S>&£aidAe6oii/ïotit
De Spaanse Brabander
Nieuw proces in
Bagdad begonnen
Er zit een Haar in mijn soep:
blijspel met sterke hoofdrollen
De film van
vanavond
Brederodes blijspel, in versie van
Erik Vos, als toonbeeld van verval
Ambassade
van Irak
bestormd
PAGINA 2 DE LEIDSE COURANT WOENSDAG 29 JANUARI 1969
Kerkelijke
financiën in
het westen
principiële overwegingen streefde naar
nieuwe systemen voor kerkelijke finan
ciën, is men al weer verschillende jaren
geleden in de zuidelijke bisdommen
begonnen met een financiële reorganisa
tie.
Parochieel werden er ook in de weste
lijke bisdommen reeds verschillende ini
tiatieven genomen, maar om begrijpelijke
redenen bleef men daar, in afwachting
van de ervaringen eleders, voorzichtig met
initiatieven van bovenaf. Weer is het de
dubbele reden, nood en deugd, die nu ook
de bisdommen Haarlem en Rotterdam in
beweging brengt; in het Haarlemse is,
zoals dezer dagen uit een openbare ver
klaring bleek, een drastische reorganisatie
van de kerkelijke financieringssystemen
in het beslissende stadium gekomen; in
het bisdom Rotterdam zijn verschillende
dekenaten intensief met deze zaak bezig.
Onder meer blijkt in het dekenaat Den
Haag de financiële commissie intensief te
werken en bezig te zijn met het toetsen
van haar eerste inzichten aan de meningen
in verschillende parochies.
Nu is binnen het geheel van de kerke
lijke vernieuwing het financiële aspect
bepaald niet de belangrijkste zaak. Maar
daarom nu ook weer niet onbelangrijk.
Bepaalde taken in katholiek Nederland,
juister gezegd taken van katholiek Neder
land, hangen mede af van de mogelijk
heden om ze te financieren.
de kerkelijke financiën maken sommi
gen zich meestal met twee argumenten
van de kwestie af: de kerkelijke instan
ties zouden eerst maar al hun goedeien
aan de gemeenschap moeten afstaan en
vervolgens aansturen op ontvangsten uit
een kerkbelasting.
Die belasting in gebruik bij protes
tantse kerkgenootschappen en voor katho
lieken onder meer ook in Duitsland
Oostenrijk is wel een technisch ge
makkelijk middel, maar terecht schrikken
in Nederland velen voor de bezwaren te
rug. Men geeft de voorkeur aan vaste
bijdragen op basis van vrijwilligheid,
maar dan vrijwilligheid die uitgaat van
moreel verplichtend verantwoordelijk
heidsgevoel.
Zou dit alleen beperkt tot het parochieel
territorium worden toegepast, dan w
de problemen waarschijnlijk in vele ge
vallen minder groot dan ze thans menig
maal blijken. Maar in het geding komen
ten eerste de solidariteit tussen arm
beter gesitueerde parochies en in de twee
de plaats de financiering van taken waar
voor hogere organen zoals dekenaten en
bisdommen de parochianen via de paro
chies moeten aanspreken.
We hebben de indruk dat ook in de zui
delijke bisdommen in de praktijk op deze
punten moeilijkheden niet uitgebleven
zijn.
nieuwe kerkelijke financieringssyste
men in de westelijke bisdommen van goe
de en kwade ervaringen elders wijsheid
worden opgedaan. Met name op hun punt
van de centralisatie.
Voorop stellen we, dat de tijd waarin
een parochie financieel alleen voor zich
zelf verantwoordelijk dacht te zijn, vol
tooid verleden tijd is. De na 1945 bijzon
der groot geworden verschillen in draag
kracht, noodzakelijke onkosten en aantal
actieve parochianen, sluiten een „iedereen
zorge voor zichzelf'-mentaliteit volledig
uit
Dan komt onmiddellijk aan de orde de
kwestie van de openheid bij de kerke
lijke financiën. Parochieel zijn er in dit
opzicht op verschillende plaatsen al be
langrijke vorderingen gemaakt; de open
heid van hogere kerkelijke organen laat
evenwel nog veel te wensen over. Deke
naat en bisdom hebben zeker het recht
om voor belangrijke taken de medewer
king te vragen van katholieken die in
staat zijn een financiële bijdrage te geven.
