Vflï,
mek!
SCHIJNWERELD OP ANTILLEN
IS ONDER HET PLIN VERDWENEN
Hoe laat
is het?
Kijkon
uw Prisma
horloge!
Kies uit
de volledige
Prisma
kollektie!
geef
PL
O
Bollen vinden hun
weg naar Amerika
Beroep
Brezjnev
om
eenheid
te bewaren
BESTUUR OP DRIE
LAGEN NOODZAAK
Financiën
moeten
op helling
Overleg over
militaire
oefenterreinen
Betrapt in
Turks bad'
Werknemers moeten
commissarissen
kunnen aanwijzen
Conclusie van
Groep van 18
Nederland
kan vraag
moe
aan
Wie zeier ook weer
dat alle verpakte brood
hetzelfde was?
VRIJDAG 6 JUNI 1969
DE T.ETDSE COURANT
PAGINA 7
DEN HAAG De 250.000 bewoners
van de Nederlandse Antillen wachten.
Na de 24-uursopstand van vorige week
op een nieuwe regering en 'n nieuwe
volksveregenwoordiging. Zij moeten po
litieke en sociaal-economische hervor
mingen, zo men wil een politieke en
sociale revolutie, inluiden. Dit is het
gevolg van 'n woede-uitbarsting die de
Antillen tot in 't diepst van het hart
geraakt heeft. Wat 15 jaar statuut, 15
jaar Antilliaanse democratie en parle
mentaire reizen vice-versa niet hebben
kunnen bereiken, deden enkele duizen
den Antilliaanse werknemers in één
etmaal; de wereld van zes tropische
eilanden op zijn kop zetten.
De uitbarsting op Curasao kwam on
verwachts zei men. Zoiets zeiden ook
verschillende Nederlandse parlementa
riërs. Een merkwaardiger opmerking
heeft men zelden gehoord want in de
merkwaardiger opmerking) want in de
vijftien jaren dat 't koninkrijksstatuut
bestaat hebben deze parlementariërs
jaarlijks met uitgebreide delegaties de
Antillen bezocht. Gebruind en opgewekt
thuis komend schreven ze hun rapport,
dat vol bemoedigende schouderklopjes
stond. Rapporten over de gebrekkige
werking van de Antilliaanse democratie,
over de familiebanden in de politiek, in
het organisatie- en zakenleven. Over de
grote sociale tegenstellingen is in de af
gelopen vijftien jaar nog nooit iets in 't
openbaar verschenen.
Vijftien jaar geleden het konink
rijksstatuut was nog maar pas onder
tekend waarschuwden verschillende
Antillianen al; „Het is prachtig en mens
lievend, dat Nederland zo goed wil zor
gen voor de achtergebleven gebieden,
maar op eigen terrein kan en moet het
nog veel meer presteren".
Toeristen
Dezelfde tijd wees men er op Curacao
al op, dat de tegenstellingen tussen de
verschillende bevolkingsgroepen sterk
zijn, tegenstellingen waarvoor tal van
oorzaken aan te wijzen zijn: „Vooral
het gebrek aan goede vakorganisaties
gaat zich nu al wreken", aldus enke
le bekende Antillianen in 1955. Toen ook
wees men ons op het toenemende aan
tal toeristen, dat de Antillen bezocht:
„Het levert een nieuwe bron van in
komsten op, maar wij moeten ons ter
dege realiseren dat een groot deel van
onze mensen wakker zal worden.
Dat zal een aantal veranderingen nood
zakelijk maken".
De zes eilanden van de Nederlandse
Antillen zijn ieder in hun eigen soort
boeiend. Een tropisch klimaat; een on
gekend mooie plantengroei; op de mees
te eilanden prachtige standen. Ideaal
voor de rijke toerist, die de laatste ja
ren bovendien kan kiezen uit luxe-ho
tels met roulettes, uit fraaie bungelows
op Aruba en Bonaire onder meer ge
bouwd door de Portoricaans-Ameri-
kaanse zanger Henry Belafonte. Dit alles
dan wel voor de rijke toerist. Vliegtui
gen vol Amerikanen komen op de ca
sino's op Curacao en Aruba af, sedert
het Cubaanse Havana vast in handen,
is van Fidel Castro en zijn getrouwen.
