GEJAAGD DOOR DE WIND
na dertig jaar onvervangbaar
Bestseller werd
moeizaam verfilmd
LAUREL EN HARDY UNIEK KOMISCH DUO
„De dikke
en
de dunne"
kregen
pas na
hun dood
erkenning
Weduwe Scarlett O'Hara zorgt voor een schandaal door nog
Victor Fleming. De Gettysburg-hospitaalscene uit „GWTW". Links onder Vivian Leigh als Scarlett O'Hara.
14 ln het kort de voorgeschiedenis van de lijvige
ïan, die in de dertiger jaren de wereldliteratuur be-
rste. Uitgeroepen tot „het boek van de maand" in
uil 1936 beleefde het boek in de eerste tien weken tien
erdrukkcn. In Nederland alleen al zijn een miljoen
rertalingen van Margaret Mitchells roman verkocht,
with the wind" werd ook verfilmd. De sluwe
O. Selznick was er als eerste bij om zich van de
ilmrechten te verzekeren, maar toen begonnen de
ilijkheden pas goed. Een opinieonderzoek wees uit,
er maar één acteur voor de rol van Rhett Butler in
anmerking kwam: Clark Gable. Maar Gable stond
onder contract bij Metro Goldwyn Mayer, de maat-
.happij, die Selznick zojuist had verlaten voor meer
iafhankelijkheid bij United Artists met een contract
ior drie jaar. Studiobaas Louis B. Mayer, wetend dat
hij alle troeven in handen had, stelde zijn eisen. Of
Selznick kwam weer bij-hem werken óf Mayer zou acht
miljoen gulden in de produktie steken, waarvoor hij dan
de vertoningsrechten kreeg en vijftig procent van de
winst. Selznick koos voor onafhankelijkheid; het zou
hem honderd miljoen gulden schelen.
Pulitzerprijswinnaar Sidney Howard werd aan het schrij
ven van een scenario gezet. Hij kwam uit de bus met
een vierhonderd vellen omvattend draaiboek, wat neer
kwam op vijf a zes uur film. Jo Swerling kortte het in
tot 240 pagina's, die later uitgroeiden tot 250. F. Scott
Fitzgerald deed ook nog kort voor zijn dood een duit
in het zakje, terwijl tijdens de opnamen David O. Selz
nick nog dagelijks scenes herschreef. „Et was eigenlijk
geen draaiboek", heeft Vivian Leigh eens gezegd, „wel
Leverde de mannelijke hoofdrol problemen op, het was
nog niets vergeleken bij die, welke het bezetten van de
rol van Scarlett O'Hara opriep. M.G.M.'s topactrice op
dat moment, Norma Shearer, werd genoemd, maar haar
bewonderaars protesteerden. Norma was te lief en te
beschaafd voor zo'n rol. De actrice koos de wijste partij
en weigerde. Bette Davis wilde dolgraag, maar Jack
Warner, bij wie zij onder contract stond, liet haar niet
gaan. George Cukor gaf de voorkeur aan Katherine
Hepburn, die hij ook in „Little women" had geregisseerd,
Laurel en Hardv
„Laughing gravy"
Op 7 augustus 1957 overleed Oli
ver Hardy, de „dikke" helft van
het duo Laurel en Hardy op 65-
iarige leeftijd. Stan Laurel over
leed op 23 februari 1965, 69 jaar
oud al jaren een ernstig suiker
patiënt en reeds verscheidene
malen door een beroerte getrof
fen. Vier jaar na de dood van
laatstgenoemde, dertig jaar na
hun laatste werkelijk goede film
iün „de dikke en de dunne" op
het toppunt van hun roem. Hun
films zjjn bjj jong en oud popu
lairder dan ooit en zij krijgen
posthuum van de recencenten de
erkenning, die dit duo eigenlijk
41 in de vroege jaren dertig had
moeten hebben.
ln die jaren zag men hun num
mer nog als het simpele gooi- en
smijtwerk en zag men over het
hoofd, dat alleen perfecte timing
sen grap. die men al minuten van
le voren kon zien aankomen, nog
kon laten aanslaan bij 't publiek.
