SfeecicbeSouAcmt honderden fans kwamen
MIA SMELT GELUKWENSEN
J. W. F. WERUMEUS BUNING,
Te weinig eigens in
Studen ten ca baret
antenne
Persoonlijk
Herhaling
bekroonde
filmreportage
een conservatief nationalist, géén fascist
DE LEIDSE COURANT WOENSDAG 1 OKTOBER 1959
Ten gerieve
van de kiezer
DIJ alle onduidelijkheid in de pogingen
om voor de Nederlandse kiezer meer
duidelijkheid te scheppen, wordt het beeld
in bepaalde opzichten toch minder vaag.
De kans is groot dat bij de eerstkomende
Kamerverkiezingen verschillende partij en
zich bij liet kiezerskorps gaan aandienen
binnen het verband van concentraties;
het is niet uitgesloten dat deze concen
traties dan met name de man gaan
noemen die naar him mening door het
staatshoofd moet worden aangezocht als
formateur en die in elk geval van de
concentratie het stempel krijgt van
kandidaatpremier
Verder groeit de kans dat de kiezer
straks zich bij zijn keuze behalve door
intuïtieve of zakelijke voorkeur voor be
paalde partijen en kandidaten ook kan
laten leiden door duidelijke urgentiepro
gramma's. Wat niet zo zeker is. lijkt ons
de kans dat er in de volgende parlemen
taire periode in Nederland dan ook minder
ontevredenheid en gevoelens van onlust
zullen zijn, maar het beste is op dit punt
voorlopig wat optimistisch te blijven.
IJET belangrijkste van alle verduide-
H lijfcingen vinden wij de kwestie van
het urgentieprogramma. Ten gerieve van
Kamerkandidaten en de politieke elite
uitgebreid staatkundig- en voor een dito
mogen partijen natuurlijk zorgen voor een
verkiezingsprogramma. Maar staat in 1971
voorop de wens om de kiezer houvast te
geven, dan moet er niet gewerkt gaan
worden met ellelange waslijsten, maar met
korte, duidelijke urgentieprogramma's.
Op dit punt bestijgen wij dan weer eens
ons stokpaardje en voegenhieraan toe
dat om zoveel mogelijk teleurstellingen te
voorkomen de partijen of concenti-aties
ook aangeven hoe ze financieel dit ur
gentieprogramma denken te verwezen
lijken, uitgaande van een zo betrouwbaar
mogelijke raming van 's lands financieel-
econornisch perspectief op het moment
van de verkiezingen.
Deze laatste, zeer belangrijke voor
partijen die niet tot dezelfde
behoren aanzienlijk kleiner wordt dan ze
is op basis van louter theoretische be
schouwingen. Ook dit duidelijke feit zal
men evenwel de kiezer niet mogen ont
houden. omdat partijen anders binnen
een minimum van tijd na dé verkiezingen
waarschijnlijk moeten gaan uitleggen,
warden. Na 1955 hebben op deze manier
verschillende Nederlandse regelingen zich,
eenmaal in het zadel, als de bedrogenen
van het vorige kabinet afgeschilderdde
massa van de kiezers heeft nooit kans
gekregen dit goed te begrijpen.
OVERSTAPPEND op het terrein van de
partij enconcentraties mag langzamer
hand rekening worden gehouden met een
paar feiten- Een heel eenvoudig feit as,
dat bepaalde partijep van het concen-
tawtiestreven afzijdig zullen blijven: De
Boerenpartijen bij voorbeeld, de CPN en
Staatkundig-Gereformeerde Partijhun
aanwezigheid in een concentratie is alleen
reeds hierdoor onmogelijk, omdat de
politiek die zij voorstaan zich principieel
niet laat verenigen, ook niet via com
promissen, met de urgente verlangens van
andere partijen.
Tweede feit is dat ondanks enkele strub
belingen, wanneer er geen schokkende
dingen gebeuren, de drie christen-deono-
oratisohe partijen als één concentratie
aan de Kamerverkiezingen gaan deel
nemen. Intussen staat ook vast dat deze
christen-democratische concentratie iets
anders is als één club met én kandidaten
lijst en dat KVP, ARP en CHU bereid
zijn er naar te streven nog vóór de ver
kiezingen van hun trio een kwartet te
maken, opdat een gunstige verkiezings
uitslag ook de mogelijkheid om regerings
verantwoordelijkheid te aanvaarden
worden, kunnen i
christen-democraten
zeggen, omdat
De
evenwel priori uitgesloten.
