Holderdebolder
we hebben 'n koe.
Niet op zolder,
maar in achtertuin
Melkfabriek
op platje
BLAARKOPPEN GRAZEN
IN 'N KUNSTWEI
Kansen op snoepreisje gingen
Roodenburg bijna voorbij
NOTEER B|J
DE
RADIO
T sjecho-Slowakije
heeft nog maar
een punt nodig
Grasbakken
vergen nog
zo'n ander
halve ton
De Kleine worstelde met depressie
Vultink had
een voorgevoel
Wim Sonneveld haalt
iramac" voor rechter
clT 19f
ZATERDAG 29 MAART 1969
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 13
(Van een onzer verslaggevers)
WAGENINGEN Koeien in de ach
tertuin Waarom niet? Er is theo
retisch geen wei voor nodig om
koeien te houden. Het benodigde gras
kan desnoods in een schuurtje wor
den geproduceerd. Alleen is het zo
duur dat we er voorlogig maar van
moeten afzien. Wat niet wegneemt,
dat het interessant genoeg blijft om
er even bjj stil te staan.
Er is maar één man in ons land, die
zich in genoemde techniek heeft
gespecialiseerd. Hij heet A. A. Steiner
en hij is als wetenschappelijk
hoofdambtenaar verbonden aan het
centrum voor plantenfysiologisch
onderzoek in Wageningen.
Het graszaad, zegt hij, wordt in
bakken met 'n voedingsoplossing
gezaaid. De ontkiemende plantjes
vinden steun in grind, papier,
lavasteen, plastics. Boven de
bakken moeten evenwel grote
hoeveelheden lampen hangen om
het zonlicht te vervangen. En
aangezien de temperatuur in onze
contreien weinig stabiel is, ver
dient het aanbeveling ook een
centrale verwarming bij de
bakken te laten branden.
Over het produkt: Het ont
kiemende zaad levert na een
week of wat al voldoende gras
om te voeren. De meest efficiënte
manier om het te oogsten? Ge
woon met wortel en al uit de
bakken trekken. Om de pro-
duktie echter op gang te houden,
dient de kweker opnieuw in te
zaaien. Zo kan hij het hele jaar
door vers gras oogsten. Vanzelf
sprekend zorgt hij er wel voor,
dat niet alle bakken tegelijkertijd
leeg zijn. Dieren willen nu een
maal iedere dag vreten, zodat een
opbouw van de produktie nood-
kelijk is.
Over de beesten: Koeien hebben
geen wei meer nodig om aan gras
le komen. Zij kunnen op stal
blijven of achter het huis op een
miniem stukje grond heen en
weer lopen; wachtend tot hun
baas een verse hoeveelheid voer
aandraagt. Het bewuste achter
tuintje dus.
Over de kosten i Een teelt
oppervlakte van één hectare
(10.000 vierkante meter in
bakken; uiteraard boven elkaar)
kost aan installaties 150.000 gul-
Duur graszaad
De heer Steiner: „De kosten van
graszaad mogen we niet onder
schatten. Koop maar eens een hoe
veelheid voor enkele vierkante
meters gazon. Je bent dan al gauw
enkele guldens kwijt. Nu is zo'n be
drag voor het maken van een gazon
gemakkelijk uit te geven. Maar een
graskweker heeft voor bijvoorbeeld
tienduizend vierkante meter balen
graszaad nodig. Het hele jaar door
en jaren achtereen. Kun je nagaan
hoe het voor hem in de papieren
gaat lopen. De kosten zouden zelfs te
groot zijn om te becijferen".
Conclusie: „We zullen niet de ge
legenheid krijgen om bij buurman
in de schuur te gaan kijken hoe zijn
gras erbij staat. Zelfs indien hij
multimiljonair is, past hij wel op om
op deze wijze geld over de balk te
gooien. Wie plantenteelt-zonder-
aarde van dichtbij wil zien, moet een
introductie bij de heer Steiner in
Wageningen krijgen.
