m csiir
K-LM
ZIET
ABRAHAM
HOLLAND-INDIE VLUCHT
BEGONNEN
Sca.la..
Luchtschip
OLIESLAGERS
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1969
N koninklijke luchtvaart m>j.
VOOR NEDER! AND EN KOLONIËN g.
'i 1 Gelegenheid tot
Z het itrooien van reclamebiljetten
1 KENT U ZELF f
wtl 011 S.
I UWE" CLIENTÈLE
WENKEN AAN PASSAGIERS.
machine- van bijzondere Weeding voorziet. De cabine geeft
volkomen beschutting tegen elk weer en men kan in eea
licgtuig stappen in dezelfde kleeding, ala waarmede men
voor zijn huis in de auto stapt.
Gedurende het vliegen kunnen de passagiers zich vrjj in
de cabine bewegen c-n ongestoord van plaats wisselen. Het
verdient echter aanbeveling, dat de passagiers gedurende de
start en de landing op hun plaata blijven en gebruik maken
van de bevestigingsriemen, welke zich aan eiken stoel be
vinden. Een toilet is in elk vliegtuig aanwezig.
Het is verboden in de cabine te rooken, lucifers aan te
steken, of ander vuur te maken, met het oog op brand
gevaar.
Het is ten strengste verboden vaste voorwerpen uit het
vliegtuig te werpeE, hoe licht ze ook mogen zjjm Hieruit
kunnen doodeljjke ongelukken ontstaan en de passagier is
hiervoor verantwoordelijk.
Voor passagiers, die last mochten hebben veis het gelnid
der motoren, zijn verpakte watjes gratis verkrijgbaar.
Nadat de motoren hebben proefgedraaid, is de machiae
gereed tot het vertrek. Het vliegtuig rolt eerst langzaam
r.anr de plaats van Tertrek, teneinde tegen den wind Ln op
'l te stijgen. Na ongeveer 150 M. gerold te hebben, verheft de
„Fokker" zich langzaam, bijna onmerkbaar, ia de lucht.
k Het is aar. te bevelen, gedurende het taxiën de vensters
|\sn de cabine gesloten te houden, in de lucht kunnen deze
GRATIS
VLIEGTOCHTEN MTTOE K.L.M.
In samenwerking met de Kon. Luchtvaart Maat
schappij hebben wij besloten, een campagne te
voeren teneinde het vliegen meer populair te maken.
Tegen inlevering van:
75
dezer bons vóór 1 November 1924, zenden wij U een
officieel plaatsbewijs voor een vlucht mot een der
vliegtuigen van de K.L.M., Amsterdam (Schiphol) of
Rotterdam (Waalhaven).
Indlon hiorvan geen gebruik wordl gomaakl, kan deze bon
gespaard worden lol 31 Docember 1925 ter verkrijging van een
onzer cadeaux; do waardo wordt dan gesteld op
3 PUNTEN.
"ÏUHMAC" Tuitlgh-Mtcfttatlnii Tebccce CMtpwty
HULDIGHGMjMflMawuiito
eerste Passagiersvluclht ep
23 Juli J927,'s namiddags 4 «is*
ep liet vliegterrein Schiphol.
In de avondbladen zullen eventuenfe
wijzigingen in dag en uur van aankomei
nader bekend gemaakt worden.
Toegangsbewijzen verkrijgbaar op den
dag van aankomst aan het vliegterrein
Schiphol, Ie Rang f2e Rang f 0.50, incl.
sted. bel. Loketten Schiphol geopend vanaf
10 uur v.m.
Wiet het oog op den grooten toeloop
van belangstellenden, voorverkoop van
toegangsbewijzen op het kantoor der
K. L. IR. Leidscheplein vanaf Woensdag en
volgende dagen v. 10 uur v.m. tot 9uurn.m.;
op den dag van aankomst van (0 uur v.m.
tot 2 uur n.m.
«dbk
YEIGELIJ
II
tiEHSBIiEPIIJZlIi
IflI'Oj'^" voor u °P reis 8aat-
vK.i?.M.a
«li (fibril pi Kil ld
AMSTERDAM KOPENHAGEN
AMSTERDAM HAMBURG
AMSTERDAM LONOEN
AMSTERDAM PARIJS
VANAF 23 1WEI
j DEN HAAG KOPENHAGEN
F. 80.- ]n.7S.-
36 50 1 i, 48.—
3000 48.—
3..G039«®'"
1 - 7*1
5°BO
Ket 4-motor
Schïpho
ige K.LM.-vliegtuig' „ie
1 bij een noodlanding jam
(wikstaart" even luiten
meiiijk verongelukt
na een ompioning in arana geraaid en volslagen verwoest.
