Bela Bartók, een der grootsten
van deze eeuw wordt populair
- - -
-
DR. PLUIZER
vraagt uw aandacht voor een PLAATJESPUZZEL
tasiiaQEiHHH saca maeasHniaia
aaei aas astasia QHQ
B oan aaaatüMEa aaa GSI
asa nsa mmjm aaa aaa
Op alle toeren
klinkt muziek
ZATERDAG 10 JANUARI 1970
De woorden worden horizontaal en vertidaal gevormd in de ridtoting
van de pijltjes, waarbij de eerste letter altijd bij het pijltje staat; dus
ook als ddt naar links of naar boven wijst
U zie direct bij welke tekening of opgave een pijltje hoort.
Het is mogelijk, dat u van één tekening meerdere woorden moet
vormen. In de gearceerde vakjes komt een hele zin (bijvoorbeeld
uitdrukking of spreekwoord); deze is NIET van de illustraties af te
Leiden. Zij wordt gevormd door de horizontale en verticale woorden.
In de vakjes, waar een pijl doorheen loopt behoort géén letter te
worden ingevuld Met zwaardere pijltjes is de looprichting
Oplossingen dienen uiterlijk woensdag 14 januari om twaalf uur,
met vermelding puzzel S 10 te zijn ingezonden aan het bureau van
ons blad.
Oplossing kerstpuzzel 1969:
Al wensen wij soms menigeen
Een jaar lang naar de maan,
Straks wensen wij toch iedereen
Dait 't jaar hun goed mag gaan!
Honderden goede oplossingen kwamen binnen, velen waren vergezeld
met de beste wensen voor het komende jaar, ook dr Pluizer wenst
zijn trouwe puzzelaars niets dan goeds-
De gelukkige prijswinnaars zijn:
50,-: mevrouw Van der Ploeg. Hubraohtstraat 29, Leiderdorp;
25,-; Toos Wolvers, Hoge Rijndijk 102, Leiden;
10,-: W. M. van Beek, Anemonestraait 19, Roelofarendsveeni
10,-: W- Reijngoud, Hoofdstraat 141, Sassenheim;
5,-: mevrouw Hoekstra, Voorweg 17, Nieuwe Wetering.
De oplossing ven de kruiswoordpuzzel van de vorige week luidt:
L»e prijzen werden gewonnen door:
12,50: B. J. Hoogenboom, Binnenweg 6, Rijp wetering;
-/■ 7,50: Marijke van Egmond, Noordeinde 156, Roelof are ndsveen
5,-: mevrouw J. A- v. d. Geest, Vrouwvenneweg 32, Oude Ada.
De prijzen worden binnen \teertien dagen per cheque toegezonden.
Het snel toenemend aantal platen
met zijn muziek geldt als een van
de bewijzen, dat Bela Bartok,
een van de allergrootste compo
nisten van deze eeuw, populair
aan het worden is. Een paar van
zijn werken zijn vrijwel onmid
dellijk in bredere kring als schep
pingen van een meester erkend;
langzamerhand beginnen ook
composities die voor de doorsnee-
muziekliefhebber minder toegan
kelijk waren, het pleit voor
Bartok te winnen; de Bartok-
platen zijn hier naar onze mening
zowel oorzaak als gevolg van.
We hebben ter aanbeveling een serie
Bartokplaten, die stuk voor stuk voor
uw discotheek een aanwinst zullen zijn
Toch hebben we ditmaal weinig moeite
om één plaat de erepalm toe te ken
nen: een opname van het eerste en
derde pianoconcert met Daniel Baren-
boim al® solist en Pierre Boulez als
dirigent van het begeleidende New
Philharmonla Orchestra of London.
Deze plaat prefereren we zelfs boven
de nieuwe opname van het „Concert
voor Orkest" met de Berliner Philhar-
moniker onder Herbert von Kara jan.
De beide pianoconcerten zijn een
HMV-produkt (no. C063-01914 van het
label EMI). De concerten zijn uitermate
typerend voor de ontwikkeling in
Bartok® componeren tussen 1926 en
1945; het eerste concert luidt de periode
in, waarin de Hongaarse meester zijn
vondsten op het gebied van de ritmiek,
de melodie en de harmonie gaat samen
vatten; het derde concert sluit nauw
aan op het grandioze Concert voor
Orkest; het gaat in het adagio nader
in op de muzikale mystiek waarin
enige jaren daarvoor Bartok al zijn
gevoelens van heimwee, weemoed,
teleurstellingen en aangetast vertrou
wen had leren samenvatten.