Ander redeneren op dit ma
partijen die eer
basis van het
Partij van de Arbeid
pacifisten en D'66 teleurgesteld zijn, maar
ze blijven hopen op een „bekering" van
ten minste één van hun beide ontrouw
geworden gesprekspartnersdaarnaast
zijn de socialisten nog steeds tegen ver-
kiezingssamenwerking met liberalen. KVP
en op de keeper beschouwd ook met de
CHU. doch blijven ze hopen op een
deus-ex-machina die de ABP hun richting
instuurt en op medewerking van indivi
duele KVP'ers en CHU'ers. Eén ding heb
ben beide concentraties-in-wordmg met
elkaar gemeen: de kans op zo'n stembus
succes dat er de mogelijkheid om direct
regeringsverantwoordelijkheid te aanvaar
den uit af te leiden valt, is niet groot-
Tenslotte is er dan nog het trio van
partijen die in het randgebied van de
concentraties staan: de PSP, die door het
Progressief Akkoord als Md begeerd wordt,
terugschrikt zich
democratische partijen samen de ver
kiezingen in te gaan onder het motto
„Continueer het beleid" en D'66 die uit
electorale overwegingen - tot het laatste
moment de handen vrij wil houden en
daarom in haar vaandel heeft laten
schrijven: „Eerst alle andere partijen
ontploffen en dan zullen we nog wel eens
zien of we zelf ook daartoe bereid zijn."
Wat de praktische kansen betreft is
dus in elk geval duidelijk dat vandaag
aan de dag de toestand gecompliceerd ls.
Wellicht hopen partijen en concentraties
dat ze Staten- en raadsverkiezingen een
beetje als hulpstellingen zullen kunne"
gebruiken voor de slag in 1971.
geschoven premier betreft, staat
vast dat er van rechtstreeks kiezen in
1971 geen sprake kan zijn. Grondwette
lijke obstakels verhinderen dit.
Uit de duidelijkheidscommissie van
het trio KVP-AR-CHU is de suggestie
gekomen om de kabinetsformateur door
de Tweede Kamer te laten aanwijzen.
Men heeft bij de KVP dus afgezien van
het zó naar voren schuiven van een
lijsttrekker door één of meer partijen,
dat hij de gedoodivefde premier wordt.
Het voorstel van de „duidelijkheids-
commissie" prefereren we beslist boven
het rechtstreeks kiezen van de premier
door de kiezers.
Maar bij een stemming in de Kamer
de
wordt de rol
t het
louter formele. Dan
mogen we niet over het hoofd zien,
dat er in alle partijen rechts van
de PSP mensen zijn met principiële
of praktische bezwaren tegen het wijzigen
van de rol van het staatshoofd bij de
regeringsformatie. Op dit punt is duide
lijkheid dan ook nog het meest in nevel
of schemer verhuld-
En wat is de mening van de kiezer op
dit punt? Soms krijgen
men zich terzake bij
binnenskamers meer druk maakt, dan de
kiezer feitelijk doet- De kiezer interesseert
zich wel meer dan vroeger voor de poli-
tieke structuur van de regering die hij
krijgt; voor de persoon van de minister
president veel mandei'. Wat dit betreft
zijn de uitslagen van opiniepeilingen in
zake de populariteit van Nederlandse
prominenten onthullend-
En laat men reëel blijven: zolang als
Nederland niet overstapt op een twee
partijenstelsel, zitten er aan het laten
kiezen of door partijen naar voren schui
ven van adspdrantpremiers grote risico's.
Trouwens in landen waar men min of
meer met een tweepartijenstelsel werkt
is de interne machtsstrijd om de eerste
plaats dikwijls ook weer een bron van
machinaties, acties van pressiegroepen
enonduidelijkheid.
