REIS
NO. 26
KANTON
HANGTSJAU
SJANGHAI
NANKING
PEKING
KANTON
OP REIZIGERSVOETEN
DOOR
CHINA'S STEDEN
ALLEEN
DOPEN
HEEFT
GEEN
ZIN
Missie betrokken bij
ontwikkeling
in West-Irian
ZATERDAG 8 NOVEMBER 1MB
in twintig
dagen
Peking,
SJANGHAI Zondagmorgen in
Sjanghai. Op de promenade langs
de rivier de Hwang Po, recht te
genover het oude Palace Hotel (nu
heet het „Vredes Hotel"), was een
groep tieners bezig met de Tai-Sji-
Tsjuan, die sierlijke Chinese gym
nastiekoefening, die grote geestelij
ke en fysieke concentratie vergt. Ik
schaarde me onder de toeschouwers
en bleef een poosje staan kijken.
Even verderop stonden vijf of zes
oudere mensen dezelfde oefening te
doen zij het minder intensief
met op de achtergrond een reusach
tig aanplakbord, volgehangen met
handgeschreven Chinese karakters
en heel goed getroffen karikaturen.
Een ervan stelde Lioe Tsjao-Tsji
voor, afgebeeld met een rode neus,
terwijl hij door een pen geprikt
wordt een heel aanschouwelijke
manier om uit te beelden hoe kapi
talistisch ingestelde personen door
kritiek en verwerping moeten wor
den vernietigd.
Soortgelijke borden stonden ook
langs de beroemde boulevard van
Sjanghai, en sommige mensen waren
druk be2ig de nieuwste kritische uit
latingen in hun agenda's over te schrij
ven. Niemand nam enige notitie van mij
want buitenlanders zijn in Sjanghai
sinds jaar en dag een gewoon ver
schijnsel; dat was zelfs tijdens de cul
turele revolutie het geval.
Sjanghai is een van de grootste haven
steden ter wereld. Er lopen altijd bui
tenlandse zeelieden rond. Tegenwoor
dig zijn ze wel gedwongen zich behoor
lijk te gedragen want toen de commu
nisten in 1949 aan de macht kwamen,
werden alle bars, dancings en bordelen
gesloten
In het Vredeshotel, waar ik verbleef,
waren ongeveer vijftig zeelieden. Ik
zag ze in de eetzaal, waar ze ongewoon
rustig en bedachtzaam zaten te eten.
De eetzaal van het Vredeshotel is een
van de mooiste en meest interessante
van Azië. Hij ligt op dc bovenste ver
dieping en is zeer luxueus ingericht.
Reusachtige rood met gouden draken
kronkelen over het plafond. Aan drie
kanten bevinden zich rar
i gebouwencomplex van het
is in Sjanghai begonnen en de 19 mil
joen inwoners van de stad (de buiten
wijken meegerekend) hebben steeds
vooraan gestaan bij de nog steeds
voortdurende ideologische strijd.
Al bleek het in het weekeind dan niet
mogelijk een excursie te maken of
een gids te krijgen, je kunt natuurlijk
wel gewoon een wandeling gaan ma
ken. Dat deed ik dan ook die zondag
morgen, 's middags en 's avonds laat
Geen enkele keer werd me daarbij
iets in de weg gelegd of werd ik aan
gehouden.
Zoals in alle Chinese steden waar ik
geweest ben is er 's avonds na tien
uur bijna geen verkeer meer en de
straten liggen nagenoeg verlaten.
Op maandagmorgen werd ik om zes
uur 's morgens wakker door lawaai
op straat. Grote groepen mannen en
vrouwen van verschillende leeftijd
waren aan hun ochtendgymnastiek
bezig en draafden in looppas de straat
op en neer. Waarschijnlijk was het
kantoorpersoneel.
De mensen in Sjanghai gaan goed ge
kleed, misschien nog wel beter dan
in Peking, en het viel me op dat veel
jonge meisjes modieuze leren schoe
nen met lage hakken droegen De
meeste vrouwen in Peking dragen
zwart fluwelen of ribfluwelen slip-
men een prachtig uitzicht heeft over de
boulevard en de Hwang Po Rivier met
zijn vele jonken die tussen de noord
en zuidwaarts stomende zeeschepen la-
Tijdens een lunch op zondag ontmoette
ik twee Canadese zakenlieden, Pat
Clever uit Toronto en Mike Gold uit
Montreal. Zij waren in Sjanghai om te
onderhandelen over de aankoop van
porcelein, textiel en andere goederen.
