Russische Venussatelliet moet nog
veel
raadsels
oplossen
üm
ROND
15 MEI
LANDING
IN
GROTE
HITTE?
s
Electronische hulp bij geboorte van kinderen
WOLKENLAAG
TE DIK VOOR
DUIDELIJKE
WAARNEMING
DINSDAG 4 FEBRUARI 1969
DE I.ETDSE COURANT
PAGINA 7
(Van onze ruimtevaartredacteur)
ledereen die in deze dagen de moeite neemt op
een van de erg schaarse onbewolkte en heldere
avonden, vlak na zonsondergang, de sterrenhemel
eens wat aandachtiger te bekijken, zal het spoe
dig opvallen dat er aan de westelijke horizon een
bijzonder heldere ster staat te schitteren. In wer
kelijkheid is dit echter helemaal geen ster. Het
is de planeet Venus, het hemellichaam dat op de
maan na het dichtst bij de aarde staat en dat van
alle tot nu toe bekende planeten in ons zonne
stelsel nog de meeste gelijkenis met onze eigen
wereld vertoont.
Om onze zon draaien in het totaal
negen planeten, waarvan Mercurius het
dichtét bij de zon staat, gevolgd door
Venus, de aarde, Mars, de reuzeplaneet
Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus en
Pluto. Hoe verder nu zo'n planeet van
de zon verwijderd staat, hoe langer het
ook duurt alvorens één volledige cirkel-
of ellipsvormige baan beschreven wordt.
Zo doet Pluto er niet minder dan 248
jaar over eenmaal rond de zon te
komen, die vanaf deze buitenplaneet
slechts een helder sterretje te zien
moet zijn. Venus daarentegen voltooit
één omloop in bijna 225 dagen, terwijl
de aarde er ruim 365 dagen over doel.
Dit heeft tot gevolg dat Venus in de
„binnenbaan" onze planeet voortdu
rend inhaalt, een verschijnsel dat zich
eens in de 19 maanden voordoet. Op dat
moment is de afstand Venus-aarde ook
minimaal: circa 45 miljoen kilometer.
Avondster
Dit verschijnsel van uitlopen, inhalen,
weer uitlopen en weer inhalen maakt
tevens, dat Venus de ene periode vanaf
de aarde gezien link» van de zon staat
en de andere periode rechts. In het eer
ste geval, zoals in deze weken duide
lijk waarneembaar is, gaat Venus
's avonds na de zon onder en heet de
planeet „Avondster". Staat Venus
rechts van de zon dan wordt ze „Och
tendster" genoemd omdat ze des mor
gens vóór de zon boven de horizon
verschijnt.
Het feit dat Venus momenteel avond
ster is betekent tevens dat ze de aarde
over ruim vier maanden zal inhalen
en er dus weer een moment komt
waarop beide planeten een minimum
afstand ten opzichte van elkaar bereikt
zullen hebben. Dit verschijnsel nu,
staat bekend onder de naam „oppo
sitie". Sedert 1960 zijn er vijf van der
gelijke opposities geweest en de zesde
zal zich dit jaar voordoen in begin mei.
latief weinig energie kost om een satel
liet van de aarde in de richting van
Venus te lanceren en ook hiervoor
wordt de uitdrukking „lanceervenster"
gebruikt, hetgeen na de vlucht van de
Apollo-8 een internationaal begrip is
geworden.
Het prototype van de Venus
ruimteschepen is een vreemd uit- Not| hctCf
ziend apparaat met grote vleugels
voor de zonnecellen en een grote
straalvormige antenne.
wolkenlaag. Dit heeft het ontstaan vah
vele theorieën over het aanzien van het
planeetoppervlak sterk in de hand ge-
Zo zijn er astronomen die geloven dat
Venus uit één grote oceaan bestaat. An
deren zijn van mening dat de planeet
grotendeels door woestijnen bedekt is
en volgens een van de allernieuwste
theorieën zijn er enorme poolkappen
die alle water in de vorm van ijsvast-
houderi, terwijl de equatoriale gebieden
woestijnen zijn die naar het noorden en
zuiden toe overgaan in meer gematigde
streken.
Zeker is alleen dat de Venusdampkring
voor 70 tot 80 procent uit koolzuur be
staat en nauwelijks zuurstof bevat en
dat de planeet ongeveer dezelfde groot
te als de aarde heeft. Een van de aller
nieuwste ontdekkingen is dat Venus
eenmaal per 243 dagen om haar eigen
as draait in een richting die tegen
gesteld is aan de aswenteling van alle
andere planeten in het zonnestelsel.
Ondanks nieuwe Russische en Ameri
kaanse satellieten, zoals de Venus IV
die op 18 oktober 1967 diep de Venus
dampkring binnendrong en de Mariner
5, die een dag later de planeet voorbij
vloog op een afstand van 4.000 kilo
meter zijn de geleerden nog steeds niet
uit de problemen.