Vier teilen ;ni de lioiimn.iiii», iilsmeile 2 Èugeliidiel
passagiers, op vrcosclijlio wijze oniReliomen. 1 l'y,'
li
LAATSTE VLUCHT.
lan Jan Olieslag.
'#nö fóeve ifèoïi fjeeft be lucfjt geöcfja-
pen, boor be bogelfi, maar niet boor
be menfien, ©ij bermetele ?ult gestraft
toorben met fjel en berbocmentó!'
Haarlems Dagblad
TOEGEJUICHT DOOR EEN GROTE MENIGTE
FOKKER F-VII
Uit Almelo ontvingen wij bericht «lat «Ie F-7
VERTROKKEN
Donderdag a.m.
Laatste optreden
Captain de Villiers
Zie verder de eenpl»
Dagel. plaatebeepr. 1
Koninklijke Luchtvaart Maatschappij
voor Koerland en
Hoofdkantoor: DEN HAAG. Hcciengraclit 13.
LUCHTDIENST: HOLLAND-ENGELAND
Dagelijks vicc^vcrsa Uitgcaondcrd Zondag.
f «chMptvrirbliiftlnc van Hi
(nuhl UUI. nou Itdm rirhilap lomtUtn
■liïiïiiTiiiBwiii
Houtrust te 's-Gravenhage,
Mei* 11 fr^jj \i iMuin !1 lafef M e faabf D lal»
FrUaoa der plaeleon i UO, I L I OJO en «O U. V«nl
KONINKLIJKE LUCHTVAART MAATSCHAPPIJ
VOOR NEDERLAND EN KOLONIËN
PERMANENTE WERELDMARKT
mat VUE6HAVEN
lo Amsterdam.
OPRICHTINGSVERGADERING op Vrijdag 31 October 1919
to Amrtoidam In American Hotel,
doe nomlddtpc lo 2 «ui.
e-ORAVtïNHAflE, 1
"1
t)&.
tfxoollontlo,
oiXJ gunou^un U to kunnon boel oiitun,«lol 17 tiui
o.k. bot luoiitvorkoor tuooolion llollnnü on ttigelond door onxo
«inoloohoppy wordt onngovnngun.
Hot Mllllnlro vllottorroln aotiljiliol bij Aoiulurdum lo «loo
ono oio lomllngoLorreln cokozvn. Do pogoorlng vorloord ono ollo
nodoworklin; ,olo gobimlk von liongor r.ilmto on drooilloojo Inotol-
lotlo,lovoi'ln£ von l>on/.*no,ollo onz.
Do o^onlng sol inot Deporkt oorwionlool plonte bobben»
K
SCHIPHOL Het kon niet uitblijven, dat ter gelegenheid
van het 50-jarig bestaan van de KLM herdenkingsboeken zou
den verschijnen. Leonard de Vries schreef er ook een. Hij gaf
het de titel KL-50 mee en de ondertitel „Logbok van vijftig
jaar vliegen". Een bock is eigenlijk niet de juiste naam. KL-50
is meer een collage geworden van kranteberichten. herinnc-
ringsflarden, advertenties, brieven en foto's. Veel amusante,
historische, dramatische en leerzame foto's en posters. Zo is
een kroniek ontstaan, die de plechtigheid van veel herdenkings
boeken totaal mist en die aanmerkelijk frisser en nuchterder
met de KLM omspringt dan gebruikelijk is in Nederland, waar
de maatschappij nogal met succes het image van de nationale
heilige luchtkoe heeft gecreëerd. Een voordeel van De Vries'
logboek is voorts, dat het de ontwikkeling van de KLM pro
jecteert tegen de historie van de wereldluchtvaart, zodat het
niet alleen een soort „rijke roomse leven" van het jubilerende
bedrijf is geworden, maar ook bredere geschiedkundige waar
de heeft. De uitgave door Meijer Pers N.V. in Amsterdam is
een initiatief van Albert Heijn N.V.
