Oecumene in impasse
Vermindering van
atoomwapens na
hard zakendoen?
Dienstweigeren
pas actueel als
oorlog uitbreekt
Problemen rond secretariaat Raad v. Kerken
OVERLEG KVP-CHU-
AR MOET DOORGAAN
Verontruste
drs. Feddema
naar het PAK
Winkelier van
elfduizend
gulden beroofd
Maandag in Helsinki:
Concessies van
beide kanten
dringend nodig
Brand bij
Gulf snel
bedwongen
LEGERARTS:
Vietkong niet
gekant legen
referendum
ZATERDAG 15 NOVEMBER 1969
DE LEIDSE COURANT
fVan onze redacteur geestelijk leven)
DEN HAAG Op maandag 17 novem
ber vergadert de Raad van Kerken in
Nederland weer. Zal dan opnieuw dui
delijk moeten worden hoezeer hij,
eigenlijk al vanaf de oprichting op 21
juni 1968, in een impasse verkeert? Tij
dens de jaarvergadering van de Sint-
Willibrordusvereniging op 6 november
j.l. werd er in alle talen op gewézen.
Kort en bondig komt de kritiek hierop
neer: wat doet de Raad van Kerken, en:
doet de Raad eigenlijk wel iets? De se
cretaresse van de Raad, mejuffrouw mr.
S. Holsteijn, aanwezig op de vergadering
hulde zich in een stilzwijgen dat stij
gende verwondering opriep naarmate de
kritiek toenam. Wat is er met de raad
aan de hand?
Indertijd spraken deskundigen bij de
oprichting van de Raad van Kerken over
„een teken van verwachting". Nu lijkt
I hij meer het gevolg van een „wanhoops
daad", nodig om de schijn van oecu
menische samenwerking in officiële ker
kelijke kringen op te houden. In zijn
adviserende en coördinerende taak in
het proces van toenadering der Kerken
tot elkaar is de raad in gebreke geble-
nische Raad van Kerken die reeds vele
jaren bestond. Het was een moedige daad
van deze oecumenische raad plaats te
willen maken voor een nieuw orgaan
dat acceptabel zou zijn voor méér kerk
genootschappen (zoals de Rooms-Katho-
lieke Kerk en de Gereformeerde Ker
ken) en dat door zijn hiërarchische sa
menstelling (de leiding zelf van de Ker
ken heeft er zitting in) een minder vrij
blijvend karakter zou krijgen.
Een grote fout echter werd bij de op
richting van de nieuwe raad gemaakt: de
voorbereidingscommissie liet enkele be
langrijke organen van de vroegere oecu
menische raad overvloeien. De Raad van
Kerken voelt nu, dat hij opgescheept zit
met een steriel secretariaat en een jeugd
raad die niet in te passen is in het nieu
we geheel. Zij vormen hindernissen, die
de raad remmen in zijn eigenlijke taak.
Zozeer zelfs, dat de buitenwereld zich
afvraagt: hebben we zo'n apparaat nog
wel nodig? Er komt toch niets uit.
Het kernpunt van de impasse waarin
de Raad van Kerken verkeert, zit in de
vorming van het secretariaat. Wie de
samenstelling van het moderamen van
de Raad bestudeert, komt tot de conclu
sie, dat hij met een orgaan te doen
heeft dat over uitstekende bestuurs
kwaliteiten beschikt. Bovendien verstaan
de huidige leden van hel moderamen el
kaar uitstekend en doen niets liever dan
ruimte scheppen voor de doelstelling j
van de raad: de weg vrij te maken voor
samenwerking van alle Kerken op alle
mogelijke terrein, in het geloof in de
ene Kerk van Jezus Christus. Moeilijk
heid blijft het secretariaat. Van dag tot
dag constateert men de ontoereikendheid
ervan. De nieuwe Raad van Kerken be
zit meer importantie, dient zich bezig te
houden met ingrijpender vraagstukken
die Jiet gehele christelijke leven van Ne
derland raken, heeft dientengevolge een
meer omvattende taak dan de oecume
nische raad. Hiertegen is het secretariaat
le enen male niet opgewassen.
