Verontrusting voert de boventoon
CONCILIEPOSTBUSSEN GELEDIGD
Per 1 januari meer
kleuterleidsters
Wachtlijst voor
tandheelkunde
LAND- EN TUINBOUW GEEN
MIDDELEEUWS INSTITUUT
Egg nog
Vakmanschap
is
meesterschap
„EEN BORREL
PER UUR-
GEVAARLIIK
ADVIES"
VONDELING
VAN K.V.P.
MINISTER VERINGA VERWACHT:
Voor rechten
en psychologie
plaatsing door
commissies bezien
De veilige
manier
van sparen
Rijkspostspaarbank
altijd safe!
„MINISTER
VULT
KINDERHAND'
PPR wendt
zich af van AR
Landbouwschap contra Mansholt:
Door moderne
techniek
in voorhoede
Tempel stort in:
25 doden
DONDERDAG 19 DECEMBER 1968
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 11
(ADVERTENTIE)
Groep is niet
representatief
voor het geheel
Van esn onzer verslaggevers)
ROTTERDAM. De ruim 2000
brieven, die tot oktober 1967 in
de conciliepostbussen vielen, zijn
in opdracht van het Pastoraal
Instituut der Nederlandse Kerk
provincie door een kleine groep
deskundigen geordend en geanaly
seerd. In een vandaag; vrijgegeven
rapport wordt nauwkeurig ver
slag gedaan van de bevindingen,
waartoe deze groep gekomen is.
Aan de hand van uitvoerige tabel
len worden de meningen van de
briefschrijvers weergegeven over
480 categorieën van onderwerpen
In het algemeen kan men zeggen,
dat rond 40 pet. van de binnen
gekomen brieven afwijzend staat
tegenover de vernieuwingen in de
Nederlandse kerkprovincie, dat
nog eens 40 pet. zich verontrust
toont over bepaalde consequenties
van deze vernieuwingen en dat
rond 20 pet de ontwikkelingen
graag nog verder doorgezet wil
zien.
De groep briefschrijvers is geenszins
representatief voor de totaliteit van de
Nederlandse katholieke bevolking, zo
blijkt uit bovenstaande cijfers, „Uit dit
rapport", aldus de samenstellers", kun
nen geen conclusies worden getrokken
met betrekking tot de standpunten van
de gehele katholieke bevolking- Het rap-
ADVERTENTIE)
Een Amerikaanse lekkernij,
ideaal om te mixen met, een
scheutje likeur, whisky,
cognac of crème de cacao.
vraag het uw
melkleverancier
Hieronder volgt een vrij willekeurige keuze uit het over
vloedig materiaal, dat het concilie-postbusonderzoek heeft
opgeleverd.
Een meerderheid is tegen:
Liturgische vernieuwingen in het alg. 34 4
Pluriformiteit in de liturgie 46 14
Kwaliteit Nederlandse zang en liederen 24
Beatmuziek 30 5
Zaterdagavondmis 37 16
Communie op de hand 42 20
De nieuwe theologie 18 2
De moderne bijbelexegese - 12 2
De kwaliteit van het preken 32 1
De zedelijke mentaliteit van onze tijd 42 10
De tendens van het horizontalisme 34 3
Ruimte voor vrijere beleving seksualiteit 20 3
Publikaties over godsdienst en godsdien
stige onderwerpen (pers, radio en t.v.) 73 6
Een meerderheid is voor:
Mariadevoties, Marialof, rozenkrans
Handhaving zondagsplicht
Echtscheiding met recht op 2e huwelijk
Geboortenregeiing geheel vrij
Werkelijke tegenwoordigheid van Chris
tus in de eucharistie
Huisbezoek
Duidelijke gezagvolle uitspraken kerke
lijke overheid
Handhaving verplicht priestercelibaat
Oecumenisch streven in bredere zin
Open oor voor de jeugd
Nadruk op soberheid, protest tegen rijk
dommen van de Kerk
port bevat de opvattingen
schrijvers, die uiteraard c
totaal afwijkende groep vor
Reacties
De correspondentie bestaat in haar
geheel uit reacties op de ontwikkelingen
in Kerk en maatschappij, reacties die
uiteraard kritiek op de gang van zaken
hebben. Volgens de deskundigen is er
een groot aantal briefschrijvers, die op
een of andere wijze blijk geven, afkerig
te staan tegenover vernieuwingen. ,,Zij
opteren voor het behoud van de Latijnse
Liturgie, voor het herstel van het gezag
van de kerkelijke hiërarchie, voor een
sterke zedelijke normering, een grotere
volgzaamheid van de priesters aan de
Paus en de bisschoppen en ze staan bij
voorbeeld afwijzend of zeer gereserveerd
tegenover de oecumene en het pastoraal
concilie".