Maar de tijd waarin men de verwachting
dat dit gebeuren zou, kon schragen met
als enige argument „dekenale of bisdom-
melijke doeleinden" moet even radicaal
afgeschreven worden als die van de suisse
in de kerk en het klassensysteem binnen
een parochie.
deze openheid in bevredi-
v gende mate betracht gaat worden,
moet er opgepast worden voor een te ster
ke mate van centralisatie. In het verleden
heeft ons kerkgenootschap zeker niet uit
gemunt in efficiency en op dit terrein valt
er zeker het nodige te verbeteren.
Maar efficiency wordt niet alleen be
reikt door bij de kerkelijke financiën al
les zo veel mogelijk te centraliseren. Uit
gaande van charitas en solidariteit zullen
onze parochies veel meer open moeten
staan voor het verlenen van bijstand aan
andere parochies en voor het mogelijk
maken van interparochieel en boven-
parochieel werk. Maar daarnaast moet
een parochie ook mogelijkheden houden
voor eigen initiatieven.
Want op die manier kan men gelegen
heid scheppen om solidariteit met maxi
male resultaten te beleven; te veel centra
lisatie blijft vaak hangen in een optimaal
schema en een ondermaatse werkelijk
heid. Het behoud van een redelijke mate
pluriformiteit op dit gebied kan naar
onze mening ook geen kwaad. Het kan,
mits men iedereen tot de juiste mentali
teit weet te brengen, zelfs eerder
goed worden.
Ouders als vergeten groep
ZONDAG organiseert de Caland-Scho-
lengemeenschap te Rotterdam een
„hear-in" over het voortgezet onderwijs.
Leerlingen en leraren gaan dan proberen
een betere discussie op gang te brengen
dan opgesloten lag in het fiasco van het
Utrechts scholierencongres.
Stof voor discussies ligt opgestapeld in
vijf door de organisatoren opgestelde
nota's over: de vrijheid op school, de leer
lingeninspraak, de praktijk van de mam
moetwet, de schoolkrant en de verhou
ding leraarleerling. De nota's spreken
in het algemeen gezonder taal dan die in
Utrecht gesproken werd door Marja Oos
terman c.s.; bovendien wordt meermalen
erop gewezen dat de in de nota's gestelde
vragen geen oplossingen suggereren, doch
alleen uitgangspunt willen zijn voor een
discussie.
Des te meer verbaast het ons, dat in
geen enkel van de bijna honderd vraag
punten gerept wordt over de relatie tus
sen de school, de leerlingen en de ouders.
De ouders worden door de organiserende
leerlingen en leraren kennelijk afge
schreven als een groep die, inzoverre
nog niet vergeter is, toch maar snel vi
geten moet worden.
Toch stellen wil ons voor dat de ouders
een belangrijke rol spelen bij zaken als
vrijheid om lessen al dan niet te volgen,
algemene ordemaatregelen, de zedelijke
normen die bij het onderwijs gehanteerd
worden. Zo zijn er nog meer punten
waarbij wij dachten dat de ouders
belangrijke gesprekspartner behoorden te
In de vorming, instructie en opvoeding
neemt het voortgezet onderwijs een heel
andere plaats in dan universiteit
hogeschool; bij een „hear-in" passen hier
zeker ook de ouders in. Leraren en leer
lingen moeten dit vooral niet vergeten.
Of gelooft men dat in deze kwesties de
leerlingen de volmacht hebben ook te
spreken namens de ouders?
Eindexamenperikelen
Blijspel van Terence Frlsby
Regie Jan Retèl
Decor CoMn Wlnslow
Kostuums Frans Molenaar
Medewerkenden: Ton van Duinhoven,
Trudy Labij, Petra Dumas, Plet v. d.
Meulen, Louis Borel, Ine Veen en
Wiebe van der Velde.
De vrije produkties komen dit seizoen
met (bijna) de regelmaat van een klok
achter het doek vandaan. En dat meest
al dank zij het producerstrio Hofman.
Meerburg en Crane. Gisteravond zorg
den zij voor de Nederlandse première
het blijspel „Er zit een haar in m'n
soep" (There's a girl in my soup) van de
Engelsman Terence Frisby. Het stuk
heeft in Londen al meer dan 1200 op
voeringen beleefd en zal ook in Neder
land wel lange tijd volle zalen trekken.