Verbetering
1 januari in het vooruitzicht gesteld. In
de eerste plaats gaat dan als het parie
met meegaat met minister Roolvinks ge
dachten de dnkamstengrens van de Zie-
kenfondsverendging voor Bejaarden om
hoog, zodat meer ouden-van-dagen kun
nen profiteren van de lagere premies die
deze verzekering vraagt; in de tweede
plaats zal de premie voor de bejaarden
met de kleinste .«komens verder verlaagd
We vinden dit een welkom voorstel van
heb kabinet-De Jong. De verzekering te
gen ziektekosten is voor vele bejaarde ge
zinnen en alleenstaanden een zware last;
binnen 'het raam van normale ziekte
kostenverzekeringen valt aan de pz-emle
niet veel te doen, omdat de kans op het
reëel worden van kosten juist bij bejaar
den vrij groot as. Er zijn ai bejaarden, die
om de relatief dure premie te ontlopen,
besloten hebben zelf te sparen voor me
dische eventualiteiten, maar die op die
manier toch een groot risico lopen, waar
bij op het kritieke moment dan weer de
Algemene Bijstandswet in het geweer
De nieuwe regeling gaat. geld bosten en
maakt de uitgaven voor de sociale ver
zekeringen nog hoger. Omdat de ziekte
kostenverzekering tegen
premie voor bejaarden
is, beschouwen we het
als een verbetering vc
menie ving.
dragelijke
urgente zaak
'Oorstel-Roolvink
i' de gehele sa-
Zelfs wanneer liierdoor de ruimte voor
andere belangrijke zaken wat vermindert,
moet het worden aanvaard.
Twintig jaar
„Moeders wil
is wet
srkster aankon-
dankte Mia allereerst haar trouwe ru-
briekmedewerkers(sters) in de afgelo
pen jaren. Ook de uitmuntende radio-
de KRO, Fons
l het KRO-pro-
m Fikkert, plv.
Made reikte d<
(Van onze omroepcorrespondent)
HILVERSUM De grote concerts
van de KRO-studio was veel te kt
om dinsdagmiddag al die honden
a had besehikbas
n deze uitzendin
n de KRO, drs.
geldprijzen uit.
De
op
geko.
t gehele land i
i Mia f
Hilvei
bü
het KRO- jp
het 20-jarig bes
vrouwenprogramma „Moeders wil is
wet". Het podium waarop het Metro-
pole-orkest zetelde, was ingekort om
nog enige tientallen stoelen te kunnen
bijschuiven.
Toen Frifs van Turenhout na een kort
welkomstwoord tot de aanwezigen de
als Wilma Driessen, Arjan Blanken,
perina de Jong, Willy Schobben,
,s Jansen en het ensemble Quadro
tenterre. Bijzonder leuk was het
lat de diverse onderdelen werden
angekondigd door voormalige KRO-
r oud-medewerkers(sters).
de Hart-Dijkman uit An-
de eerste prijs van f500.—
applicatiev
CVK/IKOR/RKK
PSV—Rapid Vi
20.45 uur:
Zendtijd pol.
•20.55 uur:
Tweede helft i
NOS
18.50 uur:
Fabeltjeskra
NCRV
19.03 uur:
De scheepsj
op popgebeid
NOS
20.00 uur:
er voor vliegen"
Dagboek van
Rembrandt
NOS
22.30 uur:
Journaal
Televisie morgen
nbollenbedrijf. De
de rechten te studeren, waarna hij
i dienst trad van de N.V. de Spaame-
Lad. Ook Bert Radersma, thans pro-
Waalwijk, met een coll
bakkersberoep en derde v
Van Hensbergen uit Eindhoven. To
slot van de middag volgde een ge
noeglijk samenzijn in de KRO-foyër.
zijn kleuren tele vi
Don Quichocking was het eerste woord
en tevens de titel van het eerste lied, dat
gisteravond in het Haagse Diligentia over
het voetlicht kwam, toen daar het Eind-
hovens studentencabaret zjjn opwachting
in het westen kwam maken. Dat beloof
de veel, want dit neologisme bergt in
lust c
grote mate van vakmanschap, een eis die
men aan amateurs als studenten op dit
gebied toch zijn niet mag stellen. Maar
studenten kunnen frappant over de brug
komen, omdat het studentikoze van ouds
her borg staat voor een zekere spirituali
teit en omdat hun engagement met de
maatschappij als los genoeg mag worden
verondersteld om diezelfde maatschappij
eens fiks de jas uit te vegen.
