijk r
samenlevingsprobleem is-
De stichting, met in het bestuur vele deskundigen op
allerlei terrein, adviseert plaatselijke gemeenten over
restauratie (soms ook over het niet door laten gaan), helpt
bij het zoeken naar een bestemming, neemt zonodig de
eigendom over en doet al het mogelijke en onmogelijke
om geval voor geval op te lossen. Zeer consequent doet ze
dat in voortdurende samenwerking met een plaatselijk
Donateurs
Zowel om aan geld te komen als ter versterking van de
Eaamhorigheidsgedachte werft de stichting donateurs.
Maar als nuchtere Groningers weet men. dat het
gemakkelijker geven is als men iets terugkrijgt. Daarom
verzorgt de stichting (Praediniussingel 23, giro 181.51.81)
voor die tien gulden donaleursgeld een uitstekende
periodic-ke documentatie en betrekt ze de donateurs onder
meer door excursies en lezingen bij het werk.
In het laatste kwartaal van. 1969. waarin de stichting voor
het eerst naar buiten optrad, verkreeg men op die manier
al bijna zevenhonderd donateurs. Niet alleen uit de
provincie zelf, maar ook van oud-Groningers overal in het
land en daarbuiten. Inmiddels zijn enkele belangrijke
projecten onderhanden, waardoor ook de activiteiten
van de stichting zichtbaar worden. Secretaris drs. R.
Steensma is daar erg blij mee: „We hebben een begin, aan
donateurs en werkresul tarten. Als we zo actief blijven, zal
ook de belangstelling en de hulp toenemen".
ROELOF K. HEIJS
Eind aan conflict
Rotterdamse
Ped. Academie
ROTTERDAM (ANP) Het bestuul
van de prot.-christ. akademie KoningiO
Wilhelmina in Rotterdam heeft glsterjt
avond de schorsing van zes leerllngeii
die deel uitmaakten van een aktiegroei)
ongedaan gemaakt.
Aan de ouders van twee van deze leeif
lingen, die na aandringen van de direc
zoon van school namen, zal het i
stuur vragen deze beslissing terug
nemen. Het ziet er naar uit. dat hiermej
aan het conflict op dez eschool eei
is gekomen. In een communiqué zegt
Destuur dat zowel het bestuur als de 2
leerlingen toezeggingen hebben gedaal
„op grond waarvan do hoop gewet t igs1
is, dat de normale voortgang van do ]e£
gewaarborgd blijft en waarbij
uitdrukkelijke wens voorzit tot een sne
democratisering te geraken."
(Van t
r verslaggevers)
UTRECHT „Moet je eens kyken, het
lijkt wel een bejaardencentrum hier".
Peinzend keek de spoorman van de
nieuwe traverse over het Utrechtse
station naar de drommen bejaarden
65-plussers op de perrons en daar
mee typeerde hy sprekend het grote
succes van de Nederlandse Spoor
wegen op de derde „dolle dinsdag"
gisteren voor alle 65+-klanten van
de NS, de derde dag dat zy gratis hel
hele land door mochten reizen als ze
maar in het bezit waren van de 65 -
kaart, een vastrechtkaart voor drie
maanden of een jaar. die de helft re
ductie geeft op het normale kaartje.
Vijftigduizend bejaarde Nederlanders
zijn al in het bezit van zo'n kaart. Een
geweldig succes voor de NS als men
bedenkt dat pas in mei 1967 met deze
actie gestart werd.
Strompelend en bevend, sommigen,
anderen vitaal eroverheen stappend,
bevolkten zij gistel-morgen de perrons
„Ik ben al 87 rneneei'. maar dacht u
dat ik me dat liet ontgaan? Kan u be
grijpen."
Voor sommigen was het echt een dolle
dinsdag, een dagje uit. Met pretlichtjes
in de ogen. een dikke zeventiger:
„Waarom ik nou op reis ga? Meneer,
ik kom uit Amsterdam en ik dacht:
weet je wat ik ga in Maastricht effe
etên. We gaan d'r een gezellig dagje
van maken."
Voor anderen had de gratis reisdag
een ander aspect: „We hebben drie kin
deren, de eerste dinsdag zijn we naar
mijn dochter in Groningen geweest, op
de tweede dinsdag naar mijn zoon in
Drunen en nou vandaag gaan we naar
onze jongste in Vlaardingen." En een
ander: „Vorige week dinsdag zijn we
naar onze zoon in Venlo gegaan. We
rijn daar een weekje gebleven en nu
komen we terug."
85 bezetting
NS kan dus in alle opzichten van een
geslaagde actie spreken. Een paar
cijfers: dinsdag 13 januari maakten
40.000 bejaarden gebruik van de gratis
NS-service, dus bijna 80 procent van
alle 65+-kaartbezitters. Dinsdag 20
januari lag dat aantal al enkele pro
eenten hoger en voorzichtige ramingen
van NS-rijde van gisteravond spreken
al van een 85 procentbezetting.