Wie enigszins begrijpt hoezeer het
kerkelijke leven in ons lang bepaald
wordt doorde snel groeiende oecume
nische actie, voelt aan, dat het secreta
riaat van de Raad van Kerken een be
slissende rol moet spelen in deze evolu
tie. Het secretariaat werk door gebrek
aan visie en/of capaciteiten belemme
rend op deze oecumenische ontwikkeling.
Om uit de impasse te geraken heeft
de Raad van Kerken voorgesteld een
tweede secretaris aan te werven. Voor
het cpntact over en weer tussen de Raad
van Kerken en de vele oecumenische ac
ties en organisaties.
Op dit moment hebben verschillende
Kerken die zitting hebben in de Raad,
kandidaten voor deze uitermate belang
rijke functie gesteld.
De vraag is echter gerechtvaardigd,
wil iemand deze post bezetten zolang hij
genoodzaakt is te werken binnen het ka
der van een secretariaat dat in denken
en handelen verouderd is. De enige op
lossing lijkt te zijn alsnog het huidige
secretariaat te vervangen door een ge
heel nieuwe opzet.
De kans lijkt op het ogenblik aanwe
zig. dat de Raad van Kerken bij de be
sprekingen over een eventuele nieuwe
secretaris, niet zozeer op de kwaliteiten
van de kandidaten let als wel op hun
kerkelijke komaf. Een gevaarlijke touw
trekkerij die verbazing wekt in menige
parochie en gemeente. Daar immers is
men vaak al veel verder gevorderd op
de weg naar toenadering van de Ker
ken tot elkaar.
Het wordt, na een inwerkperiode van
bijna anderhalf jaar, wel tijd, dat de
Raad van Kerken, wil hij zich waar ma
ken bij het kerkvolk en de vele oecume
nische activiteiten, helderheid in zaken
brengt. Domme partijzucht, angst om
overwoekerd te worden door sommige
Kerken die een intensieve oecumenische
inbreng hebben (m.n. de R.-K. Kerk) en
gebrek aan consequent handelen leiden
tot compromisoplossingen die zich blij-
Mr. B. Biesheuvel:
Een vlammenzee en dichte rookwolken omhulden een deel van de Gnlf-
raffinaderv m het Rotterdamse Europoortgebied, waar een felle brand vannacht
tegen één uur kon worden bedwongen
(Van onze correspondent
WINTERSWIJK Het overleg tussen
de drie confessionele partijen moet
doorgaan, ook op korte termijn. Dit zei
AR-fractievoorzitter mr. B. Biesheuvel
gisteravond tijdens een bijeenkomst in
Winterswijk. Er dient volgens hem
ruimte te worden geschapen voor voor
bereidend overleg over het samenstellen
IJMUIDEN (ANP) De politie uit
Velsen en omgeving is gisteravond
grootscheepse speurtocht begonnen
een gewapende man, vermoedelijk
buitenlander, die omstreeks half z
in Velsen-Noord de eigenaar van een
bedieningszaak heeft overvallen en
roofd. De winkelier verliet omstreeks die
tijd zijn zaak en plaatste een tas. ws
hij de inkomsten van die dag, ruim
duizend gulden, had geborgen, op de
grond om de deur te sluiten. Plotseling
dook naast hem een naar schatting 35-
jarige man op die hem bedreigde met een
pistool en de tas opeiste. Hij maakte zich
daarna met zijn buit ijlings uit de voeten.
/an een gezamenlijk urgentieprogram.
,Als dit niet zou gebeuren", aldus de
heer Biesheuvel, „dan zou ik daartegen
er grote bezwaren hebben". Hij wees
nog op, dat de AR sinds 1967 een be
leid voorstaat, dat gericht is op de sa
menwerking van de drie christelijke
partijen.
voorman van de groep verontrus-
in de AR. de Amsterdamse radi
caal drs. P. J. Feddema, heeft gister-
ind in Smilde bekendgemaakt, dat
heeft besloten toe te treden tot het
Progressief Akkoord. Volgens hem dient
de AR zich solidair te verklaren met de
Politieke Partij Radicalen. Zijn toe
treden tot het PAK dient gezien te
worden als een demonstratie dat evan
gelische politiek alleen tot z'n recht kan
komen als de AR zou kiezen voor de
progressieve katholieken.