Hoe bescheiden het begin was, nadat op 7 oktober 1919 de op-
richtingsacte voor notaris jhr. mr. H. J. H. Stoop was gepas
seerd, blijkt uit een herinneringsflard van oud-directeur KLM-
Nederland A. van der Pauw, waarin hij zijn sollicitatie be
schrijft. „Een monumentale, doch krakende trap leidde naar
de eerste verdieping, waar volgens het opschrift de „Konink
lijke Luchtvaart Maatschappij voor Nederland en koloniën"
was gevestigd. De wat onwillige deurknop opende de toegang
naar een matglazen hokje, waarin een loketje met het opschrift
„hier kloppen" mij de gelegenheid bood tot het eerste monde
linge contact van mijn nog zo wazig luchtkasteel: de receptio-
niste-telefoniste-koffiezetster, die mij verwees naar een donkere
wachtkamer, waar ik een lange, achtpersoons tafel, bedekt met
een groen laken, benevens een keukenstoel aantrof. „Oprichter
Plesman verdiende toen onder meer zijn geld met het strooien
van reclamebiljetten, waarvooor hij 125 gulden per uur vroeg
plus een toeslag van 25 gulden per 10.000 biljetten.
Vier jaar na de oprichting het eerste ongeluk van de reeks,
die de KLM zou blijven kwellen, totdat het straalvliegtuig de
veiligheid in de lucht een nieuwe demensie zou geven: de
N-Nabs verdween ergens in het kanaal met vlieger A. Pijl en
twee passagiei's. Algemeen secretaris Hans Martin daarover:
„Hoogst waarschijnlijk is de grootste vijand van de aviatiek,
de mist, oorzaak hiervan geweest. Boven het kanaal worden
de vliegers vaak plotseling overvallen door een zware mist
bank. Het is niet uitgesloten, dat de piloot om deze mistbank
te ontkomen, gedaald is en de grens van mist en water niet
heeft kunnen onderscheiden". Ook op een ander vlak dreigden
ondertussen gevaren. Een van de acht wenken, die de passa
giers kregen uitgereikt: „Werp geen voorwerp uit het toestel,
hoe klein ook van een paar honderd meter hoogte vallende,
krijgen ze de snelheid van een geweerkogel en zijn dus ge
vaarlijk voor aardse stervelingen". Een andere wenk: „Hoog
vliegers dienen van tevoren hun blaas te ledigen en geen spijs
te eten, te weten erwten, bonen en bruinbrood, die tot over
matige gasvorming in de darmen aanleiding kunnen geven".
De laatste wenk: „Vertel een ieder van uw vlucht".
Een man die veel vooor de KLM iheeft gedaan door in dat
prille begin bij Plesman vliegtuigen te charteren, was de Ame
rikaanse miljonair Van Lear Black, Plesman was hem dank
baar, maar haalde hem anderzijds onder het motto „aan een
boom zo zwaar beladen" het vel over de neus. Uit een brief
aan de minister van Waterstaat: „Irt Europa bedragen de
vliegkosten voor een F VII A ongeveer 1.50 per uur. Wij
vragen de 'heer Van Lear Black thans ruim 300,per uur,
zodat er'met een zeer behoörlijke winstmarge is rekening ge
houden".
Een fantasierijk man, Plesman.... in een radiocauserie ter
gelegenheid van de tiende verjaardag van de KLM deed hij
mededelingen over grote drijvende eilanden van 400 bij 200
meter in de Atlantische Oceaan, die vluchten naar New York
mogelijk zouden maken. Er izouden er maar drie nodig zijn.
Ze zouden 2 miljoen dollar kosten en -zich moeten bedruipen
uit landingsgelden en de verkoop van benzine en olie. Ook
werkend op de fantasie is deze tirade van algemeen secretaris
Hans Martin, wie het ter ore gekomen was, dat er soms zeer
laag over nomadenwoningen en karavanen in de woestijnen
werd gevlogen. „Hij wil nadrukkkelijk op de gevaren hiervan
wijzen. Wanneer de kamelen opschrikken, hun pakzadels af
werpen en er vandoor gaan, betekent dit groot oponthoud en
vaak verlies. Deze toch al zeer wilde en wrede bevolking moet
geen enkele reden hebben om zich over onze vliegtuigen le
beklagen, want anders zou het er voor de opvarenden van een
vliegtuig, dat een noodlanding moet maken, wel eens slecht
uit kunnen zien".