Daarnaast is er een groot aantal brief
schrijvers, dat zich voornamelijk zorgen
maakt over de wijze waarop de hervor
mingen worden doorgevoerd en over de
ongunstige vérschijnselen, die ermee ge
paard gaan. „Zij vinden het tempo van
de veranderingen te hoog en de kwali
teit van veel vernieuwingen onvoldoen
de, terwijl een aantal priesters en leken
naar hun mening ondoordacht willekeu
rig en onverantwoord te werk gaat, zo
dat ongewenste tegenstellingen worden
geschapen en een leemte ontstaat in de
geloofsbeleving en verkondiging, die
voor de ouderen pijnlijk is en voor de
jéugd funeste gevolgen kan hebben".
Tenslotte is er onder de briefschrijvers
een mindex-heid, die zich zonder reserve
uitspreekt voor een radicale hervorming
van de Kerk en christelijke levensopvat
ting. Zij meent, dat de chi-isten zich
primair moet in'zetten op het maatschap
pelijke vlak en dat het hiërarchische,
dogmatische, bovennatuurlijke karakter
van de Kerk móet worden gerelativeerd.
Ibé; Samenstellers wyzen et dtlét nadruk
l de |ézej-s van het rapport 2icb
moéten losmaken van bepaalde stereo
type opvattingen over de „ingezonden-
brievcn-schryver". Deze mensen worden
vaaik ongunstig beoordeeld als querulan-
I ten en gestoorden. Door de socioloog
aangetoond „dat er geen
ijn oin ingezonden-brie-
i ongunstige zin te kwali-
Van Gorcum i
aanwijzingen
venschrfjvers i
ficcren".
Dit geldt volgens de auteurs ook voor
degenen, die brieven schreven aan de
conciliepostbussen. „Het aantal brieven
van kennelijk gestoorden en het aantal
scheldbrieven is zeer gering". De gods-
dienstig-kerkelijke interesse van de
meeste brief schx-ij vers is vrij groot:
„Alleen al het initiatief om te schrijven
getuigt van een i-elatief grote belangstel
ling voor de Kerk". Wel ligt hun oplei
dingsniveau onder het landelijk gemid
delde en zijn de sociaal-actieven en
maatschappelijk geïnteresseerden waar
schijnlijk ondervertegenwoordigd.
ties in het algemeen en van godsdienstige
et bijzonder- Hierdoor worden de
problemen juist opgeroepen, menen zij,
of in ieder geval eerder vergroot dan tot
oplossing gebracht. Bovenal protes
teren zjj tegen de opinievorming over
geloofszaken door progressieve priesters
pressiegroepen.
Respect
Het grootste deel van het rapport
wordt in beslag genomen door een
gedetailleerde weergave van alle opinies
die in de brieven naar voi-en werden ge
bracht. Op wetenschappelijk verantwoor
de en uiterst consciëntieuze wijze hebben
de auteurs alles geidentificeei-d in cate-
borieën ondergebracht en geordend.
Daarna hebben zij voorzover moge
lijk tendenzen opgespoord, correlaties
berekend en conclusies getrokken. De
lezer kan alleen maai' het grootste
respect krijgen voor de ernst waarmc
het binnengekomen materiaal is behar
deld.
De stof is geordend in zes hoofdstuk
ken: het liturgische leven, de Kerk als
gemeenschap in geloof, het zedelijk
leven, de Kerk als instituut, de priester
en de diverse aspecten van het godsdien
stig kerkelijk leven. Opvallend is het
negatieve oordeel van de meeste brief
schrijvers over de publiciteitsmedi:
pers, radio en televisie De grote meer
derheid is niet gelukkig met de stijl e
strekking van uitzendingen en publika-
ADVERTENTIE
Bierkenners
vragen
UTRECHT (ANP) Onder het motto
s één per uur wel veilig?" heeft de
nationale commissie tegen het alcoho
lisme (NCA) vandaag een folder (opla
ge 125.000) uitgebracht, waarin stelling
wordt genomen tegen de nieuwe actie
het Verbond voor Veilig Verkeer
„Glaasje op. laat je rijden".
vindt, dat het verbond
deze glaasje-opslagzin niet meer serieus
als vuistregel wordt aanbevo-
i borrel per uur te drinken en
nooit meer dan vier, indien men nog
moet rijden. De NCA vindt dit, zo blijkt
uit de folder, een levensgevaarlijk ad
vies en volgens haar is maar een hou
ding de juiste, namelijk géén alcohol in
het verkeer. De NCA vreest dat de vuist
regel van het Verbond voor Veilig Ver
keer voor velen een vrijbrief zal wor
den om te drinken, ook als men nog per
auto, scooter of bromfiets moet rijden.
