CENTRAAL
WONEN
DE EEND Y00R DE BALIE
Stoutmoedig
plan van
Nijmeegse
„huisvrouw"
Waar bleef
miljard
uit geheime
fondsen?
samen doen wat samen kan
en dan meer tijd
hebben om jezelf te zijn
Over drie jaar moet het eerste project er staan,
daar ga ik gewoon van uit. Er zijn in Nederland
voldoende mensen, die eraan mee willen doen, en
ik zie weinig technische bezwaren. Wie uiteinde
lijk het initiatief moet nemen, laat ik even buiten
beschouwing. Natuurlijk kan het niet zonder de
de overheid, of je moet een enorm kapitaal heb
ben. Bij experimenten moet je klein beginnen.
En u zult zien: als zo'n eerste woonvorm er een
maal is, krijg je meteen een sneeuwbaleffect. Wat
Wat wij van plan zijn, voorziet heel zeker in een
grote behoefte. Daarom spendeert drs. M. J.
Thissen (32), socioloog, tegenwoordig een groot
deel van zijn vrije tijd aan het nader uitwerken
van een idee, dat wel eens een doorbraak kon
betekenen in de steeds killer en onpersoonlijker
wordende woonverhoudingen in Nederland. Hij
en zijn vrouw behoren tot de plm. 20 mensen, die
enkele weken geleden tijdens een weekend in
trefcentrum „Guldenberg" te Helvoirt een soort
werkgroep hebben gevormd, die het „Centraal
Wonen" wil introduceren.
Wat da: is? „Wel, een wooneenhedd
ontworpen voor een beperkte groep
van mensen, waarin gebruik kan
worden gemaakt van centrale voor
zieningen zoals een keuken met eetzaal,
een kinderkrèche, een wasserette, en
eventueel ook nog gezamenlijke logeer
kamers, ziekenboeg, biliobheek, c-v.,
garages, hobbyruimte, ontmoetingszaal,
bar. En ga zo maar door- Zuiver op
grond van nuttigheidsmotieven. Het
idee is eigenlijk afkomstig van een
huisvrouw uit Nijmegen, die via de
pers belangstellenden opriep voor een
weekend in Helvoirt. Mijn vrouw en ik
waren aanvankelijk nogal sceptisch,
maar we staan er nu helemaal achter.
De zaak is ook op de radio geweest en
nu zijn er alweer twee weekends vol
geboekt. Onze groep komt begin januari
opnieuw bij elkaar, dan heeft iedereen
zich verdiept in de details".
Opgesloten
Mevrouw Heieen Thissen-Romonescu
(26, oplenxiing sociale academie) gaal
erop door: „Natuurlijk gaat het niet
primair om economische overwegingen,
maar om de ontevredenheid van veel
mensen met de woon- en leefsituatie
van du- Grote groepen zitten klem- Er
was een gescheiden vrouw op dat
weekend..Als ze op kantoor zat, moest
het kind zolang bij de grootouders
blijven Van opvoeding was geen
sprake. Hoeveel contactarmoede is er
onder de alleenstaanden, de bejaarden?
Datzelfde kun je zeggen van de ge
huwde vrouw, die opgesloten zit in
haar hokje tussen kookpoten stof
zuiger. Vaak heeft ze vóór het- huwelijk
een beroep uitgeoefend, maar de maat
schappij verandert zo snel, dat ze op
latere leeftijd niet meer aan de slag
komt, omdat ze qua kennis en ont
wikkeling gewoon achterop geraakt is.
Haar opleiding is dan
investering geweest. En ook
zo'n vrouw er helemaal niets voor voelt
om te blijven werken, dan hoeft de
aanwezigheid van kinderen in haar
gezin toch geen reden te zijn om haar
in een ..sociaal isolement te dringen?
Onze plannen geven een bruikbaar
alternatief".
Een stel algemene uitgangspunten staan
al op papier- Aantrekkelijke suggesties.
