Pastoraal Concilie: schaken zonder
dat men eikaars zetten begrijpt
Aan besluitvorming niet toegekomen
Bisschoppen hebben
bezwaren tegen
rapport over ambt
Nieuw Links: bestuur
van P.v.d.A. is niet
genoeg socialistisch
Hoofdpunten
voor beleid
inkomens
Concilie betreurt afwezigheid
van pro-nuntius mgr. Felici
Nieuw boek
65-jarige
Viruly
Hess wellicht
niet terug
naar Spandau
Bronswerk dreigt met
ernstige maatregelen
DINSDAG 6 JANUARI 1970
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 8
HOSPITA
OVERLEEFT
VIJFTIG
MESSTEKEN
(Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN' Vijftig messteken
bracht een 26-jarige Groningse psycho
logiestudent de 80-jarige pensionhoudster
Aafje Smit uit Groningen vrijdagnacht
toe. Doordat de bejaarde dame een cor
set droeg bleek zjj na de langdurige
steekpartij niet al te ernstig gewond. De
student bleek tot zijn daad te zijn ge
komen onder invloed van LSD-gebruik.
Na de steekpartij ging de oude dame
totaal overstuur naar bed. Pas de vol
gende morgen waarschuwde zij de bu
ren. De psychologiestudent bleek op be
zoek te zijn geweest bij zijn 20-jarige
vriendin, die bij de pensionhoudster op
kamers woont.
Toen de Groninger politie naar aan
leiding van de steekpartij dit week
einde een onderzoek in de kamer van
het vriendinnetje instelde, vond men
daar een blokje hasjiesj. Het meisje
werd ingesloten, verdacht van over
treding van de opiumwet en de student
verdacht van poging tot doodslag.
Oorzaak voor de messtekerij bleek
het feit, dat de oude dame de student
tot tweemaal toe verzocht de radio op de
kamer van zijn vriendin, die op het
moment van de steekpartij niet aanwezig
was, wat zachter te zetten. Tegen half
elf kwam de student de woonkamer
van de oude vrouw binnen. Aafje Smit
zat juist appels te schillen en bood de
jongeman ook een schijfje aan. Deze
pakte daarop het aardappelschilmesje
om daarmee de vrouw tot bijna 50 maal
toe in de buik te steken, nadat hij eerst
had geprobeerd haar te wurgen. De
student gaf als motivering voor zijn
handelen op, dat hij dacht „door de
vrouw te vermoorden de oude Ëva om
het leven te brengen en daarmee de
aggressie in de mensen teniet te doen."
Voor jongeren is
concilie moeilijk
te verteren zaak
Aartsbisschop Makarios, president van Cyprusbrengt momenteel een staatsie-
bezoek aan Tanzania Bij zijn aankomst werd hij verwelkomd door president
Nyerere (rechts)
Water gezakt
in Mendoza
BUENOS AIRES (AP) Volgens de
laatste berichten uit het plaatsje Men-
doza, dat werd overstroomd toen een j
dam doorbrak, is het water snel ge
zakt en zijn de bus- en tramdiensten
hersteld.
De watervoorraad van de stad is niet
beschadigd en de elektriciteitsvoorzie
ning is langzaam weer op gang geko
men. Het aantal doden wordt geschat
op ongeveer honderd.
Theologische
visie niet
geheel juist
(Van oYite redacteur
qeestelijk leven)
NOORDWIJKERHOUT Bü monde
van mgr. Möller van Groningen hebben
de bisschoppen tijdens de zitting van
het pastoraal concilie over het pries
terambt vanmorgen laten weten, dat zij
bezwaren hebben tegen de theologische
visie die aan het ontwerprapport „naar
een vruchtbaar en vernieuwd functio
neren van de ambtsbediening" ten
grondslag ligt. De bisschoppen zijn van
mening dat deze visie niet voldoende
instemming kan krijgen binnen het
geheel van de Kerk, mede omdat zij
niet in overeenstemming is te brengen
(Van o
e parlementaire redactie)
AMSTERDAM De Nieuw-Links groep
in de Partij van de Arbeid heeft tij
dens een bijeenkomst in het weekeinde
de ontwerp-resoluties van het partijbe
stuur voor het PvdA-congres op 16 en
17 januari in Groningen onvoldoende ge
noemd. Naar de mening van deze groep
blijkt uit de resoluties geen socialistisch
totaalbeleid en ontbreekt een planning
op lange termijn wat bet inkomensbeleid
betreft.