Maar hoe moet het in de toekomst,
als er echt ruimtegebrek komt? Er is
zoveel nodig voor woningen, recrea
tie, industrie, wegen. De heer Steiner
blijft optimistisch: „Er zal voldoende
weiland voor het vee overblijven.
Zelfs wanneer er nog veel grond voor
de bouw nodig is. Ik zie de toekomst
wetenscbapskringen heet het systeem
trouwens anders. In Amerika praat
men van hydroponies. Hier in Neder
land zegt de wetenschap ..planten
teelt-zonder-aarde".
Gras komt vanwege de hoge kostprijs
volgens de heer Steiner helemaal
niet in aanmerking voor de
hydroponiccultuur. Met de produktie
van rogge, haver en mais ligt het
een beetje anders. Steiner: „In Ame
rika, Frankrijk en Engeland is een
begin gemaakt met de produktie van
rogge, haver en mais in een voedings
oplossing. Deze gewassen lenen zich
uitstekend voor veevoeder. Zaad
hiervan is goedkoop en enkele weken
na uitzaai hebben de dieren er al
van de veehouder echt niet somber
in. Misschien staan de koeien over
enkele honderden jaren pas knel
tussen de huizen. Dat is een pro-
Zolang er voldoende weiland is, komt
volgens hem het systeem rgas-uit-
het-schuurtje niet van de grond. In
„Volgens mij wordt het produkt alleen
maar als bijvoeding aan renpaarden
gegeven", zegt de heer Steiner. „Van
andere gevallen heb ik nog niet
gehoord. Overigens een toch wel
verklaarbare zaak, want het ren
paard moet kort voor een wedstrijd
over een flinke dosis energie be
schikken. In het hydroponicprodukt
zijn alle voedingsstoffen in opgeloste
vorm aanwezig. Zij laten zich in
ieder geval beter opnemen dan bij
voorbeeld voeding uit pure haver".
„Bij renpaarden kijkt men niet zo
zeer op de kosten. Zij moeten top
prestaties leveren, waarvoor dan
formidabele prijzen zijn te winnen".
Dat maakt het ook verklaarbaar,
waarom in Nederland zelfs niet op
grondloze cultuur van rogge, haver en
mais wordt overgegaan.
Te weinig zon
De heer Steiner ziet in het algemeen
geen toekomst voor plantenteelt
zonder aarde. Zijn persoonlijke
mening: „Het heeft geen zin om op
grote schaal met hydroponies te be
ginnen. Deze techniek vraagt grote
investeringen. Te groot. Bovendien
hebben kwekers in onze contreien er
niets aan, omdat zij over te weinig
zonlicht beschikken. Het probleem
licht laat zich met kunstlicht nog
wel opvangen, maar wat kost elek
triciteit niet als er constant zo'n
dertigduizend volt aan lampen
brandt?"
„Ook elders in de wereld is er nog
geen belangstelling voor grondloze
cultuur. In een rijk olieland heeft
men eens geïnteresseerd naar de
mogelijkheden geïnformeerd. Toen de
prijs van de installaties bekend werd,
heeft men zich schielijk terug
getrokken. Dat is toch wel tekenend
voor een land, dat met geld kan
smijten".
Nu kan men aanvoeren, dat elke
nieuwigheid in het begin geld kost.
Het eerste televisietoestel was ook
nogal prijzig. Maar het hydroponic-
systeem bestaat al zo'n veertig jaar.
Iedereen vertikt het 150.000 gulden
voor één hectare teeltoppervlak uit
te geven als dezelfde oppervlakte in
grond 10.000 gulden kost. We rekenen
hier met Nederlandse maatstaven.
De grondprijzen in minder dicht
bevolkte gebieden liggen uiteraard
Desondanks ziet de heer Steiner in
hydroponie ook voor die landen geen
oplossing voor het werledvocdsel-
probleem. Hoe men het ook bekUkt,
zegt hij, het blijft duur!