De komedie bezit namelijk alle ele
menten die een succes kunnen garan
deren: en simpele opzet met een ge
wiekste en humoristische uitwerking en
twee ijzersterke hoofdrollen (Ton van
Duinhoven en Trudy Labij). Ton van
Duinhoven speelt de wat oudere vrijge
zel tevens culiniar deskundige en
sexbom die bij toeval verstrikt raakt
in de geraffineerd uitgeworpen netten
vam een jong, hip meisje. Nadat hij na
melijk een van zijn vele vriendinnen
„vaarwel" heeft toegeroepen (zij moest
zich 's avonds om tien uur met een ander
gaan verlovenkomt hij bij ver
gissing terecht op een jongerenfestijn.
Na de fuif denkt hij een leuk hip meisje
te hebben versierd, maar merkt alras
dat het kind zich uit louter balorigheid
aan hem heeft opgedrongen. Haar
vriendje zoende namelijk een ander
meisje en daarom liep ze maar van hem
Maar welke versierderstruc de gastro
noom ook toepast: ze lopen alle stuk op
de brutaliteit en de geraffineerde arge
loosheid van het meisje. Ze weet hem
zelfs zo ver te krijgen dat hij haar mee
neemt op een wijnproefreis door Frank
rijk. Maar als zij weer thuis zijn, hoeft
vriendje maar te kikken en het meisje
vliegt hèm weer in de armen, de vrijge
zel overlatend aan zijn regiment vrou
welijke kennissen.
Men heeft al snel door hoe alles zal
aflopen en dan is de grap er al een
beetje af. En de aanloop het eerste be
drijf duurt te lang en is eigenlijk hier
en daar aan de flauwe kant.
Zoals gezegd: de hoofdrollen zijn bij
Ton van Duinhoven en Trudy Labij in
meer dan goede handen. Van Duinhoven
schijnt geschapen voor de vertolking
van de gastronoom-vrouwen versierder,
die zich ondanks zijn ruime ervaring
niet kan verzetten tegen de vrouwelijke
listen van het hippie. Trudy Labij
maakte van het 19-jarige meisje een
verrukkelijk type: brutaal, bedweterig,
geraffineerd, vroeg wijs en droog-ko-
STER
(Reclameuitzendingen on
18.55, 19.03, 19.56 ei
20.16)
NTS
18.50 uur:
De fabeltjeskrant
19.00 uur:
Nieuws in het kort
19.07 uur:
Scala, magazine
20.20 uur:
Zendtijd Politieke
Partijen (PPR)
20.30 uur:
Uitzending Stichting
Socutera
20.35 uur:
Inburgeren
21.00 uur:
Sweet smell of succe
film
22.30 uur:
Tweede journaal
NEDERLAND II
STER
(Reclameuitzendingen o
18.55, 19.56 en 20.16)
NTS
18.50 uur:
De fabeltjeskrant.
19.00 uur:
Nieuws in het kort
KRO
19.03 uur:
Journaal (NTS)
20.20 uur:
De reporter, t.v.-serie
21.10 uur:
Zelf doen. programma
voor knutselaars
21.45 uur:
Brandpunt, actualitei
ten en meningen
Televisie morgen
McnERLAND I
NTS/NOT
11.00 uur:
Schooltelevisie
14.00 uur:
Schooltelevisie
De met aangegeven programma's zijn kleurentelevlsieprogramma's
VARA
21.00—21.25 uur:
Bij Dorus op schoot,
reportage
23.20—23.55 uur:
Radio-inzzmagazine
HILVERSUM II
NRU
19.30—21.50 uur:
La Clemenza di Tito,
22.4P5—23.55 uur:
X - een sprong in het
duister, gevarieerd
programma
RADIO NIEUWSDIENST
HILVERSUM I: 7.00.
8.00. 11.00. 13.00, 10.00.
18.00, 19.30. 22.30, 23.55
HILVERSUM II: 7.00.
7.30, 8.00, 8.30, 11.00,
12.30, 16.00, 18.30, 22.30,
23.55
HILVERSUM III: Elk
heel uur vanaf 9.00
RADIO
PROGRAMMA
HILVERSUM I (402 m)
•rzlcht. 19.45 Stereo:
nd: klankbeeld ove
Bij Dorus op visite
21.25 Country- en westerr
19.35 Buitenlands
Twee minnaars in „Er zit
in m'n soep". Links Wiebe van der I
Velde, rechts Ton van Duinhoven.