Nog meer duidelijk sprekende getallen:
„normale" reizigers laten zich door NS
per dag ten getale van 500.000 vervoe-
roarsHSü
ren. Ze leggen daarbij gemiddeld 40
kilometer af per reiziger. Totaal dus
20 miljoen kilometer. De 65+ 'ers leg
gen met zijn 40.000-den per man per
dag 200 kilometer of op deze dolle
dinsdagen. Samen dus 8 miljoen kilo-
Dolle dinsdagenstationsreceptionist
Utrecht C. Oppelaar zegt: „Het geeft
een zware belasting voor het personeel.
Voor deze bejaarden is veel uitleg
nodig. Je kimt ze niet domweg ver
wijzen naar spoor lb of 3a, je'moet ze
uitleggen hoe ze moeten lopen, ze op
weg helpen. Maar dat is werk dat je
met extra-plezier doet."
25 treinen
De Zandvoortexpresse van 10 uur uil
Utrechtrichting Maastricht. Hóofd-
conducteur C. van Oorschot, omringd
door bejaarden, wil de deuren van zijn
trein gaan sluiten. „Meneer is dit de
trein naar Hengelo?", Conducteur
mag ik ook in de eerste klas instap
pen?". „Deze moeten we toch hebben
naar Amsterdam hè?" Een ontzettend j
zware belasting voor het personeel.
Hoofdconducteur Van Oorschot rekent
het ons even later voor. terwijl de
trein schokkend zijn weg zoekt richting j
Den Bosch. „Er zitten in deze- trein
zo'n 500 mensen. 95 procent ervan zijn
bejaarden er zitten er zelfs een hele
boel in de eerste klas. die in de tweede
geen plaats meer konden vinden."
NS had deze grote bezetting van de j
treinen voorzien. Normaal voor deze
dinsdagen zijn 18 treinen, voor gisteren
alleen zijn er daar nog eens 7 bijge- j
komen, totaal 25 dus.
Ook deze NS-man vindt het een extra- I
belasting, maar ook hy doet het dub
bel graag. „Zo'n trein is gezellig. Er
hangt een dagje-uitsfeer. HU heeft
gelyk, de sfeer is cr. Goed. er zyn be-1
jaardc echtparen, die koste-wat-het-
kost hun decorum willen bewaren.
stuurs voor zich blijven uitkijken, dui
delijk makend: ik ken u niet en ik
praat niet tegen u. Maar voor het
merendeel is na een kwartier de trein
al een soort bejaardensociëteil: „Gaat u
soms ook naar Boxtel? Wilt u 'n koek
je?" En tegen de conducteur: „Er moet
geld bij vandaag joh."
Carnaval
Dan die ouwe man van het slag
Zuiderzeevisser. De trein staat op het
punt van vertrek. De conducteur maant
hem tot spoed: „Kom instappen opa,
het is tijd." Gebelgd draait de man
rich om: „Dat kan je nou wel zeggen,
maar de haas en de schildpad vieren
samen nieuwjaar." En dan die oude
Bossche dame: „Ik ga de carnaval in
zetten in Den Bosch".
En in Den Bosch drommen weer be
jaarden samen, veelzeggend onder een
reclamebord van die andere 65+-actie:
FRACTIEVOORZITTER PvdA:
twee bijzondere zegels (zonder
toeslag) uitgeven ter herdenking van
de vestiging vijf jaar geleden van
hei zendstation Trans World Radio
op Bonaire. De zegels zijn ontworpen
door Charles S Corsen uit Willem
stad. Curagao. De eerste zegel met
een waarde van tien cent toonj de
studio en de kantoorgebouwen van
TWR in de kleuren geel, rood. blauw
en zwart: de tweede zegel van
vijftien eenf het symbool van TWR
in dezelfde kleuren.
(Van
t parlementaire redactie)
SPORTTOTO
DEN HAAG Bij het bureau van
de sporttobalisaitor dm Den Haag hadden
zich vandaag nog geen personen gemeld
met dertien juist voorspelde uitslagen
in Toto 25.
De tussenstand is:
57 meldingen voor de tweede prijs;
783 meldingen voor de derde prijs;
163 meldingen voor de extra prijs.
DEN HAAG „De Block is geman
geld tussen Witteveen en Roolvink. Waar
wc nu mee te maken hebben, is de
kwestie-Wltteveen". De redenen, die mr.
De Block voor zijn ontslag noemde zijn
in wezen een loodzware beschuldiging
aan het adres van dit kabinet, dat de
strijd tegen de Inflatie niet meer waar
kan maken".- Op deze felle toon opende
drs. J. den Uyl, fractievoorzitter van
de PvdA, gistermiddag tijdens de de
batten in de Tweede Kamer over het
vertrek van mr.-L. de Block een nieuwe
aanval op het kabinet. Vooral echter
op de ministers Witteveen van Finan-
„Hij is gemangeld
tussen Roolvink
en Witteveen
(ADVERTENTIE)
Bij de deftige Nederlandse families
duurde het even. Ze zagen de mini
rok het eerst bij de dochters van hun
tuinlieden en vonden het maar
ordinair. Het idee om een stuk kaas
met de vingers-stel je voor! - beet
te pakken was ondenkbaar. Maar
ja, de nieuwe tijd was niet te stuiten.