De Nieuw-Linksers stelden daarom
zelf een reeks hoofdpunten voor een in
komensbeleid op, die zowel op de gewes
telijke partijvergaderingen als op het
partijcongres ter discussie zullen worden
gesteld, wat de groep vooral steekt, is
het ontbreken van het aangeven van een
samenhang tussen inkomenspolitiek en
zaken als cultuur- en onderwijspolitiek,
democratisering e.d.
Nieuw Links vindt, dat er een garan
tie op inkomen voor iedereen moet ko
men. Dit recht op een minimum inkomen
wordt noodzakelijk geacht in verband I
met allerlei technologische ontwikkelin-
gen en wordt dan ook belangrijker ge-
acht dan het noemen van recht op arbeid
als aktiepunt, wat het partijbestuur doet.
De groep bleek voorts niet geporteerd
te zijn voor vermogensaanwasdeling en
spaarloon. Vermogensaanwasdeling, door
het PvdA- bestuur bepleit in navolging
van het NVV, zou de arbeiders aandelen
geven en hen derhalve opnemen in het
kapitalistische systeem, terwijl de par
tij volgens Nieuw Links juist een hervor
ming van de maatschappij in socialisti
sche zin moet voorstaan. Het bezwaar
tegen spaarloon is, dat de arbeiders via
deze wijze van beloning als financiers
moeten optreden, terwijl anderen hun in-
Linksers vinden bezitsvorming verraad
komens vrij kunnen besteden. De Nieuw
aan het socialisme.
Nieuw Links verlangt voorts nationa
lisatie van het bankwezen, een beter sta
kingsrecht, afschaffing van jeugdlonen,
studie van de mogelijkheid van stakings
recht, studie van de mogelijkheid van in-
troduktie van 'n maximuminkomen, ver
lenging van de leerplicht tot achttien jaar,
twee studiedagen per week voor werken
de jongeren, die voorts een achturige
werkdag en 25 vakantiedagen moeten
krijgen.
Ook de federatie van jongerengroepen
in de PvdA heeft voorstellen voor het
partijcongres opgesteld. In deze voorstel
len is eveneens sprake van nivellering
van de inkomens ten behoeve van een
verdergaande democratisering. Vermo
gens moeten volgens de jongeren gesocia
liseerd worden, opdat de gemeenschap
een greep krijgt op de investeringen.
In dit kader past volgens de FJG ook
socialisatie van de banken, de verzeke
ringsmaatschappijen en de bodemschat
met het tweede Vaticaans concilie
waarop, volgens hen, „nooit expliciet
teruggegrepen wordt".
Met name stellen de bisschoppen zich
ook vragen over de aanbeveling waarin
gevraagd wordt, te onderzoeken of en
in hoeverre iemand die niet de traditio
nele ambtswijding ontvangen heeft,
kan vporgaan in de eucharistie^
Tevefii vragen de bisschoppen zich af,
of binnen de katholieke traditie sprake
kan zijn van de vrouw in het ambt.
Öij'Wtjfcèmhet pastoraal concilie-er-op,
dat de vragen rond het priesterambt
ook op de agenda staan van de inter
nationale theologencommissie. Overi
gens stemden de bisschoppen er mee in,
dat de aanbevelingen van het ontwerp
rapport over het ambt vandaag en mor
gen onderwerp van discussie zullen
zijn. Over de celibaatskwestie hebben
de bisschoppen niets opgemerkt. Zoals
bekend wordt in de aanbevelingen ge
pleit voor ontkoppeling van de celi-
baatsplicht en het priesterambt.
De bezwaren van de bisschoppen wer
den in niet misverstane woorden ont
zenuwd door prof. dr. E. Schillebeeekx,
theoloog van de Nijmeegse universiteit.
