elektronische
piano
R r
L Wl
k. m
1
W\3 I
W
w
-
KINDEREN
IN
LAREN
)e Singer Memorial Foundation viert
it jaar zyn derde lustrum. Die vie-
ing geschiedt door een bijzondere
entoonstelling in het Singcrmuseum
Laren met als onderwerp „Het
nd in de Noordnederlandse kunst",
liet liefst had men de tentoonstelling
jjdens de zomer willen houden, maar
dat bleek niet haalbaar te zijn. omdat
ïsea dan met het oog op hel
toeristenbezoek hun collecties liefst
o compleet mogelijk tonen, zodat de
s op bruikleen dan te gering is.
lest mogelijke tweede keus was het
jrjaar. De tentoonstelling is nu
•oorzien van 29 maart tot 2 juni. Het
vordl niet de droomtentoonstelling,
directeur Pieter Leffelaar graag
lad willen maken. Aan Rembrandt
bijvoorbeeld in het Rembrandtjaar
i niet te komen en aan kapitale
•ruiklenen uit het buitenland viel
liet te denken, omdat de kosten daar-
verbonden vóór een betrekkelijk
n museum als Singer nnbetaal-
'oeh belooft het een erg aantrekke-
Ned. meester, 16de eeuw:
Portret van 'n 6-jarig jongetje
ke tentoonstelling te worden. Ook
omdat de Nederlandse museum-
irecties erg bereidwillig zijn ge-
het tijdelijk afstaan van
unstwerken. Het wordt bovendien
monotone tentoonstelling. Eer-
omdat er behalve ruim tachtig
:hilderijen en vijftig tekeningen ook
'ijfentwintigtal beelden le' zien
illen zijn. Bovendien wordt een
ingdurige periode omspannen, de
Iste kunstwerken dateren uit de
eeuw, de jongste, tekeningen
Pieter Klaasse, van 1968. Hoofd
kerk, dat ook op de affiches staat af-
ibeeld, is Versproncks bekende
He is je in blauw" uit het Rijksmu-
Verder zijn er werken van o.m.
z^us. Steen. Van Ostade. De
gh, Ter Borch, Troost, dc Maris-
i, Toorop, Sluyfers. Willink. Citroen
Nanninga, om ef maar enkele "te
u Vrijwel alle grote Neder-
indse musea horen tot de bruik-
engevers, maar er komen ook enkele
ukken uit het buitenland, zoals het
portret van een 6-jarig
ingetje, een anoniem schilderij uit
Landesmuseum te Darmstadt, dat
1952 een der aantrekkelijkste in-
ndingen bleek op de tentoonstelling
portret in Nederland"
het Rijksmuseum. We hopen t.z.t.
jder op deze veelbelovende tentoon-
elling terug te komen.
olt:
Slecht geconstrueerd linnen.
Er is een heleboel onzin in de moderne beel
dende kunst. Daar hoeft geen enkel bezwaar
tegen te bestaan,' het is kenmerkend voor
onze tyd dat in de kunst zowel als in hel
leven het speelse element een ruime plaats
inneemt. Waar we wel bezwaar tegen heb
ben is dat de makers van die „kunst" en ook
wel museummensen suggereren dat alle
speelse produkten serieus moeten worden
genomen. Dat ze doen of Rauschenberg een
moderne Rembrandt is of dat we van een
heilige huiver vervuld moeten raken bü het
aanschouwen van vier ryen van vier stalen
bakken. Om rijtjes stalen bakken in een
deftige museumzaal moeten we alleen maar
lachen, bepaald niet huiveren. En omdat
lachen gezond is, óók in een museum, hou
den we wel van op. pop, minimal en wat
voor artige toestanden ook maar bedacht
kunnen worden.
Het aardige bij Pieter Engels is
dat de onzin van zijn kunst on
bewimpeld wordt toegegeven. Bij
hem geen heilige huiver, geen
diepzinnig theoretiseren, maar
voluit ONZIN. Engels heeft
momenteel een tentoonstelling
(t.ejn. 13 april in het Stedelijk
Museum te Amsterdam, een erg
vermakelijke tentoonstelling
waar u als u in de buurt bent
zeker moet aanwippen.