(Van ónze parlementaire redactie)
DEN HAAG. De socialist
di% Tans zorgde gisteren in de
Tweede Kamer voor grote
hilariteit, toen hij op een gegeven
ogenblik in de verleiding kwam
de katholieke onderwijsminister
Veringa te bestempelen als een
vondst van de K.V.P. „Maar", zo
voegde hij eraan loe, „ook een
Vondeling zal zich hebben waar te
maken". Hij zei dit in het bijzijn
van zijn fractiegenoot, dr. A.
Vondeling, die zoals bekend in
maart aanstaande de heer Tans
als P.v.d.A.-voorzitter zal opvolgen.
Ongewild kreeg de uitspraak van
dr. Tans dus een pikante politieke
bijbetekenis. want ook de
P.v.d.A.'er Vondeling zal zich als
partijvoorzitter nog moeten waar-
(Van onze parlementaire redactie)
DEN IfAAG Minister Veringa (O.
en XV.) voorziet, dat bij onverminder
de belangstelling voor de studie in de
psychologie gn rechten er volgend jaar
plaatsingscommissies zullen moeten ko
men om de eerstejaarsstudenten te kun
nen plaatsen. Voorts vreest hij dat
er volgend jaax niet aan kan worden
ontkomen om een deel van de aan
melders voor de tandhcclkundestudie
op een wachtlijst te plaatsen, zoals
enige jaren geleden ook moest gebeu-
Minister Veringa kondigde- aan dat
binnenkort een studiecommissie wordt
ingesteld voor de uitbeiding van het we
tenschappelijk onderwijs. Hij liet duide
lijk uitkomen, dat bij de planning men
niet alleen mag afgaan op het te ver
wachten aanbod van studenten in diver
se studierichtingen, maar ook het be-
hoefte-elèment moet laten wegen.
Minister Veringa deed Kessel (PPR)
de toezegging, dat m de toekomst de
normen voor het studietoelagenbeleid op
een eerder tijdstip bekend zullen wor
den gemaakt. Voor 1969 lukt dit ech
ter niet meei". Hij heeft geen bezwaar
legen de instelling van een commissie
van beroep met o.m. studentenvertegen
woordigers erin.
Bij een vlotte verdere gang van zaken
rond de nota-Posthumus inzake de her
structurering van het wetenschaapelijk
onderwijs hoopt de minister eind 1969
met wetsvoorstellen te komen.
Er zijn 2200 vestigingen. Op de postkantoren kunt u de hele dag terecht.
Een aantal daarvan is zeits ook op vrijdagavond of de plaatselijke koopavond
geopend. Voor de postagentschappen gelden aparte openingstijden.
(Van onzél parlementaire redactieI
DEN- HAAG Minister Veringa en
staatssecretaris Grosheide (O. en W.) zyn
de Tweede Kamer gisteren tegemoet ge
komen in het verlangen om de situatie
by het kleuteronderwijs sneller te ver
beteren. Zij zyn bereid om in plaats van
1 augustus 1969 reeds per 1 januari op
ruime schaal ryksvergocding te geven
voor het aanstellen van extra-kleuter
leidsters by kleuterscholen, die daar tot-
dusver gelet op het kleuteraantal net niet
voor in aanmerking kwamen. Daardoor
kunnen aan die scholen de klassen klei
ner worden.
Om dit te bereiken zal vooruitgelopen
worden op de algehele afschaffing per 1
augustus van de zgn. margeregeling bij
het kleuteronderwijs. Momenteel moet
volgens de wet op het kleuteronderwijs
voor de eerste 40 leerlingen een hoofd
leidster aanwezig zijn. Voor elke 40 leer
lingen meer is een leidster voorgeschre
ven. Het rijk vergoedde deze leidster(s)
echter pas bij het bereiken van 47, 89,
131, 171 enz. leerlingen.
Deze zgn. marges noopten de school
besturen er soms toe gebi-uik te maken
van hun recht kleuters te weigeren,
dat ze deze getallen net niet konden ha
len en anderzijds niet voor eigen reke
ning een kleuterleidster in dienst wilden
of konden
Voor scholen, die zich in deze „gevaar
lijke zone" bevinden, geldt nu de tege
moetkoming van de regering. Er is 2,1
miljoen gulden mee gemoeid, die gevon-
Op de vlasakkers bij Amersfoort
werd gistermiddag een défilé
gehouden voor luitenant-generaal
F. van der Veen, de bevelhebber van
de luchtstrijdkrachten, die 1 januari
de dienst gaat verlaten.
