da;
Verzameling kunst van deze eeuw
inbouwhuis van O ver ij seis kasteel
ZATERDAG 2 AUGUSTUS 1969
DE LEIDSE COURANT
SUSKE EN WISKE: DE JUNGLEBLOEM
BIGGLES: IN DE JUNGLE
LUCKY LUKE: LA CARA VANE
SCriAKjEN I ij
een briljante overwinning in de
lweekamp met' de ex-wereldkampioen
Tal heeft de Deen Larsen zijn triomftocht
voortgezet door als eerste te eindigen in
het tweede Anderssenherdenkingstoer-
i te Blisum. Zijn grote concurrenten
waren onder meer de Russische kampioen
Polugajevski, de Joego-Slavische groot
meesters Gligoric en Ivkov en de Hon
gaarse grootmeester Szabo.
Verbluffend en uniek was het „rcsul-
laat" van de Duitse schaakmeester Sa-
misch, die wegens tjjdoverschrjjding al
zyn partijen verloor.
Onderstaand volgt Larsens overwinning
op de Russische kampioen. Een typisch
gevecht, omdat de Deen reeds in de ope
ning als zwartspeler de leiding neemt en
als Polugajevski de juiste voortzetting
mist een winnend eidspel afdwingt, dat
hij op technisch onberispelijke wijze in
winst omzet.
Wit: Popugajevskl (U.S.S.R.)
Zwart: Larsen (Denemarken)
Gespeeld in het tweede Anderssen-
hcrdenkingstoeraooi te Büsum 1969.
Engels.
I. 22c4, Pg8f6; 2. Pblc3, e7—e6;
Pgl—f3, Lf8b4; 4. Ddl—c2, 0—0;
a2a3, Lb4xc3; 6. Dc2xc3, b7b6;
7. e2e3, Lc8—b7; 8. Lfl—e2, d7—d6;
b2b4, Pf6e4; 10. Dc3—c2, Pe4—g5,
II. Lel—b2, Pb8d712. Dc2—dl, e6—e5;
13. d2d4, Dd8—f6; 14. d4xe5, Pd7xe5;
15. Pf3xe5, d6xe516. f2—f3, Ta8—d8;
17. Ddl—cl, Tf8—e8; 18. 0—0, Df&—g6;
(Een merkwaardige vergissing,
overigens de witspeler geen gebruik
maakt).
19. Kgl—hl.
(Met 19. h4, Pe6; 20. Le5: had wit een
pion kunneri winnen).
19h7—h5; 20. Tfl—dl, h5—h4;
21. Tdlxd8, Te8xd8; 22. h2—h3, Pg5xh3!
23. Del—él.
(Op 23. gh3Dg3, 24. Dfl volgt 24.
Td2 alsmede 25. Te2:).
23e5—e4!
Stelling na 23.
24. Delxh4, Td8—d2; 25. Dh4xh3, Td2xb2;
26. Tal—dl, Dg6—f6; 27. Tdl—el, e4xf3;
28. Le2xf3, Lb7xf3; 29. g2xg3, g7—g6;
30. e3—e4, Tb2—f2; 31. e4—e5.
(Wanhoop. Wit loopt in het toreneind
spel ondanks een pion minder nog re
misekansen te hebben. Een ijdele hoop,
omdat de Deense grootmeester de techni
sche problemen grandioos oplost).
31Df6xf3t; 32. Dh3xf3, Tf2xf3;
33. e5e6, Kg8—f8!; 34. Tel—dl, f7xe6;
35. Tdl—d7, Tf3—f7; 36. Td7—d8t,
Kf8e737. Td8—a8, Tf7—f4; 38. c4—c5,
d6xc5; 39. Ta8xa7, c5xb4; 40. Ta7xc7t,
Ke7d6; 41. Tc7—a7, Tr4—fit; 42.
Khl—g2, Tfl>—el{ 43. Ta7—a8t, Kd6—d5;
44. a3a4, b4b3 en wit gaf zich gewon-
Schaakraadsel
Met fijne manoeuvres kan de witspeler
in de onderstaande positie een elemen
tair te winnen eindspel afdwingen. Be
langwekkend is vooral de wijze waarop
wit de promotie van zijn h-pion waar-
Wit
Oplossing schaakraadsel.