Voor Clever was het de eerste keer dat
hij in China was. maar ik kon zien dat
Gold, wiens telexadres volgens zijn
kaartje ietwat Don Quichotterig „Gou
denhand" luidde, al vaker in China was
geweest. Ze vertelden dat ze uitgeno
digd waren om Sjanghai te bekijken en
Manhaftig
Deze laatste mededeling nam ik man
haftig op, maar ik voelde me toch een
beetje gegrepen. De vorige avond was
ik met de trein uit Hangsjou in Sjang
hai aangekomen. Ik werd opgewacht
door een gids van de Chinese Reizigers
Service, een grote man. gekleed in
shorts en op sandalen. Hij bracht me
naar mijn hotel. Men had mij een
prachtige kamer toebedeeld. Er ston
den twee bedden in, een grote kortegolf-
radio, twee schrijftafels, twee grote
ladenkastcn en een rooktafel met drie
fauteuils. Prijs: 11.70 per dag.
De gids vroeg me naar mijn plannen
in Sjanghai. Ik stelde een bezoek
voor aan een fabriek, school of com
mune. „Dat is onmogelijk", zei hij.
Toen stelde ik voor naar de musea,
parken, tempels en andere historisch
interessante plaatsen te gaan. Dat kon
ook niet. De moeilijkheid was dat ik
op zaterdagavond in Sjanghai was
aangekomen en 's zondags zijn de ge
meentelijke bureaus de gehele dag ge
sloten. Er konden geen tochten wor
den gearrangeerd zonder dat ik eerst
een bezoek had gebracht aan de ge
meentelijke autoriteiten, en hun toe
stemming had gekregen
Ik zou pas maandag in de namiddag
uit Sjanghai vertrekken maar de gids
verzekerde me dat er ook maandags
morgens niet voldoende tijd zou zijn
om de nodige regelingen te treffen.
Het was allemaal wel begrijpelijk,
maar niettemin teleurstellend. Sjang
hai was het einddoel van een zes
daagse reis, die me al naar drie pro
vinciale hoofdsteden had gevoerd:
Tsinan in de provincie Shantoeng,
Nanking in de provincie Kiangsoe en
Hangtsjau in de provincie Sje Kiang.
In elke stad hadden de gidsen van de
Chinese Reizigers Service verschillen
de excursies voor me uitgestippeld.
Goed, ik was dan wel in geen van deze
drie steden op zaterdagavond aange
komen, maar in Tsinan was men zelfs
niet van mijn komst op de hoogte ge
weest.
Vliegtuig
Ik was vanuit Peking naar Nanking
vertrokken, met een klein tweemoto-
rig vliegtuig (reiskosten 125,voor
een afstand van 825 km). Er bevon
den zich maar drie passagiers aan
boord ikzelf en twee Chinese bur
gers. We zaten in een rij stoelen die
maar aan één zijde van het vliegtuig
was opgesteld. Aan de andere kant
waren de stoelen vervangen door
houten kisten waar een dekzijl over
heen lag. De bemanning van het
vliegtuig was aangevuld niet drie
jongens, die kennelijk opgeleid wer
den. Het gebruikelijke in cellofaan-
papier gedraaide snoepgoed stond op
een schoteltje klaar en later kregen
we een appel, een bordje en een mes
van de stewardess.
Nadat we ongeveer een uur hadden
gevlogen, vertelde ze dat we van
wege de slechte weersomstandighe
den de nacht in Tsinan zouden moe
ten overblijven. Ik vond het geweldig.
Tsinan, een van de middelgrote ste
den van China, is sedert de culturele
revolutie in 1966 begon, maar zelden
door buitenlanders bezocht. Ik vroeg
me af hoeveel ik van de stad te zien
zou krijgen.