Pieter Engels, geboren 1938 (niet
te Hollywood USA) moet vol
gens geruohten ooit geschilderd
hebben. Het schijnen hoofdza
kelijk monochrome doeken te
zijn geweest In 1964 stichtte hij
de Engels Products Organization.
Dat werd een heel gekke onder
neming die louter-gekke zaken
te koop aanbood als bijvoor
beeld flesjes met door Engels
uitgeademde lucht en door En
gels (slecht herstelde meubelen
die daartoe eerst door Engels
vernield waren.
Aanbod van diensten
Engels deed meer. hij verzorgde
evenementen en bood zijn dien
sten aan in manifestaties en ad
vertenties. Zo'n aanbod kon bij
voorbeeld luiden:
beschadigt uw auto 25.
Engels beschadigt uw auto mooi
f 100.—.
Men ziet dat primair in de
„kunst" van Engels de verniel
zucht staat. Dat element is wat
macaber uitgewerkt in zijn
jongste producten. Een aantal
ervan heeft betrekking op de
definitieve vernieling: zelf
moord en begrafenis. Maar bei
de dan niet-serieus genomen
natuurlijk, het zijn immers En
gels Products.
Op de tentoonstelling is een
aantal zelfmoord toes tellen te
zien. gekke toestanden met
elektrische draden
NIEUWE
EPO-
PRODUKTEN
EERLIJKE
ONZIN
men kunst kan bedrijven „tot de
dood erop vólgt". Er zijn ook
doodkisten, o.m. voor een ver
brand kunstwerk (een mono
chroom schilderij van Engels»,
voor een beschadigd stuk hout
en een voor 10.2 liter verdron
ken water. Voorts zijn er ket
tingen waarmee de bezoekers
zich desgewenst kunnen vast
ketenen. Er is ook een schilderij
dat (naar Andersen) de kleren
van de keizer heet en dat dus
een leeg doek Is omraamd door
een bijna volmaakte lijst.
Pieter Engels met kunstenaar, suppoost en plaatje.
Speciaal voor de tentoonstelling
ontwierp Engels een gehele zaal
keurig gestoffeerd met kamer
breed tapijt waar een stuk van
1.25 vierkante meter is uitge
sneden. Dat uitgesneden stuk is
te ruste gelegd in alweer zo'n
zwarte kist. De kisten, toestellen
en toestanden vallen overigens
alle op door him keurige con
structie uit mooi materiaal (for
mica. hout. chroom enz.). Als
het geen onzinnige zaken waren
zou men ze zo kinnen onder
brengen in een modern waren-
- huis waar ze niet uit de toon,,
zouden vallen.
Daarom een kunststuk
Dat is met Engels wel anders
geweest in de tijd dat hij nog
slecht uitgevallen of slecht her
stelde, tooh altijd slordige pro
dukten maakte. Zijn kunstwer
ken moeten dan ook een prijs'
opbrengen zoals blijkt uit het
opschrift op een der van, een
EPO-produkt van aluminium.
Op een luikje eronder staat «in
Engels uiteraard):
Op 28 mei 1968 kost dit stuk
4344.—
1200.—
502.92
D.M. 4777.30
Daarom is het
kunststuk
Aan Engels* vroegere tijd her
inneren een tweetal bad con
structed canvasses, stukken lin
nen die Inderdaad beroerd ge
construeerd zijn. Bad construc
ted is ook de catalogus, het om
slag heef t de neiging los te latèn
en de frontpagina van die om
slag is-op de achterkant terecht
gekomen. Het is wel een lekkere
dikke catalogus, daartoe werden
er 48 lege pagina's in opgeno
men. Hele mooie pagina's van
mooi papier. Echt een genoegen
om door te bladeren.
De tentoonstelling begint met
een zaal waar keurige opschrif
ten te bestemder plaatse zijn
aangebracht. Die opschriften (ln
Engels) luiden b.v. ..Hang dit
plaatje bij de deur" of „Hang
dit plaatje bij een stopcontact
In die zaal is ook een telefoon.
IN
STEDELIJK
MUSEUM
TE
AMSTERDAM
keurig verborgen achter een
luikje. Normaal is dat luikje ge
sloten. maar nu moest het ge
opend blijven vanwege „Hang
dit plaatje bij een telefoon".