„Het is in geen enkel opzicht de be
doeling, dat de CHU of de andere twee
grote confessionele partijen zich geïso
leerd gaan opsellen. Ik zie drie samen
werkende partijen, elk met een eigen
identiteit". Dit zei de voorzitter van de
CHU, prof. dr. J. W. van Hulst van
morgen bij de opening van de Unieraad,
die in Utrecht bijeen was gekqmen om de
rapporten van de Groep van Achttien
te bespreken. Hij voelde er niets voor
het AR-convent te volgen en het
gesprek tussen drie partijen enige tijd
de ijskast te zetten.
Eenheden van de Amerikaanse na
tionale garde zijn in het centrum
van Washington in actie gekomen
tegen een paar duizend betogers, die
de ambassade van Zuid-Vietnam
wilden bestormen. De troepen hadden
zich zoals de foto laat zien rond
de Amerikaanse regeringsgebouwen
op incidenten voorbereid-
Plannen voor
naturistenkamp
tussen
Hoek v. Holland
en Scheveningen
(Van
verslaggevers)
DEN HAAG De Nederlandse Fede
ratie van Naturisten hoopt de komende
zomer op Texel over een vrij stuk
strand te kunnen beschikken, om leden
en geïnteresseerden aan zee het naturis
me te laten bedrijven. Volgens de fede
ratie sou zeventig procent van de raads
leden. die hierover moet beslissen, de
naturisten met open armen ontvangen.
Zodra het stuk strand in gebruik ge
nomen is, wil de NFN ook elders langs
de kustlijn uitbreiden. Men denkt hier
bij onder meer aan Egmond en een
strandgedeelte tussen Scheveningen en
Hoek van Holland.
Er zijn momenteel wel een aantal
kampen in Nederland, maar deze zijn
slechts toegankelijk voor leden. De
Federatie wil echter evenals in Frank
rijk en andere landen dat iedereen die
zich tot deze overtuiging aangetrokken'
voelt, gebruik kan maken van een be
paalde afgebakende ruimte. Het aantal
Nederlanders dat bij de FNF aange
sloten is bedraagt ongeveer 12.000.
Een en ander werd gisteravond bekend
gemaakt door enkele bestuursleden van
de NFN, tijdens een bijeenkomst voor
de Nederlandse VW-directeuren of
VW-employees in Den Haag.
(Van
correspondent)
ROTTERDAM (ANP). Een hevige
brand, die gisteravond is uitgebroken op
de Gulfraffinaderij in bet Rotterdamse
Europoortgebied, kon al na korte tijd in
de hand worden gehouden en was tegen
uur vannacht volledig bedwongen.
De schade is beperkt gebleven. „Het is
ieder geval geen kwestie van mil
joenen", aldus een woordvoerder van
Gulf.
De brand ontstond in een klein destil
latiekolom, waar uit dieselolie lichtere
delen woeden gescheiden. Al vrij snel
nadat de brand tegen half tien was uitge
broken, had de bedrijfsbrandweer het
vuur gelokaliseerd. Vier brandweer
auto's van Gulf kregen assistentie van
brandweerauto's van B.P., I.C.I. en ESSO.
Andere brandweerauto's die aansnelden
uit Rozenburg, Oostvoorne en Rotter
dam waren in feite overbodig.
Er hebben zich geen persoonlijke on-
hikkcn voorgedaan en de materiële scha
de zal ook vrij beperkt blijven, zo ver
klaarde een van de Nederlandse mana
gers van dit Amerikaanse bedrijf, de heer
F. M van de Ven.
Het hele bedrijf werd onmiddellijk na
het ontstaan van de vuurhaard stilge
legd. De elektriciteit werd uitgeschakeld
om de produktiestromen tot stilstand te
brengen.
