VEEL RUSSEN
HEBBEN NU
EKEN
VOORDEUR
Nasser, Nasser, wij zijn van El Fatah...
GEZICHT VAN
MOSKOU (II)
Centrale planbur'eaus en industriële
ministeries besluiten wat er geprodu
ceerd moet worden en wié dat moeten
doen. De prijzen blijven „irrationeel",
wat betekent dat men hieruit niet kan
opmaken of een bepaald artikel wel of
niet schaars is en daarom speelt het
winstmotief een ondergeschikte rol als
men besluit wat en hoe er geproduceerd
moet worden.
Als gevolg van de gebeurtenissen in
Tsjeclio-Slowakije zijn, volgens offi
ciële opvatingen, de opvattingen over
een „socialistische markt" in discrediet
gebracht. De mensen die de plannen
maken zijn eraan gewend orders te
geven, managers zijn eraan gewend
deze te gehoorzamen en geenszins bang
de verantwoordelijkheid op zich te ne
men. Het is waar, zo vertelden mij
verscheidene Russische collega's, dat
de problemen die veranderingen met
zich meebrengen, ingewikkeld zijn en
dat men de voorkeur geeft aan voor
zichtig experimenteren boven overhaast
tot actie over te gaan.
-Het is ook waar, dat er geen enkele
manier bestaat om hervormingen in
te voeren waar alle hervormers het mee
eens kunnen zijn en sommige voor
stellen, waaronder die van Liberman,
vertonen ernstige gebreken. De school
voor wiskunde en computertechniek,
waaraan sommige van de knapste en
minst dogmatische geleerden verbonden
zijn, worstelt nog steeds met de vele
problemen die ontstaan bij het toe
passen van hun technieken op de in
gewikkelde feitelijke situatie in Rus
land.
Inefficiënt
Er dreigt verder nog geen c. .oiS waar
door men aangemoedigd zou worden
zo spoedig mogelijk veranderingen door
te voeren. De economie groeit. In ver
scheidene opzichten is men nog steeds
inefficiënt. De techniek ontwikkelt zich
in een onbevredigend tempo en de
moeilijkheden die het gevolg zijn van
een centraal gecoördineerde economie
worden steeds duidelijker. Maar op het
ogenblik kunnen de sleur en de traag
heid en de traditionele onvervreem-
bare rechten de radicale veranderingen
met succes weefstaan. Daarom lijdt de
economie onder het algemene beleid
van een weinig avontuurlijke, grijze
conformistische orthodoxie. Misschien
wordt deze trend veroorzaakt door het
feit, dat nu mensen aan de macht zijn
die in de ergste jaren van het stalinis
me opgegroeid zijn en alleen langs de
normale weg van promoties en bevor
dering op grond van hun dienstjaren
de top hebben bereikt. De leiders wor
den ouder en het verschil in leeftijd
tussen deze en de jongere generatie
wordt steeds groter. Ongelukkigerwijs
is de jongere generatie ambtenaren,
opgegroeid als secretarissenvan' de
Komsomol, in sommige opzichten meer
bekrompen dan hun oudere collega's.
Als zij hun collega's opvolgen, mag
men zeker niet hopen, dat men een
nieuwe en meer libei'ale houding tegen
over de non-conformisten zal aan-
(Copyright The GuartUan-
Binnenhof/Leidse Courant)
te zijn. De prijs van gouden sieraden
en bont is sterk gestegen, maar dit
schijnt een uitzondering te zijn op de
algemene prijsstabiliteit. Er zijn volop
horloges, camera's, radio's, televisie
toestellen en fietsen. Er bestaat een
lange wachtlijst voor koelkasten en
een nog langere voor auto's.
Winkelen is nog steeds frustrerend en
vermoeiend. Het drie-rijensysteem in
voedselwinkels is nu een twee-rij en-
systeem geworden. Tot voor kort was
de gang van zaken als volgt: veronder
stel dat je een ons worst wilde hebben.
Dan ging je bij de toonbank in de rij
staan, vroeg om de wofst, nam de
rekening in ontvangst, ging bij de cais
sière in de rij staan, betaalde voor de
worst en ging dan weer bij de toon
bank in de rij staan om je aankoop in
ontvangst te nemen. Nu kijk je op het
prijskaartje, gaat meteen naar de cais
sière, betaalt en neemt je bewijs van
betaling mee naar de toonbank, waar
je om een ons worst vraagt en het dan
Dit spaart wat tijd uit. Maar voor
allerlei dingen kunnen zich hele lange
rijen vormen: populaire boeken, dames
schoenen, elektrische ketels. De moei
lijkheden worden in feite veroorzaakt
door de koppigheid van de handelaren.