Hij wees erop dat zowel de interventie
van de bisschoppen als de moeilijk
heden op gelijk ten'ein, uitgesproken
in de reacties op het ontwerprapport
door de kerkprovincie, blijk geven van
een te beperkte kennis van de docu
menten van het tweede Vaticaanse
Concilie.
Namens de oecumenische commissie
van het pastoraal concilie wees de ge
reformeerde hoogleraar dr. A. van der
Woude uit Kampen erop, dat volgens
drie leden der commissie, het ontwerp
rapport de neiging naar laag kerkelijk
heid vertoont, waarin in feite geen
behoefte is aan expliciete priesterlijke
functies. De andere leden van de com
missie toonden juist waardering voor
het stuk.
Drs. W. Chamuleau, rapporteur van
de meningen der diocesane delegaties,
kon meedelen dat deze vertegenwoor
digingen alle aanbevelingen globaal
onderschrijven. Hij zei dat zij zich
„zeer bewust zijn van de repercussies
die deze aanbevelingen en de debatten
er over in de universele kerk zullen
hebben. Wij vragen de universele kerk
om lespeet en begrip wanneer wij in
de geest van geloof, hoop en liefde
zoeken in een eerlijke, openhartige
dialoog tussen alle geledingen, naar
een oplossing, ook als die ligt in geen
andere mogelijkheid dan in die van een
eigen aangepast beleid".
NOORDWIJKERHOUT. „U
zit zelf in een impasse, en dat
is ons probleem". Zo doorbrak
gistermiddag na de lunchpauze
de dominicaan Jan Bonsen uit
Utrecht, lid van de actiegroep
4-7 van jonge religieuzen, theolo
giestudenten en werkende jeugd,
voor een moment het frustre
rende debat van het pastoraal
concilie te Noordwij'kerhout. De
afgevaardigden uit bisdommen,
van religieuzen, van organisaties
en bisschoppen, beraadslaagden
de eerste (lag van de vijfde vol
tallige conciliezitting over de
religieuzen in ons land. De hele
ochtend werd in beslag genomen
door getuigenissen van religieu
zen over de zinvolheid van hun
leven, en van leken die een drin
gend beroep meenden te moeten
doen op de kloosterlingen als
mensen van gebed, bezinning en
evangeliebeleving. Balletjes wer
den over en weer gegooid en
steeds werd duidelijker dat allen,
religieuzen zowel als leken, voor
dezelfde problematiek staanwat
betekent geloven in deze tijd en
hoe beleef je het; de een als leek,
de ander als religieus. Een och
tend die veel onvrede nalietmen
kon niet tot zaken komen.
De actiegroep 4-7 volgde dit steriele
woordenspel op een afstand: via een
intern televisiecircuit namen zij er
kennis van in de voor hen gereserveer
de kapelruimte van college Leeuwen
horst, van waaruit zij bij tijd en wijle
een gezant stuurde met de vraag, op
de een of andere manier in de discussie
in de concilie-aula betrokken te mogen
worden. In de ochtend lukte dat niet.
In de middagpauze sloegen zij een slag.
Een groot aantal conciliegangers nam
deed aan een hearing in de kapel, waar
zij ervan overtuigd raakten, dat wel
licht de inbreng van deze jongeren de
impasse zou kunnen doorbreken. De
vernieuwing van het religieuze leven
kan geen zaak zijn van aanpassing van
verouderde structuren zoals het
debat van de ochtendzitting had doen
Jongens van de groep 4-7 in debat met mrH. R Schreurrs (rechts), secretaris van de centrale commissie en verantwoor
delijk voor de praktische gang van zaken tijdens het pastoraal concilie. De groep moest gisteren onder protest naar een
kleinere ruimte van gebouw Leeuwenhorst.
veronderstellen. Het was pastoor Joost
Reuten uit Amsterdam (vertegenwoor
diger bisdom Haarlem) die aan het
begin van de middagzitting tien minu
ten spreektijd voor de actiegroep 4-7
vroeg, „zodat we eindelijk tot de harde
kern van de zaak kunnen komen". Deze
interventie werd toegestaan.