Daniel Barenboim zeker op disco-
gebied een van de beste pianisten van
onze generatie speelt dit adagio
weergaloos mooi, zoals trouwens zijn
gehele interpretatie van de twee con
certen niet te hoog geroemd kan
worden En Pierre Boulez" begeleiding
Is weinig minder ideaal: nooit dik van
klank, soms toegespitst op details
waarover vaak heengespeeld wordt; in
de snelle tempi sober, maar toch krach
tig, in de lyrische fragmenten mee
slepend zonder één moment van sen
timentaliteit-
Natuurlijk 1® de weergave van het
„Concert voor Orkest" door Von Kara-
Jan (op DGG 139003) ook van hoge
klasse; de Berliner Philiharmoniker
doet alles wat Von Kara jan wil. Ons
LUCKY LUKE:IN DE RECHTER
enige bezwaar is, dat Herbert von Ka-
ra jan bij Bartok net iets te veel wil,
bij een vergelijking met Boulez prefe
reren we de laatste. Bij Von Kara jan
ondergaat men de muziek van Bartok
als een sensatie en als een drama: bij
Boulez lijkt de spanning minder, maar
de beklemming is groter. Overigens: de
DGG-plaat met Von Karajan laat vele
andere opnamen van het „Concert voor
Orkest" weer een stuk achter zich.
Compleet oeuvrè
Aan een complete uitgave van heel
Bartoks oeuvre wordt door het Hon
gaarse label Hungaroton gewerkt; wat
dus wil zeggen dat behalve de bekende
symfonische muziek, de liederen,
pianocomposities, de strijkkwartetten
en de overige kamermuziek eerlang
ook tot nog toe weinig gespeeld werk
uit Bartoks jeugdjaren en zijn posthu-
me composities op de plaat aangeboden
gaat worden.
Van deze uitgave van Bartoks complete
werken artistiek even belangrijk als
de complete opname van Beethoven»
oeuvre of alle Sohubertliederen
hebben we twee platen ter beoordeling
toegestuurd gekregen.
De eerste plaat (Hungaroton LPX 11314)
brengt het eerste vioolconcert uit 1907,
een orkestrale versie van de Roemeense
dans no. 1 en de suite uit de muziek
bij het balletsprookje „De houten
prins"; de tweede plaat (LPX 11319)
brengt bekender werk: de muziek bij
de pantomime „De wonderlijke man
darijn", het orkestwerk dat Bartok de
eerste internationale' roem bracht, na
melijk de Danssuite uit 1923 en de
Hongaarse Boerenliederen, tussen 1917
en 1933 geschreven.
Alle orkestwerken worden gebracht
door het Fhilharmonisoh Orkest van
Boedapest; de eerste plaat onder lei
ding van Andras Kovódi, de tweede
onder Janos Sandor. De uitvoeringen
zijn van goede kwaliteit en de tech
nische afwerking van de platen laat
weinig te wensen over. De platen zijn
uitgegeven in kleine albums met goede
toelichtingen en boeiende illustraties.
Persoonlijk vinden wij de uitvoering
van de Boerenliederen een van de
beste onderdelen van de platen; ook
het vioolspel van Déns Kovacs, die
solieert in genoemd vioolconcert, heb
ben we al® een aangename verrassing
ervaren.
G.v.L.
tn Amsterdam. Het blijkt ook uit
Haitinks disco-activiteiten. Een plaat
met drie van Liszts „Symfonische
gedichten" (waaronder Les Préludes)
heeft hij bij Philips uitgebracht met
zijn Londens orkest-
Het label Negran heeft onder no NL
542 een plaat uitgebracht met 22 korte
planostukjes waarvan de vertolker een
bekende naam heeft: Viruly. Het betreft
Olaf Viruly, zoon van de vroegere
KLM-chef-vlieger, die in plaats van de
xtuurknuppel de klaviertoetsen hanteert
Viruly heeft een mooie toucher, die het
in romantische muziek (Schumann,
Grieg en Rachmaninov, maar ook in het
Spaanse genre goed doet. We zijn
benieuwd of deze Viruly ook op
„langer-afstandvluchten" zijn in mi-
niatuurstukjes gevestigde goede indruk
weet te behouden.