De overige rollen in dit blijspel, dat
werd geregisseerd door Jan Retel, kwam
op deze premièreavond nog niet helemaal
uit de verf. Het geraffineerde decor
een luxe vrijgezellenfl;.t was van Co
lin Winslow.
rï deze kolom hebben we een te
nadrukkelijk streven naar uniformiteit
en efficiency wel eens de grote fout
genoemd die beleidslijnen bij het uit
voeren van de mammoetwet maken.
Uniforme spelregels maken een beleid
doorgaans eenvoudiger en ook goedkoper.
Maar omdat onderwijs nu eenmaal een
andere materie is als bijvoorbeeld een
supermarkt, moet men zich hoeden
tegen de fout te veel vanuit schema's te
denken. Dit blijft ook gelden, wanneer
men voorop stelt, dat het fout is te
blijven zweren bij het verleden en wan
neer men met het volste recht poneert,
dat het Nederlandse onderwijsstelsel in
vele opzichten vernieuwd moet worden.
De moeilijkheden die staatssecretaris
Grosheide op dit moment ondervindt bij
het ontwerpen van een nieuwe eind
examenregeling voor het voortgezet on
derwijs, zijn naar onze smaak weer
terug te brengen tot een overdreven
begeerte naar uniformiteit. De bewinds
man en zijn adviseurs hebben voor be
langrijke onderdelen van dit voortgezet
onderwijs het m.a.v.o. en het v-w-o-
een zelfde eindexamenregeling willen
ontwerpen, waarbij dan in de praktijk
het schriftelijk examen de dominant
worden zou en het mondeling slechts
aanvullende betekenis kreeg, zo het niet
helemaal afgeschaft zou worden. Op die
manier zou staatssecretaris Grosheide
ten minste op één onderdeel van de
mammoetwet ook eens een bezuiniging
kunnen melden.
Met dit voornemen is de bewindsman
met name bij het v.w.o- op veel verzet
gestuit; slechts een minderheid vai
lerarenvertegenwoordigers bij het over
leg voelt voor de suggesties van de c
heid; een meerderheid wil wel graag
zodanige veranderingen dat het eind
examen niet langer het gehele school'
leven in het zomertrimester desorgani
seert, maar zij verzet zich tegen eei
procedure waarbij in feite het mondeling
examengedeelte wordt opgeheven, zelfs
wanneer in plaats hiervan de school zelf
volgens een zelf te ontwerpen systeem
voor een cijfer mag zorgen dat straks
tezamen met de cijfers voor het schrif
telijk examen de uitslag van het gehele
examen bepalen gaat.
Zijn er redelijke bezwaren tegen zo'n
procedure? We dachten van wel. In de
eerste plaats heeft een uitsluitend
schriftelijk examen het nadeel van de
onherroepelijkheid; één kleine fout in
het begin, kan soms grote gevolgen
hebben. Lang niet alle vakken bieden de
mogelijkheid om in beperkte tijdsduur
zelfs maar globaal via een schriftelijk
examen de kandidaat te testen op zijn
kennis van de gehele stof; een monde
ling examen van twintig minuten is
daarvoor soms meer geschikt dan een
schriftelijk van twee uif", zeker is zo'n
mondeling examen een welkome aan
vulling van het schriftelijk gedeelte dat
natuurlijk andere goede mogelijkheden
biedt.
Maar wordt het nadeel (of soms te
grote voordeel!) voor de leerling dan niet
getemperd, wanneer er naast de cijfers
voor het door de overheid gearrangeerde
schriftelijk examenwerk cijfers die de
school verstrekt gezet mogen worden?
Eén bezwaar is, dat op deze schoolcijfers
dan alle controle gemist wordt en de
vraag rijst of het onderwijs nog wel zo
zal worden gegeven als bijvoorbeeld
voor het volgen van wetenschappelijk
onderwijs later gewenst is. Natuurlijk is
er nog het centrale schriftelijk examen
dat een niveau kan blijven eisen, maar
niet ten onrechte vrezen velen, dat in de
praktijk dan dit centrale examen door
slaggevend gaat worden met alle risico's
van dien.
Waarschijnlijk is het streven om ook
de examenregeling voor het gehele
voortgezet onderwijs zo uniform mogelijk
te maken hier de grondoorzaak van de
kwaal. Het niveauverschil tussen bij
voorbeeld gymnasium-atheneum ener
zijds en m.a-v-o. anderzijds plus het
verschil in doelgerichtheid vereist ook
in de examenpraktijk een differentiatie.