Een woonwijk voor bijvoorbeeld 150 of
200 menseD (bungalows, eensgezins
huizen), als een hoefijzer gegroepeerd.
En daarbij een dienstencentrum met
allerlei collectieve voorzieningen. Of
een flat, garages en hobbyruimten
ondergronds, de begane grond helemaal
ingericht voor algemeen gebruik (res
taurant crèche, logeerkamers enz.).
Schetsen, die nu door de twintig
initiatiefnemers verder worden door
gedacht. Drs- Thissen- „Als je eenmaal
zo ver bent, kun je een aantal van die
wijken bij elkaar nemen en voor die
groep weer centrale voorzieningen van
een hogere orde invoegen. Sportveld,
zwembad, tuinen. een gezamenlijke
klusjesman, viswatai mugdkelder"-
Hij zegt: „Zo'n idee Ugl «i nu, er valt
nog weinig con oreets van te vertellen.
Maar stel eens, dat één procent van de
bevolking voor een dergelijke samen-
levingsformule zou voelen, dan zou
zoiets in iedere grote plaats realiseer
baar zijn. In Nederland waren dal dan
130.000 mensen, ruw geschat. Dat is
toch niet weinig. En ik geloof dat de
latente ontevredenheid nog veel groter
is. Hoe kun je die mensen nu bereiken?
EJr zal in ieder geval zoiets als een
belangengroepering moeten komen. Als
we maar vast één project hébben op
gezet, dan komt al die verborgen en
nog onbekende sympathie met onze
doelstelling vanzelf wel aan de opper
vlakte
Thissen-Romonescu. .Zon mens ver
waarloost de opvoeding van haar tand.
zegt men dan. Een werkende vrouw is
immers een slechte opvoedster- Dat
hoor je vooral op het platteland. Maar
hoeveel vrouwen werken daar niet
mee op de boerderij, in het tuinders-
bedrijf, in de winked? Nou dan?"
Het gaat de plannenmakers trouwens
Interpretatie
De voorstanders van centraal wonen
(mevrouw Thissen: „Wij willen beslist
geen communes gaan vormen, denkt u
dat niet!") zien het breed. Er was bij
voorbeeld weinig discussie voor nodig
om tot de eensluidende eonelusae te
komen, dat de vrouw, die bevrijd is
van alie huishoudelijke rompslomp, zich
maatschappelijk beter kan oriënteren,
„bij de tijd" kan blijven en aldus een
betere gesprekspartner kan zijn voor
haar echtgenoot. „Ik weet wel, wat de
reactie hierop za] zijn", voorziet Heieen
,Wij
willen
beslist
geen
communes
vormen"
1 Drs. M. Thissen en echtgenote timmeren verder aan het plan van een Nijmeegse huisv
niet alleen om de gehuwde vrouw, de
keukenslavin. Drs- Thissen: „Wat wij
willen is betere sociale integratie, zo'n
woonwijk moet een gemengde samen
stelling hebben. Jonge en oudere ge
zinnen. alleensbaanden, bejaarden.
Neem maar een praktisch puntje- Een
weduwe of een gescheiden vrouw, die
een job heeft, is de hele dag van huis.
Komt er iemand van de stomerij aan
de deur, is ze nooit thuis- En wat voor
contactmogelijkheden heeft die groep?
De oude familiesamenlevmgen. zoals
die op het platteland nog wel voor
komen, verdwijnen. Een alleenstaande
had daarin een nuttige functie. Spelen
met de kinderen, knutselen, karweitjes
opknappen, babysitten. Bejaarden idem
dito. Nu die familiebanden uiteenvallen,
staan ze in de kou- Wet u: bij de Parijs#
studentenrevolutie hebben de bejaarden
op de kindertjes gelet. Zij gingen errae»
wandelen of vliegeren, terwijl pa en
ma mat spandoeken op straat liepen-
Daar zie ie weer een stuk functionele
waarde. „Centraal wonen" beoogt iets
soortgelijks. Enerzijds bijspringen, hel
pen. aan de andere kant inschakeling
Opsluiting in vrij gezellenflaK en be
jaardentehuizen werkt precies ave-
Het kind
De in het Limburgse Horst wonende
socioloog („als we ergens starten, wil
ik er direct heen") heeft zijn gedachten
over het thema al uitgediept op schrift
gesteld, compleet met wponschetsen,
voor het volgende weekend in Helvoirt-
Er staan nuchtere signaleringen in.