Hard werken maakte de KLM tot het bedrijf, dat het gewor
den is. Plesman zelf gaf het voorbeeld. Een herinnering van
Van der Pauw: „Hij hield ervan, zelf het goede voorbeeld le
geven en zo kon het gebeuren, dat men hem en mij fietsend
op de weg naar Wassenaar aantrof om daar „per expresse"
een papegaai of een kanarie af te leveren. „Je bent geen don
der waard, als je je daarvoor schaamt", was zijn opbeurend
Wie herinnert zich niet de recordvlucht van de Pelikaan eind
1933. Een kranteverslag over de aankomst op Schiphol: „Een
menigte van tienduizenden had haar ontroering opgekropt, in
de huiskamers, hier en in Indië, stokten de stemmen, als een
kreet van verlossing en diepe dankbaarheid schalde een dave
rende jubel over het vliegveld. De mensen schreiden van aan
doeningomhelsden elkaar...." Zo mag je tegenwoordig
hoogstens schrijven over een doelpunt van Cruyff. Maar het
was nu eenmaal een feit. dat het Nederlandse volk in de
jaren dertig enorm meeleefde met de KLM. Een brief van de
heer Snijders uit Nieuw Beijerland, nadat de Uiver in 1934 de
Melbournerace had gewonnen: „Ik zou graag het mijne willen
bijdragen", schreef hij Plesman persoonlijk. „In woorden ben ik
niet de aangewezen persoon, aan bloemen zal het niet ont
breken, zodat ik graag mijn geschenk zou willen aanbieden
in de vorm van mooi fruit, hetgeen ik eelf heb geteeld. Nu
vraag ik u beleefd hoe te handelen aangaande de verzending.
Zou ik het sturen aan het adres van Parmentier
Er waren veel technische moeilijkheden met de grote vlieg
tuigen, die de KLM in de vaart had genomen, vooral met de
Constellations en Super Constellations. Er waren ook vlieg-
fouten. Zij mondden uit in verschrikkkelijke ongelukken met
ellenlange dodenlijsten. Bij Nieuw-Guinea, bij Frankfurt, bij
Bari, bij Shannon. De straalvliegtuigen kwamen. Technisch
waren zij een enorme vooruitgang en los van de DC-8, die
neerstortte bij Lissabon, kon de fatale reeks ongelukken wor
den afgebroken. Maar de financiële klap kwam hard aan
Een bericht uit 1961: „De KLM rekent'op een verlies van 79
miljoen gulden. Men verwacht, dat het jaar 1961 de totale
burgerluchtvaart op anderhalf miljard gulden verlies zal komen
te staan. Een KLM-passagler zou op een vlucht van New York
naar Amsterdam in een DC-8 acht «uur lang elke seconde vijf
tigduizend gulden in de oceaan moeten gooien om evenveel
geld te verliezen als de gezamenlijke luchtvaartmaatschappijen
dit jaar doen. „Het gevolg was een enorme reorganisatie van
de KLM, waarbij in de zogenaamde „nacht der lange messen"
de voltallige directie de laan uitging en vele duizenden per
soneelsleden op straat kwamen te staan. Merkwaardig genoeg
gaat Leonard de Vries op deze belangrijke periode, waaruit
tenslotte de gezonde KLM van vandaag geboren kon worden
niet in. Een duidelijk schoonheidsfoutje.
Het boek eindigt met een loekoimstprognose van de huidige
president-directeur van de KLM, dr. G. van der Wal. Hij
schrijft: „Zo zal de KLM van morgen, van 1980 al, er zeer
vermoedelijk uitzien. Massa's mensen, die vliegen. Massa's
goederen, die gevlogen worden in vliegtuigen van steeds gro
tere omvang en met steeds hogere snelheid. Dit alles voor een
groot deel feilloos geleid door nette, wat kleurloze kasten in
een computercentrum. Eén gestroomlijnde wereld. Gelukkig
zouden we haast zeggen. De tijd van avontuur in de lucht
vaart is voorgoed voorbij. De bewijslast is van de lucht ver
schoven naar de grond. De luchtvaart zal in de komende tien
jaar het bewijs moeten levex-en, juist met het massaal worden
van het luchtvervoer het „wonder" van het vliegen ook in een
economisch en organisatorisch kader te kunnen passen. De
problemen die hierbij zullen moeten worden opgelost, zullen
van onze generatie een even grote fantasie, inspanning en
aanpassing vragen als van de generatie Fokker en Plesman
am (het vliegtuig in de lucht te houden. Wat er na 1980 gaat
gebeuren? Hypersone vliegtuigen wellicht in het jaar 2000 met
snelheden van vijf-, zesduizend kilometer per uur Technisch
ligt het beslist al binnen de mogelijkheden. Amsterdam—New
York vice versa op een zaterdagmiddag Wie zal het zeggen?
Leen mij uw fantasie
PIET SNOEREN
ILLUSTRATIES UIT KL-50
f-