Het geld stroomt binnen in de casino's
en in de vele winkels.
Maar daarmee bouwt men geen een
heid op integendeel: wanneer van de
ene kant veel geld in banden komt
van 'n bovenlaag zakenlieden-politici en
van de andere kant de hoofdbron van
het bestaan voor de „gewone" Antilliaan
opdroogt, dan liggen de tegenstellingen
al voor het grijpen.
Sedert jaar en dag was de Shell de al
lerbelangrijkste werkgever. Het aantal
werknemers was rond de vijftiger ja
ren uitgegroeid tot 27.000: Antillianen,
Surinamers. Portoricanen, bewoners van
de Engelstalige eilanden in het Caraï-
bisch gebied. Nadien is de situatie zeer
snel veranderd, toen Shell in die jaren
begon te automatiseren. Als gevolg
daarvan liep het aantal werknemers
sterk terug: van 15.000 naar 5.000. Van
de 10.000 vertrekkende werknemers wa
ren er ruim 1400 van de Antilliaanse ei
landen zelf afkomstig. Geteld bij het
toch al te hoog percentage werklozen,
bracht dit vele problemen met zich mee.
Vooral omdat de sociale voorzieningen
in dit rijkdeel zeer gebrekkig zijn. Een
behoorlijke werkloosheidsvoorziening is
er niet eens. Dit werkt sterk door, om
dat een kostwinner op de Antillen dik
wijls voor een hele familie moet zor-
Opstand zonder oplossing: een vracht
auto wordt geplunderd tijdens de
ongeregeldheden in Willemstad.
En juist hier liggen de voornaamste
conflicten. De welvaart neemt wat toe,
vooral als gevolg van het toerisme, daar
naast blijft het werkloosheidscijfer te
hoog, omdat het uitermate moeilijk is
nieuwe werkgelegenheid te scheppen.
De grondstoffen moeten van grote af
stand aangevoerd worden en omgekeerd
vragen de eindprodukten hoge trans
portkosten.
Wanneer dan een betrekkelijk kleine
groep de meeste baat heeft bij het
toerisme en de sociale voorzieningen
voor ander groepen gebrekkig blijven
groeien het onbehagen en de ontevre
denheid razend snel.
Vooral ook omdat de politieke sfeer
voor velen bijzonder onbehagelijk is.
Jarenlang hebben de Nationale Volks
partij en de Democratische Partij een
strijd op leven en dood geleverd om de
politieke macht. Ieder met wisselend
succes. De N.V.P. vond vooral zijn aan
hang onder de zogenaamde donkere An
tillianen. De D.P. vooral onder de lich
tere landskinderen. Sedert de D.P. aan
de macht is, veranderde dit beeld, on
der druk van de gehele politieke en so
ciale sfeer. Werknemers, die hun plaats
in de samenleving wilden behouden
werden lid van de Democratische Partij,
die geleid en gesteund wordt door kapi
taalkrachtige zakenlieden-politici.
Communistische
conferentie geopend
MOSKOU (D.P.A.). Met een oproep
tot eenheid van de communistische be
weging heeft de Russische partijleider
Leonid Brezjnev in de Russische hoofd
stad de aangekondigde communistische
wereldconferentie geopend. In een zaal
van het Kremlin waren vertegenwoor
digers van 75 partijen bijeen.
lijk eind vorig jaar gehouden zijn, maar
moest wegens de negatieve reacties van
verscheidene communistische partijen
op de interventie in Tsjecho-Slowakije
verschoven worden.
In zijn korte openingsrede legde
Brezjnev de nadruk op de „positieve
betekenis" van de grondige voorberei
ding en verzekerde hij, dat zij elke deel
nemende partij een diep inzicht ge
schonken had in de huidige problemen
van de communistische beweging, alsook
een „coördinatie van de standpunten
tegenover de actuele principiële kwesties
van de strijd tegen het imperialisme"
mogelijk had gemaakt.
