„RAMSCHER"
WIS
rderij
VOO -NOOIT GUuanatG /.-/
m
mm
A
Soms snappen
we zelf niet
hoe we het
spul verkopen
jSBïï! 1
WIJ BETALEN VOOR U .1 .tavnwft»**!
BELGEN SPEUREN NAAR BVD-MENSEN
JOHANNES DE SLEGTE
DE ONVERBIDDELIJKE
7
s jaar
1UIS
ONZE PRIJZEN BLIJVEN ONVERANDERD. D.W.Z.
.RT 1SZA'
IERW1J!
kert
I Zijl
fa.
.TERDAG 29 MAART 196)
rdag
Dansi
LS je hem ergens In een
grote stad op straat tegen
kwam, zou je gegaran
deerd niet zeggen dat hij aan
het hoofd staat van een gigan
tisch boekenimperium. Zijn on
opvallend uiterliijk, zijn con
ventionele kleding en zijn hele
manier van optreden, zonder
de geringste allure, stempelen
hem eerder tot een chauffeur
ij het gemeentelijk vervoers-
edrijf of iets van dien aard.
en goocheme jongen, dat wel
atuurlijk. Hij laat zich de kaas
cht niet van het brood roven,
maar dat kun je zeker in Am
sterdam van meer openbare
On vervoerders zeggen. Misschien
staat bij de persoon in kwestie
pRiifA^e slagvaardigheid extra na*
al drukkelijk te lezen in diens
rtainmt twinkelende kijkertjes, ruste
en oue |OOSj stpjjdlustig. Maar dat is
an ook het enige. Voor de rest
blijft het toch een weinig in-
rukwekkende man. Johannes
e Slegte luidt de naam.
elfs wanneer je hem begroet in wat
volgens personeelsleden de ridderzaal
neet het verborgen directiekantoor
op de eerste etage van zijn muf
loopt met de bevoorrading niet zo vlot.
De Slegte schaft raad. Als een en
ander aan de overkant van de lijn
slecht begrepen wordt., volgt er dit
commentaar: „Zeg weet je wat jij es
moet doen? Je moet eens leren luis
teren!" Hij zegt het laconiek.
Geen gesnauw, geen arrogante toon,
maar daarom niet minder gedecideerd.
.Niet de minste ruimte voor mis
verstanden. Hier spreekt duidelijk een
man die niet van tegenspraak houdt.
Maar het gekke is dat waarschijnlijk
geen mens echt kwaad kan worden
over de vriendelijk-besliste manier
waarop De Slegte zijn orders geeft.
Met een paar nonchalante opmerkingen,
op het juiste moment gelanceerd, zegt
hij haarfijn waar de zaken op staan.
Hier is maar één man die de lakens
uitdeelt en hij wil het weten ook.
Zonder daar nou verder veel kouwe
drukte bij te maken.
Een van De Slegtes medewerkers
brengt koffie in een kartonnen bekertje.
Zo uit de automaat. Het is bijzonder
typerend voor dit bedrijf. Alles af
gestemd op efficiency. Geen enkele
luxe waar het sober kan. Broksgewijs
vertellend, wil De Slegte vervolgens
wel iets kwijt over de komeetachtige
ontwikkeling van zijn bedrijf. „Mijn
overgrootvader is ermee begonnen.
Omstreeks de jaren na de eeuw
wisseling. Als lantaarnopsteker had hij
overdag niet veel om handen. De
handel in boeken bracht daar ver
andering in. Mijn vader stond nog op
de markt. Ja, een kraam met boeken.
Later hadden we twee winkeltjes. Dat
met de uitgevers van boeken. Twee
jaar nadat een werk officieel is ver
schenen, mag De Slegte het eventuele
restant van de oplage opnieuw in de
handel brengen. Meestal gaat het om
zogenaamde plano's wel gedrukte,
maar nog niet gebonden exemplaren
die door de ramschhandelaar
worden voorzien van een nieuwe kaft
en dan tegen sterk gereduceerde
prijzen weer de deur uit gaan. Zodat
men het merkwaardige verschijnsel
krijgt van een man die op volkome
legale wijze tracht winst te halen uit
de vergissingen van anderen. Het lukt
hem vrij aardig, want volgens kenners
mag het Haagse villaatje waar Jo
hannes de Slegte resideert, er in alle
opzichten zijn.
saaltje voor het petekindje, dat zijn
eerste communie doet. Straks komen
diezelfde mensen misschien vragen
om een recente uitgave waar ze
toevallig iets over hebben gehoord.
