etentje
van
twee uur
tot
vier uur
GROTE NIEUWJAARS INRUILACTIE
Het verschil tussen T
31december 1968
en 1 januari1969is bij
Vroom Dreesmann
in geld uit te drukken
10 DAGEN LANG
VROOM DREESMANN
HORS D'OEUVRE VAN
VIER UUR,
ZESTIG GERECHTEN
EN
TWAALF MAAL
WISSELEN VAN BESTEK
('sn üdags)
s nachts)
BREDA „Kippesoep, loempia,
nassi-speciaal en 'n pils" óf:
„hors-duivertje, groentesoep, bief
stuk met gebakken aardappelen
en doppertjes en koffie na". Dat
is tegenwoordig zo'n beetje het
menu dat de Nederlander bestelt
als hij buitenshuis gaat eten. Als
hij haast heeft kan hij z'n „maal
tijd" ook doen met „een broodje-
bal, broodje lever en 'n koffie", of
met iets „uit de muur". Men gunt
zich geen tijd meer om aan te zit
ten aan (tweemaal aan!) een uit
gebreid diner, dat een paar uur
kan duren. Men is de kunst van
het gastronomisch eten verleerd,
waarschijnlijk ook omdat zulks
een astronomisch bedrag kost.
Met vier personen tafelen van
half negen tot half twaalf kan
als men er ,,'n beetje restaurant"
voor uitzoekt al gauw op heel wat
meer dan 100 gulden komen.
(Hoewel het natuurlijk ook goed
koper kan). Maar daar is het
menu niet zo uitgebreid, zijn de
spijzen niet zo uitgelezen en de
wijnen van niet zo'n briljant jaar.
Ben goOd* dertig jaar geileden lagen de menukaarten
nog anders. De hear Slawik, van het befaamde oafé-
reataunaaJt irPrinoev&le" in Próncenhage bij Breda,
weet daarover mee te praten. Hij diste uit zijn
oommistijd in Rotterdam een diner op, dat een ver
gelijking met d* uitgebreide maaltijden waaraan
orwse voorouders utóh in de Gouden Eeuw te goed
deden, met glans kan doorstaan
In 1926 richtte een hekend strafpleiter in Rotterdam
een uitgebreid „etentje" aan voor zijn relaties, ter
gelegenheid van zijn koperen bruiloftsfeest.. „Alles
wat maar naam had in Rottendam, Den Haag en
Wassenaar kwam 's middag® om twee uur in de
eetzaal aan en vértiét die pas tegen het ochtend
gloren", vertdlt de heer Slawok.
De heer SVawik: „Een wéék van tevoren werd de
eetzadl verbouwd. De tafels werden in carré gezet,
met in het midden een zinken bak, gecamoufleerd
door bloemen. Er was een motortje in gemaakt, zo
dat er een soort fonteintje ontstond. In de bak
zwommen forellen. Voor moderne begrippen wil dat
allemaal weinig zeggen, maar deze voorzieningen
waren voor die tijd exceptioneel."
Veertien uur aan tafel
Op de bewuste dag werden 's middags tegen twee
uur de Louis Seizestoelen aangeschoven. Het banket
kreeg bepaald een matmeus Slot. De drie pauzes
meegerekend nam het geheel veertien (14) uur lm
beslag. De gewaardeerde gaaten vertrokken dus weer
rond vier uur. In de tussentijd had men vrijwel uit
sluitend gegeten en gedronken.
De heer Slawik: „Het begon met een hors d'oeuvre
van een kleine vier uur. Tijdiens deze eerste gams
moest men om de gedachte te bepalen twaalf
maal van bestek wiSsélen. De gasten konden uit
minstens zestig gerechten kiezen: oesters, kaviaar,
kreeft, etc. Zoiets bestaat nu niet meer."
De tweede vem de im totaal veertien gangen, die het
menu telde, bestond uit soep. Niet onze heldere
kippesoep, waar een haan met opgetrokken poten
doorheen schijnt gerend, maar een zware, vette
crème, die stijf stond van de room. Alles was mod
dervet en oerdegelijk.