Hiervan uitgaande moet het mogelijk
zijn tot een opzet te komen die voordelen
van het oude systeem aan nieuwe voor
delen koppelt.
Maar dan zullen de staatssecretaris en
zijn medewerkers wat minder moeten
dansen rond het gouden kalf van de
uniformiteit.
De meeste moderne dagbladen hebben
een kolomschrijver (columnist), die
zich vaak persoonlijk mag uitleven op
mensen of zaken die het leven op
aarde sieren of ontsieren. In ons land
gaat het in die kolommen nogal* rustig
toe, in de V. S. echter hebben deze
kolomartiesten een ongemeen grote
macht.
Het werk van een kolomschrijver daar
grenst vaak aan terreur; veel vooraan
staande persoonlijkheden zijn ais de
dood voor deze heren, want er hoeft
maar iets te gebeuren of ze worden
door hen voor de leeuwen gegooid.
Vader Cats zei al: „Het puntje van een
grauwe pen, is 't scherpste wapen dat
Dit onderwerp wordt aangesneden in
de film van vanavond: „Sweet smell of
success" van Alexander Mackendrick
Deze Engelse regisseur heeft door het
wereldje van de columnists héén-
gekeken; hij tekent de sfeer voortref
felijk en zijn stijl vertoont het ruwe
Amerikaanse leven onder het dunne
laagje beschavingsvernis- Medespelen
den zijn Burt Lancaster (de kolom-
schrijver) en Tony Curtiss (diens
slachtoffer).
„Het Nederlandse Solistenensemble" is
de nieuwe naam van de groep die
voorheen optrad als „Het Nederland
se Vokalistenensemble". Na enkele mu
taties is de definitieve samenstelling:
sopranen Thea Ekker-v. d. Pas en
Ank Reinders; altën Meta Bourgonjen
en Rijkje Wolleswinkel; tenoren Ru-
dolf Grasman, Egbert Ravesteijn en
Ruud Ruivenkamp; bassen Rob Holl,
die ook de artistieke leiding heeft.
JCC-concours voor
jonge Nederlandse
tonelisten
AMSTERDAM (ANP) Vrijdag 25
zaterdag 26 april zal in het Nieuwe De
la Martheater in Amsterdam het vijfde
I.C.C.-concours voor jonge Nederland
se tonelisten worden gehouden. De jury
bestaat uit Caro van Eijk, Elise Hoo-
mans, Sigrid Koetse, Ank van der Moer,
Ida Wasserman, Joris Diels, Bob d«
Lange, Egbert van Paridon, Gerard Re-
kers, Jan Retel en Jan Teulings. De
deelnemers moeten minstens een jaar
professioneel zijn opgetreden en mogen
niet ouder zijn dan 28 jaar. De prij
zen bedragen f1000,f 600,
f 400,—.
Ned. I, 21.00 uur)
rander
wikkelingen i
tenschap. 22.15 Sti
tuallteltei
erk: kt
Jazz
HILVERSUM II (298
.55 Stereo: Hobo, klavecimbel
klassieke en moderne muziek.
Magazine. 23.55-24.00
m) NCRV: 18.00
Kunstbezit,
uitgevoerd do
13 School en huis. lezii
di Tlto, opera van Moza
BBC Symfonie-orkest
pauze: plusmin
-koor met solistei
20.25-20.45 De taal van het heelal:
en muziek). 21.50 Spelen met taal. 22.00 Li
te grammofoonmuzlek. NVSH: 22.20 Sext:
radioweekblad van de NVSH. NRU: 2
Nieuws. 22.38 Parlementair overzicht. 22 45
rong In het duist<
Nieuws en berichtei
iten: toneel. 22.30 Jazz.
erlandse en Belgische
Nieuws. 23.45
DONDERDAG
Hedendaagse symfonische r
8.50 Morgenwijding.
jor de kleuters. 10.10 Arbeidsvltamiv»
r.). (11.00-11.02 Nieuws). 11.30 Stereo: Pi
irecital (opn.): klassieke
i tuinbouw. 12.29 I
PHHPI u. 13.30 Stereo:
uur: I. Klavecimbelrecltat:
Omroepkamerkoor:
:de koorzang: III.
lisch Octet: moderne mu-
H is to rise h: een programma
geschiedenis en archeologie. 15.00 Voor
woord. 7.15 Badinerie:
klassieke, semi-klassieke en moderne muziek
(gr.). 8.30 Nieuws. 8.32 Voor de huisvrouw.