Het eerste woord derhalve beloofde
veel, maar het bijbehorende liedje ont
wikkelde zich al gauw tot een aan Ram-
Dat had v
plaat, reden moeten zijn om er met de
vingers af te blijven. Succes is uniek
en niet herhaalbaar. Na de pauze stuit
gevoelig gezongen
poëtische vers „Liefde in
West" van Michel v. d. Plas.
Dit leentje-buur is
punt in dit cabaret, omdat men licht de
neiging krijgt zich ook bij de overige
nummers af te vragen, of het wel oor
spronkelijk
willen dan gr.
de Toespraak
diensten
veronderstelling uit en
ig pluspunten plaatsen bij
it het Ned. volk, dat ver-
inwege de originele bena-
oude koek, het Telliedje, dat
glinsterende ketting vormde
ginregels van volksliedjes met als mooie
vondst: negen vingers heeft de man dié
geen houtjes hakken kan, en het geladen
tekstnummer Theater. Maar De Pil is al
leen maar een onuitputtelijk thema als
men er iets nieuws aan weet toe te voe
gen en liedjes zijn alleen maar leuk als
ze een sprankeitje spiritualiteit of het
juiste woord op de juiste plaats bevatten.
Maar wat zijn Vondelparksluipers, die
knijzen om van te ijzen? En, Mientje
krijgt op het gebied
Rembr an d t her denki n g
in Amsterdam
AMSTERDAM (ANP) Ter herden
king van het feit, dat Rembrandt 300 jaar
geleden in Amsterdam overleed, zal op
initiatief -van het gemeentebestuur van
Amsterdam en de kerkeraad van de Wes
terkerkgemeente op zondagavond 5 okto-
sen zal spreken over het. onderwerp
„Twee sohllderijen" en ds. H. A. Visser
over „Rembrandt solitair óf solidair".
Door het versterkt Westerkerkkoor, het
Amsterdams Philharmonïsch Orkest en
de solisten Marianne Dieleman (alt), Max
van Egmond (bariton) en Aukje van
350ste geboortedag,
geschreven werk „Clair obsour" worden
uitgevoerd alsmede de „Rembrandtcan-
tate" die Herman Srategier in 1956 in
opdraoht van het ministerie van O. K. en
W. componeerde.
Sinterklaas gebruikt
Een mislukte voorstelling derhalve? O
nee, de incrowd in de zaal had danig ple
zier en nogal wat applaus. Dit zij de
Eindhovenaren gegund. Maar zelfkritiek
had lang voor het applaus al zijn tol
moeten eisen; zeker in de, kringen van
die weliswaar
faculteit uit voldoende (moe
ten) hebben meegekregen om met iets
meer eigens en geëigends voor de dag te
komen. T.O.
Staatsprijs voor
filmkunst voor
Louis v. Gasteren
Filmkunst 1'969 toe te kennei
film „Bericht uit Biafra" van
van Gasteren en een eervolle v
ding aan de film „She is like
G. J. H. Dujardin, B.
stra, F. A. Raadman en W. Verstappen,
leden; G. J. van der Molen, secretaris.
De minister zal de Staatsprijs en de
eervolle vermelding uitreiken op donder
dag 9 oktober 1969 tijdens de avond
voorstelling in het Rembrandt Theater te
de Interna-
RADIO
PROGRAMMA
De „vaste" AVRO-dinsdagavond brengt openba'c
om de veertien dagen Voor de vuist foonmua
we*. Een hose frequentie weliswaar,
maar eigenlijk zou het elke week moe- schappij
ten. Omdat pas dan dat vaste-avond- 20.00 R
karakter gemarkeerd zou worden. De fóoiuiius
vuist is immers zo ongeveer de mar- gramma
kantste AVRO-uitzending en als Wil- Parleme
lem Duys een goede dag heeft, zoals
liet nog een erg aardige
Tweewekelijks is naar onze smaak te
weinig omdat de actualiteit vaak in het
gedrang zal komen. Dat was gisteren
het geval met Daniel de Winter. Ove
rigens, als gezegd, had Duys een goede
dag. Kees (Prix d'Italia) Buurman
Sedje Hémon exposeert
in Italië
opeenvolgende internationale tentoon
stellingen in Italië.
In het gemeentemuseum van Pistoia bij
opening
laar werk
zaal Ghibellina. In Florence zelf
zullen van 4 t/m 15 oktober a.s. werken
van Sedje Hémon te zien zijn in de Gad-
leria d'Arte „La Scala".