Een hele tijd zat ik in de kleine
wachtkamer van het vliegveld in Tsi
nan te wachten. Het was er stil ik
was er de enige aanwezige en ik
kon een Chinees meisje een vrij lang
telefoongesprek horen voeren. Ze ge
bruikte herhaaldelijk het woord
„Jaw-nah-dah" (Canada) zodat ik
wist dat de conversatie op mij betrek
king had. Even later kwam ze naar
me toe. Ze droeg een blauwe katoenen
broek met een witte bloes en om haar
lange zwarte vlechten zat aan de uit
einden een lichtblauw plastic lint. Ze
was opgewekt en bij-de-hand en had
me in een wip in een auto gewerkt,
die me naar een hotel bracht.
Nauwelijks was ik op mijn kamer
aangeland of er kwam al een verte
genwoordiger van de Chinese Reizi
gers Service binnenstappen. Ik vroeg
hem of ik iets van de stad zou kun
nen zien. Hij zei dat hij het me zou
laten weten en vertrok met mijn
paspoort. Het was 's middags half
vier. Na een minuut of twintig kwam
hij terug. „Als u klaar bent, moeten
we nu de stad gaan bekijken", zei hij.
„Het wordt vlug donker en er valt
heel wat te zien".
En dat was ook zo. Tsinan is een
mooie stad met talloze kanalen, die
hun water krijgen uit 72 natuurlijke
bronnen meer dan genoeg om in
de gehele waterbehoefte van Tsinan
te voorzien. Het is ook een oude stad;
er zijn voorwerpen opgegraven die
dateren van 1700 v.Chr. Per auto re
den we door de stad, stopten om de
beroemde fontein te zien, en de bron
van de zwarte tijger en van de lotus.
In sommige bronnen waren vrouwen
bezig kleren te wassen. De bronnen
zijn omgeven door lage stenen muur
tjes zodat er vijvers worden gevormd,
die weer met kanalen in verbinding
We reden de stad uit naar de Gele
Rivier, en liepen bij zonsondergang
langs de hoge met mankracht opge
worpen dijken. Het was al donker
toen we voor het diner bij het hotel
aankwamen.
Tsinan kan natuurlijk niet met Sjang
hai vergeleken worden, maar dat kan
geen enkele stad in China.
Mandeling;
De bevolking van Sjanghai staat er
om bekend zeer individualistisch te
zijn. De Chinese communistische par
tij werd er in 1921 opgericht en de
stad is de bakermat van menig op
roer geweest. De culturele revolutie
pers. Vrij veel vrouwen in Sjanghai
dragen ook rokken. In Peking dragen
de meeste vrouwen broeken.
Overdag was het druk op straat en
groepen tieners stonden op de hoeken
van de straten de voetgangers aan
wijzingen te geven om op de ver
keerslichten e.d. te letten.
Veilig verkeer
Men vertelde my dat er een soort
veiligverkeersweek gehouden werd
„ter ere van het 20-jarig bestaan van
de Volksrepubliek China". De drukste
straat is de Nankingstraat, die bij de
boulevard naast het Vredeshotel be
gint en zich verschillende kilometers
westwaarts uitstrekt. Het is een win
kelstraat met honderden grote en
kleine winkels, restaurants en bio
scopen. Des zondags waren de trot
toirs zó overvol dat je beter aan de
kant van de weg kon gaan lopen, be
halve dan op de straathoeken, waar
waakzame tieners de voetgangers
weer op de troittoirs dirigeerden.
Veel van de kleine winkeltjes zijn
veelal in één bepaald artikel gespe
cialiseerd. Hun etalages zien er alle
maal aantrekkelijk uit. maar een er
van trok toch speciaal mijn aandacht.
Er lagen basketballen, volleyballen
en spikes uitgestald. Ik ging naar
binnen en vond er praktisch alles op
sportgebied, van estafettestokjes en
polo-shirts tot voetbalschoenen. Hel
was het drukst bij de afdeling waar
hengelsportartikelen werden ver
kocht.
Later slenterde ik langs de boulevard
en passeerde de rij wolkenkrabbers,
die vóór 1949 zijn neergezet. In de
meeste zijn banken, kantoren en clubs
gevestigd. In sommige ervan vindt
men op de begane grond restaurants
of ontvangstzalen.
Maar hoe de rest van de gebouwen
gebruikt wordt, weet ik niet. Wel zag
ik van de hoogste verdieping van één
ervan wasgoed wapperen.