Wit wint als volgt: 1. Tg4t, e4; 2. Le4:
Dd8; 3. Lc6t, Dd4; 4. h3, a5; 5. Lf3, a4
6. h4, Dg4:; 7. Lg4:, Kd4; 8. h5, Ke5:
9. h6, Kf6; 10. Lh5 en zwart kan opgeven.
(Mandel).
DEN HAAG Bij de Nutsspaarbank
in Den Haag is in de maand juli een
bedrag van 52,079.000 gulden ingelegd.
Terugbetaald werd 50.211.000 gulden
waardoor het tegoed werd verhoogd met
J.868.000 gulden. In juni steeg het tegoed
met 2.853.000 gulden, in juli 1968 met
2.748.000 gulden. Het totale tegoed per
31 juli bedroeg 739.718.000 gulden. Het
aantal dnleggere steeg met 47« tot 445.789.
REDOUBLET
Over de betekenis van een redouble,
op laag niveau bestaan nog al wat ver
schillende meningen. Sommigen geven
hiermede slechts een algemene kracht
aan, anderen verbinden er de eis v -
minimale troefsteun aan en een de>-de
categorie beschouwt een dergelijk redou-
blet als S.O.S., een verzoek aan partne:
om een andere speel soort te noemen, om
dat de vooruitzichten in die van de ge
redoubleerde kleur zeer slecht lijken. In
feite doet het er niet zoveel toe 10e men
dit speelt, als de partners het maar eens
zijn met elkaar. Of dit in het volgende
spel ook het geval was. is op zijn zachtst
uitgedrukt twijfelachtig-
Niemand kwetsbaar.
Noord gever
62
A V 9
V V 10 8 7
O A 5
HB85
Het spel stamt uit een Amerikaanse
parenwedstrijd en enkele paren slaagden
er in het onverliesbare 7^-contract in
n-z te bereiken. Door twee in te troe
ven zijn de dertien slagen gemakkelijk te
maken.
Aan een der tafels ging het echter als
volgt: noord 1 V - oost pas - zuid 2
(mancheforcing) - west doublet - noord
redoublet - oost pas - zuid PAS! - west
Welke overwegingen zuid tot zijn pas
bod hebben geleid zal wel ten eeuwige
dagen een raadsel blijven- Het enige dat
tot zijn verdediging kan worden aan
gevoerd is, dat als er géén slem te maken
is zijn behaalde score een top zou hebben
opgeleverd. Het contract werd met een
overslag gemaakt wat goed was voor
790 punten. Twee slagen in elke zijkleur,
een ingetroefde O en A V van troef, om
dat west gedwongen was de derde te
troeven en in de vork te spelen vormden
zuids buit. Toch was er nog één paar dat
slechter uit de bus kwam. Na een iden
tiek begin paste zuid niet op het redou
blet en het eipdcontract werd 6 SA.
Er zijn verschillende mogeliijkheden
het spel te maken, afhankelijk van de
kaarten die west afgooit als zuid 4 *-
en vier ^-slagen incasseert.
Zuid werd echter het slachtoffer van
geraffineerd tegenspel. West kwam uit
met O 3 en oost speelde de Vrouw bij.
Toen zuid hierna de en incasseer
de hield west als laatste vier kaarten
twee O en H B vast.
Zuid veronderstelde dat west van
honneur vierde in O was uitgekomen en
sneed in O. Oost won de slag en speelde
na. Er bleef zuid niet veel anders over
dan te snijden, west won met de Heer
en kon met de laatste O de tafel aan slag
brengen, waardoor oost nog een O-slag
kreeg. Twee down!
Van de onlangs overleden bekende
Haagse speler en publicist de heer A. J.
M. Jacobs zijn de volgende fragmenten
en eindspelen. In een partij die werd ge
speeld tegen W. C. J. Polman om het
persoonlijk kampioenschap van Den
Haag besliste Jacobs de partij door een
fraaie combinatie in zijn voordeel.
5
6
i
W v
.15
16
25
26
O 'Q Q
m ,o m m c
35
36
sa a
Q G
45
46
Si
Jacobs met wit speelde 27-22, 18x27,
31x22 en verlokte zwart tot 7-12 wat
werd afgestraft door 32-2,71, 23x43, 49x38,
21x43, 37-31, 17x28, 42-38, 43x32, 26-21,
16x27, 31x2.