Die heb ik niet en ik verwijs mijn
klanten in zulke gevallen echt naar de
dichtstbijzijnde boekhandelaar. Met
plezier. Die handelwijze levert me in
Den Haag met nieuwjaar steeds een
doos bonbons op. Een erkende boek
handelaar die z'n zaak vlakbij de mijne
heeft, stuurt ze me
Gezond verstand
ngeboder
stoff
ilow
•uikende boekenpaleis aan de Amster
damse Kalverstraat kun je de eerste
ogenblikken amper geloven, dat deze
eenenveertigjarige econoom niet min
der dan acht volwassen boekwinkels
/pe-te Lei°P ziin naam heeft staan: in Amster"
hJLhp- „-dam. Den Haag, Rotterdam, Utrecht,
Lien p r;nJl.A.u.n A T-nViom fïmninffon en
.pkamers
rijs r
iclusief
van dit bi
kDE
WON
op dins
fé LageU
edere 2
ie j aarden)
arilgrap
Eindhoven, Arnhem. Groningen
Antwerpen. „Heel Nederland" kent
hem en zijn zaken, waar je romans
kunt kopen voor de prijs van een
pakje hagelslag of een onsje boterham-
worst. Per jaar verkoopt hij zo'n acht
lot negen miljoen boeken in Nederland
Hoe het mogelijk is begrijpt hij zelf
soms niet.
gd tot 10
urant
■ewiel
kGT
Leren luisteren
Johannes de Slegte zetelt in een qua
inrichting oud-Hollands kantoor, com
pleet met open haard. Onze geslaagde
boekverkoper draagt heel huiselijk een
pullover. Alweer denk je onwillekeurig
dat nou een zakenman in het groot?
ue bezoeker voor wie hij tussen een
paar afspraken door nog gauw even
een stukje tijd heeft vrijgemaakt, wordt
eerst geruime tijd getaxeerd. Dan
strijkt De Slegte neer in de onmiddel
lijke nabijheid var een grijze telefoon.
Ettelijke malen tijdens ons gesprek
komt het ding tot leven. Telkens als
de nijdige zoemertoon weerklinkt, grist
De Slegte gretig de hoorn van bel
apparaat. Korte, kernachtige ant
i-oorden hebben zijn voorkeur. Een
oorbeeld. Arnhem meldt zich Het
i stad.
16158 b f
blad.
zal rond 1930 zijn geweest. Veel
tweedehands spul; voor een habbe-
krats ging het van de hand. Toen
Hitler in Duitsland aan de macht
kwam, ontstond er een levendige im
port. Alle joodse boeken moesten uit
de roulatie wegens hun verderfelijke
karakter. Maar het spul was toch weer
niet zo kwalijk dat de nazi's ervan
afzagen het te exporteren. Op die
manier verdienden ze er nog een cent
aan ook. Onnoemelijke voorraden
kregen wij hier binnen. De afzet van al
die tonnen boeken vond plaats via een
massa kleine winkeltjes. Bij het uit
breken van de oorlog in Nederland
^ging nagenoeg de hele handel in
vlammen op. Het is de enige keer ge
weest, dat ik mijn vader heb zien
huilen. Hij kon weer helemaal opnieuw
beginnen. Het waren zware tijden.
Laatst ontdekte ik in een hoekje een
paar oude catalogi prijzen van een
kwartje of negenenveertig cent voor
ccn boek waren heel gewoon. En dan
kwam het nog voor dat je hele partijen
als onverkoopbaar moest weggooien.
Maar laten we niet le somber doen.
Volgens mij danken we onze huidige
bloei toch aan die beroerde crisistijd.
U moet eens opletten, hoeveel succes
volle zaken er juist in een economisch
moeilijke periode ontstaan".
Johannes de Slegte. Rotterdammer van
origine („Waar je ook komt, ze horen
het meteen aan je stem. Zeker als je
kwaad wordt") schat dat dc handel
in tweedehands boeken op dit ogenblik
zo'n vijfendertig tot veertig procent
van het totaal omvat. Hoofdzakelijk
gaat het om opruimingsbibliotheken
van particulieren. Sommigen be
schouwen een partij van zo'n drie
honderd stuks al als een bibliotheek.
De echte uitschieters omvatten een
tweeduizend banden. Meestal doen de
mensen hun boekenbezit pas van de
hand als ze niet anders meer kunnen:
een vrouw vei'liest haar man en besluit
kleiner te gaan wonen. Ook komt
De Slegte nogal eens in actie als een
erfenis boeken omvat waar de na
bestaanden geen belang in stellen.