Naar Venus
De eerste pogingen van de mens een
Venussatelliet te lanceren dateren van
februari 1961 en werden ondernomen
door de Sovjet-Unie. De proef werd
echter een mislukking en de tweede
satelliet (Venus I geheten) kwam wel
los uit een aardbaan, doch verdween
kort daarna spoorloos nadat alle radio
contact verloren was gegaan.
Drie Russische pogingen in augustus
en september 1962 mislukten eveneens,
gelijk de al in juli gelanceerde Ameri
kaanse Mariner I. Op 27 augustus 1962
ging de tweede Mariner de ruimte in
en deze satelliet vloog op 14 december
Venus voorbij op een afstand van
34.000 kilometer, daarbij de eerste (nog
schaarse) „close-up"-metingen naar de
aarde seinend.
Hoewel ook de Russische Sonde I in
juli 1964 Venus dicht genacjerjl .moet
zijn, boekten de Sovjetgeleerden hun
eerste grote succes pas in tnèart 1966,
toen zij erin slaagden de in november
1965 gelanceerde Venus II en Venus III
in de buurt van de planeet Venus te
brengen. Het grootste succes was wel,
dat men dank zij een uiterst nauw
keurige besturingsmethode de Venus
IH op 1 maart in de dampkring kon
laten neerstorten, terwijl nummer twee
48 uur eerder op 24.000 km gepasseerd
Toch leverden ook deze proeven min
der op dan men gehoopt had, want
terwijl beide satellieten de hele reis
goed hadden gefunctioneerd, liepen de
temperaturen aan boord bij de nade
ring van Venus zodanig hoog op dat
de batterijen het lieten afweten en
de radio's uitvielen. Zo zond Venus II
geen televisiebeelden en stralings- en
warmtemetingen uit en ook de Venus
III, waarvan de radio's vier minuten
vóór het berekende tijdstip van bin
nendringen in de atmosfeer er de brui
aan gaven, voorzag de astronomen niet
van gegevens omtrent dichtheid, sa-
Venus is voor de geleerden nog steeds
een planeet waarvan maar bitter wei
nig met zekerheid bekend is, omdat het
oppervlak altijd schuil gaat achter een
naar schatting vele kilometers dikke
Volgens de Ruséische astronomen kwam
de Venus IV op de Venusbodem te
recht en hield toen pas op gegevens
uit te zenden. De laatste metingen
waren dat ter plaatse een temperatuur
heerste van 280 graden Celsius en
een luchtdruk die 17 tot 20 maal
groter is dan die aan het oppervlak
van de aarde.
Het ruimtestation van de Russische Venussatelliet, zoals dit een zachte
landing op de planeet maakte.
Op de dag dat Venus 4 een
zachte landing op Venus maakte,
werd in Moskou op de t.v. een
kleurenfilm uitgezonden waarop de
voorbereidingen van de vlucht
werden getoond. Hier zakt het
ruimtestation aan een parachute
langzaam naar de aarde.
zeker geloofwaardiger, omdat ze niet
alleen grotendeels overeenkwamen met
de metingen van de Mariner 2 uit 1962,
maar ook met uitgebreide radar- en
spectroscopische waarnemingen vanaf
de aarde. Volgens de onderzoekers dr.
Kliore en dr. Cain bedraagt de tempe
ratuur op het Venusoppervlak 490 gra
den Celsius (tegen 450 gemeten door de
Mariner 2) terwijl de luchtdruk 75 tot
100 atmosfeer bedraagt, hetgeen dus
nog eens vier a vijfmaal zoveel is als
de Russen meenden te meten.
Pv^L^gens valt^hTé1-"'1 al. wel te con
cluderen dat er weinig kans bestaat dat
Venus levensvormen herbert zoals wij
die hier op aarde ook kennen. Men
moet n.l. bedenken dat bij de heersende
temperaturen de metalen zink en lood
alleen in gesmolten toestand kunnen
bestaan. De Amerikanen verklaarden
het grote verschil ten opzichte van de
Russische bevindingen door erop te
wijzen, dat de Venus op een hoogte
van ruim 20 kilometer in de Venus
dampkring verbrand moet zijn of dat
daar in elk geval om welke reden dan
ook het radiocontact uitgevallen moet
zijn. Want de Russische metingen stem
men precies overeen met wat de Mari
ner 5 aangaf voor de druk en tempera
tuur op een hoogte van 24 kilometer.