(9.00-9.10 Gymnastiek voor de huisvrouw).
NRU: 10.00 Wat heeft dat kind?, pedagogische
lezing. 10.20 Stereo: Muziek uit de Barok
(gr.). KRO: 11.000 Nieuws. 11.02 Voor de zie
ken. 11.55 Mededelingen. NCRV: 12.00 Los.
:k (gr.). 14.25 Stereo: Lich-
strijkorkest (gr.). 14.35 Ste-
moderne muziek (opn.).
rmde^ middagdienst. NRU: 15.30
minder op de
Nieuws). NCRV:HHPHH
HILVERSUM III (240 m en FM-kanalen)
NCRV: 9.00 Nieuws. 9.02 Voor de zieken. 9.40
The Kilima Hawailans Show. 10.00 Nieuws.
10.Muziek bij de koffie^ licht platenpro-
15.03 Holster: Pop- en Country-
16.00 Nieuws, 16.03 lORRRrrr: Hit-
L7.00 Nieuws. 17.02 Actualiteiten. 17.07
laijlofdraailk: verzoekplaten.
^SOS-berlchter
programma-overzicht
ersoverzicht. fs-O^Nieuws/wecr-
dagklapper. 13.20 Tafelmuziek. spi
14,00 Nieuws. 14.03 Schoolradio. (15.00-15.03 hel
Nieuws). 15.30 Bultelingen. 16:00 Nieuws. v
16.03 Beursberichten. 16.09 Hand in hand met V1
Nederland. 17.00 Nieuws, weerbericht en me- rei
dedelingen. 17.15 Gevarieerde grammofoon-
Brik Vos ziet Bredero's blijspel „De Spaanse Brabander" als een uitbeelding
van dat deel van de 17de-eeuwse Amsterdamse samenleving, waar de mens
aan de zelfkant leefde. Volgens Vos schreef Bredero zijn stuk niet alleen
om te amuseren, maar om te choqueren, „want hij was een opstandige, die
fraaie schijn wilde ontmaskeren". Dit is het uitgangspunt geweest in de
regie van Erik Vos over dit stuk, dat bij de Nederlandse Comedie dit jaar
in de plaats is gekomen van Vondels „Gijsbrecht van Aemstel". Zoals men
mocht verwachten is er op zijn minst een opmerkelijke voorstelling ontstaan,
waarmee tevens is aangeduid
regie ligt.
Opmerkelijk is de uiterlijke vormgeving:
geen weergave van de gebruikelijke
Amsterdamse grachtengeveltjes, maar 'n
bouwsel van Wim Vesseur op een
draaitoneel. Het bestaat voornamelijk
uit krotten, wankele trapjes, steigers
(ADVERTENTIE)
BEIROET (Reuter) Radio-Bagdad
heeft vanmorgen vroeg omgeroepen dat
het revolutionaire bof in Irak is begon
nen met de berechting van een tweede
groep mensen wegens spionage. Het
proces is gisteren aangevangen, een dag
na de ophanging in het openbaar van
veertien personen, onder wie negen
Iraakse joden, die schuldig waren be
vonden aan spionage voor Israël.
De president van het hof, kolonel Ali
Hadi, had, volgens de radio gezegd, dat
nu een nieuwe „C.I.A.-imperialistische"
spionage-organisatie werd berecht Om
hoeveel personen het gaat werd niet ge
zegd.
De kolonel had voorts meegedeeld dat
de veertien terechtgestelden enkele
ogenblikken voor hun dood tegenover
een bisschop en een rabbijn volledige
bekentenissen hadden afgelegd ove» hun
activiteit en betrekkingen met Israël.
„Dit onderstreepte de juistheid van hun
vonnissen", voegde hij eraan toe. Eerder
had de Iraakse minister van Cultuur en
Voorlichting. Abdoellah Salloem, op een
persconferentie gezegd dat zijn regering
vastbesloten is nog meer mensen op te
hangen als zij wegens spionage voor
Israël veroordeeld worden.
Twee betogers die gisteravond laat.
toegejuicht door duizenden mensen, Is
raëlische vlaggen uithingen van het dak
van de Iraakse ambassade in Londen,
zijn op heftig verzet gestuit van het am
bassadepersoneel. Er ontstond een wor
steling en er werden vei'scheidene scho
ten gehoord. Enkele minuten later ver
scheen een van de ..klimmers" wanke
lend beneden. Hi: bleek in de zij te zijn
gestoken. Op straat werd later een mes
gevonden. De toestand van de gewonde,
vermoedelijk een Israëliër, is niet ern
stig.