Van welingelichte zijde in Moskou
wordt vernomen, dat de conferentie ver
moedelijk tien dagen of iets langer zal
De gedelegeerden hebben een in ver
scheidene voorbereidende bijeenkomsten
uitgewerkt basisdocument voor zich. Dit
ontwerp wordt door het merendeel van
de in Moskou vertegenwoordigde par
tijen onderschreven. Maar enkele par
tijen, waaronder de Roemeense en Ita
liaanse, zouden tegen verscheidene pas
sages bezwaren hebben opgeworpen. Na
de opening werden allereerst procedure
kwesties aan de orde gesteld.
Volgens een mededeling van het Rus
sische ministerie van Buitenlandse Zaken
hebben op de eerste dag van de confe
rentie zes afgevaardigden het woord ge
voerd over het basisdocument, te weten
de afgevaardigden van Venezuela, Fin
land, Libanon, Haiti, Jordanië en Ecua-
Tot voorzitter van de eerste vergade
ring werd de leider van de Australische
delegatie, Laurie Aarons, gekozen. Op
voorstel van Aarons zijn een conferentie-
secretariaat en een redactiecommissie
gevormd, die tot taak hebben de dage
lijkse communiqués over de bijeenkom
sten uit te geven.
(ADVERTENTIE)
doublé dameshorloge,
sportief model 89,-
(doublé dameshorloges reeds
vanaf 64,-)
gouden dameshorloge 165,-
(gouden dameshorloges reeds
vanaf 189,-)
(in diverse uitvoeringen)
DEN HAAG (A.N.P.). Noodzakelijk
is een geïntegreerd bestuur op de drie
bestuurslagen. Lokaal bestuur is „ver
fijning" van op hoger niveau uiter
aard in volledig samenspel bepaalde
doeleinden. Ook de centrale en de pro
vinciale overheid moeten van een andere
benaderingswijze worden doordrongen.
Dit hield in het Nederlands Congres
gebouw, mr. L. A van Splunder, burge
meester van Hardenberg, op de tweede
dag van het congres „Geld voor de toe
komst" van de vereniging van Nederland
se gemeenten, de deelnemers voor. Hij
concludeerde, dat voor de toekomst in
ieder geval geldt, dat alle politici en be
stuurders, die op de verschillende lagen
opereren, echt coöperatief bezig zullen
moeten blijven om de mens een optimale
ruimte en een optimale vrijheid te geven.
Over de bestaande financiële verhou
ding rijk-gemeente sprekend, meende mr.
MINISTER SCHUT
Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Minister Schut (Volks
huisvesting co Ruimtelijk* Ordening)
voert met de besturen van negen ge
meenten overleg over de aanleg van mi
litaire oefenterreinen. Als het overleg
met deze gemeenten en de belangheb
bende provincies afgerond zijn, zal de
minister zo gauw mogelijk de toegezeg
de nota aan de Tweede Kamer over de
uitbreiding van militaire oefenterreinen
toezenden;.
Op vragen van de socialist Wierenga
:i minister Schut in de Tweede Kamer,
dat de beslissing inzake de oefenterrei
nen de uitgangspunten van de tweede
nota Ruimtelijke Ordening niet zal aan
tasten. Overleg vooraf met de Tweede
Kamer achtte de minister niet nodig. Er
zullen vier grote oefenterreinen worden
aangelegd. Een ervan zal waarschijnlijk
in en bij het Kuinderbos in de Noord-
Oostpolder komen te liggen, maar de
beslissing daarover is in de nota aan de
Tweede Kamer te lezen. De Harskamp
wordt tot regionaal oefenterrein be
stemd. Het oefenterrein bij Oirschot
wordt uitgebreid en krijgt een regio
naal karakter. Zoveel mogelijk wordt
geprobeerd de militaire oefenterreinen
op slechte landbouwgronden in te rich
ten en de recreatiegronden te sparen.