GOIRLE De 47-jarige Amsterdam
mer Toon Mol zat als aan zijn stoel
genageld. Mol, die door omstandigheden
de laatste vier jaar in de nationale kam
pioenschappen had ontbroken, was in de
voorwedstrijden van het bandstoten op
een moyenne van 3.77 gestruikeld. Alleen
omdat de jonge Limburger Je en Bes-
sems op het laatste ogenblik wegens
ziekte moest afschrijven was de goed
lachse Amsterdammer nog in aanmerking
voor de titelstrijd in Goirle. Zonder hoge
aspiraties overigens kwam hij naar
Brabant want Mol is aan een onder
geschikte rol gewend. Dat bleek ook
hier weer door zijn laatste plaats op de
eerste dag met een schamel moyenne van
2.83.
Maar nu leek hij het wapenfeit vflh
zijn leven te gaan leveren. Mol leidde
tegen Roodenburg na zijn 52e beurt nog
altijd zo ruimschoots (185166) dat een
nederlaag van de Zuidhollander onaf
wendbaar leek. Roodenburg was in deze
partij geen schim geweest van de toch
- niet onverdienstelijke caramboleur van
de eerste dag. Hij had evenals Henk de
Kleine op de andere tafel, waar de titel
houder kansloos van Teegelaar verloor
(140200 in 41 beurten), vergeefs staan
worstelen tegen de beklemmende de
pressie, die zijn keuvoering had doen
stokken.
De wetenschap echter d?t hij door een
zege alleen aan de leiding zou komen
deed wonderen bij Roodenburg. Hij had
van Mol een niet zo moeilijke aan-
vangsstoot gekregen en stootte vast
beraden en met enig geluk door naar de
finish. Mol die door winst toch laatste
zou zijn gebleven, aanschouwde deze
eindspurt met verbijstering. >,Ik dacht
dat ik hem op de knieën had en ik had
zo graag tenminste een partij gewonnen",
zo stamelde hij, toen Roodenburg met een
slotserie van 34 de deur ineens voor zijn
neus had dichtgeslagen
Blij als een kind
Roodenburg was zo gelukkig als een
kind. Hij realiseerde zich drommels goed
dat deze overwinning in 52 beurten zijn
moyenne had aangetast maar op dit
moment telden alleen de winstpunten
voor de Voorhouter, die het snoepreisje
straks naar de Europese titelstrijd op
het eiland Sardinië zag naderen.
Henk de Kleine was na zijn nederlaag
bepaald pessimistisch geworden. Hij had
in de ontmoeting tegen Teegelaar niet
alleen met een inzinking maar ook met
pure pech te kampen gekregen. Eerst
toen de pommerans van zijn lievelings
keu stuk ging, en vervolgens toen dit
leertje na reparatie niet goed bevestigd
bleek te zijn en bij een forse trekstoot
door de zaal vloog. Ter vervanging had
De Kleine alleen een dikker en langer
topeinde dat zijn door een groeiende
aohterstand al aangetast moreel nog
meer deed slinken.
Dringen
Geen fouten maakten Vultink cn
Leur, die resp. Ligthart en Sunquest
overwonnen en staan te dringen or
een eventueel falen van Roodenburg de
leiding over te nemen.
Voor Vultink werd deze gedachte al
spoedig een utopie. „Als ik vanavond
tegen Teegelaar win, dan maak ik nog
een goede kans op de titel", had de
Achterhoeker na de middagpartijen ge
meend. Zijn woorden Wonken toen al
niet overtuigend. Had hij een voorgevoel
gehad van het naderende onheil? Bert
Teegelaar, die na zijn eerste twee neder
lagen steeds beter is gaan spelen, had
namelijk heel andere plannen. Hij startte
met 26 en liep geleidelijk weg. In de
29e beurt (tot dan de beste partij
prestatie) was de Rotterdammer aan de
finish. Vultink stond op 150, maakte in
de nastoot nog 23 punten, zodat het eind
resultaat voor hem wat redelijker werd:
200173. Kanshebber bleef Van Leur, die
tegen Mol in 57 beurten (de slechtste
partij tot nog toe) won: 166200.