Aan het noordelijk eind van de bou
levard, waar de rivieren de Hwang
Po en de Woe Song samenvloeien,
staat liet Britse consulaat. Het werd
in 1967 gesloten toen de Engelse di
plomaten werden uitgewezen en de
Chinezen hebben het gebouw nu
blijkbaar zelf in gebruik genomen. Er
was een hoge bamboeschutting om
heen gezet.
Iemand die uit Peking komt, valt on
middellijk twee dingen op als hij in
Sjanghai is: er rijden geen ezel
wagens door de stad het in Peking
gebruikelijke transportmiddel voor
vrachtvervoer en men ziet er lang
niet zoveel soldaten.
De algehele indruk die ik van Sjang
hai kreeg was die van een wel
varende, bedrijvige en toch vredige
stad. Tsinan, Nanking en Hangtsjau
waren ook tegelijk rustig en woelig.
Evenals in Sjanghai waren er geen
affiches aan de muren geplakt en men
zag maar weinig soldaten. Nanking
is een industriestad. De mensen zijn
er geweldig trots op de nieuwe Nan-
kingbrug over de rivier de Jangtse,
terwijl Hangtsjau beroemd is in Chi
na om haar schoonheid. Het zijn beide
steden met een rijk historisch verle
den en in vroeger tijden zijn ze alle
bei de hoofdstad van China geweest,
maar Hangtsjau is rijker aan tempels
en natuurschoon.
In Hangtsjau vindt men ook de ver
maarde Fei Lai-feng rotsreliëfs. Langs
de gehele zijde van een rotswand zijn
230 voorstellingen uitgesneden, die
dateren uit het begin van de 14e eeuw.
Aan de voet van de rotswand bevin
den zich grotten vol met kleine beeld
jes die meer dan negenhonderd jaar
geleden door boeddhistische monniken
gesneden zijn.
Een van de mooiste gedeelten van
Hants.au een geliefd object van
Chinese schilders is het westelijke
meer. Het is niet zo groot maar wordt
door bergen omringd en op de vier
eilandjes in het meer staan fraaie
tempels en paviljoens met lotus
vijvers.
Aan de, oever, van het meer staat het
"Han'gtSaunotel. Het is het besté "hótel
dat ik in China heb gezien. Het is
modern en doelmatig en is in de tra
ditionele Chinese stijl gebouwd, met
een gebogen dak. De prijs van een
ruime kamer met bad bedraagt
14,50. Ik moet eraan toevoegen, dat
er, voorzover ik heb kunnen zien,
maar twee Europese gasten waren:
een Deens diplomaat en ikzelf. Maar
Hangtsjau is nog maar een paar
maanden open voor de toevallige toe
rist inderdaad meest diplomaten
en journalisten die in Peking hun do
micilie hebben. De beperkende be
palingen voor reizigers worden lang
zamerhand opgeheven.
Het prospectus van de Chinese Inter
nationale Reizigers Service vermeldt
in totaal dertig reizen en wijdt een
speciaal gedeelte aan bezienswaardig
heden in de verschillende toeristen
centra. Boven beschreven reis was
i eis nummer 26: Kanton - Hangtsjau -
Sjanghai - Nanking - Peking - Kanton
in twintig dagen. Ik kan hem u aan
bevelen.
(Copyright Globe and Mail, Toronto.)
(Van een onzer medewerkers)
DEN HAAG - De „daad van vrije keu
ze" is uitgeoefend. West-Irian, zoals het
vroegere Nederlands Nieuw-Guinea
(hans heet. is „in de moederschoot der
Republiek teruggekeerd", zeggen dc
Indonesiërs. „Ons land is met geweld
en intimidatie door Indonesië gean
nexeerd", zo beschuldigt Nicolaas Jou
we, leider van de vrijheidsbeweging der
Papoea's in Nederland. Inmiddels is dc
„Autonome Provincie West-Irian" offi
cieel geïnstalleerd. De Indonesische
regering heeft mei nadruk toegelicht,
dat dit geen zelfbestuur betekent in de
zin van een eerste stap op de weg naar
onafhankelijkheid.