Vooral sinds 1955 is de handel in
tweedehands goed sterk over
vleugeld door de verkoop van „ramsch"
(is jiddisch voor uitgeversrestanten)
In binnen- en buitenland beschikt
De Slegte over uitstekende aelaöee
Veel prentjes
Er bestaan over de relatie tussen
De Slegte en de Nederlandse uitgevers
een heleboel indrukwekkende verhalen.
In boekverkoperskringen weet men
zelfs met stelligheid te vertellen dat
de bereidheid van De Slegte om even
tuele overschotten af te nemen, in
sommige gevallen beslissend is over
de vraag of een uitgever een bepaald
manuscript al dan niet accepteert. De
machtige kleine man zelf gaat er niet
direct op in. Hij zegt slechts: „We
hebben meer dan eens boeken in huis
die nog geen twee jaar aan de markt
zijn. Maar we starten de verkoop
beslist niet voortijdig. Kijk, da's een
kwestie van gezond verstand. Niemand
gooit zijn eigen ruiten in. Zodra ik me
niet aan mijn afspraken hou, hoef ik
in het vervolg bij die betrokken uit
gever niet meer aan te komen. Da's
duidelijk, of niet soms? U wilt weten
of de uitgevers mij met de nek aan
kijken? Je zou 't kunnen gaan denken,
want bij de afbraakprijzen die wij in
de winkels bedingen is het natuurlijk
zonneklaar dat de uitgevers van ons
een rotbedrag krijgen. Dat weten ze
ook verdraaid goed, maar er staat
tegenover dat ze dan tenminste geld
hebben. Altijd nog heel iets beter dan
een hoeveelheid onverkoopbaar spul
dat bovendien kostbare magazijnruimte
opeist. Plaatsgebrek is ook voor heel
wat boekimporteurs aanleiding ons
van tijd tot tijd te bellen. Speciaal in
het Engelstalige werk zijn we ruim
gesorteerd. Of er vraag naar is? Gaal
nogal. Niet zozeer in de romansector
wel de grote uitgaven met plaatwerk
Met zijn bijna vijfentwintigjarige er
varing in de boekenbranche heeft
Johannes de Slegte een uitstekend
beeld kunnen vormen van de Neder
landse lezer. Of niet soms? De Slegte
„We moeten er vooral geen te hoge
dunk van hebben. Alhoewel we gunstig
afsteken bij omringende landen, komt
maar acht of negen procent van ons
volk er regelmatig toe een boek te
lezen. Weet u dat er mensen zijn, die
hier enkele keren op rij ferme be
stellingen plaatsen en dan opeens
meer iets van zich laten horen? Dan
weten wij uit ervaring al dat hun
boekenkast vol is. Verder niets.
Laten we ons maar niet al te vee)
illusies meiken. Massa's Nederlanders
raken geen bock aan. Al klinkt hei
misschien aanmatigend, toch geloof ik
dat een beunhaas als ik hier meer dan
veel anderen opvoedend werk doe
Tenslotte wijzen wij ons publiek niet
zelden de weg naar de eigenlijke boek
handel. Hier loopt iedereen binnen,
mensen die belust zijn op een koopje,
worden aangelokt, door gekke afbraak-
prijzen. Ze kopen omdat het lekker
niet duur is en omdat het beter staat
steeds vaker een boek in plaats van hel
traditionele stuk chocola of het mis-
Mijn voornaamste indruk is dat de
gewone man vooral een aardig boek
wenst aan te schaffen. Mits hij het
tegen een prikje krijgt natuurlijk. Voor
de gekste dingen bestaat belangstelling.
Zelfs wij vragen ons zo nu en dan echt
serieus af hoe het mogelijk is dat we
sommige boeken nog verkopen. Eerste
vereiste is wel een gunstige ligging
voor je zaak. Hier in de Kalverstraat
is er vanzelfsprekend niets aan de
hand. Maupie Caransa heeft eens ge
zegd: in de Kalverstraat verkoop je
zelfs een vuile onderbroek nog. Wan
neer je hem tenminste in de etalage
legt met daarbij de aanduiding: ver
moedelijk van Napoleon".
Volgens Johannes de Slegte is er
vooral de laatste tijd een hausse
waarneembaar in de verkoop van po-
pulair-wetenschappelijke boeken. „De
grote mode op dit ogenblik" ver
klaart hij resoluut. „Dank zij de tele
visie, als u het mij vraagt. Men heeft
lang gedacht dat de buis het boek zou
verdringen, maar nu zie je weer eens.
