Prins
Charles
ARAVA
VALLEI
KOMT
TOT
BLOEI
Nieuw
leven in
in de
woestijn
r
DALAI LAMA TIEN JAAR UIT TIBET
POLITIEK VAN V.S.
TEGENOVER AZIË
MOET REALISTISCHER
KONING WORDEN
EEN AKELIGE
ONVERMIJDELIJKHEID
Bhoetto gelooft in Nixon
ZATERDAG 8 MAART 1989
ARAVA, Negevwoestijn.
Sedert de El Fatah zijn activi
teiten naar Zuid-Israël heeft
verplaatst, liggen de zeven
kleine grensnederzettingen in
de Aravavallei, die zich over
een lengte van 175 km van de
Dode Zee tot de Golf van Akaba
uitstrekt, in de frontlijn.
De nachten zijn er lang en koud. In
hun eenzaamheid vertrouwen de pio
niers, die de woestijn laten bloeien,
slechts op hun geweer. Ieder moment
kan er een bazoeka of een régen
Veiligheidshuizen in Ein Yahav met schuilkelders tegen aanslagen.
mortiergranaten op de nederzetting
vallen. Bang zijn ze niet, deze Jonge
woestijnboeren, maar wel nemen ze
alle mogelijke voorzorgsmaatregelen
om iedere Bl-Fatahaanval te kunnen
overleven.
In de kleine, nieuwe nederzetting Ein
Yahav zijn veiligheidshuizen ge
bouwd. Bij 't eerste verdachte geluid
vliegen de inwoners van dit kleine be
woonde plekje in de woestijn als rat
ten de schuilkelder in. Daartoe wordt
het bed opgeklapt en een steile trap
leidt naar de met air-conditioning uit
geruste schuilkelder. Daar waar nog
tenten staan in plaats van stenen hui
zen is de situatie kritiek. Dat zijn
de „NahaT'-posten, nederzettingen
van pionierende Israëlische soldaten,
die landbouw aan militaire activitei
ten koppelen.
Sedert een achttienjarige soldate in
de Nahal-post Beer Zofar in de Ara-
va slapende m haar tent door een
granaatscherf dodelijk werd getroffen
graven Israëls soldaten-boeren zich in.
De tenten worden omheind door een
dubbele houten wand waartussen zand
vordt gestort. Het rijn ondoordring
bare muren voor bazoeka'6 en grana
ten. Koortsachtig worden loopgraven
aangelegd en prikkeldraadversperrin
gen gebouwd.
Terwijl de nachtclubs en terrasjes in
Tel Aviv overvol zijn, lopen de jonge
pioniers iedere nacht met een grim
mig gericht de eindeloos lijkende
wacht, het UZI-machinepistool in de
aanslag. Ook al valt er die nacht
geen schot. Zij weten dat zij vechten
voor vrouw en kind. Maar ook voor
de bloemen en groenten die zij met
zweet op het gezicht in de woestijn
laat groeien.
Onder hun handen is David Ben Goe-
rions voorspelling gedaan in 1934,
dat de toekomst van het joodse volk
in de Negevwoestijn ligt in vervul
ling gegaan. In dat jaar verklaarde
het Engelse mandaatbestuur over Pa
lestina in een rapport de Negevwoes
tijn onbewoonbaar.
Doorzettingsvermogen, druppelirriga
tie en asfaltlandbouwtechniek heb
ben Ben Goerion uiteindelijk in het
gelijk gesteld. Druppelirrigatie: door
lange op de grond liggende, gemakke
lijk verplaatsbare plastic-buizen wordt
water vermengd met ammonium-ni
traat geperst. Door fijne gaatjes drup
pelt dit mengsel constant op de bo
dem. Verdamping van het zouten
achterlatende kostbare water wordt
door deze vijf jaar geleden in Israël
ontwikkelde irrigatiemethode, waar
voor over de gehele wereld grote be
langstelling bestaat, voorkomen. (Aus
Dik plastic beveiligt de plantjes in de Aravavallei tegen de felle
nachtelijke kou.
tralië heeft onlangs als eerste dit pa
tent van Israël gekocht).