In een partij uit de „Onderlinge" van
Mutua Delectatio werd de broederstrijd
tussen A. Jacobs en P. Jacobs op de vol
gende wijze geslist:
s a]
W :.j 3 >8 i
B B S
m BB SB
9 CS -
O
B O S S a
P s
46
,"■■1 O
A. Jacobs speculeerde met zijn laatste
zet 28-32 op de ruil 21-27, 32x21, 26x17,
wat dan ook prompt volgde maar op
knappe wijze weerlegd werd door 37-31!
en wat zwart ook speelt hij is verloren;
in de partij volgde 17-21, 23-18, 22x13,
31-27, 21x32, 33-28, 32x23, 29x7 en zwart
Parttfstand uit 1935
S S S St
ffl Si
B rn B B B
O O
O
De winstgang 47-36, 40-45, 36-22, 4-10,
22-6, 10-14. 39-34, 14-19, 32-27, 19-23,
27-21, 26x17, 6x19. 45-50, 19-28, 50-45,
33-29, 45-50, 28-6 en het is uit.
Compositie uit 1935
6
a a
15
16
O
25
26
z o
a a a a
35
36
a a a a
45
46
m m Q a a
Winst door 17-12, 16-21, 12-8, 21-27,
8-2. 27-31, 48x26, 38-43, 26-17, 43-48,
17-26, 48x25, 26-48! Een pracht motief.
A. J. F. JACOBS
Het linker bouwhuis
Frans legaat voor dr. Hennema
't Nijenhuis,
unieke aanwinst
voor provincie
Aan historische musea in
grote verscheidenheid en van
soms hoge kwaliteit heeft
het Overijssel sinds lang niet
ontbroken. Evenzeer vindt men
de laatste jaren in verschillende
Overijsselse steden gelegen
heden waar hedendaagse kunst
getoond en/of verkocht wordt.
Doch tot voor kort miste men
in deze provincie toch wel dui
delijk en pijnlijk een museum
dat zich zonder in bekropipen
eenzijdigheid te vervallen in
het bijzonder richtte op de
moderne kunst, althans op
kunst van deze eeuw.
Gelijk, om twee provinciale voorbeel
den te noemen, in Gelderland 't Arn
hemse gemeentemuseum naam en
faam geniet met zijn bezit aan werk
van de magische realisten uit de jaren
dertig en het Groninger museum voor
stad en lande een prachtige kern be
zit in de collectie Groninger expres
sionisten. Maar... Overijssel kon, ge
lijk gezegd, tot voor kort daar niets
tegenover stellen. Tot voor kort... in
derdaad, want het op 12 juni geopen
de. voortreffelijk gerestaureerde lin
ker bouwhuis van kasteel ,,'t Nijen-'
huis" tussen Heino en Wijhe maakt
een naar omvang nog niet zo groot,
maar in kwaliteit toch wel rijk bezit
aan kunst van deze eeuw voor ieder
een toegankelijk en in vele facetten
zichtbaar.
Daar komt nog bij, dat het kasteel
voorplein en bouwhuis thans nadruk
kelijk geplaatst zijn als rustpunt in de
tot nu toe wat brokkelige en armetie
rige Overijsselse beeldenroute. Dit
bracht met zich mede, dat uit de
„kasteel"-collectie een interessante
verzameling kleine, zeer oude klassie
ke en modernere sculpturen, zowel als
Afrikaanse en Nieuwguinese gebruiks
kunst is overgebracht naar het bouw
huis. Dat mag dan schijnbaar in regel
rechte tegenstelling zijn tot het motief
van de nieuwe collectie kunst van
deze eeuw maar die tegenstelling
zal men niet alleen accepteren, doch
zelfs verheugd begroeten, omdat
daarin eveneens de eeuwige verbin
dingslijnen zichtbaar worden. Even
zeer kan- men erin zien, hoe de beeld
houwer en dat geldt uiteraard ook
voor beoefenaars van andere vormen
der beeldende kunst in alle tijden
met eendere problemen van vorm en
verbeelding worstelden. Vraagstuk
ken, waarover ook door de eeuwen
heen min of meer verwante menings
verschillen bestonden en elkaar tegen
sprekende „leerstellingen" werden
verkondigd.