bijvoorbeeld dat er in zo'n diensten
centrum een kookster nodig zal zijn,
dat een concierge en een klusjesman
niet gemist kan worden, dat zo'n eet
zaal voor alle betrokkenen eenpans-
maaltijden moet serveren („natuurlijk
kun je ook denkon aan een menu
kaart") en dat im de woningen de
keuiken,s, eetkamers en eventuele
logeerkamers kunnen worden uitge
spaard
Mevrouw Thissen: „Een kitchenette
moet er wel zijn, want iedereen wil wel
eens een eigen kopje koffie maken-
Maar verder kunnen zulke woningen
veel goedkoper worden. Ieder een eigen
wascombinatie, eigen gasfornuis, dat
Bok allÖfTRldS niét më£r. Mtüschiën
is dait nieuwe systeem wel duurder
maar daar staat tegenover, dat man én
vrouw eventueel blijven werken en
dart iedereen vrijer in de wereld staat".
En de kinderen? „Veel mensen hebben
iets tegen de crèche, ik deel de meeste
bezwaren nit Tegenwoordig loopt het
kinderaantal flink terug, dus worden
de contactmogelijkheden voor zo'n kind
geringer- In zijn vroegste levensfaze
wordt een kind geïsoleerd, in de winter
maanden komt het zelfs met niemand
in aanraking. Wij maken er een kweek-
produkt, een kasplantje van, terwijl het
in de natuur van ieder kind zit om voor
zijn zaakjes te knokken- Thuis hoeft en
kan dat meestal niet. In een crèche
leert het te leven in groepsverband,
daar krijgt hel een groter referentie
kader dan alleen de eigen ouders.
Bovendien heb je met zo'n crèche weer
iets terug van de oude gezinsgrootte.
Ons plan heeft ook het voordeel, dat
de moeder als ze thuis is volledig voor
de kinderen beschikbaar is....
Wij hebben in de „Guldenberg" ook
Gehuwde
vrouw nu
opgesloten
in hokje
tussen
kookpot en
stofzuiger
de mogelijkheden besproken om «Se
kleuterschool voor kinderen van vier
jaar en ouder onder eigen supervisie
te houden, maar dat is wéér een stap
verder".
Privacy
In hoeverre, kan men zich afvragen,
komt het aspect privacy bij „Centraal
Wonen" in de knel? Drs- Thissen: „Ik
geloof, dat dat helemaal aan jezelf ligt.
Gebruik maken van een centrale eet
zaal of je kind naar de crèche doen,
hoeft nog helemaal niet te betékenen
dat je de privé-sfeer van het gezin
overboord gooit- Ik dacht juist, dat en
door het afstoten van allerlei onaan
trekkelijkheden en beslommeringen
veel meer tijd en daardoor mogelijk
heden worden vrijgemaakt om jezelf te
zijn, aandacht te hebben voor elkaar
en voor «Ie kinderen. En dan zal het
van de individuele instelling van de
mensen afhangen, wat er in de collec
tieve sector wordt gedaan. Studie, hob
by's, bar, maar dat zijn dan gewoon
mogelijkheden to! onderling contact
Niemand is verplicht om daarvan ge
bruik te maken' In Helvoirt klonken
ook geluiden, die verder gingen: bij
voorbeeld de mogelijkheid tot inkijk en
kritiek op eigen eezins- cn huwelijks
leven, verbreding van de leefwereld
van het gezin naar de groep
Het echtpaar Thissen is rich heel goed
bewust, dat lang niet iedereen met
zulke ideeën zal weglopen. Mevrouw:
„Het zal heus wel moeilijk zijn om in
zo'n wijk precies de geschikte mensen
bijeen te krijgen- Ik begrijp best, dat
het gemakkelijk een fiasco kan wor
den als je elkaar niet verdraagt of heel
andere kanten op wil. Je moet een
bepaalde mentaliteit, bepaalde opvat
tingen inbrengen, die met de rest
corresponderen. Een mime tolerantie,
de bereidheid om een stukje privé-
leven af te staan terwille van de groep.