Deze revolutionaire methode maakt
het mogelijk gewassen in de Arava
te kweken, die het met het bekende
sproeisysteem niet zouden doen en die
in Noord-Israël, waar het aanzienlijk
minder warm is, m de winter slechts
in kassen gekweekt kunnen worden.
Gesproeid water zou in tegenstel
ling tot de druppeltechniek door de
kracht van de zonnestraling vrijwel
onmiddellijk verdampen. Want de A-
rava is één van Israëls warmste «tre
ken. De nachten rijn echter ijsKoud.
Dit grote temperatuurverschil is een
extra-natuurlijk obstakel dat land
bouw in de woestijn in het algemeen
in de weg staat. Maar warmte absor
berend asfalt heeft uitkomst gebracht.
Smalle lange stroken woestijn worden
met een dun laagje asfalt bespo
ten. Plantjes erin gepoot.
Overdag brandt de hete woestijnzon
erop en dan absorbeert het zwarte
asfalt warmte die het in de koude
nacht aan de plantjes afstaat. Deze
nieuwe landbouwtechnieken versnellen
de ontsluiting van de Arava in hoge
mate. Alleen al dit jaar zullen er
twee nieuwe nederzettingen verrijzen,
en zal er 30 miljoen gulden geïnves
teerd worden voor de verdere ontwik
keling van de landbouw.
Verwacht wordt dat nog 60.000 hecta
re grond in de komende vijf Jaar in
ontwikkeling kan worden gebracht
en dat Arava ieder jaar voor een
waarde van 23 miljoen gulden aan
landbouwprodukten zal opleveren. Een
woestijnvallei wordt zo een grote
landbouwtuin. De wintertuin voor Eu
ropa, want het is de bedoeling dat
de vruchten, groenten en bloemen,
die er onder plastic of op asfalt wor
den gekweekt, naar Europa worden
geëxporteerd als dit oude werelddeel
in de greep van de winter ligt. Want
de zon schijnt altijd in de Arava.
lt'W%
v
lie vorig(
HIS"
at, die
Bee Gee
d werd
Johnny
t de
zijn
.ONDEN (AP) Wat voor een ge-
oel geeft het op een dag te ontdekken
at je koning van Engeland zal worden?
liemand kan dit beter weten dan de
rins of Wales en dit is wat hij te zeg-
heeft:„Ik geloof dat het iets is dat
een gevoel van akelige onvermijde-
jkheid over je komt. Ik ben niet, weet
dag in mijn kinderwagen
>akker geworden met de gedachte:
ppie, ik...". De 20 jaar oude prins,
ie deze week voor de BBC werd gein-
rviewd, lachte en vervolgde „maar ik
enk dat het langzaam tot je door
dingt dat dé mensen belangstelling
or je hebbenen langzaam krijg
het idee dat je een zekere plicht en
erantwoordelijkheid hebt. Ik geloof
at het zo ook beter is".
Het eerste formele interview werd in
uckingham Palace afgenomen door
ick de Manio, een van de bekendste
ledewerkers van de BBC-radio- De
rins antwoordde zeer vrij op de vra-
van De Manio over zijn ervaringen
sohool en rijn moeilijkheden. De
prins erkende dat hij het op school
aangenaam had gevonden dat men
dere leerlingen verdacht had van
beren bij hem in het gevlij te ko
men. Over rijn schooltijd in Austra
lië vertelde hij dat men praktiscl
niet geprobeerd had hem op rijn i
mer te zetten. Een uitzondering
toen hij een avond met paraplu kwam
binnenlopen. „Het had erg hard gere
gend en zij keken allen verwonderd
naar dit vreemde Engelse ding, en toen
ik wegliep nadat ik de lichten had uit
gedaan, hoorde ik prachtige kreten als
„Oh Pommy (zwijn)".