De inkomens zijn scherp gestegen, maai
de produktiviteit heeft geen gelijke
tred gehouden, terwijl het prijspeil als
geheel hetzelfde is gebleven. Dit heeft
tot gevolg, dat er een soort tekort ont
staat, dat er gehamsterd wordt en dat
het bedienend personeel de klanten
met onverschilligheid behandelt.
Dit komt echter niet neer op een eco
nomische crisis. Het systeem werkt niet
slechter'dan tevoren, zelfs een .beetje
beter dan in dë ddgen toen Kroetsjev
zijn adviseurs - in verwarring bracht.
Er \frcü-<#t meer geproduceerd. Sommige
spanningen en prQblemén worden door
de (ongelijkmatige) vooruitgang zelf
veroorzaakt. In 1955 hoefden de mensen
niet te zoeken naar reserveonderdelen
voor koelkasten en wasmachines; ze
hadden geen koelkasten of wasmachi-
Er is een groot aantal nieuwe huizen
gebouwd, waardoor nieuwe problemen
ontstaan zijn vervoer, meubilair en
openbare diensten. Moskou heeft zich
enorm uitgebreid. Vele van mijn ken
nissen waren onlangs naar een nieuwe
flat verhuisd. Ik heb een bezoek ge
bracht aan verscheidene van die flats.
Ze zijn klein, erg klein zelfs, maar de
bewoners zijn gelukkig, omdat ze nu,
na jaren waarin ze gemeenschappelijke
appartementen hebben moeten delen,
hun eigen voordeur, keuken, badkamer
en privé-leven hebben. Moskou ver
keert, met betrekking tot de gemakken
des levens, in een bevoorrechte positie
en dit wordt gehandhaafd doordat het
vanwege strenge bepalingen moeilijk
is zich in die stad te vestigen. Niemand
mag in een Russische stad wonen zon
der een pi'opiska, het bewijs dat men
zich bij de politie gemeld heeft, en
deze is in Moskou bijzonder moeilijk
te krijgen. Het gevolg hiervan is, dat
er een acuut tekort aan arbeiders is
en dat zelfs schoonmakers en portiers
hoge 'lonen ontvangen.
Dus men mag nooit vergeten dat Mos
kou niet Rusland is. Waarschijnlijk
zijn Tambov en Sveldlovsk bijvoorbeeld
minder goed van bepaalde dingen voor
zien. Maar Moskou betekent niet nood
zakelijk het beste. Vele Moskovieten
geloven dat steden als Riga en^'Tallin
ver op hen voor liggen wat wonen be
treft. Leningrad misschien ook. Het is
bekend, dat de steden in 't zuiden beter
zijn voor groenten en fruit. Het open
baar transport is goedkoop en er wordt
druk gebruik van gemaakt. De enige
beperking op de vervoerscapaciteit van
bussen en trolleybussen is van licha
melijke aard. Bij cafetaria's staan lange
rijen mensen te wachten en als men
aan de beurt is, krijgt.men waarschijn
lijk het overal aanwezige lauwe kro-
ketje geserveerd. Toch leggen de ge
wone burgers een verbazingwekkend
grote opgewektheid en vriendelijkheid
aan de dag. Ik heb meer respect en
genegenheid voor hen gekregen, nadat
ik een tijd lang als niet-bevoorrechte
bezoeker hun dagelijkse beslomme
ringen heb meegemaakt.
Tussen haakjes, het kwam me voor,
dat de meisjes er beter gekleed gaan
en meer aan haarverzorging doen, er
In de winkels, ook de slagergen, gaat het thans wat gemakkelijker dan vroeger. De klant is nog niet helemaal
(ongekroonde) kon»""
WINKELEN
NOG
STEEDS
FRUSTREREND,
VERMOEIEND
komen van het gezin flink achteruit
gaat, waardoor zelfs de aanschaf van
noodzakelijke dingen uitgesteld moet
worden. En als er kinderen komen,
betekent dit vaak dat men het betere
leven moet opgeven. Als gevolg daar
van zijn de gezinnen klein. Als dit, zo
doorgaat, zou het aantal Russen bin
nenkort wel eens achteruit kunnen
Hervormingen
Hoe staat het met de economische her
vormingen? Men zou bijna geneigd
zijn te zeggen: wat voor economische
hervormingen? Er is veel over ge
schreven, maar het traditionele systeem
waarbij alles van tevoren gepland
wordt is nog maar weinig veranderd.