Uit het grote aantal compila
tiewerken, dat men de laatste ja
ren uit het oeuvre van dit unie
ke tweetal heeft samengesteld
blijkt deze timing nog eens over
duidelijk. Zij waren daardoor niet
bang om in herhalingen te ver
vallen of zelfs bepaalde situaties
in latere films te herhalen en met
een variant zelfs te perfectione-
De grote kracht van het twee
tal waa, dat zij beiden komische
figuren waren en niet zoals bij
voorbeeld bij Abbott en Castello
en later Dean Martin en Jerry
Lewis om nog maar niet te
spreken van onze Piet Muyselaar
en Willy Walden - eerstgenoemde
als aangever fungeerde en laatst
genoemde de niets begrijpende
dommekracht was. Zij waren bei
den naïef, bijna kinderlijk. Er zat
niets kwaads bij. Werden zij
dronken, dan was het in hun on
schuld, werden zij zoals in hun
tweeakter „Night owls"-inbre-
kers dan kwam dat onder invloed
van een corrupte politieman. Zij
waren goed voor dieren. In drie
films namen zij ze zelfs mee naar
hun huurkamer tegen de zin van
hun huisbaas. In „Angora love"
was het een geit, in „Laughing
gravy" een hondje en in „The
chimp" zelfs een gorilla Lau
rel was dom en bracht met die
domheid Hardy steeds in moei
lijkheden, omdat de „dikke" dacht
dat hij slimmer was. Het publiek
hield van hem omdat men de
catastrofe voelde aahkomen en
zich superieur voelde. Waren
Laurel en Hardy in een film
getrouwd, dan was dat steeds
met bazige vrouwen. Stan was
dan de pantoffelheld, Oliver niet
veel beter maar toch nog altijd
er op uit een slippertje te ma
ken. Films als „Be big", „Their
purple moment", „We fan down"
en hun hoofdfilm „Sons of the
desert" behandelen zo'n situa
tie .waarin Hardy uiteindelijk
de klappen krijgt. Driemaal
speelden zij een dubbelrol. In
„Brats" vertolkten zij ook de
rol van hun eigen zoontjes
een mini-editie van het tweetal
in .Twice two" speelden zij
ook hun eigen zusters. Laurel
dy. Hardy met mejuffrouw Lau
rel. in hun hoofdfilm „Our rela
tions" speelden zij hun eigen
tweelingbroers. Tweemaal in
.Beau Hunks" en „Flying deu
ces" behandelen zij beiden in
het vreemdelingenlegioen omdat
Hardv zijn liefdesverdriet
trachtte te vergeten. Zoals uit
het bovenstaande blijkt verviel
het tweetal in herhalingen, maar
er was tot 1940 een duidelijk
stijgende perfectie in hun werk
te ontdekken.
Na 34 korte zwijgende films sa
men, waagden zij met succes de
sprong naar het geluid. Na 38
korte geluidsfilms, specialiseer
den Laurel en Hardy zich in
1935 geheel op de avondvullende
film, niet meer als komisch
achtergrondwerk voor verfilmde
opera's als „The rogue song" en
„Fra Diavolo". maar trachtend
de gehele intrige te dragen. Dat
ging goed zolang zij onder het
banier van Hal Roach meemar-
cheerden .die hir de volle vrij-
cheerden. die hun de volle vrij
heid liet.
in 1941 echter sloot het twee
tal contracten af met Twentieth
Century Fox en Metro Goldwyn
Mayer. De acht films tussen
1941 en '45 gemaakt onder regis
seurs, die de mogelijkheden van
het tweetal niet zagen en te
vreden waren met het herkau
wen van oude Laurel- en Har-
dysituaties, zonder er iets aan
toe te voegen waren evenzovel e
teleurstellingen. Men dacht dat
het duo bij het publiek had af
gedaan en werd in die mening
nog versterkt door een film.
die Laurel en Hardy in 1952 in
Frankrijk maakten onder regie
van de dezer dagen overleden
regisseur Leo Joannon. „Robin
son Crusoe-land" of „Atoll K"
zoals de film heette was een
complete mislukking. Taalmoei
lijkheden en een verwarrend
draaiboek gaven „de dikke en
de dunne" geen enkele kans iets
van hun oude glorie te redden.
Teleurgesteld keerde het twee
tal de film de rug toe, hun
laatste levensjaren zich verbij
tend voor de televisie, waar men
hun oude succesvolle tweeakters
regelmatig onherkenbaar ver
minkt terugbracht.
In 1958 begon Robert Youngson
met een compilatieserie van
oude filmkluchten, waarin het
werk van het tweetal met meer
respect werd behandeld. Ande
ren volgden met succes zijn
voorbeeld en zo is deze week
overdag in Rex ..Laurel en Har
dv op z|n best" te zien ecu
hun sprekende tweeakters als
„Night owls", „Below zero",
„Laughing gravy", „Be big".
„County hospital" en fragmen
tjes uit „Our wife", „Their first
mistake", „The live ghost" en
..One good turn". Een gedeelte
van hun langere film „Pardon
us" en een korte samenvatting
van hun meer gecompliceerde
..Our relations" geven een goed
mieken iu hun bloeiperiode pres
teerden. En dat smaakt naar
meer. In dertig jaar tijd heb
ben wij nog geen waardige
opvolgers van dit duo kunnen
ontdekken. otto Milo
Inbrekers tegen wil en dank in hun tweeakter ..Night owls". Laurel ei
nooit booswichten. Als zij de wet overtraden was het in hun argeloosheid.