Het tegendeel is juist, zeker waar het
de eenvoudige wetenschappelijke
werkjes betreft. Een erg groot succes
zijn ook de zogenaamde reprints: langs
fotografische weg vervaardigde ko
pieën van boeken zoals ze er hon
derden jaren geleden uitzagen in hun
originele uitgave. Ze vliegen de deur
Na het zoveelste telefoontje en een
blik op zijn horloge maakt ramsch
handelaar De Slegte aanstalten zich
naar zijn volgende afspraak te reppen.
Hij heeft me al verteld jaarlijks 70.000
kilometer af »e leggen in zijn auto
(„Dat is net zoveel als een taxi
chauffeur, maar daarnaast doe ik nog
mijn normale werk".) en als ik die ge
gevens combineer met het feit dat hij
tijdens mijn aanwezigheid nog vlug
een paar belangrijke zaken regelde,
wordt het me duidelijk wat een
negentigurige werkweek die deze man
volbrengt, in werkelijkheid te be
tekenen heeft.
„Heeft u al genoeg gegevens?", infor
meert De Slegte op zeker ogenblik
weer eens bezorgd naar zijn horloge
kijkend. Het lijkt er niet op. „Nou
vooruit dan. Nog vijf minuten. Langer
kan echt niet. U moet het me niet
kwalijk nemen".
Ik wil nog iets weten
dere prijspolitiek, waar De Slegte om
bekend te staat. Zit er een bepaalde
psychologie achter? De Slegte, grinni
kend: „Dat denken we wel ja. We
hebben de indruk dat er iete van uit
gaat, maar het is best mogelijk dat we
onszelf foppen. Volgens sommige vaklui
gaat er een zekere charme uit van
prijzen als 1.24 of 1,79. Wij hebben
het nooit uitgezocht, maar wie weet
gaat een boek inderdaad beter als het
7,99 kost in plaats van ƒ8,25. Alleen
de banken moeten er niets van hebben.
Een portret van Johannes de Slegte is
niet af zonder de vraag of hij zelf
graag leest. Hij lacht er wat om. „Ik
ben heus geen cultuurbarbaar, als u
dat soms dacht. Wanneer ik lees, doe
ik dat bij voorkeur in bed. Maar mijn
bibliotheek zou u wel eens kunnen
tegenvallen. Wat me interesseert haal
ik uit de zaak. Heb ik het uit, dan
gaat elk boek weer netjes terug. An
ders krijg ik te veel. Thuis vindt u
nogal wat Spaans werk ik heb ooit
die taal bestudeerd en verder veel
Couperus. Mijn favoriete schrijver mag
ik wel zeggen. Wat zegt u? Is Couperus
,een dandy, een stoffige zeurkous?
Langdradig? Ach. toe meneer, dat
meent u niet. In zijn tijd kenden ze
geen t.v., je moest als schrijver alles
met woorden doen. Nee, Couperus is
de meest decadente schrijver uit de
hele Nederlandse literatuurhistorie.
Grijpstuiver
Tot zover de onverbeterlijke ramscher
De Slegte. de man in wiens zaak zelfs de
onsterfelijken van de literatuur niet
prijshoudend zijn. De verzamelde wer
ken van Shakespeare in het Engels
bijvoorbeeld. Kostprijs een paar gul
den. Wie weet ligt straks datgene wat
er nog over is van „Herman Heijer-
mans verzamelde werken" ook voor
een grijpstuiver achter de etalageruiten.
Het kan allemaal bij De Slegte, voor
wie geen prijs onveranderlijk is. Be
halve over een zaak in de duurste
winkelstraat van Nederland plus nog
eens zeven filiaalbedrijven, beschikt hij
over een boekenopslagplaats, die groter
dan het paleis op de Dam moet zijn.
Zo'n vijf miljoen banden liggen er op
geslagen in de voormalige Naardense
machinefabriek. Volgens gegevens wor
den daar per jaar twaalf ton boeken
verbrand, als zijnde absoluut onver
koopbaar. De rest vindt zijn bestem
ming wel, vroeg of laat. Het is vol
gens De Slegte eer. gedachte die tot
tevredenheid stemt.
W1M AERTS
BRUSSEL Het stoere, spor
tieve baantje van geheimageul
schijnt, ondanks de stimuleren
de James Bondverhalen in woord
en beeld, weinig flinke Bel
gische jongemannen te kun
nen bekoren. De BVD in het
land tussen IJzer en Maas. die
hier de naam Staatsveiligheid
draagt, heeft er ruim honderd
nodig voor de buitendienst. Het
nu reeds twee jaar lopende aan
bod heeft echter nog geen der
tigtal gegadigden opgeleverd. Dit
enorme tekort aan mankracht,
dat men in deze branche zowel
figuurlijk als letterlijk kan ne
men. doet zich des tc scherper
aanvoelen omdat er thans meer
dan ooit werk aan de winkel is
in het bewaken, besehermen en
beveiligen.