Waarde
„Voor de jongeren", aldus woordvoer
der Jan Bonsen. „Is het pastoraal con
cilie een moeilijk te verteren aan
gelegenheid. Wij twijfelen aan de
waarde ervan. Nooit wordt er iets
uitgesproken, al was het alleen maar
de ellende waarin wij als geloofs
gemeenschap verkeren, die niet weet
hoe in deze tijd te geloven. Wie alleen
over aanpassing spreekt, mist de dieper
liggende vragen. Wat betreft het
ontwerp-rapport over de religieuzen":
Het wil in feite niets anders doen dan
de religieuzen opnieuw inpassen in de
kerkelijke kaders. Het gaat niet van
iets geheel nieuws uit, dat komen moet,
maar van de oude structuren. Ook
schiet het tekort in zijn beschouwing
over de drie geloften, waaraan reli-
In dc namiddagver
gadering van het pasto
raal concilie van dinsdag
is op verzoek van een
der afgevaardigden een
telegram verzonden aan
de pro-nuntius mgr. Felici
in Den Haag. „De deel
nemers aan het pastoraal
concilie betreuren ten
zeerste uw afwezigheid",
luidde de tekst. Hieraan
was een korte discussie
vooraf gegaan. De tekst
van het telegram bevatte
oorspronkelijk twee
zinnen. Er was een toe
gevoegd: „Wü vragen
u met aandrang alsnog
in hun midden aanwezig
te willen zijn". Na alle
pogingen van de kardi
naal vond de meerder
heid van de vergade
ring het niet meer nodig
die uitnodiging nog eens
te herhalen.
Die is de opdracht
gever van de luchfcreela-
me, die er zondagmiddag
kardinaal Alfrink toe
bracht de ogen ten hemel
te slaan, toen een klein
Piper-vliegtuigje boven
zijn residentie in Utrecht
rondcirkelde met de
aanmaning: „eenheid
met Rome". Tallozen
hebben zich met dit pro
bleem gewend tot Martin-
air Holland, de moeder
maatschappij van de
N-V. Luchtreclame Ne
derland, die de vlucht
uitvoerder. Maar Martin
air bief het antwoord
schuldig: de opdracht
gever is een particulier,
die anoniem wenst te
blijven. Al meent de
karidnaal dat het geld
beter besteed zou zijn
aan hongerende kinder
tjes in Biafra, de myste
rieuze opdrachtgever
blijft een andere over
tuiging huldigen. Hij
heeft de N V. Lucht
reclame Nederland in
Hilversum vandaag op
nieuw opdracht gegeven
voor een reclamevlucht
van drie kwartier. Om
een uur vanmiddag vloog
het vliegtuigje met de
leus boven Noordwijker-
Wereldkerk
De onlangs opgerichte
actiegroep Wereldkerk
heeft als spreekbuis van
een grote groep katholie
ken. onder wie rond
1500 priesters, een appel
gericht aan de deel
nemers van het pasto
raal concilie in Noord-
wUkerhout om, ook by
de pogingen om tot op
lossing te komen, de
eenheid met de gehele
Kerk (dus ook Rome)
niet in gevaar te brengen.
Naar de mening van de
actiegroep Wereldkerk
moet het pastoraal con
cilie aanbevelingen doen
ten aanzien van prak
tische beleidspnten, die
die van dien aard z(jn
dat de Nederlandse bis
schoppen de medewer
king van buitenlandse
collega's kunnen verkrij
gen om deze in Rome
met kracht te verdedi
gen.
Actie
De actiee die postoor
Abeln van Westzwaag-
dijk in Noord-Holland
heeft gevoerd tegen de
ontkoppeling van ambt
en celibaat heeft 4000
reacties ten gunste van
zijn actie opgeleverd.