Met plezier dacht hij ook terug aan de
rel toen hij op 14-jarige leeftijd cherry
brandy in een bar had besteld. „Ik
dacht dat dit het eind van de wereld
was. Ik stond al klaar om mijn kof
fers te pakken en naar Siberië of waar
ook te gaan. Ik maakte in het school-
jacht een reisje uit Gordonstoun en
toen wij in Stirnoway (Schotland)
aankwamen, ging ik naar een hotel
om een maaltijd te nemen en terwijl
wij daarop wachtten, keek een hoop
mensen door de ramen. Ik dacht toen
„daar heb ik genoeg van" en liep
weg en de enige plaats waar ik naar
toe kon gaan was de bar. Daar ik nog
nooit eerder in een bar was geweest
was mijn eerste gedachte natuurlijk:
iets te bestellen. Het soheen mij het
verstandigste toe. En daar ik niet op
mijn gemak was en niet wist wat te
doen, zei ik het eerste wat mij te bin
nen schoot. Dat was cherry brandy,
omdat ik dat eerder bij koud weer tij
dens een jachtpartij had gedronken.
En nauwelijks had ik een slok geno
men of de hele wereld spatte rond mijn
oren uit elkaar".
De meest ontroerende ervaring beleef
de hij in een dorp in Australisch
Nieuw-Guinea, waar hij was met een
expeditie van antropologen. „Wij wer
den uitgenodigd op een feest en wij
werden allen verwelkomd door een lan
ge rij inboorlingen. Om de een of an
dere reden begonnen zij plotseling „God
save the Queen" te ringen. Dat was
het ontroerendste dat ik ooit heb mee
gemaakt, geloof ik, om duizenden mij
len van Groot-Brittannië deze mensen
het volkslied te horen zingen. En de
tranen rolden praktisch langs mijn
wangen".
Over de studentendemonstraties zei de
prins: „Ik kan het niet helpen gevoel
te hebben dat omdat de studenten
en veel mensen zich zo hulpeloos en
naamloos in het leven en de gemeen
schap voelen demonstreren een nut
tige manier is om je eigen meningen
over wereldaangelegenheden en bin
nenlandse aangelegenheden en derge
lijke dingen kenbaar te maken. Het
kan ook rijn dat het plezierig is. Een
hoop andere mensen doen het, en het
is „in". Ik heb het gevoel dat een hoop
mensen het zeer ernstig menen. Een
hoop denkt er niet zo ernstig over,
en het ontwikkelt zich tot louter massa
hysterie, hetgeen, naar ik geloof, zeer
angstaanjagend is. Ik zou denken dat
het zeer, zeer moeilijk is het op te los-
s in
laar dat
t helema
gement
jll-tijdpei
im-sound
i-kant kf
it op
te laat
fezongen
ngeluid
1 het
ir Iets
EW DELHI (AP). Deze maand is het
jaar geleden dat de 24-jarige levende
>eddha van Tibet, vermomd in het kleed
een arme monnik, te paard zijn land
ïtvlucbtüe onder dekking van een wer-
ïlende zandstorm. Na een reis van twee
eken over een afstand van 480 km over het
iwe terrein, waar Chinese vliegtuigen ver-
fefs zochten naar zijn karavaan, kwam de
alad Lama veilig in India aan en verklaarde
SVaar ik ook ben zal het Tibetaanse volk
ij erkennen als de regering van Tibet".
niettegenstaande de openlijk bekendgemaakte
>°P, weten de Dalai Lama en zijn 80.000 ge-
ichte volgelingen dat zij niet in een nabije toe
tst naar hun land zullen terugkeren. Zij heb-
zich gevestigd naar 't zich laat aanzien voor
'jd in India en de aangrenzende konink-
rén in de Himalaja: Bhoetan Sikkim en Nepal,
nieuwe nederzettingen van elk 3000 mensen
hebben zich gevestigd in de Indische staten
Mysore, Madhya, Pradesj en Orissa waar zij
zich bezighouden met landbouw en handwerk.
Het „tijdelijke hoofdkwartier" van de Dalai Lama
bevindt zich in de noordwestelijke stad Dharam-
sala het woord betekent „herberg". Het is een
stopplaats voor doorgaande reizigers.
Op 10 maart zullen hier de god-koning en rijn
volk de tiende verjaardag herdenken van de op
stand van Lhasa, de hoofdstad van Tibet, tegen
het Chinese leger. Vanaf het begin was de
rebellie gedoemd te mislukken: de Chinezen had
den 300.000 soldaten van hét volksbevrijdings
leger gelegerd in Tibet, een land met slechts
twee miljoen inwoners.