Misschien zullen de raadsels ditmaal
voorgoed opgelost worden, want sedert
5 en 10 januari zijn de Venus V en VI
op weg naar Venus, waar de satelliet
naar men hoopt rond de 15e mei zal
arriveren. De ruimteschepen zijn van
dezelfde klasse als de Venus IV en
wegen ruim 1100 kilogram. Ze zijn uit
gerust met een speciale bolvormige
capsule van ongeveer 200 kilogram,
waarin zich speciale meetinstrumenten
waarschijnlijk een remraketje en in elk
Slaagt deze volledig, in tegenstelling
tot eerdere pogingen en blijven de ra
dio's functioneren, dan staan ons in de
komende zomer bijzonder interessante
kosmische gegevens te wachten. Er
gaan tevens sterke geruchten, door de
Westdultse professor Helnx Kamlnski
in de wereld geholpen, dat de Russen
via de Venus V er achter willen zien
te komen of het mogelijk is over en
kele jaren bacterieën in de Venusdamp
kring uit te zaaien, die het vele kool
zuur zouden kunnen omzetten in zuur
stof, waardoor over vele eeuwen de
planeet voor de mens bewoonbaar zou
kunnen worden gemaakt.
Over de betrouwbaarheid van deze
geruchten moet echter, zolang de Rus
sen daarover zelfs niets meedelen, sterk
getwijfeld worden, te meer daar ook de
Sovjet-Unie mede-ondertekenaar is
van een verdrag dat erin voorziet te
voorkomen dat andere hemellichamen
„besmet" worden met aardse levens-
Amerika achterop
Geldtekort heeft de Amerikanen ervan
doen afzien dit jaar een Mariner naar
Venus te lanceren. Dat zal pas weer ge
beuren ii» 1J)72 wanneer de NASA de
plïmeet 'voorbij Wfl laten vliegen met
Ar*500 kMd|ram zvëare Satelliet, waar
uit tijdens de nadering een capsule van
maar 45 kilogram moet worden gesto
ten, die dan de atmosfeer kan binnen
dringen. Zij zal er echter niet op ge
bouwd zijn oo de klap van de landing
te overleven. Wel zal in de loop van fe
bruari en maart a.s. een tweetal Ameri
kaanse Mariners in de richting van de
planeet Mars gelanceerd worden en van
dichtbij foto's gaan nemen van be
paalde gedeelten van het oppervlak van
de Rode Planeet. Daarop zullen wij te
zijner tijd nog wel eens terugkomen.
Bjj dit alles lijkt het er een beetje op.
dat de Russen voor wat betreft het on
derzoek van de planeten een ruime
voorsprong hebben op de Amerikanen,
zeker waar het landingscapsules voor
Venus betreft. Men moet zich echter
wel goed realiseren dat de ruimtevaart
autoriteiten in de Verenigde Staten
zich altijd weinig hebben bekommerd
om de ontwikkeling van planetaire
ruimtevaartuigen.
GERARD J. PLUKKEL.
EDERT onze voorouders een
rechtstaande houding hebben
aangenomen Is de bevalling een
relatief moeilijke zaak gewor
den. Sommige evolutionisten beweren
zelfs dat het vrouwelijk bekken
steeds kleiner en kleiner wordt in
vergelijking met onze steeds groter
en groter wordende hersenen. In de
verre toekomst zou geen enkele baby
nog langs de natuurlijke weg kunnen
geboren worden. Iedereen zou met
een keizersnede ter wereld komen.
Maar dat zal de toekomst nog leren.
In afwachting hiervan worden de
meeste kinderen nog steeds geboren
langs de traditionele weg. Deze weg
is nochtans niet zonder gevaren. Als
we de Amerikaanse statistieken mo
gen geloven, sterven er jaarlijks on
geveer 28.000 baby's op vier miljoen
geboorten tengevolge van een moei
lijke bevalling. Een aantal brengt het
er levend af. maar behoudt min of
meer ernstige hersenletsels.
Het grote gevaar dat het kind be
dreigt gedurende de bevalling bestaat
uit een onderbreking van de bloed-
voorziening. Indien deze onderbreking
te lang duurt beginnen de hersenen
van het kind hieronder te lijden en
kan het blijvend letsel oplopen.
In het algemeen geeft men twee
grote oorzaken voor een tekort aan
bloed voor de hersenen van de jong
geborene. Enerzijds zijn er manke
menten aan de placenta (moeder
koek), het orgaan dat het ongeboren
kind van bloed voorziet. Anderzijds
gebeurt het wel eens dat de navel
streng, de verbinding tussen de pla
centa en het kind. dicht gedrukt
wordt. Meestal tracht men zo vlug
mogelijk te achterhalen of het kind
In moeilijkheden verkeert. Dit ge
schiedt door te luisteren naar de
harttonen van het kind. De dokter
plaatst zijn stethoscoop ter hoogte van
de baarmoeder en telt het aantal
hartslagen per minuut. Normaal
schommelen deze tussen 120 en 180
per minuut met een gemiddelde van
140 per minuut.