De betogers waren via het dak van
een aangrenzend huis op het ambassade
gebouw beland. De betoging tegen de
openbare terechtstelling in Irak van
veertien mensen, onder wie negen joden,
was begonnen als een stille fakkeldemon
stratie. Een sterke politiemacht moest
verscheidene golven betogers opvangen,
die onder kreten als „nazi's, nazi's" de
ambassade probeerden te bestormen,
i de belangrijkste kwaliteit van Vos'
en een vreemdsoortige toren. Het huis
van Jerolimo is een soort fles. In dit
geheel klimmen en draven de acteurs
rond, zodat een zeer beweeglijke
voorstelling mogelijk is geworden.
Bredero schreef zijn stuk onder het
motto: „Al ziet men de lui, men kent ze
niet". Om deze stelling toe te lichten,
laat hij de oplichter Jerolimo, een arm
Antwerps edelman, door Amsterdam
rondlopen. Hij houdt de schijn op en
bedriegt allerlei mensen: zijn huisbaas,
een paar snollen en vele anderen, stuk
voor stuk figuren, die ook geen toonbeeld
van deugdzaamheid zijn. Eén persoon in
de onmiddellijke nabijheid van Jerolimo
vormt een contrasterend element:
Robbeknol, de eerlijke Amsterdamse
volksjongen, die als enige in staat is tot
enige compassie met de tragische
edelman.
Dit vitale stuk mag dan weinig
dramatische ontwikkeling hebben; het
is echter bijzonder sterk in de analyse
van een maatschappelijke structuur,
waarin de oneerlijkheid en oplichterij
de boventoon voert. Het is dan ook zeker
zinvol, dat Erik Vos dit thema als
uitgangspunt heeft gekozen en als
consequentie daarvan zich eerder liet
inspireren door schilders als Breughel en
Brouwer, dan door minder ..volkse"
zeventiende-eeuwse meesters.
Wanneer hij in zijn regie duidelijk
was geweest en vooral ook consequent,
had er zonder meer 'n fraaie voorstelling
van „De Spaanse Brabander" kunnen
ontstaan. Maar de ideeën zijn
onvoldoende uitgewerkt. Een macht aan
realistische deta.is (de vuilnishopen; het
artsenijtafereeltje; de dronkenschap van
schout en notaris) is in strijd met het
ontbreken van realisme in het decor. De
chaos op het toneel is zo effectief en
metterdaad aanwezig, dat de „povere
intrigue" van het stuk er achter
verborgen gaat. Merkwaardig genoeg
zijn het de monologen, die sterk zijn in
de voorstelling en juist daarvan is in
het verleden bij herhaling geconstateerd,
dat zij de zwakke plekken vormen in
Bredero's jtuk. .Verder son de vollen
DE NEDERLANDSE
met DE SPAANSE BRABANDER
Auteur G. A. Bredero
Tekstbewerking Guus Rekers
Decor/belichting Wam Vesseur
Kostuums Ellen de Zwart
Regie Erik Vos
Jerolimo Bob de Lange
Robbeknol Henk van Ulsen
de hondslager Wim v. d. Brink
de snollen Marja Habranken
en Elsje Scherjon
Beatrij6 Neü Koppen
Gierige Oeraard Will van Seist
en verder: Wim Kouwenhoven, Jan
Bundling, Wim de Haas, Hetty Berger,
Anlta Menist, Joekie Broedelet, Lisette
Mertens, Gerard Schild, Wim Poncla,
Plen-e Myin, Hldde Maas, Paul Bran-
zo duidelijk opgezet en is de verwording
en oneerlijkheid van de figuren vanaf
het begin reeds zo apert constateerbaar,
dat de stelling van Bredero krachteloos
is, omdat men de lui direct al kent.
wanneer men ze ziet.
Het is prachtig, dat een regisseur
nieuwe, progressieve ideeën ontwikkelt.
Maar wannee. zowel auteur als acteurs
daar kennelijk hevig onder te lijden
hebben, moet men vaststellen, dat hij
te kort geschoten is. Erik Vos laat zijn
voorstelling bovendien volledig uit de
hand lopen in het laatste gedeelte,
wanneer de Amsterdammers erachter
komen, dat Jerolimo een oplichter
Ook benadert Vos de verschillende
personen merkwaardig, zoals blijkt
uit de uiteenlopende stijl
mannenrollen gezel zijn ten opzichte
van de vrouwenrollen.