Ne het waime voorgerecht en de visschotel werd de
eerste „gros pièce" (hoofdschotel) binnengedragen. In
middels waren de tafels afgezien vtn de zeer
regelmatige bestek wissel ing hélemaal sdhoon ge
maakt. Na twee a drie gereéhtan werden de tafels
zelf „verschoond" en nieuwe servetten neergelegd,
waarna het kelnerkorps opnieuw kon Indienen.
De hoofdschotel werd gevolgd door asperges en een
sorbet. Dit laatste diende om de Inwendige mens
wat „ruimte" te bieden. De eenste eetpauze vie!
trouwens meestal na de sorbet- Men gunde zich
de tijd.
Om de zware, vette gerechten het hoofd te kunnen
bieden, was er bij élke gang een keuze uit vier, vijf
verschillende wijnen. Bij deze gigantische eetpamtij
was alles reeds vooraf tot in de puntjes geregeld.
Maar waarneer kleinere gezelschappen gingen eten.
was de wijn niet ean-twee-dnie besteld. Het kiezen
vonmde een ceremonie apart. Pas na een uitgebreid
wijnfiiosotisch gesprek, dat zich toespitste op d«
beklemmende vraag of een wijn uit '19 was te pre
fereren boven een van '33, viél de beslissing
Toch weer hongerig
Terug naar het diner van 1928. De eerste pauze
moet hangerig gemaakt hebben, wamt na de sorbet
werd de tweede hoofdschotel opgediend. Het serveren
geschiedde niet met de nonchalance, die tegenwoor
dig wel eens stoort. Ne*, het gebeurde, dart een
kelner genat een kwartier stand te wachten, omdat
twee gasten met elkaar zaten te conserveren. „Daar
bij: het bestand niet dart kip of gevogelte aohter de
gaat werd gesneden, waarna de kelner de stukken
met band en al neerzette. Alles moest aan tafel
worden afgewerkt", vertélt de heer Slawok.
Het tweede hoofdgerecht kreeg als waardig* op
volger gevogelte, zoals faaamrt, partrijs en eend. Ver
volgens diende het personeelspeloton koude zalm
of kreeft als gerecht op. (..Wanneer een gastheer
een „bescheiden" doner wilde hebben, liet hij deze
gang weg"). Een ijsgerecht, daarna fruit en tenslotte
gember completeerden het eigenlijke diner.
Ondertussen was er een nieuwe dag aangebroken
die werd ingezet met een kop geurige koffie, ge
serveend met friandises, likeur en gebak. Het koffie
uurtje was evenzeer een borreluurtje. Het was vaal
noodzakelijk, dat men push-oafé (koffie-oognae
dronk om de verbranding te prikkelen. Goede eter
zochten hun heil zélfs bij infusions ails Thé TiMeui
(lindebloesemthee) of Thé Oamomilile (ikamiMeflhee
die eein sterk zuiverende werking hebben
Na de koffie werd het gezelsohap uitgenodigd d>
eetzaail te verlaten om naar een naastgelegen zaa
te gaan. Het zwaire eetkarwei was nog niet geklaard
ln de tussentijd had men in de tweede zaal namelij'
lange, gasahraagde tafels overladen met spijze»
voor een koud buffet. ..Na anderhalf uur was ooi
dat op! We hadden er alles bijgesleept. Tot slot wa
er niets meer in huis", verzucht de heer Slawik n>
veertig jaar nog. „Geen kruifneitje hadden ze late»
liggen." Hij vertelt, dat het koud buffet na ook voo
die dagen al als iets buitengewoons gold.