Maar het is niet mogelijk, aldus minis
ter Sehut, uitsluitend ■Ij"iTtn tandboM*»
gronden Is gebmlkw*
Van Splunder. dat de:ze op de helling
moet. Het principe „wie kosten veroor
zaakt betaalt" vond hij nog niet zo gek.
Confrontatie van de burger met de reële
kosten van de voorzieningen, die hij wenst,
kan in veel gevallen heilzaam werken.
Men moet ook financieel weten wat men
Dat behoeften om bevrediging vragen
doet. aldus spreker.
betekent, dat de vraag naar de juiste ver
deling van de toeneming van liet natio
naal inkomen over de bestedingscatego
rieën consumptie, investeringen, overheid
en hulpverlening buitenland, een steeds
klemmender karakter krijgt. De vraag
stukken, die hier liggen, aldus mr. Van
Splunder. kunnen niet alleen door het
lokale bestuur worden opgelost. Hier ligt
naar zijn mening ook een uitdaging voor
de politieke partijen.
ISTANBOEL (AFP) Onder de
deelnemers aan het tweeëntwintigste
congres van de internationale kamer van
koophandel in Istanboel is enige
opschudding ontstaantoen twee
plaatselijke bladen foto's publiceerden
waarop men de i'rouwen van Ameri
kaanse, Zuidafrikaanse en Scandinavische
gedelegeerden in evakostuum bijeen zag
n een Turks bad. Het bleek dat een
ndiscrete fotografe kans had gezien
het badhuis binnen te dringen, waar de
dames uitrustten van de vermoeienissen.
De secretaris-generaal van de IKK
heeft een schriftelijk protest gestuurd
aan de voorzitter van de Turkse dele
gatie, terivijl het parket van Istanboel
een actie tegen de betrokken bladen is
begonnen wegens „het publiceren van
onfatsoenlijke foto's".
Opstand
loste geen
enkel
probleem op
worden vooral ook door aanwijsbare
invloed van de strijdbare Amerikaanse
negerorganisatie „Black Power". I Een
lid van deze groep, werd vorige week
als ongewenste vreemdeling uitgèwe-,
zen. Er is een groot Winstpunt. De
schijnwereld van rust en orde is ver
dwenen. Diep geschokt ook door
eigen falen veegt officieel Curagao
nu de puinhopen bij elkaar. Op basis
van een totaal nieuw overleg vooral
met de vakbonden en het jonge intel-
(ADVERTENTIE)
lect
reële wereld opgebouwd worden.
Maar dan niet op basis van het be
staande statuut tussen de drie rijks
delen. Want daarin staat onder meer:
„Nederland. Suriname en de Neder
landse Antillen zijn van oordeel, dat
met de nieuwe rechtsorde ideële en
materiële belangen van hun volken
zijn gediend".
De „materiële" belangen mag men nu
wel vergeten. Bewezen is, dat deze
nauwelijks gediend zijn. Ondanks de
optimistische reisverslagen van vele
parlementaire delegaties.
De vakbonden vechten al jaren ver
geefs voor sociale verbeteringen. Hun
kracht scbijnt te gering te zijn, maar
het ziet ernaar uit, dat dit veranderen
gaat. Van zeer grote invloed zal de
uitslag van de nienwe verkiezingen
zijn. Het is echter een open vraag wie
zal winnen: de Democratische Party
of de Nationale Volksparty? De NVP
is de laatste jaren echter sterk ach
teruit gelopen na de dood van de be
kwame politicus mr. Da Costa Gomez,
die vooral een groot pleitbezorger ge
weest is voor de werknemers.
De Unie van Antilliaanse Progressie
ven kan een belangrijke partij worden,
maar is het nog lang niet. Bij de ko
mende verkiezingen kan de URA wel
licht het best samenwerken met de
NVP. De vraag is echter of de jonge
academici en studenten dit willen.
Statuut
Beslissend is bij deze verkiezingen
waarschynlijk ook of de partijen het
koninkrijksstatuut Antillen-Nederland-
Suriname of de bestaande basis willen
handhaven, willen wijzigen of willen
opzeggen. Wij Nederlanders kunnen in
dit verband van alles willen, maar wat
wensen de Antillianen zelf?