Op de openingsavond was er
telkens weer een suppoost die
het luikje toch dicht deed. De
man beeft van Engel6' kunst
niets begrepen.
V».
(Van
iekredactu i
EINDHOVEN De grote betekenis
van de hobby voor de ontwikkeling
van de technische wetenschap is ons
wederom duidelijk geworden, toen wc
bij Philips keken cn luisterden naar
dc elektronische piano. De idee daar
voor is afkomstig van de heer P. R-
Dijksterhuis, die al in de dertiger jaren
met plannen voor een elcktrisch-
meclianischc piano rondliep. Na we
reldoorlog 11 zag liU door de ontzag
wekkende evolutie cn de daarmee ge
paard gaande transistorisalie geheel
nieuwe mogelijkheden voor het instru
ment zijner verbeelding.
Van 1950/1957 was Dijksterhuis tech
nisch directeur van Philips' Phonogra-
fische Industrie toen ging hij. om
gezondheidsredenen, met vervroegd
pensipen. Doch toen ook Kreeg hij de
gelegenheid zijn hobby uit te leven, ge
assisteerd door de heer T. Verhey, die
na Dijksterhuis overlijden in 1967.de
piano voltooide. Deze laatste w^s het.
die ons de geheimen ervan onthulde
en de betekenis van het instrument
voor onze moderne samenleving schel
ste. Wat ons daarin opviel?
Primair de nederigheid van de weten
schapsmens. Hij zag het niéuwe in
strument vooral als een vervangings
middel dienstbaar aan en nodig voor
het aanpassen aan een modern leef
patroon, veroorzaakt door woningom
standigheden flats waarin het
erop aankomt zijn evenmens zo min
mogelijk te hinderen. Bruikbaar, mede
vanwege de toepassing van de kopte-
NA
TIEN
JAAR
RESEARCH
REËLE
MUZIKALE
AANWINST
iS
transportabel en ongevoelig vc
peratuur en vochtinvloeden.
Dit wat de sociale betekenis ei
treft.
■van be-
Enthousiast werd hü eerst, toen hU dc
technische kanten van deze verworven
heid benaderde, toen hy vertelde, wat
•r allemaal gedaan «as. wat een Berg
-esearchwerk men bad verricht, om de
.rare pianotoon te benaderen, het juiste
lellen, dat dat zo geestdriftig exposé
in/.e twylel aan het object juist ver
lootte, dat we dit object als het dan
Oók een voordcel van de elektronische piano: desgewenst klinkt de
muziek alleen door de koptelefoon. Pianostudie hoeft anderen dus niet
te hinderen.
lefoon in scholen, waar de ruimte be
perkt is. Of, zoals hij het zo aardig
formuleerde: „De elektronische piano
is in eerste instantie niet een bedreiger
van het traditionele instrument, doch
een partner".
Ze behoeft weinig gestemd te worden,
is kleinea: van omvang, gemakkelijker
Gelukkig voor ons bleef het niet bij
praten: er werd ook nog gespeeld. Vrij
langdurig zelfs. Toen kwam voor ons
de grote verrassing: de elektronische
piano bleek voor ons meer piano dan
het elektronische orgel orgel is.
'Reactie, door de ontwerper terecht als
compliment aanvaard. Maar dat com
pliment was onvolledig, al luisterend
kwamen we tot de slotsom, dat deze
elektronische piano een geheel eigen
waarde bezat.
Hy lijkt met haar klank- en kleurmo-
gelykheden opvallend veel op de kla
vieren van vóór 1840, toen de baskant.
veel meer dan dit bjj de later gebouwde
instrumenten bet geval is, transparan
ter klonk. Het zou daarom do (artis
tieke) moeite lonen de capaciteiten van
de elektronische piano eens met de
potenties van oude klavieren van het
Haagse Gemeentemuseum te laten wed
ijveren misschien gaat dit nog wel
eens gebeuren met een speciaal pro
gramma. waarin aan muziek van
Mozart tot en mei Schumann moei
worden gerealiseerd.
Voor één ding moeten we u aan het
slot van onze beschouwing waar
schuwen: bestel niet direot deze elek
tronische piano. Het zal immers nog
geruime lijd duren, eer ze in produktie