„Al® we daar naar kijken, kunnen we tegenwoordig
niet meer eten. Iedereen at overal van mee. Alle»
was vet, overgoten met zware room en sausen. Tegen
woordig weten we niet hoe we de koolhydraten
moeten mijden, terwijl er niet voldoende vitaminen
en eiwitten in de licht verteerbare gerechten aan
wezig kunnen zijn", aldus de heer Slawik. „Eten
is tegenwoordig secundair gewonden. Wij eten nu om
te leven, vroeger scheen de elite meer te leven om
te eten."
Kelner als meubilair
Dineren is niet los ifce denken van bediening. „Wan
neer men zo mu en dan van een slonzig geklede
kelner wat op een bord krijgt gemikt, is het niet
voorstelbaar, dat vijftig jaar terug een kelner „een
slaaf", een „ondergeschikte" wa®. J* behoorde met
de glazen en de pilaren tot de entourage", vertélt
de heer Slawik. Daar staat tegenover, dat de klanten
niet zo bruusk optreden tegen het personeel, zoals
tegenwoordig wel gebeurt. De heer Slawik: „Had
een kelner de pech jus te morsen op de japon van
een der gasten, dan viel zij edbt niiet tegen hem
uit. Ze bleef hem niet zien. D* ober-kelner werd
erbij gehaald, die onmïddeHlijk de directeur erbij
riep. Deze spoedde zich met mevrouw weg can haar
kleding te reinigen." Een kelner haalde het in die
dagen niet in zijn hoofd tegen een gaat te spreken.
Hij bleef op gepaste afstand staan. Aan de houding
van de gast moest hij zien, dat deze hem nodig had.
Ook dat is voorbij. De evolutie van de etende Ne
derlander is nu dan zo ver gevorderd dat vrijwel
iedereen al dan niet regelmatig buitenshuis eet. De
tijd hgt voorgoed achter ons, dat een gemiddeld
burger sleahts een enkele maal in z'n leven lekker
ging eten: op zijn trouwdag en de keer dat hij
Lourdes bezocht. Ook de periode, dat men in de
dorpsherberg hooguit een stamppot of zuurkool at
ia geweest. En een haring met drie man delen hoeft
ook niet meer. Dat is „de goede oude tijd". Al blijft
de vraag of we nu gelukkiger moéten zijn met een
zak friet, een bal gehakt of een oroquet-uit-de-muur.
PIM GAANDERSE
Zwart-wft televisie
Telefunken tv
Superluxe 59-cm-
beeldbuis
Onberispelijke beeld- en
geluidskwaliteit
Aparte toonregelaars.
Slanke moderne luxe houten
kast van slechts 21 om diepte.
Nu per 1 januari 1968
van 798.- voor 698.-
200 Gulden voordeel
voor Ml
Körting tv
59-cm-
beeldbuis
6 Druktoetsen voor
automatische zender
afstemming (Nederland 1 +1).
Aparte toonregelaar en
panoramische 59-cm-
beeldbuis. Moderne kast.
Nu per 1 januari 1969
van 598.- voor 498.-
100 Gulden voordeel
voorul
Beide apparaten worden geleverd onder
volledige fabrieksgarantie en met de
spreekwoordelijke service ven
Vroom &T
Q
Met ingang van tO Januari, uitsluitend by aankoop van een ERRES RS 9685 of een PHILIPS X 25K 141-00
Weureo T»V.-apparaat ontvangt U naast de V D premie voor Uw oude T.V.-apparaat 300,— terug.
ERRES en PHILIPS kleurentelevisie
63-cm-beeldbuis
Der» ERRES Weuren-
televisie heeft een
geïntegreerd li HF/VHP
kanelenkiezer met 6
druktoetsen en is geheel
geautomatiseerd.
Panoramische recht
hoekige beeldbuis van
maar liefst 63 cm.
2.M.- riteuw
tót,- V.&D. pronte
2.048,-
500,- nteowjsnn ftmrftafie
QQg 1 y li hal^lnn
PHRIP5 2.350 - nieuw
155,- V.&D. premie
2.195,-
300,- nieuwjaars fnruilacfie
nog 1.895,- door LI te betalen
'y li'-..-