De Zwitser Heinz Holliger heeft
de reputatie een van 's werelds
beste hoboïsten te zijn. Maar terwijl
menig vermaard hoboïst voor zijn
mstrument de eigentijdse muziek
waardeert, speelt Holliger Berio en
Stockhausen even graag als Bach en
Mozart. Holliger staat tegenwoordig
onder contract bij Philips; zijn meest
recente plaat daar laat Holliger horen
m sonates van Bach, Vivaldi en Hiindel
SCHAKEN I 1 J
Van onze schaakmedewerker
W. J. Muhring
De schaakvirtuoos David Bronsteln, in
de zestiger jaren bijna wereldkampioen,
is bepaald geen conformist op de 64 vel
den. Zijn affiniteit tot het bewandelen
van eigen en soms excentrieke wegen
kan soms de tegenstander in verwarring
brengen, maar ook als een boemerang
werken. In de onderstaande partij
probeert hij de Hongaarse grootmeester
Portisch een rad voor de ogen te draaien.
Maar deze betaalt «Bronstein met gelijke
munt met als gevolg, dat Bronsteins
koning niet tot een veilige rochade komt
en hieraan te gronde gaat. Dit duel is
vol aardige complicaties, vooral door de
tactische manoeuvres van de Hongaarse
grootmeester. Het is een partij, die Bron
stein nog lang zal heugen, want zo'n pak
slaag overkomt een speler van wereld
klasse zelden of nooit.
Oostenrijkse verdediging.
1. d2-d4, d7-d5 2. c2-c4, c7-c5 (Volgens
de theorie is de tekstzet een der
pointes in dit symmetrisch damegambiet
van twijfelachtige waarde) 3. c4xd5,
Pg8-f6 4. e2-e4, Pf6xe4 5. d4xc5, Pe4xc5
(Juist was 5Da5f. Zwart komt nu
snel 'in moeilijkheden) 6. Pgl-f3, e7e6
7. Pbl-c3, e6xd5 8. Ddlxd5, Dd8-e7t
(Beter was in ieder geval ruil op d5. Met
de tekstzet stelt zwart een val, die Por
tisch blijkens het vervolg listig pareert)
9. Lcl-e3, Pb8-c6 10. Lfl-b5, Lc8-d7 11.
0-0, Pc5-e6 12. Pf3-e5, Pc6xe5 13. Dd5xe5.
Ld7xb5 14. Pc3xb5, a7aö.
Stelling na 14. a7-a6
#1'
t w 11
m
15. Tal-dl! (De weerlegging. Na 15
ab3: beslist 16. Db5:t) 15Ta8-d8 16.
Le3-b6, Td8xdl 17. Tfl-dl, f7-f6 18.
De5-f5, g7-g6 19. Pb5-c7t!, Ke8-f7 (Na
19Pc7: beslist 20. Dc8t alsmede 21.
Td7) 20. Df5-d5 en zwart gaf zich gewon
nen. Na 20. Lg7 volgt 21. Tel. Een
korte, maar inhoudsvolle partij.
Schaakraadsel
Het Is geen eenvoudige zaak orr
witspeler in de onderstaande pc
remise af te dwingen. Wit staat met
kwaliteit achter en bovendien dreigt zijn
paard verloren te gaan. Met een fijne
combinatie kan hij echter zijn huid
behaalt remise
Oplossing
Wit behaalt als volgt een gelijk spel:
1. Phl-f2, Te3-elt 2. Kcl-d2ü (Na 2. Kc2
of b2 volgt 2Tfl 3. Kc3, Kb5 4. Pe4.
Tf8: 5. Pd6t, Kc5 6. Pc4:, Tf3t en wit
kan opgeven) 2Tel-e2t (Op 2
Tfl volgt uiteraard 3. Ke3 met remise)
3. Kd2-c3, Te2xf2 4. Lf8-c5t, Kb6xc5
wit staat pat. (Rinck).
DA
SUIKERTOERNOOI
Bij de nabeschouwing van spel en
spelers van het kortgeleden beëindigd®
internationale Suikertoernooi, springt
direct; het goede resultaat van d® 16-
iarige Harm Wierstra naar voren, dia
samen met de gerenommeerde Ton
Sijbrands op de eerste plaats beslag
legde. Nemen we uit dit toernooi hei
spel van Wiersma onder de loep, daa
blijkt dat zijn speelsterkte nog steed®
groeiende is en hij daardoor een groot
concurrent van Sijbrands is geworden
in het streven naar de onttroning van
wereldkampioen Andreiko. Aan de hege
monie van de Russische dam top schijnt
dan ook een einde te zullen komen en
de herovering van de wereldtitel voor
ons land door één van deze jonge cory
feeën zal dan ook slechts een kwestie
van tijd zijn.