Door Alec Rowe,
hoogleraar aan de
universiteit van Glasgow)-'
De economische situatie wordt
steeds beter. De landbouw heeft in
het voorjaar te lijden gehad van
slecht weer: harde wind heeft het
sneeuwdek weggeblazen, zodat het
zaad, dat in de herfst gezaaid was,
hier ernstige schade van heeft on
dervonden en in vele delen in het
zuiden en oosten zijn er stofstormen
geweest. Hierdoor is men wat
achterop geraakt, nadat men sinds
1965 al flinke winsten had kunnen
boeken. De produktie van vlees zal
waarschijnlijk wel een heel eind
Een hogere levensstandaard en nog
grotere verlangens, samen met een te
kort aan ruimte en vele diensten dra
gen ertoe bü, dat het aantal geboorten
daalt. De vrouwen hebben genoeg van
huishoudelijk werk na een dag in de
fabriek of op kantoor, in het bijzonder
als ze per dag twee uur of langer
moeten reizen. Maar als de vrouw
niet werkt, betekent dit dat het in-
achterblijven bij de vraag tegen
vastgestelde prijzen en de regering
is niet bereid deze prijzen te ver
hogen, ondanks de zware last van
de subsidie op vlees die op de be
groting drukt.
In Moskou is een redelijke hoeveel
heid voedsel. Er was ruim voldoende
mellc en boter, een grote verscheiden
heid aan voedsel in blik, geïmporteerde
sinaasappelen en citroenen en appels
tegen hoge prijzen. Men zei, dat men
buiten Moskou geen sinaasappel kon
krijgen, en men stond er dan ook voor
in de rij, net zoals voor eieren. Er was
ruim voldoende brood en de kwaliteit
daarvan was vooruitgegaan. Kaviaar
is aan de andere kant helemaal ver
dwenen, behalve voor mensen die met
Comfortabeler wonen in Moskou
TEL AVIV Langzaam maar
zeker neemt de invloed van het
Palestijns nationalisme op de
300.000 Israëlische Arabieren ge
welddadige vormen aan. In korte
tijd la het aantal terroristische aan
slagen in het hartje van Israël,
waarbij Israëlische Arabieren be
trokken waren, opvallend snel toe
genomen.
Vast is komen te staan, dat sedert de
zesdaagse oorlog 86 jonge Israëlische
Arabieren de El Fatah daadwerkelijk
hebben geholpen bij het uitvoeren van
terroristische aanslagen in Israël zelf.
Hoewel dit aantal gezien de grootte
van de Israëlisch-Arabische bevolking
klein is, dient vastgesteld te worden,
dat de Israëlische Arabieren voor de
zesdaagse oorlog uiterst zelden bij ter
roristische activiteiten betrokken wa
ren. Vooral de jonge Israëlische Ara
bieren worden door de El Fatah en het
Palestijns nationalisme gefascineeitl.
Deze ontwikkeling wordt in de hand
gewenkt dooi- hernieuwde contacten
tussen de Israëlische Arabieren en de
Palestijnse Arabieren in Cis-Jordanië.
Verbrbken familiebanden zijn hersteld,
culturele banden gelegd. In feite heeft
de Israëlische bezetting van grote Ara
bische gebieden de Arabische minder
heid in Israël uit een geestelijk en
fysiek isolement verlost. Het actieve
en passieve verzet van de bevolking
van Cis-Jordanië tegen de Israëlische
bezetting spreekt dan ook tot de ver
beelding van de jonge Israëlische Ara
bieren. Meer dan ooit voelen zij zich
sterker verbonden met de Arabische
eenheidsgedachte dan met het Isra
ëlische staatsburgerschap.
Ongevoelig
In frappante tegenstelling tot hun
ouders zijn de jonge Israëlische Ara
bieren ongevoelig voor de welvaart die
sedert het uitroepen van de joodse
staat in 1948 in hun dorpen is geko
men. In hun anti-Israëlgezindheid gaan
zij aan de materiële zijde van het
wonen binnen Israëls grenzen in toe
nemende mate voorbij. „Nasser, Nas
ser, wij zijn allemaal van El Fatah",
schreef een jonge Israëlische Arabier
onlangs op een muur in een Arabisch
dorp in Galilea.
De Israëlische autoriteiten maken zich
over deze ontwikkeling ernstige zor
gen. In een commentaar op de jongste
bomontploffing bij een bushalte in Tel
Aviv, waarbij een Israëliër werd ge
dood, zei de Israëlische minister van
Defensie, generaal Mosje Dayan: „Van
uit militair standpunt bekeken beteke
nen deze aanslagen niets. Maar de
verhouding tussen joden en Arabieren
in Israël wordt er ernstig door aange
tast." Iedere aanslag in Tel Aviv,
Haifa, Jeruzalem, Kfar-Saba of gewoon
langs het strand verdiept de kloof
tussen joden en Arabieren. Van joodse
zijde neemt het wantrouwen tegen
iedere Arabier toe, terwijl de Arabier
yoor joodse collectieve vergeldings
acties vreest. De schrik slaat over de
Arabische dorpen als de Israëlische
radionieuwsdienst aankondigt, dat in
een van Israëls steden weer een bom
is ontploft. Ook al ontploft de bom in
Tel Aviv, dan worden verdachte Ara
bieren over geheel Israël gearresteerd.