En je moet im gezamenlijkheid kunnen
denken. Daarom is „Centraal Wonen"
niet voor iedereen geschikt- Er zijn
ook heel wat echte huisvrouwen, the
erg tevreden leven achter de pappot.
Of die niet beter weten- Voor zulke
mensen is het natuurlijk niets".
I .1
Nog drie jaar?
Dochter Petra, tien maanden, kliedert
met een koekje over de vloer. Op zeker
moment beproeft ze de standvastigheid
van een paar keukentoestellen en als
het begint te rammelen, wordt ze im de
kinderstoel gepoot met een beker yog
hurt Heieen Thissen-Romonescu heeft
haar job niet opgegeven: twee dagen
van de week komt er een werkster en
kan zij groepstherapie geven aan psy
chiatrische patiënten Ze zal nooit een
keukensloof worden, ook niet als de
twede baby er eenmaal is- „Toen we
eerste keer naar Helvoirt gingen, had
iedereen zijn kinderen bij zich. Alle
maal in een crèche, het ging prima". Ze
zullen nog wel menigmaal zo'n weekend
moeten meemaken, voordat het „Cen
traal Wonen" ergens in Nederland wer
kelijkheid is geworden. Drie jaar nog.
schat drs. Thissen En als het dan een
beetje gunstig uitkomt met het werk,
stapt zijn gezin er meteen in.
De werkster is dan bedankt-
JAN DBRIX
PARIJS Wij hebben hier in Frankrijk het
spotweekblad ,,Le Canard Enehainé", (de
Eend aan de Ketting), dat zich niet stoort
aan God of aan zijn gebod. Iedereen die ook
maar een paar grammetjes boter op zijn
hoofd zou kunnen hebben, wordt door de
redactie in de felle zon gezet, maar niemand
heeft het ooit in zijn hoofd gehaald de
„Canard" een proces aan te doen.
De Gaulle zelfs is week in week uit als Lodewijk
de veertiende belachelijk en bespottelijk gemaakt,
maar geen haar op zijn hoofd dacht eraan de
„Canard" te laten vervolgen. In het openbaar heeft
men De Gaulle nooit zien lachen. Daar was hü
veel en veel te voornaam voor. Maar men kan
er van op aan dat hq in het verborgen menig
maal zijn buik heeft vastgehouden, want de spot
prenten waren meesterlijk. Alleen een izegrim.
een nijdas en een kniesoor kon er door in zijn
wiek geschoten zijn.
Aan materiaal ontbrak het de „Canard" niet.
Zeker niet in de dagen van het jongste referendum
en na de nederlaag van De Gaulle. De grote
Charles had het verloren en in zijn plaats kwam
tijdelijk Alain Poher naar het Elyssée. Poher als
voorzitter van de senaat was grondwettelijk een
maand lang plaatsvervangend president van de
republiek. Voor dat presidentschap werd Poher
de tegenkandidaat van George Pompidou.
Nu moet men in verkiezingsdagen nooit ieder
woord op een goudschaaltje leggen. Als men weet
hoe in Amerika kandidaten elkaar uitveteren, dan
rijn wij hier in Frankrijk bij hem vei-geleken smet
teloze engelen.
Poher, altijd goedlachs, zei onder meer dat hij
een lege werkkamer had gevonden toen hij de
eerste dag op het Elysée kwam. Bepaalde archief-
Kasten waren helemaal leeg gehaald. Op zijn bu
reau lag alleen maar een medaille van de Olym
pische Spelen. Maar ergens, in een bureaulade,
vond hij diverse microfoons waarmee ieder ge-
spiek in het Elysée kon worden afgeluisterd.