De studentenagivatie. de nu
cleaire installaties, de talrijke
Griekse en Spaanse ballingen,
vormen slechts een greep uit het
geen men graag geregeld ln de
gaten zou willen houden. Een
schier onvoorstelbare grote taak
vormen echter de diverse licha-
worden samengevat. Hoe kan
men, zonder voldoende onopval
lende beambten voor het ruwe
buitenwerk, tussen zoveel dui
zenden personen de sporen van
spionnen en medeplichtigen vin
den en volgen? De oorden, waar
sex, drugs en drank de kwets
baren uit ..Europa", „NATO" en
..SHAPE" verslappen en toegan
kelijk maken, schieten in stad
en provincie als de bekende
paddestoelen uit de grond. En
mag men het weekblad „Der
Spiegel" geloven, dat het zou
hebben van een hoog ambtenaar
bij de Staatsveiligheid, dan zou
den de Sovjetagenten zelfs geld
geven voor rollen closetpapier
uit de SHAPE-gebouwenOn
geacht de overdrijving in dit
voorbeeld, moeten genoemde
oorden toch wel het meest ge
schikt zijn om relaties te maken.
De veiligheidsdienst kan dat
echter onmogelijk bijhouden. Kan
hel gebrek aan animo voor deze
staatsbetrekking verklaard wor
den door psychologische facto
ren'' De Belg is over het alge
meen inderdaad niet avontuur
lijk van aard. De uitzonderingen
niet te na gesproken, zijn er wei
nig ontdekkingsreizigers, zee
vaarders en kolonisten uit het
Belgische volk voortgekomen
Met het ongewisse en het hache
lijke heeft de Belg niet graag tc
doen. Maar in dit geval zal deze
gesteldheid er wellicht niet zo
veel mee te maken hebben. Ver
moedelijk weten slechts weinig
Belgen dat deze banen vrij zijn.
omdat de publlkalies werden ge-
het
iblad. een nu
niet bepaald druk gekocht en
veel gelezen orgaan. Daarenbo
ven moeten de enkelen, die er
wel kennis van kregen, afge
schrikt zijn door het betrekkelijk
lage aanvangssalaris van twaalf
duizend frank (840 gulden) per
Voor deze betaling moet de ge-
heimagent. zij het ook gesierd
met dc titel van inspecteur der
buitendienst, aan heel wat hoge
eisen voldoen. Hü moet een di
ploma bezitten van volledig mid
delbaar onderwüs; de twee
landstalen perfect beheersen en
ook nog een derde vreemde taal
vlot spreken en schrijven. Een
behoorlijk gewone gezondheid is
niet voldoende; hü moet. en w'ü
citeren nu het staatsblad, „een
sterke constitutie hebben, name
lijk op het gebied van adem
haling, bloedsomloop, vertering,
voortbeweging (skelet en spie-
En dit is daarom dringend ver
eist, omdat „de kandidaten be
kwaam moeten zijn lange presta
ties met onregelmatig uurrooster
uit te voeren, die groot uithou
dingsvermogen vergen (vechten
en lopen alsook lang mar
cheren en lang rechtstaan in
alle weer)". Vanzelfsprekend
dient de „neuro-psychische con
stitutie" wel zodanig te zijn,
dal hij onder alle omstan
digheden zijn koelbloedigheid
kan bewaren opdat hij „snel en
afdoend kan reageren", en voorts
z'n gehoor scherp genoeg om op
vijf meter afstand een gesprek
te kunnen beluisteren. Het ligt
ook voor de hand, dat hij „in de
moeilijkste omstandigheden, zo
wel 's nachts als overdag", in
staat is een auto te besturen
Alles tezamen genomen niet wei
nig voor een salaris, dat het
tegenwoordig vermoedelijk niet
meer haalt bij het inkomen van
een goed geschoold arbeider. Het
beeld, dat deze eisen oproepen
van een staatsambtenaar-in-
actie, heeft onwillekeurig ook
danig op de lachspieren gewerkt.
De Franstalige t.v. heeft zelfs een
clowneske uitzending aan de Bel
gische James Bond besteed, wat
de animo voor de betrekking
uiteraard ook geen goed heeft
gedaan.