2300 kaarten en brieven
heeft hij aan mgr. Zwart
kruis van Haarlem ter
hand gesteld- 1700
anderen zal hij morgen,
wanneer in Noordwijker-
hout over het priester
ambt, speciaal het
celibaat, gesproken zal
worden, aan kardinaal
Alfrink laten overhan-
In een kantine van het nieuwe Schip
hol heeft schrijver en luchtvaartpioniei
A. Viruly, gisteren 65 jaar oud gewor
den, in aanwezigheid van vele klassiek<
figuren uit de luchtvaart en uit de to
neelwereld zijn door de uitgeversmaat
schappij Ad Donker N.V. Ie Rotterdair
uitgegeven omnibus „Kunst en vlieg
werk" ten doop gehouden. Wim Kan
Corrie Vonk. Charlotte Kohier, Marti*
Verdenius, Hans Keuls en enige Zeeuw
se schonen luisterden dit feest op. Viru
ly's echtgenote, de actrice Mary Dres-
selhuys. las passages voor uit de inlei
ding, die Jan de Hartog in Florida voor
deze nieuwe uitgave heeft geschreven als
hommage voor zijn levenslange vriend,
die hij „een vogel tussen de zoogdieren"
gieuzen zich gebonden hebbenarmoede,
gehoorzaamheid en zuiverheid. Het laat
niet zien, dat deze bedoeld zijn als
protest tegen de maatschappijarmoede
tegenover de consumptiemaatschappij,
gehoorzaamheid tegenover machtsdrift
en verzieking van de democratie, die in
feite op een handige manier de mensen
onderwerpt aan het establishment, en
zuiverheid Ms protest tegen een ver-
sexte samenleving en tegen de indivi
dualiserende tendens van huwelijk en
gezin als enige vorm van legitiem totaal
menselijk samenleven. Het pastoraal
concilie kan dit element van maat
schappijkritiek ook niet inbrengen, om
dat het de Kerk eenvoudig niet wil
bevrijden uit haar keurslijf van aan
passing aan het establishment.
Deze harde woorden wanen niet in staal
de besprekingen van het concilie over
de religieuzen op een nieuw spoor te
zetten. Men ging door, de stukken op
het schaakbord te verplaatsen zonder
eikaars zetten begreep. Mis-
felle
bewoordingen sprak van een „absurde
zaak" om de religieuzen als gespreks
thema binnen het pastoraal Concilie te
brengen Hij vroeg zidh af of men daar
mee de religieuzen niet opnieuw op een
voetstuk plaatste door namelijk te spre
ken van een aparte grondinspiraitie te
genover de leken.
„Het voortbestaan van klooster en
kloosterlingen is onbelangrijk, mis-
schien wel onwenselijk. Laten de reli-
I gieuzen zich zelf vragen stellenbeteke-
i nen wij nog wel iets?"
I Om een eindeloze discussie te vermij
den, stelde dr. E. van Montfoort (na
mens de slachtingen van broeders, zus
ters en priestercongregaties in Neder
land) voor om in de toekomst onder
scheid te maken tussen drie niveaus:
De oudere religieuzen;
met wie de hele kerkprovincie solidair
dient t zijn en voor wie leefbare mi
lieu's geschapen moeten worden in deze
tijd van verandering.
De jongeren;
„Het is levensnoodzakelijk dat zij al
vast beginnen met hun visies en ide
alen in daden om ie zetten; zij moeten
en mogen niet wachten op de goedkeu
ring van beleidsd nstant i es
De middengroep;
die eindelijk eens serieus werk moet
gaan maken van de vernieuwing binnen
bestaande orden en congregaties. Met
name deze laatste groep zal er goed aan
doen, de vernieuwing op te zetten als
antwoord op behoeften die oin de sa-
menieving leven: enerzijds aan con
templatie (gebed en bezinning) en an
derzijds aan kritische instanties in de
wereld van industrie, recreatie, kan
toorwerk etc. De middengroepen zullen
er wel rekening mee moeten houden,
dat de kloosterinstiituten, waarin zij nu
leven en van \Vaaruit zij nu werken,
eventueel hun langste tijd gehad heb-
Experlmcnfceren
Ook bisschop J Bulyssen van Den
Bosch spoorde de jongeren aan, te ex
perimenteren.
De bisschop vroeg de religieuzen op
hun hoede te zijn voor verburgerlijking
die juist bij experimenten met kleine
groepen grote kansen maakt. Hij was
van mening, dal op dit moment daden
belangrijker dan woorden zijn: „Ver
moei je niet met vaak filosofische be
schouwingen over de zin van hel reli
gieuze leven".
Een opmerking die uit het hart van
veel conciliedeelnemers gegrepen was
na een dag van vaak langs elkaar
heenpraten en soms hoogdraverijen.