Ontvangstruimte
Het eind zeventiende eeuwse bouw
huis is liefdevol en gaaf gerestaureerd
door ir. W. P. C. Knuttel uit Deven
ter en daarmee voortreffelijk harmo
niërend door heel duidelijk eigentijds
als expositie- en ontvangstruimte in
gericht door binnenhuisarchitect Ko
Liang Ke uit Amsterdam. Die ont
vangstruimte, die de provincie in het
bijzonder voor belangrijke gebeurte
nissen denkt te gebruiken, leent zich
tevens bijzonder goed voor tijdelijke
exposities. Op het ogenblik is er een
keuze uit het modernste schilderijen-
bezit van 't Nijenhuis gehangen. Kern
van de vaste collectie is de verzameling
schilderijen en sculpturen, die kas
teelheer, en oud-directeur van Museum
Boymans, dr. D. Hannema, verkreeg
uit de nalatenschap van 't Nederland-
Franse echtpaar Jacob en Louise de
Graaf-Bachiene uit Mazerolles in de
Franse Landes, sedert de jaren twin-
tig vrienden van dr. Hannema..
Deze verzameling, die pas na langdu
rig onderhandelen en met lede ogen
der hoeders van het Franse kunstbe
zit naar ons land kon komen, omvat
een zestigtal schilderijen en sculptu
ren, voornamelijk bijeengebracht in de
periode 1910 tot 1930. Wat de sculp-
Ontwerp voor het Wilhelminabeeld
turen betreft, vinden we er bijvoor
beeld vier vroegen (o.m. een prach
tige bronzen zonnewijzer op het voor
plein en eeh verrukkelijk gedrapeer
de figuur uit 1930) van Zadkine, werk
van John Raedecker, zowel als Ep
stein en Gaudier-Breska of George
Minne. Uit het oorspronkelijke Nij-
enhuisbezit aangevuld met onder
meer het ontwerp in gips
Charlotte van Pallandts machtige
en karakteristieke Wilhelmina-beeld
voor Rotterdam, de schaatsers t
Essers, een bloembuste van Titus
Leeser, een model van Epstein,
voppen van Despieu, Pomodoro en Ma
rino Marini. Heel in het bijzonder ook
Teddy Boy en meisje van Lynn Chad-
wick. Bovendien ook enkele reeksen
zeer opvallende beeldhouwerstekenin-
Aanwinst
Na twaalf jaar heeft "t Nijenhuis en
heeft vooral Overijssel met dit bouw
huis een onschatbare aanwinst verkre
gen.
In 1957 bracht dr. Hannema zijn even
rijke als veelzijdige collectie onder in
de naar zijn ouders genoemde Hanne-
ma-de Stuers-Foundation, die dank zij
de Deventer Ankersmits en de pro
vincie ondergebracht kon worden in
't Nijenhuis. Deze in de beste zin des
woords verrukkelijk huiselijk in het
kasteel ondergebracht collectie omvat
1 500 schilderijen, sculpturen, porse
lein, aardewerk, tekeningen, aqua
rellen en zilverwerk. Uit de aard der
verzameling kan ze alleen op aan
vrage bezichtigd worden.
Twee jaar geleden kocht de provincie
het gehele complex met omgeving en
werd met dit linker bouwhuis begon
nen aan de verdere restauratie. Het
provinciaal bestuur aanvaardde de
consequentie van dit bezit, en is voor
nemens de Bouwhuiscollectie geheel
open te stellen. Door personeelsgebrek
kan dat vooralsnog alleen op
woensdag-, zaterdag en-zondagmidda
gen.
Doch dat is een kwestie van tijd en
geld evenals mag men vertrouwen
de uitbouw van deze verzameling
20ste eeuwse kunst.
De logische, ja noodzakelijke volgende
stap is een publieke verzameling die
zich specialiseert in kunst uit het eigen
gewest, bijvoorbeeld met als kern de
hedendaagse grafiek. Het zou 'n voor
treffelijk idee zijn wanneer nu De
venter en Sallandse gemeenten geza
menlijk daartoe het initiatief namen.
Cultureel, maar ook geografisch zou
daarmee de driehoek Nijenhuis-En-
Rchede-Deventer voortreffelijk zijn
voltooid.
Roelof K. Heijs