Steeds weer wordt de zwarte lijst door
de Israëlische politie grondig afge
werkt.' Het is dan ook geen uitzonde
ring, dat een terroristische aanslag in
Israël gevolgd wordt door, de tijdelijke
aanhouding van honderd Arabieren of
meer. De meesten woi'den na onder
vraging vrijgelaten. Het blijft echter
een feit, dat de Israëlische politie zich
gedwongen ziet collectieve maatregelen
tegen de Israëlische Arabieren te ne-
De Israëlische autoriteiten zien de ge
varen van deze politiek voor de ver
standhouding tussen beide bevolkings
groepen terdege in, maar bij gebrek
aan andere middelen om het Aiabisch
terr.orisme. in- Israël te bestrijden wordt
r deze weg toch bewandeld.
Tweederangs burgers
De Israëlische pers heeft zich de laatste
tijd ook intensief met het onderwerp
van de bestrijding van het Arabisch
terrorisme in Isi'aël beziggehouden. Uit
interviews van Israëlische journalisten
met Israëlische Arabieren, die door
hun openheid en eerlijkheid opvallen,
valt af te leiden dat de Israëlische
Arabieren het gevoel hebben, dat ze
door het optreden van de politie als
tweederangsburgers beschouwd wor
den.
Zo tekende Gezi Carmel, Arabisch
specialist van het grote Israëlische blad
Maariv uit de mond van een jonge
Arabier uit het dorp Tira (bfl Tel Aviv)
de volgende uitspraak op: „Mijn vader
werd in verband met een aanslag, waar
hij volkomen niets mee te maken had,
Betere levensvoorwaarden in Israël of in de door Israël bezette ge
bieden vormen geen enkel beletsel voor jonge Arabieren om de wapens
ter hand te nemen: het Arabisch nationalisme weegt zwaardez.
KIEST
VOOR
TERRORISME
voor onderzoek In hechtenis genomen.
Een week lang werd hij vastgehouden.
Toen hij werd gearresteerd wist hü
niets van de politiek af en hij had er
ook geen belangstelling voor. Maar
sedert zijn vrijlating is hü van politiek
bezeten."
Ik schaamde me
Roman Priester schreef naar aanleiding
van dezelfde problematiek over een
gelijk voorval in het invloedrijke Is
raëlische blad Haaretz het volgende:
„Een vrachtwagen met Arabieren uit
een Arabisch dorpje was op weg naar
Tel' Aviv. Bij Bnei Barak werd de
wagen door een veiligheidspost gestopt.
De inzittenden haalden hun identiteits
papieren te voorschijn. De politie had
de lijsten met verdachte namen klaar,
die na de aanslag in een bioscoop in
Tel Aviv waren opgesteld.
Toen Thiasir Mahmoed aan de beurt
was zijn identiteitskaart te laten zien
weigerde hij. ..Wij zijn geen tweede
rangsburgers", riep hij bewogen uit, en
zich tot zijn kameihden wendend
schreeuwde hij: „Schamen jullie je
niet?"' Twee van Mahmoeds ka/nerader,
gaven gehoor aan zijn oproep, enkele
minuten later werden ze alle drie ge
arresteerd wegens verzet tegen een
'ambtenaar in functie. De kantonrechter
in Tel Aviv veroordeelde de drie Ara
bieren tot vijf dagen hechtenis.
„Ik zat in de vi'achtwagen en schaamde
me. Ik schaamde me omdat ik niet de
moed had verzet te plegen. Ik schaamde
ine omdat ik door mijn gedrag de last op
mij nam een tweederangsburger ie
zijn", zei Mahmoed tegen de journalist
van Haaretz. Tegen die schaamte kwam
Mahmoed plotseling emotioneel in op
stand.
Beide voorvallen werpen een duidelijk
licht op de moeilijke positie waarin de
Israëlische Arabieren zijn komen te
verkeren. De 86 Israëlische Arabieren
van wie Is komen vast te staan dat zij
deel uitmaken van de El Fatah hebben
de mindertieidspositie van 300.000 Is
raëlische Arabieren verder onder
streept a M. BOUMAN
Jonge leden van terroristische organisaties tijdens hun training in
de bergen.
ARABISCHE
JEUGD
IN ISRAEL