Gevangenisstraf filmverhuurder
BOSTON (Reuter). Rechter Joseph
Tauro uit Boston heeft de Zweedse film
„Ik ben nieuwsgierig geel" „walgelijk"
genoemd en de mensen die deze film in
Boston hebben uitgebracht veroordeeld
tot gevangenisstraf en geldboetes. Rech
ter Tauro zei, dat de film appelleert
aan „verdorven belangstelling", de nor
men van de gemeenschap beledigt en
geen sociale waarde bezit.
De directeur van de maatschappij die
de film in deze stad heeft uitgebracht,
werd veroordeeld tot een gevangenis
straf van een jaar. De directeur
twee plaatselijke bioscopen kreeg
geldboete van ltuJO gulden.
Doden alleen als
zelfverdediging
-(Van onze pari ei
■edactte)
DEN HAAG Vaandrig J. Stam, arts
het Nederlandse leger, heeft ten koste
in een betere baan in een ziekenhuis
geweigerd dc officicrsecd af te leggen,
omda' hij als officier geen mogelijkheid
leer zou hebben in tijd van oorlog te
eigeren in opdracht vijanden te doden.
De Wet gewetensbezwaren biedt hier
melijk geen ruimte voor. In tegenstel
ling tot de meeste anderen die tegenover
de Defensiecommissie van de Tweede
Kamer gistermorgen hun mening over
dienstweigeren kwamen uiteenzetten, is
aandrig Stam niet tegen liet leger en
niet tegen elke oorlog.
Doden is alleen toegestaan, aldus de
heer Stam. als uiterste zelfverdediging.
Dat geldt ook voor een hele natie. Een
verdedigingsoorlog kan daarom gerecht
vaardigd zijn, zó stelde hij. Voor het
ontstaan van oorlog, zei de heer Stam, is
de regering verantwoordelijk. Maar voor
het doden van medemensen, bok iri een
oorlog, is de soldaat zelf verantwoorde
lijk. En dat doden wordt moorden, als
de oorlog volgens jezelf immoreel is.
Daarom moet er als er oorlog uitbreekt
de mogelijkheid bestaan voor de soldaat
verdere dienst te weigeren. Zoals het nu
is kun je.als een slaaf verplicht worden
te moorden.
De heer'H. Boot, broer van de opge-
siot«E weigeraar Hor. Beo', -ei dat hat
recht op grond van ernstige gewetensbe
en militaire dienst te weigeren
grondrecht is. Evenals het recht op vrije
meningsuiting en vrijheid van vergade-
ligt dit recht verankerd in de gr
wet. Maar één van de bedoelingen
de procedure van erkenning van g
tensbezwaren en van de vervangende
burgerdienst is, de jonge dienstplichtige
af t«e schrikken en hem te doen besluiten
toch maar liever gewoon in dienst te
gaan. Deze opzet is echter volledig ir
strijd met het karakter van een grond
recht, aldus de heer Boot.
Tekortkomingen
Mr. F. Waardenburg, als dienstweige
raar te werk gesteld in Den Haag, vond
-dat het recht militaire dienst te weige
in Nederland vergeleken met het
buitenland nog niet zo slecht geregeld
is. Wel zag hij een groot aantal tekort
komingen. Waarom bijvoorbeeld ver
plicht het ministerie van Onderwijs de
middelbare rijksscholen hun leerlingen
door beroepsmilitairen te laten voor
lichten. terwijl er niet een dergelijke
verplichting is ook mensen uit het vre
deswerk te laten komen voorlichten over
bijvoorbeeld dienstweigeren?
Volgens de heer Waardenburg zou de
niet erkende weigeraar door een burger
rechter gevonnist moeten worden, en niet
door de Krijgsraad zoals nu gebeurt. De
militaire rechter is vanwege zijn ach
tergrond partij in deze zaak, en niet ge
schikt om objectief te kunnen oordelen,
stelde mi Waardenburg. Ook het on
derzoek door een psychiater als onder
deel van de erkenningsprocedure vond
hij onzin De gewetensbezwaarde lijdt
niet aan zielsaandoening, waarvoor hij
sew een psychiater zou moeten.