Al gauw waagden him eigen
dochters zich aan de minirok. Toen
wandelden hun zoons 's avonds
binnen met een forse reep kaas in
de vingers. Nu ziet men in
Wassenaar douairières met tweed
boven de knie en diplomaten met
kaas uit de vuist. We willen niet
zeggen dat èlle
klasseverschillen j
verdwenen zijn.
Maar de kaas-
verschillen
zeer zeker.
ciën en Roolvink van Sociale Zaken
Volksgezondheid.
„Het is duidelijk", zei drs. Den Uyl
later, „dat de afgetreden minister geen
vertrouwen meer had in het beleid van
de minister van Financiën. Deze heeft in
feite de inflatie reeds aangewakkerd:
door de BTW, de belastingverlaging en
door de lasten naar 1970 te verschuiven.
De Block had groot gelijk", aldus drs.
Den Uyl.
Drs. Den Uyl vroeg zich ook af of de
zetelwisseling op Economische Zaken
geen nieuwe scheur veroorzaakt heeft in
de samenwerking tussen liberalen en
confessionelen. ,.D(? liberalen wilden im
mers staatssecretaris Grapperhaus en
de confessionelen mr. Nelissen". Hij
leidde dit ook af uit de woorden van mr.
Geertsema de liberale fractievoorzitter,
dat bij grote verschuivingen na de ver
kiezingen van de Provinciale Stalen
Frankrijk geeft
27 mld uit voor
kernwapens
PARIJS (DPA) Frankrijk wil In het
j kader van zyn militair program tussen
1971 en eind 1975 voor kernbewapening
27 miljard frank uitgeven. In het tijdvak
I960 tot eind 1969 beliep de begroting
voor de kerndcfensie 43 miljard frank.
Deze getallen zijn dinsdag ln Parijs
uit welingelichte bron bekend geworden.
Franse militaire deskundigen zijn van
mening, dat de Franse waterstofbom
uiterlijk 1975 als strategisch raketwapen
te gebruiken zal zijn. Raketten met wa
terstofbommen als lading en de daarbij
behorende ondergrondse lanceerbases zul
len in groteren getale vervaardigd wor
den dan aanvankelijk ls vastgesteld.
Bovendien wordt voorzien in de bouw
van vijf kernduikboten met raketbewa-
pening, die eveneens voor strategische
doeleinden moeten dienen. Tactische
kernwapens moeten tegen 1972 „bedrijfs
klaar" rijn.
nieuwe landelijke verkiezingen gehoi
den moeten worden.
Premier De Jong had in zijn reg
ringsverklaring echter gezegd, dat
het politiek karakter van dit parlemer'
tair kabinet niets veranderd v
woordvoerders van de regeringsfracti
onderstreepten dit volledig.
Vertrouwen
Overigens wezen drs. Schmelzer,
B. Biesheuvel (AR) en de heer Mell
ma (CHU) de opvattingen af, dat
tueel na 18 maart ook nieuwe landelij]
verkiezingen gehouden moeten worde
„Eerst zal hiervoor toch een duideli
Kamerdebat over het vertrouwen in
kabinet noodzakelijk zijn. Alleen
neer een Kamermeerderheid dit vertro
wen niet meer kan opbrengen moet h
kabinet tussentijds vertrekken. Niet t
der", aldus de KVP-fractievoorzitter.
EEG-raad wil
nieuw akkoord
vervoer met
containers
BRUSSEL (ANP) De Duitse
nister Leber zal de Duitse spoorweg
proberen te bewegen, de speciale tariff
afspraken met andere Europese spot
wegen over het containervervoer
zes maanden voort tc zetten en niet
1 februari te beëindigen. Hij heeft d
dinsdag in de Europese ministerraad
Brussel, na felle discussies met de N
derlandse staatssecretaris Keyzer
optrad als Beneluxwoordvoerder, toeg
De Nederlandse staatssecretaris
de Duitse spoorwegen er van beschuldi
dat ze met hun politiek het transatla
tische containervervoer naar de Duit
zeehavens en het Duitse spoorwegnet pi
beerden om te leiden, ten koste van 1
derland en België. De lage tarieven v
het containervervoer die de Duitsers x
len opzeggen in het internationale
keer willen ze namelijk wel blijven t<
passen in Duitsland zelf, van en i
Duitse havens.
De ministers zijn van mening dat
Europese spoorwegmaatschappijen (v<
enigd in Intercontainer) de komende
maanden de gehele problematiek
tariefsituatie en de concurrentieposi
van het internationale containerverv
moeten onderzoeken en er een oploss
voor zien te vinden.