Op beide tentoonstellingen komt tot
udt/ing op welke wijze deze Haagse kun
stenares, na jarenlange studie op het ge
bied van de integratie bussen schilder
kunst en muziek, ei' in is geslaagd aan
haai- visuele voorstellingen auditieve
composities te ontlenen. Zoals bekend
heeft Sedje Hémon door middel van con
certen, exposities, lezingen en uitzendin
gen voor radio en televisie in binnen- en
buitenland het verband kunnen aantonen,
dat ear tussen haai- schilderijen en de mu-
üondag 5 oktober brengt het Duitse to
neelgezelschap Euro Studio in het
Congresgebouw Peter Ustinov's nieuw
ste blijspel „Halb auf den Baum". De
hoofdrollen worden vertolkt door de
bekende toneel- en filmacteur Gustav
Knufch en diens echtgenote Elisabeth
Lennartz.
Van Joh. D. Scherft, deze zomer over
leden, worden in de Haagse Kunst
kring Denneweg 64, van 6 oktober t/m
22 oktober afdrukken van grafiek ge
toond, die hij in opdracht van Neder
landse kusten aars vervaardigde.
beeld
gelukkige
programmering.
deels op interviews. Contrastwerking
is er dus eigenlijk niet.
Opmerkelijkste van het magazine was
de centrale presentatie. KRO's Brand
punt is destijds begonnen met een af
kondiging waarbij drie man ineens
ontspannen gingen doen. Dat was leuk;
VARA's Achter het Nieuws nam het
prompt over. Voor het magazine van
de AVRO werd voor hetzelfde effect
een studio-vol-mannen opgetrommeld.
Tegen de tijd dat de TROS groot is,
zal haar nieuwsrubriek wel uit een
stadion komen. Met een ontspannen
schare mannen die niemand tellen kan.
vizier. Dns in hoofdzaak studipgesprek-
ken, «en gekochte, twee eigen reporta
ges. Plus het geluk dat deze avond
Eurocupvoetbal werd gespeeld, zij het
met verhoudingsgewijs lage doelcijfers.
Aardigst was het schakelprogramma
waarin correspondenten in Bonn, Pa
rijs en Brussel commentaar leverden
op actueel nieuws.
slag
voor de KRO althans, was Ver
dinsdag. Een soort kruising tus-
Hoepla en Nationaal allerlei, 1
dan heel voorzichtig gedaan. Ook zon
der humor. Waardoor we ons tussen
het „feestelijke" begin en het „doodse"
slot hebben zitten afvragen welke groep
van kijkers de KRO met dit program
ma denkt te ontspannen, informeren of
De KRO sloot ook de serie „Wie zijn
toch die mensen?" af. Die afsluiting
bevredigde ons niet helemaal omdat ze
over een belangrijke periode van onze
beschaving heenholde op een wijze die
geen werkelijke informatie bood en
zich vervolgens nogal onkritisch op-
Nederla'rièT'voor het eerst in het win-
lijk" uit, waarin personen die in de ac
tualiteit staan, worden ondervraagd.
Vaste interviewers in dit programma
zijn Mr. H. W. Sandberg, hoofdredac-
Cuppen hoofdredacteur van „De Tijd".
Gespreksleider is W. L. Brugsma,
hoofdredacteur van de „Haagse Post"
Wie zal worden geïnterviewd zal kort
Twee arrestaties
in corruptiezaak
woningbureau
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM De recherche heeft
ties verricht in
dat de Amster-
iresting bedreigt.
Cultui
Re<
tie en Maatschappelijk Werk m.b.t. de
toekenning van de Staatsprijs voor de
Filmkunst 1969 aan de film „Bericht
uit Biafra" van Louis van Gasteren
delen wij nog het volgende mede.
De I
bijeengebracht t
ngezet.
Bi-
ij ze de miljoenen gul-
ïderlandse volk heeft
1* leniging van de hon-
corruptieschanda:
ie dienst Volkshi
rehouden zijn de 26-jarige L. E.
e chef H. O., bcidei
de N.T
irdigde,
Che Guevara.