WASHINGTON Geen discussie kan
•eer technisch en minder begrijpelijk
jn voor de leek dan de besprekingen
/er de beperking van de strategische
wapenen (SALT) tussen de Amerikanen
de Russen, die maandag in Helsinki
beginnen. Toeh raken z(j meer dan wat
ook iedere leek in de wereld. Het klinkt
afgezaagd om te zeggen, dat SALT een
zaak van leven en dood voor ons allen
ia; toch moet het gezegd worden.
Enige donkere wolken pakken zich
reeds boven de horizon samen. Een.grpep
Amerikaanse SenatbFen heeft voorge
steld, dat de vooruitgnag bij de SALT
af zal moeten hangen van de vooruitgang
op andere terreinen. Het scheen een on
schuldige opmerking, maar de Russen
reageerden scherp. Als de besprekingen
willen slagen, dan moeten zij zonder an
dere voorwaarden worden gehouden. Als
een van beide kanten de vooruitgang af
zou laten hangen van de vooruitgang in
zake Vietnam of het Midden-Oosten of
elders, dan zouden de besprekingen zeker
mislukken.
Maar het succes van SALT zal wel
vooruitgang in andere zaken met zich
meebrengen. Het niet-verspreidingsver-
drag van kernwapens zou een goede sti
mulans krijgen. Aan de andere kant kan
een succes van SALT nieuwe verwikke
lingen veroorzaken. Als de twee grote
mogendheden erin slagen om hun af-
schrikkingsevenwicht te handhaven, dan
zou dit consequenties voor Europa kun
nen hebben. Want als de mogelijkheid
lot een atoomoorlog wordt uitgeschakeld,
dan worden de conventionele troepen be
langrijker. en dit zou de Russen een
voordeel in Europa geven, omdat zij er
gewoonweg meer hebben. Maar toch mag
dit vooruitgaan op de belangrijke pun
ten niet in de weg staan.
Het doel van SALT is niet ontwape
ning, hoewel een uiteindelijke verminde
ring van wapenen een gevolg zou moeten
zijn. Zij moet de veiligheid, die ons door
het atoomevenwicht wordt geboden,
handhaven.
Een evenwicht in afschrikking bestaat
reeds, maar dit wordt in gevaar gebracht
door de technische vooruitgang. Hierdoor
zou een van de beide kanten verleid kun
nen worden om te geloven, dat zij on
gestraft de eerste slag zou kunnen slaan.
Misschien vindt een van beide partijen
het ABM-systeem op een gegeven dag
voldoende bescherming tegen een ver
gelding om zodoende ongestraft de aan
val te kunnen wagen. De MIRV's, die
vele doelen kunnen treffen met één
raket, brengen het evenwicht ook in ge
vaar. omdat zij zowel de ABM als de ge
wone raketlanceerplaatsen kan uitscha
kelen. De nieuwe sonische onderwater-
apparaten verstoren evenzeer het even
wicht, doordat zij de ontdekking en uit
schakeling van onderzeeërs met raket
ten mogelijk maken. De grootte van de
onderzeebootvloot en de hoeveelheid
bommenwerpers kan altijd een evenwicht
aantasten, hoewel deze factoren minder
belangrijk is geworden.
De besprekingen zullen lang duren
misschien wel vijf jaar. Dit maakt het
reeds moeilijk om de MIRV's te stoppen,
want die zijn reeds door beide partijen
getest. Men moet dus overeenstemming
zloi te bereiken over hun aantallen.. Dit
zal echter weer zeer moeilijk zijn,, om
dat-de Russen, zoals altijd, weigeren om
waarnemers toé'té laten.
Ten aanzien van de ABM bestaan de
grootste mogelijkheden tot een overeen
komst, omdat dit nog in de kinderschoe-
Uiteindelijk zullen er een aantal con
cessies moeten worden gedaan. Door de
Russen misschien ten aanzien van de
raketten voor middelgrote afstand, met
als beloning de Europese veiligheids
conferentie, die zij zo lang gepropageerd
hebben. Een andere Russische
zou de toelating v
plaatse zijn en een beperking van haar
krachtige SS 9-raket. Van de Amerikaan
se kant is de grote concessie misschien
het stopzetten van de ABM-race. omdat
de enorme kosten de Russische economie
meer zouden kwetsen dan de Amerikaan
se. Aangezien het geen vriendschappe
lijke ontmoeting zal zijn. ligt de enige
hoop in keihard zakendoen.