Bij het begin van iedere baarmoeder
samentrekking vertraagt het hart
ritme van het kind en worden de
harttonen zelfs onhoorbaar. Tussen
de weeën stijgt het ritme weer tot
ongeveer 140 pei minuut. Dit is nor
maal. Wanneer de navelstreng ech
ter dicht gedrukt wordt zijn de hart
tonen gedurende de baarmoeder
samentrekkingen zéér wisselend, zo
wel in kracht als in aantal. Dikwijls
vallen ze terug tot 60 slagen per mi
nuut. Bij stoornissen van de moeder
koek treedt er een vertraging op. niet
bij het begin van de weeën, maar
wel op het ogenblik dat ze reeds over
hun hoogtepunt heen zijn. Sommige
verloskundigen zweren bij het beluis
teren van de foetale harttonen Vol
gens anderen heeft het luisteren maar
een relatieve waarde.
Tot deze laatsten behoort ongetwij
feld dr. Edward Hon. een verloskun
dige van het Yale-New Haven Hos
pital. VS. Na dertièn jaar onderzoe
kingen kwart hij tot het besluit dat
de stethoscoop slechts beperkte waar
de heeft om vroegtijdig uit te ma
ken of er iets misloopt met de bloed-
voorziening van het kind. Het bleek
dat de hartslagen tussen de weeën in
normaal konden zijn, ondanks het
feit dat de bloedvoorziening geduren
de de samentrekking te kort schoot.
Anderzijds is het ook mogelijk dat
men totaal geen harttonen meer hoort
zonder dat dit noodzakelijkerwijze
betekent dat het kind in de moeder
schoot overleden is of in grote moei
lijkheden verkeert. De zwaarlijvig
heid van de moeder en de houding
van het kind in de moederschoot
kunnen de harttonen soms onhoor
baar maken. Om zichzelf en de moe
der niet in paniek te brengen hebben
sommige verloskundigen hun stethos
coop opgeborgen, ze luisteren hele
maal niet meer naar de harttonen.
ogenblik aan het bevallen zijn. Zodra
de hartslag of de druk te sterk ver
anderen, wordt de geneesheer van
dienst onmiddellijk gewaarschuwd.
Pijnloos
Hulp
Dr. Hon en zijn medewerkers ont
wierpen een elektronisch apparaatje
waarmee ze de hartslagen voortdu
rend kunnen opnemen gedurende de
bevalling, ook gedurende de baar-
moedersamentrekkingen. wat met een
stethoscoop onmogelijk is.
Zodra de baarmoederhals voldoende
ontsloten is hechten ze een kleine
zilveren elektrode aan het hoofdje
of stuit van het kind. Tezelfdertijd
schuiven ze langs het kind een klein
plasticbuisje in dc baarmoeder. De
elektrode neemt de hartkloppingen
op en het plasticbuisje de druk in de
baai-moeder Beide worden voort
durend gegregistreerd op een toestel
dat naast het bed van de moeder ge
plaatst is. Voorts heeft men vanuit
een centrale controlekamer een over
zicht over alle moeders die op dat
De moderne vrouw, zeker de Ameri
kaanse, neemt het niet meer dat een
bevalling pijnlijk is. De eerste eis in
de pijnloosheid. De geneeskunde moet
er maar voor zorgen. Vandaar dat
men in Amerika veel meer dan in
Europa de neiging heeft de vrouw bij
de bevalling te verdoven. Ook worden
er meer geneesmiddelen toegediend
om de bevalling kunstmatig Ln te zet
ten. Aan deze werkwijze zijn nadelen
verbonden, omdat de aanstaande moe
der niet in staat is mee te werken.
Ook het gevaar van plotselinge bloed
drukverlagingen is groter. De Ameri
kaanse moeder laat het werk meer
aan de dokter over. Hij moet maar
zorgen dat de kleine gezond op de
wereld komt. Vandaar waarschijnijlk
meer ongelukken bij de bevalling en
ook de grotere angst van de Ameri
kaanse artsen dat er bij de geboorte
iets mis loopt met het kind De voor
uitgang van de techniek, zoals het
pijnloos maken van de bevalling,
brengt op zijn beurt nieuwe proble
men mee die men weer moet opvan
gen met allerhande elektronische
Het apparaatje van dr. Hon schijnt
redelijk goed te werken. Gedurende
het laatste jaar werd het beproefd op
250 kinderen met ..verhoogd geboor
terisico" Geen enkele baby overleed
en de geboorteletsels zakten tot de
helft.
Of dit nu „dè oplossing" zal zijn, is
een andere vraag. Dc meeste verlos
kundigen beschouwen een bevalling
nog steeds als een natuurlijke zaak
waarin men zo weinig mogelijk moet
ingrijpen. We hebben de stelligste in
druk dat de gemiddelde Westeuropese
baby veiliger de wereld binnen komt
dan zijn Amerikaans broertje of