Zelfs gesprekken door De Gaulle gevoerd. En
uit geheime fondsen was een bedrag verdwenen
van 1 miljard franc.
In die bewogen dagen was de heer Foccard als
minister voor Madagaskar een eretitel de
grote toean op het Elysée, de rechterhand en de
vertouwensman van Charles de Gaulle. Zijn macht
was schier onbeperkt.
De Canard noemde hem steevast de „grijze emi
nentie" van de generaalen maakte veel ophef
van de verdwenen gelden uit de geheime fondsen.
Daardoor voelde de heer Foccard, een zeer deftig
man, zich in zijn eer aangetast en hij beging de
onvoorzichtigheid de Canard een proces aan t«
doen. Dat proces begon deze week voor een civiele
rechtbank in Parijs.
De heer Foccard liet zich vertegenwoordigen door
;.ijn advocaat. „Mijn cliënt", zei deze rechtsge
leerde, „vindt het niet zo verschrikkelijk dat hij de
grijze eminentie is genoemd. Dat kan zelfs een ere
titel zijn. En dat hij door de Canard is uitge
maakt voor hoofd van een geheime politie kan
ei desnoods ook nog mee door. Maar wat mijn
cliënt niet heeft kunnen verkroppen en ver
stouwen is, dat hij werd voorgesteld als een spion
van De Gaulle, aan wie hij zijn leven had gewijd
en dat hij gelden uit de geheime fondsen zou
•.ebben verduisterd.
De Canard werd bijgestaan door twee advocaten,
die zich niet in de verdediging lieten dringen
:naar aanstonds het initiatief tot de aanval namen.
Wij hebben, zo zeiden ze, de heer Foccard een
officiële enquete voorgesteld, maar daar wilde hij
niet op ingaan. Waarom niet? Dat zou maar
nieuwe stof opwerpen. Wij, van onze kant, zijn
tot zulk een officieel onderzoek gaarne bereid
Wij hebben overleg gepleegd met Alain Poher,
die geen ogenblik geaarzeld heeft als getuige
voor deze vierschaar van magistraten te ver-
De Canard heeft Foccard in het geheel niet be
schuldigd van verduistering. Maar in die dagen
van het referendum zijn als propaganda voor De
Gaulle honderdduizend biljeten aan de "muren
geplakt en er is voor De Gaulle een brochure
verschenen in een oplaag van 25 miljoen exem
plaren. Wij zouden graag willen weten, en de
openbare mening in Frankrijk met ons. waar
dat allemaal van betaald is. De rechtbank weet
evengoed als wij dat de heer Foccard tijdens de
/aak Ben Barka achter de schermen een grote
rol heeft gespeeld. Wij kunnen nu wel verklappen
dat tijdens 'net proces Ben Barka de agent Sou-
chon een gevangenisstraf kreeg van zes jaar,
maar na drie jaar werd hij op vrije voeten ge-
.s.eld, omdat hij in hoge kringen beschermers had
Verder verbaast het ons, aldus de beide advocaten,
dat de heer Foccard veel kleinzielige*- is dan De
Gaulle zelf. Had de Canard gewild, dan had hij
indertijd de gedenkschriften van De Gaulle in
beslag kunnen laten nemen, want daar stond in
dat de Canard een der organen was van de Franse
communistische partij. De Canard heeft de boog
nog niet zo strak willen spannen en bovendien
v.as De Gaulle zelf zo verstandig die passage in
een volgende editie te schrappen
By die woordenstrüd tussen de advocaten van dc
ene en de andere party, is het gebleven. De rech
ters hebben besloten er nog eens een paar nachten
over te zullen slapen en zullen in het nieuwe
jaar uitspraak doen. De Canard sal over dit pro
ces in een van de volgende nummers ongetwijfeld
veel kwaken en kwekken
LUCAS KLEYN
1 Jacques Foccard „Grijze eminentie"