En dat niet alleen 'omdat we nog een E. he
beetje geloven dat we het heden ook f 1.200.—
nog kunnen zien in de aloude spiegel voor he
van de eeuwigheid. Maar omdat we helft d;
leiden
achtig te zeggen. Dat kan misschien
welvaart betekenen, maar geen geeste
lijke vrijheid. „Die mensen" in de geest
van Marx en Che zijn onvrije mensen.
Geen status om in een KRO-progi
iaganda
:en van een woning. De
O. ontkent dit. De vrouw
die de affaire aan het licht heeft ge
bracht door te klagen dat zij f 300,
heeft moeten betalen om aan een woning
te kunnen komen, heeft haar beschuldi
ging ingetrokken. Ze zegt nu, E. het
>geven voor beleggings-
laken, dach- doeleinden. De verdachte-ai
in zijn vrije tijd beleggin
ze reportage voor
jorlogsomstandighe-
bestond uit Louis
an van der Keu
ken en Roeland Kerbosch. Het pro
gramma werd op 18 september van
het vorige jaar uitgezonden.
In verband met de toekenning van
de Staatsprijs zal de N.O.S.-tele-
visie „Bericht uit Biafra" woensdag
8 oktober van 20.20 tot 20.56 uur via
Nederland 1 nogmaals uitzenden. In ver
band hiermee komt het aangekondig
de programma „Eigentijds" te verval
len en wordt het programma van de
Stichting Socutera van 22.45 tot 22.50
uur uitgezonden. Bovendien zal in het
NOS -programma „Scala" van de
zelfde avond (19.07-19.31 uur via Ne
derland I) 'n vraaggesprek met Louis
van Gasteren
Brief van de VVD
J^AMENS het WD-partijbestuur heeft
1 het Liberaal Democratisch Centrum
om met D '66 overleg te openen'over po
litieke ontwikkelingen in Nederland.
De VVD wil praten, maar aan die be
reidheid zitten voorwaarden vast. Ten
eerste moet het dan niet gaan om een
onderste boven keren Van Nederland's
staatkundig bestel en ook niet om zulke
drastische wijzigingen van de kieswet dat
behalve kleine ook de middelgrote par
tijen in Nederland gevaar gaan lopen uit
de volksvertegenwoordiging te verdwij-
Tweede voorwaarde
Someren-Downer is, dat het praten niet
tot de WD en D '66 beperkt moet blijven.
De liberalen begeren naast partijhervor
ming ook contacten met de christen-de
mocratische groepen en zo mogelijk ook
met de Partij van de Arbeid. „In het licht
van deze beschouwing zal het u niet ver
bazen dat ons beleid er bij voortduring op
gericht zal zijn de wegen tot die contac
ten te openen", aldus de WD-voorzitster.
„Ik kan slechts betreuren, dat dit kenne
lijk niet bij allen die zich zo positief over
partij vernieuwing uitlaten, metterdaad
het geval
a de onmogelijkheid op dit r
apart gesprek met D '66 te hebben, aan
gezien de jonge democraten van Van
Mierlo en Gruyters dit vanwege hun
image en tactiek niet kunnen hebben.
Daarnaast het probleem voor de WD, dat
van de grote en middelgrote partijen nie
mand veel zin heeft in bijzondere contac
ten met de liberalen over partij vernieu
wing, over politieke concentraties en her
vorming van de maatschappijstructuur.
De onwil van D '66 is al enkele malen
gebleken, terwijl ook de christen-demo
cratische partijen om allerlei redenen niet
warm lopen voor de gedachte om een
breed gesprek over de onderhavige on
derwerpen bij de VVD te beginnen. De
Partij van de Arbeid is daartoe zeker niet
bereid, omdat ze dan direct in de knoop
komt te zitten met het streven naar
een progressief akkoord, een onderne
ming waaraan toch al veel haken en ogen
blijken te zitten.
Alles tezamen genomen verkeert de
WD bij het vernieuwingsproces dus in
een isolement; de brief van mevrouw van
Someren-Downer is hiervan een symp
toom. We proeven daarin een beetje de
toon van „We willen wel, maar we kun
nen niet".
Wellicht kan de WD dan het beste
binnen eigen kring tot dusdanige veran
deringen komen, dat ook anderen meer
van de wil tot hervormingen overtuigd
worden.