Het slot van de tweede dag bracht nog
een grote verrassing, toen Roodenburg,
die aanvankelijk met tien had staan
spelen, een voorsprong van vijftig pun
ten tegen Ligthart niet kon vasthouden.
Nadat de Alkmaarder in een spannende
slotfaze in de 39ste beurt uit was gegaan,
faalde Roodenburg ook in de nastoot en
bleef op 187 staan. Daardoor en mede
door de overwinning van De Kleine op
Sundquest waren er na twee dagen dus
nog zes kampioenskandidaten: De Kleine,
Roodenburg en Van Leur, elk met een
verliespartij, Vultink, Teegelaar en
Ligthart, elk met twee verloren partijen.
derde ronde:
Ligthart 145 35 28 4.14
Vultink 200 35 27 5.71
De uitslagen van de partijen t
vierde ronde zijn:
Mol 166 57 18
De stand na
1. De Kleine
2. Roodenburg
3. Van Leur
4. Vultink
5. Teegelaar
6. Ligthart
7. Sundquest
8. Mol
Verzet tegen
Ensemble rond
Sonneveld
AMSTERDAM (ANP) Wim Sonne
veld heeft er bezwaar tegen dat de
grammofoonplatenmaatschappij N.V.
Iramac uit Laren (N.-H.) een plaat
uitbrengt met op de hoes „Ensemble
rondom Sonneveld" waaraan de cabare
tier op geen enkele wijze zijn mede
werking heeft verleend noch zijn flat
voor de produktie heeft gegeven. Daar
om diende gisteren voor de president
van de Amsterdamse rechtbank een
kort geding tegen Iramac, waarbij Son
neveld zelf aanwezig was.
Advocaat, mr. K. E. Leoni, zei dat
op de hoes ook staat: „Zeg maar ja
tegen het leven, 29 successen van Wim
Sonneveld". De liedjes worden door een
combo, zonder zangstem weergegeven.
Volgens de advocaat kan er geen twij
fel aan bestaan dat de suggestie wordt
gewekt dat Sonneveld actief bij de
standkoming van de plaat betrokken is
geweest. Hij lijdt door deze niet alleen
schade, maar is er erg ongelukkig
De weergave heeft iets van een ouder
wetse polonaise. Mr/ Leoni wees erop
dat zes van de 28 liedjes van Louis Da
vids zijn.
Van de president wordt gevraagd Ira
mac te gelasten alle reeds geleverde
platen met de bewuste tekst op hoes
en labels bij de afnemers op te vragen
met daarbij de mededeling dat de plaat
zo niet meer verkocht mag worden.
Voorts een verbod de plaat met de ge
wraakte tekst te vervaardigen alsmede
Wf de reclamecampagne deze tekst te
gebruiken of op andere wijze de indruk
te wekken dat Sonneveld iets met de
produktie te maken beeft. Een en ander
met een dwangsom van honderd gulden
voor elke overtreding van het gevraag
de.
De advocaat van Iramac, mr. H. C.
Bitter, zei dat de bedoeling van de
tekst is geweest de herinnering aan
Sonneveld op te roepen. Aan de hoes
tenkoper heeft niet alleen de gewoonte
om zijn aankoop zorgvuldig te overwe
gen maar ook om de plaat le laten
afspelen. Het is helemaal niet de be
doeling van Iramac geweest om het
publiek te misleiden. De kopers zullen
volgens mr. Bitter ook niet, zoals mr.