Ondertussen komen enkele acteurs en
actrices met formidabele prestaties
voor de dag, steeds solo's, die het
publiek terecht tot groot enthousiasme
konden brengen. Niet Henk van
Ulsen, die allerminst op zijn plaats
en gemak leek als Robbeknol, wel
Bob de Lange als Jerolimo, met een
schitterende openingsmonoloog en een
zeer genuanceerde en tragikomische
dronkemanssevne. In de voornaamste
bijrollen waron Nell Koppen, Wim van
den Brink en Will van Seist met enkele
prachtige monologen uitstekend: maar
zij deden dat op eigen initiatief, waarbij
zij zich in zekere zin buiten het kader
van de voorstelling plaatsten.
Het is waar, dat deze „Spaanse
Brabander" meer het bezien waard ia
dan de afgesleten „Gijsbrecht", maar
men moet toch spreken van gemiste
kansen. Gisteravond was de voorstelling
te zien in een zeer goed bezette
Koninklijke Schouwburg, waar het
publiek zeer enthousiast was over de
acteurspreatatles.
De VPRO-rubriek „Maandelijks" was
gewijd aan knelpunten van de span
ning in het Midden-Oosten. Dick Ver
kijk was naar Israël geweest en Roe
lof Kiers bezocht Jordanië en Libanon.
Wat beiden meebrachten was een re
delijke kwaliteit, maar er werden geen
nieuwe gezichtspunten getoond. In ve
le vorige reportages konden we al ken
nis nemen van wat hier nogmaals te
berde werd gebracht. Bovendien was
het die vorige malen in actueler ver
band dan thans. Het nieuws van gis
teren uit het Midden-Oosten leverde de
excecuties in Irak en de reacties daar
op in de gehele wereld.
Dat een kleine omroep als de VPRO
niet onmiddellijk kan reageren op
echt-actueel nieuws ligt voor de hand.
Maar dan moet zij zich in haar
portage-onderwerpen niet gaan bepalen
tot zaken die al lang en breed op het
scherm zijn geweest. En als zij dat
toch doet, dan moet zij de zaak ook
goed afronden. Voorbeeld: de huidige
leider van het Palestijnse Bevrijdings
front zei tegen Kiers dat zijn voorgan
ger Shukari nimmer had beweerd dat
alle Israëli's in de zee moesten
den gedreven. Wat de heer Shukari
wél gezegd heeft is kort voor de ju-
ni-oorlog op t.v. geweest. Het zou
betrekkelijk eenvoudig geweest zijn de
ze ontkenning op waarheid te toetsen.
Zoals dc zaken nu op het scherm kwa
men gaven ze de indruk of de VPRO
iets goed te maken had na een 1
gere uitzending waar men achteraf niet
gelukkig mee geweest is. In dit geval
zouden we zeggen: ga heen en zondig
niet meer, want de boete moeten de
kijkers mee dragen!
„Vrijdag de dertiende" is een i
we serie van de VPRO over bijgeloof
en vooroordelen. De eerste aflevering
leek een beetje op een cursus ove
onderwerp, waarbij nederig gestart
werd op kleuterschoolniveau: lieve beer
tjes en stoute wolfjes is helemaal fout,
we mogen niet dis-cri-mi-ne-ren.
Op II zagen we in NTS'vcrbinding
met „Einer wird gewinnen", de Duit
se quiz onder leiding van Hans Joa
chim Kuhlenkampf. „Der Kuhli"
de favoriet van onze vroegste t.v.-jaren.
Het merkwaardige is dat hij het nog 'asc
precies zo doet als toen, met
moderne t.v.-begrippen ongelooflijke
brtedsprakcrigheid. Ook echter
steeds met een uitgesproken charme hij
en hoffelijke gevatheid. We hebben advi
met veel genoegen gekeken. Een beetje van
„jeugdsentiment" wellicht, en bepaald scèr,
ook met bewondering voor de wijze toch
waarop de show werd opgebouwd en an h
voor het feit dat het „bijwerk" uit lou-
ter topnuramers bestond. Maar, eerlijkjkrax
is eerlijk, „Per seconde wijzer" Is
Vg.
is blie
dan