Indonesië blijft vasthouden aan het
thans verwezenlijkte, nationale ideaal
van een ..eenheidsrepubliek" van Sa-
bang, op de noordelijke punt van Su
matra, tot Merauke, in het uiterste
zuid-oosten van West-Irian. Lucas Rum-
korem, vertegenwoordiger van West-
Irian in het parlement, werd door de
militaire commandant van West-rlrian.
de parachutistengeneraal Sarwo Edhie,
in Djajapoera, de hoofdstad van West-
Irian, op het matje geroepen, omdat hij
in Djakarta aan de pers verteld had.
dat de Indonesische gevechtstroepen, als
schadelijk voor de bevolking, nu maar
uit West-Irian teruggenomen moesten
worden. Het parlementslid vroeg de
generaal om vergiffenis en verklaarde
schriftelijk, dat er geen feiten waren
om zijn eis te ondersteunen.
In de tweede helft van september heeft
president Soeharto met een indrukwek
kend gezelschap van ministers en ande
re hoge autoriteiten een tiendaags be
zoek aan Wept-Irian gebracht. Behalve
Djajapoera bezocht hij alle acht hoofd
plaatsen van de regentschappen om het
volk van het vaste voornemen van de
regering, om West-Irian tot ontwikke
ling te brengen, te overtuigen. De presi
dent kwam nergens met lege handen.
Op elke plaats, die hij bezocht, werden
geschenken uitgedeeld bijlen, zagen,
schoppen, onderwijsmateriaal, tabak,
lucifers, maar ook duizenden portretten
van de president en nationale rood
witte vlaggen
Voor de Papoea, die in het binnenland
woont, ver verwijderd van Djajapoera
en de regentschapshoofdplaatsen, zal er
voorlopig weinig veranderen Hij ziet het
Indonesische gezag slechts in de vorm
van een „kapala district" hoofd van
een district met een paar ambtena
ren. meer afhankelijk van de bevolking
om hem heen dan de bevolking van
hem. Door de moeilijke verbindingen
kan er van gezagsuitoefening buiten de
hoofdplaatsen nog nauwelijijks gespro
ken worden. De bevolking leeft er nog
in zijn eigen cultuur en kent geen gro
tere gemeenschapsvorm dan het dorp
In die afgelegen streken wordt soms
nog recht gedaan door middel van kop
pensnellen. waarmede oneffenheden in
de samenleving worden gelijkgemaakt
Bisdom Agats
Mgr. dr. W. van Hees. generaal van d<
orde der kruisheren, vertelde mij iets
over het nieuwe bisdom Agats in West-
Irian, dat een paar maanden geleden
aan de zorg van de Amerikaanse provin
cie van dc orde is toevertrouwd. Het
bisdom strekt zich over een afstand van
ongeveer 300 kilometer langs de zuid
kust van West-Irian uit en ongeveer 250
kilometer in het binnenland tot waai
de bergen oprijzen en een onbekend'
wereld begint, nog nimmer door een
vreemdeling betreden. Een uitgestrekt,
dicht bebost land van voornamelijk
modder. Wegen zijn er niet. Verkeer
heeft over de talrijke rivieren plaats. In
de distrietshoofdplaats Agats is een
airstrip voor lichte vliegtuigen. Het ge
bied van Agats wordt bewoond door de
Asmatters, een stam van 45.000 mensen
die dezelfde taal spreken, zij het ook.
dat er van dorp tot dorp verschillen zijn
Toen de eerste missionaris verscheen
liep de bevolking weg. Dit is volkomen
veranderd. De Papoea weet inmiddels,
dat de missionaris of zendeling iets
brengt en gedreven door het verlangen
om iets te krijgen. treedt h(| dc vreem
deling thans vriendelijk tegemoet. Het
was dan ook niet moeilijk om de Pa
poea's te dopen: by duizenden stroom
den zij toe. Spoedig werd evenwel in
gezien. dat mensen, die zich uit louter
materiële- overwegingen laten dopen,
tot een corrupt christendom moeten
leiden.
Indien op het dopen geen redelijke be
geleiding kan volgen, heeft bekering
weinig of geen zin. Het dopen werd
daarom beperkt tot plaatsen, waar een
permanente missiepost gevestigd is en
die begeleiding kan worden gegeven.
Het bisdom Agats heeft één hoofdstatie
c-n acht buitenstaties. De bezetting be
staat uit twaalf priesters, tien broeders
en vyf zusters.