In de laatste ronde van genoemd
toernooi trof Wiersma de moeilijk te
overwinnen Amerikaan Smith tegenover
zioh. Maar onze landgenoot had voor
de aanvang van de partij het spel van
zijn tegenstander terdege bestudeerd en
plukte daarvan de vruchten door deze
op sublieme wijze te verslaan. Wij laten
deze partij in zijn geheel volgen.
Wit: C. Smith Zwart: H. Wiersma
32—28, 18—23, 38—32, 20—24, 34—29,
23x34, 40x20, 15x24, 42—38, 10—15,
47—42, 13—18, 45—40, 8—13, 40—34,
2—8, 34—30, 18—23, 31—27, hier had
2822 interessant spel gegeven; 1721»
30—25, 21—26, 50—45, 12—18, 4440,
7—12, 40—34, 14—20, 25x14, 9x20, 34—30,
20—25, 39—34, 11—17, ook 15—20 is ia
dit soort standen goed speelbaar; 3731,
26x37, 42x31, 17—21, 31—26, 1—7, 26x17,
12x21, 34—29, 25x34, 29x40, 7—11, 49—41,
4—9, 44—39, 5—10, 39—34, 10—14, 34—30,
2126, de lange vleuge] van wit is nu
lamgelegd; 41—37, 812, 4641, 14—20,
36—31, 12—17, 41—36, 17—22, 28x17,
11x22, 48—42, 9—14, 30—25, zie dia
gram:
u iji ta E
5
i m
15
16
c
25
26
-
e P s i E
35
36
n u s
e e a
45
46
Zwart voelde hier meer voor de posi
tionele winst door 39 dan de combi-
natieve winstmogelijkheid door 2328,
1318, 19x48, 1419 en 2429; na 3—9
volgde 3329, 23x34, 40x29, 24x33, 38x29,
20—24, 29x20, 15x24, 42—38, 19—23.
43—39. 14—19, 45—40, 9—14, 38—33, op
40—34 volgt 24—30; 6—11, 40—34, 24—30,
35x24, 19x30, 33—29, 11—17. 29—24,
30x19, 34—29, 23x43, 32—28, 22x33,
27—21, 16x27, 31x11, 4349, 11—7,
4938, 3631, 1823 en wit gaf tereoht
op.
Sijbrands die. om gelijke tred te
houden met concurrent Wiersma, de
Russische kampioen Gantwarg moest
verelaan, kweet zioh op uitstekende
wijze van zijn taak en wij geven van
deze partij het spelverloop vanuit de
volgende stand:
Sijbrands met wit speelde 3631.
17—22, 33—28, 22x33, 38x29, 2—8, 42—38,
8—13, 35—30, 20—24, 29x20, 25x14,
34—29, 13—18, 32—28, 14—20, 38—32.
18—22, 28x17, 21x12, 30—25!, de inlei
ding tot een fraai berekende winstgang;
19—24, 25x14, 24x33, 14—10, 33—39,
104, 1621, 3944 kan niet wegens
4843 en zwart kan geen dam halen
op 50 door 43—39 en 32—27; 4—10,
dreigt na 39—44 met 32—27; 21—27,
32x21, 26x17, 4843 en zwart gaf op.
SUSKE EN WISKE: DE DROMENDIEFSTAL
'Hiimoet veidetmn tot aw een doodlopen
0. li. Dal klopt allemaalïn oer dei 'j]
Mahómikj de plalle sle-
nen'is.jaleiuitdesoollimdeo
depekteemenlopenenkan
^hj niet meei leiuH
de mUHjial eernaam r/X
Hen, een rij platte tienen en
r opn een foot! J~r~
SIP
Oei iVjn Mlkie- Talkin Heel eenrndif! Hij wit
isuittmllenWit doei het mm maai alt kil
demaamaakLWtli
Disconieuwtjes
Bernard Haitink, sinds 1967 ook eerste
dirigent van het London Philharmonic
Orchestrais tn Londen even thuis als