De opstand van eind vorige week heeft
geen enkel probleem opgelost. De moei
lijkheden vooral de directe proble
men zijn alleen nog maar groter ge-
Ivoorkust zorgt
voor terugkeer
olietechnici
GENèVE (Reuter) Biafra heeft de
regering van Ivoorkust verzocht de zorg
op zich te nemen voor de repatriëring
van de 18 Europese olietechnici, die na
hun terdoodveroordeling in Biafra gra
tie hebben gekregen. Dit heeft de buiten
landse persdienst van Biafra in Genève
meegedeeld. De gratieverlening was gis
teren officieel bekend gemaakt in Lis
sabon.
Volgens een Italiaans blad zou voor
de bevrijding van de veertien Italiaan
se olietechnici, dc overige zijn drie
Duitsers en een Libanees, 20 miljoen
dollars aan losgeld zqn betaald.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Ook werknemers en
ondernemingsraden moeten in hun on
derneming rechtstreeks commissarissen
kunnen kiezen. Andere regelingen, die
meer invloed toekennen aan de werkne
mers, moeten in ieder geval de goedkeu
ring kunnen wegdragen van de onderne-
mingsraden.
Tot deze conclusie komt de groep 18
van de A.R., C.H.U. en K.V.P. in haar
rapport over: „De herziening, van de
ondernemingsstructuur".
De groep 18 acht de medezeggenschap
in de onderneming van het allergrootste I
belang. De werknemers moeten daartoe
mentaal voorbereid worden, waarbij het
bedrijf en vakorganisaties een grote rol
kunnen spelen.
Noodzakelijk blijft het treffen van een
aantal maatregelen om andere verhou
dingen in de onderneming te scheppen,
hiertoe behoren volgens de groep 18:
i een klachtenproce
dure binnen de onderneming, speciaal
bedoeld voor de individuele werknemer.
De verplichte openbaarmaking van de
jaarstukken van de onderneming.
Het enquêterecht.
Een uitbreiding van bevoegdheden van
de ondernemingsraad.
Een geclausuleerd beroepsrecht als
waarborg tegen onderncmingsbeslissin-
gen die onredelijk zijn of kunnen wor
den voor de werknemers.
De groep 18 acht de wettelijke ver
plichting tot openbaarmaking van de
jaarstukken van groot belang. De maat
schappij kan zich, aldus de groep, op
deze manier een beter oordeel vormen
over de situatie van de ondernemingen.
Deze openheid moet ook gelden voor be
sloten naamloze vennootschappen van 'n
bepaalde omvang.
Ondernemingsraden moeten bij dit al
les een zeker medebeslissingsrecht krij-
Vijf vakantieguldens
van U vooreen vakantie van lang
durig bedlegerige zieken van alls
ZONNEBLOEM VAKANTIE-ACTIE
gen bij kwesties over vitale werkne-
mersbelangen. Hiertoe behoren onder
meer een dreigend collectief ontslag,
overplaatsing van een bedrijf, fusie, de
invoering van totaal nieuwe produktie-
methoden en dergelijke. De wet zou voor
dergelijke situaties de verplichting moe
ten opnemen dat directies, onderne
mingsraad en raad van commissarissen
met iedere groep eenderde deel van
de stemmen gezamenlijk beslissingen
moeten nemen.
(Va
nze correspondenth
AMSTERDAM Nederland heelt in
1968 ruim 140 miljoen tulpenbollen ge
ëxporteerd naar Amerika. Dit bleek uit
cüfers, die gistermiddag in Amsterdam
verstrekt zün door de voorzitter van het
produktschap voor siergewassen, de heer
H. Uylkema. In tegenstelling tot de ge
woonte in Nederland werd verreweg liet
grootste deel van dit aantal op de markt
gebracht als bloembol voor de tuin,
nameiyk 100 miljoen, terwül de rest
dus 40 miljoen werd verkocht als pot
plant (80 procent) en als snijbloem (20
procent).