De Chinezen waren in oktober 1950 Tibet binnen
gevallen. Mao Tse-toeng beloofde dat Tibet een
zekere mate van autonomie toegestaan zou worden
en verklaarde dat hij zich niet zou mengen in de
voorrechten van de Dalai Lama of de feodale
maatschappelijke orde in Tibet, "Maar toen bleek
dat dit slechts papieren beloften waren, kwamen
de zeer godsdienstige Tibetanen in opstand. Hun
verzet bereikt zijn climax in maart 1959, toen
Dalai Lama de keuze had tussen zekere gevai
genschap of vluchten.
Zelfs na zijn vertrek duurde de gewapende teger
stand voort. Naar schatting werden meer d;
70.000 Tibetanen gedood in botsingen in de afgt
lopen tien jaar en veel meer „klassevijander
werden geliquideerd of naar werkkampen gr
stuurd. Zelfs op het ogenblik voeren in dek
van Noord- en West-Tibet guerrillastrijders ovei
vallen uit op Chinese voorposten en konvooiei
Ook vanuit de bergen van Nepal doen leden va
de wilde Tibetaanse Kwambastam periodie!
overvallen op Chinese konvooien, grijpen hun bui
en keren naar het veilige Nepal terug.
Maar al deze overvallen zijn alleen maar et-
beetje vervelend voor de Chinezen die Tibet mili
tair geheel in hun macht hebben. En het riet e
naar uit dat de wereld ook geen belangstellin
meer koestert voor Tibet. India, dat in het ver
leden de zaak Tibet in de Verenigde Naties be
pleitte, heeft verleden jaar geweigerd de kwestie
daar ter sprake te brengen.
KARATSJI (AP). Zoelfikar Ali Bhoetto, voormalig minister van Bui
tenlandse Zaken en het middelpunt van de politieke crisis in Pakistan,
gelooft dat deV.S. onder president Nixon een meer realistische politiek
zullen voeren tegenover communistisch China.
•■Ik denk dat deze verder zal gaan dan alleen maar erkenning en toelating van
communistisch China tot de UNO", zei Bhoetto. „Dat had allang geleden moeten
gebeuren. Thans begint men in de V.S. het meer realistisch onder de ogen zien
van vraagstukken te waarderen en daarom geloof lk verandering van houding
van de V.S. ten opzichte van China".
Bhoetto, die in zijn woning te Karatsji een gesprek met onze verslaggever voerde,
zei dat de V.S., als de oorlog inVietnam is afgelopen, een modus vivendi in Azië
zullen moeten vinden. „En een modus vivendi is in Azië niet mogelijk zonder
deelneming en medewerking van China", zei hij.
Bhoetto, de 41-jarige leider van de linkse volkspartij, wil niet, dat hem, zoals
vaak is gebeurd, het etiket „pro-Peking" wordt opgeplakt, maar hij geeft toe.
dat de ontspanning tussen Pakistan en China in 1963 is tot stand gekomen, terwijl
hij in de regering van president Ajoeb Khan de buitenlandse politiek bepaalde.
Toen hij de minister van Buitenlandse Zaken was, heeft hij in Peking Mao Tse-
toeng en premier Tsjoe En-lal bezocht, en foto's met handtekening van hen
nemen een opvallende plaats in de salon van zijn luxueuze woning te Karatsji in.
„Mao is als graniet, dat is de indruk, die je krijgt als je hem ontmoet", zei Bhoetto.
Over de vriendschap van Pakistan met China zei hij: „De omvang van onze
afhankelijkheid van de V.S. was in die dagen werkelijk verontrustend. Ik wilde
verscheidenheid. Wij hadden nauwere betrekkingen met Oosteuropese landen. Wij
hebben nog altijd nauwe betrekkingen met China op alle gebieden en die zullen
hier onder nieuwe regeringen gehandhaafd worden".