Leoni stelde, achteraf teleurgesteld zijn
cn zich wel twee keer bedenken voor
ze een plaat van Sonneveld zelf zullen
kopen. Er is geen onrechtmatig gebruik
van Sonnevelds naam gemaakt, aldus
pleiter. Iramac heeft 500 platen geperst
waarvan het grootste deel reeds is ver
kocht en duizend hoezen. Zij heeft aan
geboden bij de volgende serie de naam
van het ensemble le veranderen doch
Sonneveld heeft dit aanbod niet geaccep
teerd. Mr. Bitter concludeerde tot af
wijzing der vordering. De president doet
op donderdag 3 april uitspraak.
Een beeld, uit de ijshockeywedstrijd
tussen Tsjeeho-Slowakije en Rus
land, welke ontmoeting onder de
grootste spanning uiteindelijk met
43 door de Tsjechen werd ge
wonnen. Dit was in het kader van
het wereldtoernooi de tweede ont
moeting tussen beide rivalen. Het
werd een complete politieke strijd
op het ys, die tot in Praag zijn
invloed heeft doen gevoelen.
Verpletterende nederlaag
voor Schotse voetbalamateurs
verpletterende nederlaag van 3—1
gebracht. De Engelsen, die de gehele wed
strijd domineerden, hadden bij de rust
reeds een voorsprong van 30. De En
gelse doelpunten werden gemaakt door
Pritchard (2x), Halder, Mellows en Day.
Voor Schotland, dat tegenstander van
Nederland is in het toernooi om da Euro
pese beker voor amateurlandenploegen,
sooorde .Whitehead.
TOTOWEDSTRIJDEN
TelstarSparta
FeijenoordGo Ahead
MVVGVAV
DWS—ADO
PSV—AZ '67
Helmond Sport—Blauw
SC Cambuur—RCi
HVC—FC Den Bosch
VeendamDFC
De Volewijckers—SVV
Elinkwjjk-Haarlem
EDO—Roda JC
FC VVV—Drente
EREDIVISIE
NEC—DOS
VolendamAjax
Holl Sport—Fort./Sitt. C.
FC Twente—NAC
EERSTE DIVISIE
Willem IIEindhoven
WageningenVitesse
RBCHeraeles
TWEEDE DIVISIE
De BaronieZFC
Hermes DVSFortuna VI.
AGOVVExcelsior
Zwols» BoysNOAD
De Graafschap—PEC
LimburgiaHeerenveen
Vekw—SC O ooiland
Dramatische
ijshockeywedstrijd
STOCKHOLM Tsjeeho-Slowakjje
heeft gisteren in Stockholm met 43 ge
wonnen van Rusland in een wedstrijd
voor het wereldkampioenschap ijshockey
De scores in de perioden waren: 20
02 21 De doelpunten voor Tsjeeho-
Slowakije werden gemaakt door Jiri Ho-
lik, Nedomansky, Iloresovsky en Jaroslav
De 10.000 toeschouwers in het Johannes-
hovstadion, van wie sommigen het tien
voudige van de normale toegangsprijs
aan zwarthandelaren hadden betaald, za
gen een dramatische wedstrijd. De Tsje
chen, gehandicapt door het ontbreken van
verdediger Jan Suchy een van de
beste spelers van het toernooi wegens
een gebroken wijsvinger aan de rechter
hand, waren in deze van spanning ge
laden ontmoeting hun zenuwen volledig
de baas. Zij namen in de eerste periode
een voorsprong van 2—0 door doelpunten
van Jiri Holik en Nedomansky, de treffer
van de laatste kwam tot stand, toen'
slechts vier Russische veldspelers op het
ijs stonden. De Russen brachten echter in
de tweede speeltijd de stand in
ten de doelpunten.
Onbegrijpelijk
De derde periode was negen minuten
oud, toen de Russische doelman op on
begrijpelijke wijze de puck uit een houd
baar afstandschot van Horesovsky door
liet. Twee minuten later viel praktisch
de beslissing. Jaroslav Holik vergrootte
de marge op dat ogenblik tot twee doel
punten. Tweeëneenhalve minuut voor het
einde bracht Ragoelin de spanning nog
even terug, maar de Tsjechen hielden in
de resterend» speeltijd stand.