De heei Hvlkema verklaarde: „Lang
zamerhand beginnen de tulpen, narcissen
en hyacinten hun weg in Amerika te
vinden. De Amerikaanse huisvrouwen
gaan steeds meer om bloembollen vragen.
Daar ligt een onbeperkte markt, hetgeen
voor ons een prettig idee is. Vanwege
die groeiende vraag hebben wij er groot
belang bij, dat de broeiers van de bollen
in Amerika geleerd wordt, op welke wijze
zij de beste kwaliteit kunnen krijgen,
en hoe zij effectief moeten werken. Ik
doel hiermee op het onderzoekprogram
ma van 200.000 dollar, dat gefinancierd
wordt door het produktschap voor sier-
ADVERTENTIE
Zeker niet tfie mevrouw die vorige week voce de
verandering eens géén King Corn nam.
lang Corn wordt elke nacht
overal in Nederland vers gebakken en
komt dus dagelijks vors op tafel.
King Corn blijft dagen
langer vers.
King Gsm «A enige dat uweggooit, is de verpakking
tolleen King Corn kan dat zeggen)-
De bloembollenexpert prof. De
Hertoqh (links) en de heer Hylkema-,
voorzitter van het produktschap van
siergewassen.
gewassen, tezamen met het centraal
bloembollencomité.
Dit wetenschappelijk onderzoek wordt
uitgevoerd aan de „State university of
Michigan" onder leiding van de Ameri
kaanse hoogleraar De Hertogh, die er in
de afgelopen 4% jaar met 6 assistenten
aan heeft gewerkt. Het initiatief heeft tot
resultaat gehad, dat dc bollenhandelaars
en hot publiek in Amerika, maar ook de
125 Nederlandse exporteurs, die zich
speciaal op de Verenigde Staten hebben
gericht, tegenwoordig een deskundig in
zicht hebben ten aanzien van de behan
deling der bollen.
De heer Hylkema zei voorts: „Ook de
vraag naar gesneden tulpen stijgt enorm,
al vormt de snübloem in Amerika tot nu
toe slechts een klein deel van alle uit
Nederland afkomstige flora. Naast de
export van de 140 miljoen bollen wer
den vorig jaar 890.444 gesneden tulpen
in KLM-vliegtuigen de oceaan over
gestuurd, omdat de Amerikaanse broeiers
en bloemisten zelf niet over genoeg bollen
en produktiemogelijkheden beschikten om
aan de vraag te voldoen. In de eerste
drie maanden van dit jaar is een record
behaald van 1.600.OOp gesneden tulpen
en voor 1970 wordt de export naar
Amerika geschat op 3 miljoen. Deze
cijfers werden bereikt ondanks een
stijging van 75 percent van de produktie
van snijbloemen (uit Nederlandse bollen
opgegroeid) in Amerika zelf. Ook voor
het volgend jaar wordt opnieuw een
sty ging van 75 percent aan gesneden
tulpen in Amerika verwacht. De prijs
van de gesneden tulpen naar Neder
landse maatstaven is in Amerika nog
zeer hoog. Een dozijn kost er 6 tot 7
dollar. Desondanks kon men aan de
vraag niet voldoen, vandaar de extra-
import van gesneden tulpen uit Neder
land. Onderzocht wordt, of de prijs niet
naar beneden kan worden gebracht door
verse tulpen te gaan verkopen in super
markten. „Mocht dat lukken", aldus de
heer Hylkema, „dan zal Nederland over
10 jaar niet eens aan de bollenvraag kun
nen voldoen, tenzij de industrie uit
breiding vindt in de nieuwe polders van
het IJsselmeea-".
BRUSSEL (ANP) In een ziekenhuis
te Antwerpen is op 75-jarige leeftijd de
Vlaamse componist Renant Veremans
overleden. Veremans heeft vroeger
samengewerkt met Felix Timmermans
werd beschouwd als een vernieuwer
i de Vlaamse opera. Hij componeerde
voorts symfonische muziek, kerkmuziek
Vlaamse liederen.