Het missiewerk neemt steeds meer het
karakter van ontwikkelingshulp aan.
Om de bevolking christelijke waarden
bij te brengen, is het noodzakelijk om
hen uit hun huidige, uiterst primitieve
levensomstandigheden op te heffen
Gereedschappen zijn aangevoerd voor
de bewerking van hout. voor de produk-
tie van krokodillenleer en haken vooi
de visvangst. Het aanleggen van kokos
palmtuinen wordt aangemoedigd. Dc
missi- beschikt over een zeewaardig
kustvaartuig, dat de produkten ver-
voerdt tot naar Soerabaja en Djakarta,
cn met goederen terugkomt, waardoor
het geld in dit afgelegen gebied enige
koopkracht behoudt. Een coöperatie is
in het leven geroepen, die door de As
matters zelve gedreven wordt.
Verhouding; overheid
Het onderwijs was aanvankelijk geheel
in handen van de missie. Conflicten
daarover brachten in 1964 een drastische
wijziging in de verhouding tot de Indo
nesische gezagsdragers en wel ten goede
Aan de overheid werden middelen van
de missie beschikbaar gesteld en dit
leidde tot een goede samenwerking. De
persoonlijke verhouding ter plaatse
tussen hoofd van het bestuur en hoofd
van de missie is daarbij van doorslag
gevend belang. De vele missieschooltjes
worden door de overheid voor een groot
deel gesubsidieerd.
Het onderwijs zal op de duur de oor
spronkelijke cultuur geheel doen ver
Indonesiërs zich bereid verklaren om
de schoolopleiding van één of meer kin
deren in West-Irian te financieren door
toezending van geld, kleding en andere
goederen. De minister van Sociale Za
ken heeft opdracht gekregen om aan dit
idee en praktische uitvoering te geven.
Chris tenen
Er zijn ongeveer 400.000 christenen in
West-Irian op een bevolking van
850.000 zielen. Het aantal katholieken
wordt op 130.000 geschat. Thans zijn
vier verschillende orden in West-Irian
werkzaam, met in totaal ongeveer 120
priesters, 130 broeders en religieuzen.
De augustijnen werken in de Vogelkop,
de franciscanen in Djajapoera en om
geving, de paters van liet Heilig Hart
In Merauke, en de kruisheren in Agats.
P A VAN DER POEL
dwijnen. Door hel onderwijs en uiter
aard ook door de godsdienst ontstaan
behoeften op het sociaal-economische
vlak, waaraan de oude cultuur niet kan
voldoen. Reeds nu raakt daardoor het
traditionele gezag van het dorpshoofd
en zijn ouderlingen aangetast. De eerste
behoefte aan democratie kondigt zich
ook in deze afgelegen gebieden reeds
aan. Door de instelling van dorpsraden
wordt getracht het verminderde gezag
van het dorpshoofd op te vangen. Het
onderwijs zal ook politieke gevolgen
hebben. De jeugd wordt er zich van be
wust, dat buiten het dorp nog een an
dere wereld bestaat, dat zij niet alleen
tot een stam behoren, maar dat die
stam weer een deel van de bevolking
van West-Irian uitmaakt.
Of dit uiteindelijk zal voeren tot dc op
vatting, dat West-Irian een deel van
Indonesië is. zal van dc houding van de
Indonesiërs, tegenover de Papoea's af
hangen. De Papoea's zijn zich ervan be
wust. dat de Indonesiërs hen als „bos
mannen" zien, een beoordeling, die zij
verfoeien. Voorts hebben zU een sterk
rechtsvaardigheidsgevocl en zU gaan
recht op dc man af. Niet inwilliging van
als rechtvaardig gevoelde verlangens,
brengen hen al gauw tot gemeenschap
pelijk verzet.
Van Indonesische zijde wordt middels
een uitgebreide voorlichtingsdienst ge
tracht de verhouding tot hun nieuwe
onderdanen in goede banen te leiden.
President Soeharto zet spoed achter de
opheffing van de Papoea's uit hun ach
terlijke omstandigheden. Hij heeft zeer
onlangs een groots idee gelanceerd voor
..adoptie" van 400.000 inwoners van
West-Irian. De bedoeling daarvan is, dat