Vooruitzichten
ÏSJeeho-Slawakjfc* dat ook da «mate
wedstrijd tegen Rusland won (2—0), heeft
nu goede vooruitzichten op de wereld
titel, die het vorig jaar in Grénoble ont
ging, omdat in de laatste wedstrijd van
het toernooi geen overwinning maar een
gelijkspel tegen Zweden werd behaald.
Tegen datzelfde Zweden moeten de Tsje
chen morgen weer in hun laatste wed
strijd aantreden. Dan is echter een pun-
tendeling voldoende voor de Europese
kampioen om voor het eerst sedert 1949
de wereldtitel te grijpen.
De stand is
1. Tsj.-Slowakije 9 8 0 1 16 40—19
2. Rusland 9 7 0 2 14 5521
3. Zweden 8 6 0 2 12 34—15
4. Canada 8 3 0 5 6 18—26
5. Finland 8 1 0 7 2 18—43
6. Ver. Staten 8 0 0 8 0 16—57
Volleyballers weinig
moeite met Israël
UTRECHT Het Nederlandse volley
balteam heeft gisteren in de sporthal De
Dreef te Utrecht Israël niet 31 versla
gen In een wedstrijd voor het vierlanden-
toernooi van de Nederlandse en Belgische
volleybalbond, waar verder België
Bulgarije aun deelnamen.
De setstanden in de op laag niveau
staande wedstrijd, waarin het overigens
niet aan spanning ontbrak waren: 17—IE
15—8 6—15 15—6.
In de Nederlandse ploeg, die het bij af
wezigheid van Geert Trompetter zonder
echte spelverdeler moest stellen, blon-
Sijbrands en Van Dijk
damden vooruit
DEN HAAG Voor het Nederlands
damkampioenschap dat vandaag Ën
Utrecht begint, is één partij voorultge-
speeld, de ontmoeting uit de tweede
ronde tussen Sijbrands en Van Dijk.
Laatstgenoemde speelt om principiële
redenen niet op zondag (op welke dag
de tweede ronde ie gepland). Sijbrands
won dM treffen.
Cohen mag niet
meer voetballen
LONDEN Na een medisch onderzoek
heeft men George Cohen, achterspeler in
het Engelse elftal dat in 1966 wereldkam-
De dertigjarige speler uit Londen, die
37 keer voor het Engelse elftal uitkwam,
liep in december 1967 een ernstige knie
blessure op. Daarna werden twee stukjes
kraakbeen uit zijn rechterknie verwij
derd. Cohen probeerde daarna zijn plaats
in het eerste elftal van Fulham te ver
overen. maar wegens de kwetsbaarheid
van zijn knie heeft men hem aangeraden
definitief met voetballen te stoppen. Ful
ham, laaggeplaatst in de tweede divisie,
dat Cohen contracteerde toen hij zeven-
was, zal van de verzekering een be-
van 100.000 pond, ruim 860.000 gul
den, uitgekeerd krijgen.
mercurius 2
geeststar 27 vn Liverpool nr
grebbedijk 27 400 zo vt^Kaap race nr
i Tahiti nr 1
ir Singapore
n Pltcalrn
U 27 te Georgetown
te Rlogrande
SR NEDERLANDEN 27 te Amiter-
Havre 31 'verw^^HQ00 W AI*,er* nr
RANDFONTEIN 27 te Hamburg
SCHELDELLOYD 27 vn Genua nr Penann
SERVAASKERK 27 450 ozo vn L Marques nr
SKADI 28 te Mississippi New Orleans
STRAAT Clarence 27 te Brisbane verw
STRAAT SINGAPORE 27 «S no vn Cetrt
York nr Suva cap*
STRAAT TOW A *7 vn Tanga nr Mombasa
THERON 37 vn Amsterdam nr West Indt§
VASUM 27 10M ono va Barbados n» ©ura^d
w7s«F.v*-.nv ->g te Hamburg
♦e Bremen