Bhoetto was complimenteus in zijn opmerkingen over president Nixon, die hij bij
Ajoeb had te weinig gevoel voor zending
tal van gelegenheden heeft ontmoet. „Ik geloof dat hij een zeer ter zake kundig
man is. Zeer bekwaam. Ik heb bij mijn contacten met hem ervaren, dat hij door
dringt tot in het hart van een probleem. Hij heeft veel ervaring en het schijnt,
dat de republikeinen in de loop der jaren meer contacten met Azië hebben gehad.
Ik denk dat de Amerikaanse politiek jegens Azië beter zal zijn dan die van de
regering-J oh nson'
Bhoetto herinnerde met een glimlach aan een kleine botsing tussen hem en ex-
president Johnson, toen hij (Bhoetto) naar Washington was gekomen voor de
begrafenis van wijlen president Kennedy. „Johnson zei tegen me: „Waarom hebt
u Tsjoe En-lai naar Pakistan uitgenodigd Waarom gaat u bij hem op bezoek
Dat is niet goed. U kent onze betrekkingen met China". Ik zei tot Johnson: „Ik
ben niet hier gekomen om politieke zaken te bespreken"
Over de binnenlandse politieke strijd in Pakistan zei Bhoetto: „Pakistan beleeft
de zwaarste crisis van zijn 21-jarig bestaan. Ik vind dat de president moet ver
klaren dat hU na aftreden bereid is te onderhandelen over een ordelijk overdragen
van de macht. Dat zou bijdragen tot vermindering van de spanning en het land
verdere moeilijkheden besparen".
De drie maanden lange politieke crisis in Pakistan heeft in toenemende mate ge
leid tot geweldpleging waarbij politie en troepen in de steden en andere gemeen
ten van het land vuurden op dolzinnig optredende tegenstanders van de regering.
Maar Bhoetto zag er ontspannen uit ondanks de politieke spanning en een aanslag
op zijn leven die in rijn vaderstad Larkana zou zijn gepleegd
Een beschrijving gevend van de drie maanden gevangenschap, die hem waren
opgelegd door de regering van Ajoeb, omdat hij tot gewelddadigheden zou hebben
aangespoord, trok Bhoetto zijn overhemd recht en zei: „De vliegen en muskieten
waren verschrikkelijk. Op de ene plaats waren ratten en op de andere vleermuizen.
Verder was er de stank van nabije latrines. Ze hebben het werkelijk zo erg
mogelijk gemaakt".
Op de vraag wat voor soort socialist hij zichzelf zou noemen, antwoordde hij:
„Ilc houd niet'van etiketten, maar ik ben nooit communist geweest, zelfs niet in
mijn studententijd. Mijn poliüek voor Pakistan is de islam, socialisme en demo
cratie. Hij liet hierop volgen: „Ik geloof dat ik in Pakistan graag een socialisme
van Scandinavisch type zou zien".
Bhoetto, die aan de universiteit van Californië te Berkeley en aan de universiteit
van Oxford in Engeland heeft gestudeerd, verklaarde van mening te zijn, dat
Pakistan naar een Brits parlementair stelsel toe gaat. „Ik geloof niet, dat het
presidentiële systeem hier een succes is geweest", zeide hij.
„De fout van president Ajoeb is naar mijn mening, dat hij geen fundamentele
ideologie had. Hij was als een schoolmeester, maar had geen gevoel van een
zending".
De telefoon belde. Het was een plaatselijke politicus, die zich bij de partij van
Bhoetto wilde aansluiten. Onlangs zijn te Karatsji 200.000 mensen de straat op
gegaan om Bhoetto bij zijn terugkeer in de stad als een held te verwelkomen.
De kalm sprekende, elegante man van de salon wordt een met de armen zwaaiende
vorige redenaar, als hij tegenover een menigte mensen staat. De echo's van hun
kreten worden in toenemende mate gehoord in de noordelijke hoofdstad. Rawalpindi,
waar de vroegere vriend van Bhoetto, president Ajoeb. heeft geprobeerd de oppo
sitiegroepen te doen deelnemen aan vredesbesprekingen. Het was veelbetekenend,
lat van de besprekingen niets is terecht ge-