Hymans, leraar Nederlands
LEIDEN Hede
Leidse universiteit
letteren op een proefschrift over J. W. F. Wcru-
ineus Buning (1891—1958), bij velen bekend als
dichter van de „Ballade van den boer" en „Maria
Lecina". Aan de rol die deze schrijver vlak voor,
tijdens en na de oorlog speelde, wordt in het bio
grafisch deel van deze studie
besteed.
Het was bekend dat Buning zich
meldde van de Nazistische
door onder de oorlog allerlei herdrukken van zijn
boeken konden verschijnen. Bovendien was hij vijf
oorlogsjaren lang redacteur van de (collaborerende)
„Telegraaf". Na de bevrijding leidde dat tot een
proces voor de „Ereraad voor Letterkunde": zijn
kunstbroeders Anthonie Donker en Ferdinand
Bordewijk legden hem een schrijfverbod op van
hvee jaar, in hoger beroep tot een jaar terugge
bracht. Dit alles veroorzaakte bij Buning zelf een
9terke verbittering en deed bovendien het publieke
gerucht ontstaan, dat hij Duitse en zelfs nazistische
sympathieën koesterde.
Aan de hand van vele documenten tracht dr. Hij-
mans rtu aan te tonen dat dit laatste bepaald niet
juist was. Hij maakt duidelijk dkt Werumeus
Buning voor <ie oorlog een conservatief nationa
list was, die de gevaren uit het oosten onderkende.
In 1941 organiseerde hij met Nijhoff, Donker e.a.
het verzet der schrijvers. In diezelfde tijd weigert
hij ook de Goedewaagenprijs te accepteren. Maar
dan voltrekt zich. tijdens een langdurige ziekte, de
verandering. Verschillende factoren leidden er toe
dat hij zich opgaf voor de Kultuurkamer: een
zekere druk uil zijn naaste omgeving, zijn slechte
'financiële positie, en gezondheidstoestand, en zijn
teleurstelling over de waarde van het schrijvers
verzet. Na zijn genezing, in 1943, werkt hij mee
DR. P. HIJMANS
PROMOVEERT
IN LEIDEN
aan het klandestien verschenen „Geuzenliedboek'
(hij schreef de voorrede voor het tweede deel) ei
speelt nog een (kleine) rol in het civiele en mili
Lgendevorining
Werumeus Buning werd in eerste instantie n
aangeklaagd wegens zijn lidmaabsahap van
J. W. F. WEREMEUS BUNING
Kultuurkamer wat h
beschouwde maar vi
oorlog van herdrukken e
heeft zich veel moeite g
de legendevorming ovei
liohkeit" ontsond. Hij
studie een brief uit 194f
land die Buning er var
graaf' te hebben meege
Duitsers en de N.S.B.",
tegen Simon Vestdijk 1
Duitser-s een speciaal on
instelden. Hijmans. stelt
niet betrokken werd bi;
tegen de Telegraafredai
op wijst, dat men
:elf als de ernstige fout
de publikatie onder de
'ertalingen. Dr. Hijmans
volgens dr. L, de
"oldoende
1 hem
moeilijkheden
belast
scheen in de tij;
verkeerde geen enkel artikel over hem in de
Telegraaf.
In een bepaald opzicht schreef dr. Hijmans een
unieke dissertatie. Ongeveer 100 van de bijna 400
bladzijden die het boek telt. bevatten documen
tatie. Dat getuigt van een zekere moed omdat hij
hiermee zijn critici het materiaal in handen speelt
om zijn stelling aan te vechten. Het lijkt me
waarschijnlijk dat dit. ook zal gebeuren.
Het belangrijkste gedeelte van Hijmans boek be
slaat uit commentaar op het poëtisch werk van
Werumeus Buning.' Al kan men het geheel niet
verrassend noemen, bepaalde gedeelten zijn wel
boeiend. Dat geldt vooral voor wat hij schrijft over
de „In memoriam"-cyclus (1921) en het vrijwel
onbekende epische vers „Frangois Vatel" (1945),
waarin men de neerslag vindt van het proces. Men
kan ook instemmen met de zevende van de dertien
stellingen die aan het proefschrift zijn toegevoegd,
waarin bepleit wordt voor een nieuwe, complete
uitgave van Buning poëzie. Binnen enkele weken
FRITS NIESSEN