Voor de Kerken uit de reformatie zal
er ook al geen groot licht zijn opge
gaan, prof. dr. H. Bronkhorst: „De
laatste jaren heeft de reformatie zich
steeds vaker de vraag gesteld of haar
afwijzing van het kloosterleven vier
eeuwen geleden wel terecht is geweest
Een uitdaging is het ontwerprapport
over de vernieuwing van het religieuze
leven aan ons beslist niet. Ik vind het
een gemiste kans".
De brief van Roger Schutzz, prior van
de protestantse monnikengemeenschap
Taize in Frankrijk, die aan het begin
van de debatten werd voorgelezen en
waaruit bleek dat men ook in Taize
het ontwerprapport bestudeerd had,
kon niet voldoende inspiratie bieden.
Besluitvorming
Tot besluitvorming is het op deze con
ciliezitting nauwelijks gekomen. Er zal
een commissie ad hoe worden samen
gesteld* mét" het* dbg" cfp niemfre §ameh-
werkingsverbanden door vele orden en
congregaties die ons land telt. Deze
werkgroep zal volkomen onafhanke
lijk moeten en kunnen werken. De ad
viezen voor beleid zou zij binnen zes
maanden indienen. Ook zal het onder
ling beraad van de religieuzen per bis
dom, zoals dit reeds in Groningen be
staat, verder moeten worden uitge
bouwd. Op de achtergond zal telkens
de vraag dienen te staan hoe teams
van religieuzen, van welke kleur ook.
het meest efficiënt samenwerken op
terreinen waar daaraan het meest be
hoefte is. Dit kan zijn op het gebied
van bezinning, gebedscultuur en con
templatie. maar evenzeer op maat
schappijkritisch niveau. De nadruk zal
erop moeten liggen, hoe religieuzen
dienstbaar kunnen zijn op plaatselijk
vlak, bijvoorbeeld ln een stad of streek.
Tenslotte nam het concilie met applaus
een amendement van de contempla
tieve zuster Pia Bal aan. Hierin werd
gevraagd de beschouwende zustercon
gregaties het recht te geven, zelf hun
leven te organiseren zonder de voort
durende controle van bisschoppelijk»
gedelegeerden en zonder de bevoog
ding van de congregatie der religieuzen
in Rome. Zuster Bal: „Wij willen
middenin de samenleving staan maar
wij krijgen er eenvoudig de kans niet
toe".
LONDEN (AFP) Engeland zal zich
misschien verzetten tegen een terugkeer
van Hess naar de Spandaugevangenis.
De Grote Vier moeten het over te
rugzending eens zijn, evenals een vier
ledig akkoord noodzakelijk was om Hess
in het Britse hospitaal opgenomen t»
krijgen. Als zich een gunstige gelegen
heid voordoet, zal Engeland waarschijn
lijk bij de Russen opnieuw de invrijheid
stelling van Hess bepleiten. Dit is bekend
geworden na het bezoek, dat de zoon
van Hess in Londen afgelegd heeft aan
de Britse onderminister van Buitenland
se Zaken Thomson.
„Stakingsactie
kan niet worden
getolereerd''
AMERSFOORT (ANP) De directie
van Bronswerk N.V. In Amersfoort hreft
in overleg met de Raad van Bestuur van
de Verenigde Machine Fabrieken een
brief gestuurd aan de 160 werknemers
'Jie gisteren een uur hebben gestaakt. In
deze brief stelt de directie. ..dat deze
actie niet kan worden getolereerd en dat
zU bU voortzetting ervan tot haar spyt
genoodzaakt zal zyn. ernstige maatrege
len te nemen".
De directie herinnert eraan, dat zij de
personeelsleden op 30 december ln een
uitvoerige brief al uiteen heeft gezet,
waarom hun eisen niet kunnen worden
ingewilligd. De stakers handelen volgens
haar in strijd met de eigen arbeidsover
eenkomst en met de CAO. De vakbon
den staan niet achter de staking-van
eenen-uur die, als de plannen van d»
actie voerende werknemers doorgaan,
iedere dag zal worden herhaald. Van
daag zou er wederom gedurende een uur
gestaakt worden; ook zal er geen over
werk en nachtwerk worden verricht