Algerijn stak zich
zelf in brand
(Van
correspondent
AMSTERDAM Op de bovengang
van het Palels van Justitie te Amster
dam heeft zich gistermiddag een 34-ja-
rlge Algerijn in brand gestoken. De man
had zich met een brandbare vloeistof
overgoten en zijn kleding vervolgens
met een aansteker aangestoken. Als een
brandende fakkel rende h(j door de
gang. Een bode doofde de vlammen door
een toga over de man heen te gooien.
Met tweedegraads brandwonden is hij in
het siekenhuis opgenomen.
De Algerijn moet uit wanhoop ge
handeld hebben. Hij was naar het pa
leis gekomen om een raadsman toege
wezen te krijgen in zijn echtscheidings
zaak. Hij is getrouwd met een Neder
landse vrouw, 's Morgens had hij zich
na een ziekte van enkele maanden weer
bij zijn werkgever gemeld, maar deze
had geen werk meer voor hem.
PARIJS (Rtr-AFP) De „voorlopige
revolutionaire regering" van Zuid-Viet
nam is niet gekant tegen een referen
dum. zoals dat is voorgesteld door het
vroegere Zuidvietnamese staatshoofd ge
neraal Doeong Van Minh, mits de be
volking van de Zuidvietnamese steden
het plan steunt. Dit verklaarde gisteren
mevrouw Ngoejen Thi Binh, minister van
Buitenlandse Zaken in de voorlopige re
gering en delegatieleidster naar de vre
desconferentie In Parijs. als eregaste aan
een lunch van de vereniging van de bui
tenlandse pers In de Franse hoofdstad.
Toen haar gevraagd werd waarom ze
zo de nadruk legde op de stadsbevol
king. en niet op de bevolking als geheel,
antwoordde mevrouw Binh: ..Omdat de
bevolking van de bevrijde gebieden de
regering Thieu-Ky-Khiem resoluut af
wijst en daar geen referendum gehouden
hoeft, te worden". De „bevrijde gebie
den" maakten volgens haar viervijfde
van het Zuidvietnamese grondgebied uit
en omvatten 11 van de 14 tot 15 miljoen
Mevrouw Binh verklaarde tenslotte nog
desgevraagd, dat haar regering bereid
zou zijn tot onderhandelingen met gene
raal Minh als deze eventueel president
Thieu zou opvolgen. Generaal Minh, die
in 1964 bij een onbloedige staatsgreep
werd afgezet en naar Thailand vertrok,
is een jaar geleden in het land terugge
keerd. Hij wordt beschouwd als de groot
ste rivaal van Thieu en als de mogelijke
leider van een „derde macht" in Zuid-
Vietnam.
Sint-Nicolaas is in Neerland. Wie hem nog niet met eigen ogen door de str
heeft Tien rijden, heeft zich in ieder geval via de televisie kunnen overtuigen-
Neerloods kleinen kunnen zich weer verheugen op de komst van de goedheilig
man, die met zijn traditionele jaarlijkse injectie van onze vaderlandse economie
is begonnen. Reden tot vreugde, iedereen vaart er wel bij. De Sint heeft dit jaar
echter zijn bedenkingen.Het wordt voor hem steeds lastiger Na enkele weken
geleden op de bisschoppensynode in Rome geen medestanders gevonden
hebben in zijn principiële bezwaren tegen de centrale verwarming, zodat hij
steeds minder over goed functionerende schoorstenen kan beschikken, is er
aankomst voor de Sint nog een tegenslag bijgekomen: de luchtverontreiniging.
„Daar beneden", zegt de Sint, „is het al erg. maar boven kan ik niet meer ruiken
of ik chocolade of marsepijn inmijnhanden heb". Voor de ministers van het
kabinet-De Jong heeft hp al een protestpresentje in het hoofd: een rookverdrijver.