Dit jaar heeft men voor de tand
heelkunde nog tijdig een oplossing
tèn te vinden door oprichting op
korte termijn van een nieuwe
faculteit aan de Vrije Universiteit te j w
Amsterdam „Dal is een npl"ne. die v
ik wegens het ontbreken van voldoen-
de docerend personeel niet verwacht 11
te kunnen herhalen", zei minister Ve- gen voor klinisch hoger onderwijs op te
ringa gisteren in de Tweede Kamer tij- richten. Ook de commissie van YValsum
dens het debat over zijn begroting |g(, medische „cu|MU voe|de daa, „|c,
voor. Ook is hij legen verdubbeling van
o A een bestaande medische faculteit.
Medicijnen
De minister bleef ook nu weel
wijzend staan tegenover de suggestie
n dé socialisten Tans en Masman
Maastricht en Twcnthe twee inslcllin-
Investeringen
De minister kreeg van P. v. d. A.-
zijde een motie op zijn tafei voor ho
gere investeringen in het wetenschap
pelijk onderwijs. Het regeringsplan om
tot 1980 jaarlijks 300 miljoen te inves
teren is' volgens deze motie onvol
doende om de toevloed van studenten
op te vangen. De motie steil dat daar
door studiekeuze en studieduur op on
aanvaardbare wijze zullen worden be-
Minister Veringa betoogde, dat hand
having van het huidige investeringsni
veau (dit jaar 485 miljoen) wel toe
reikend is om de zaken in de hand
te houden, ook al zullen er bij som-
migé faculteiten knelpunten blijven be
staan. Om die redenen zei de minister
geen behoefte te hebben aan de motie
van de P. v. d. A. van dr. Tans. Hij
vond diens visie op de toekomst te
somber.
Mét inschikkelijkheid en door huur
van gebouwen geloof ik dat het ons
wel zal lukken, meent minister Ve
ringa. Hij zei te vermoeden dat het
„dal" in het studentenaanbod, dat volg
de op de naoorlogse geboortegolf, thans
weer voorbij is. Dit jaar telt men
16.000 eerstejaarsstudenten tegen 13.500
DEN HAAG (A.N.P.). „Wy willen
een progressieve concentratie en kunnen
ons dus niet binden aan een party, die
steeds vaster komt te zitten in een chris
telijke concentratie".
Minister Véi'inga verzekerde De Ka-
mei; nog eens. dat de grote toeloop i Dit heeft h
van studenten in de medicijnen niet mag partij Radiki
en zal leiden tot éen verzwaring van het bestuur var
propedeutisch èxamen Dat hel percen
tage gezakten de laatste jaren hoger is
géworden is volgens de minister waar
schijnlijk te wijten aan het feit, dal er
sulke grote groepen aan de studie deel-
ïemen, waardoor de studie moeilijker
Hij zei dat ook de rechter in de ge-
•echtelijke procedure aangespannen le
gen de Leidse universiteit deze gedach
te heeft aangehangen. Hij verzekei'de
dat eventuele propedeuse niet buiten
het parlement om zal geschieden.
Minister Veringa deed voorts nog de
toezegging te zullen aansturen op onge-
daanmaking van de ontslagregeling voor
dé huwende onderwijzeres. Hij zal dit
bespreken mét de onderwijzersoi-ganisa-
ties en daarna zonodig nog wettelijke
maatregelen nemen.
Jan Roëde exposeert van 20 december
af schilderijen en tekeningen in Gale
rie Punt Vier, Rottérdamsédijlc 319,
Schiedam.
el kaai
s door interne verschuivüigen bin-
ie onderwijsbegroting. De algehele
afschaffing van de margeregeling zal
ne plaatsen scheppen voor 400 kleu
terleidsters.
De regei-ingspartijen waren verheugd
met deze toezegging, waarmee tevens ge
deeltelijk tegemoet gekomen wordt aan
het petitionnement van de A.N.O,F. en aan
de motie-Den Uyl CP.vlÖ.A.). Aaii de plan-
Dm vojgejxd jaar augustus een begin
te fnaken met de invoering van de derde
faze van de leerlingenschaalverlaging bij
;rste Idas van het lager onderwijs,
wordt door de regering niets gewijzigd.
Omdat de oppositie (motie-Den Uyl) ook
deze zaak vervroegd wil zien ingaan en
voorts t.a.v. het kleuteronderwijs verder
had willen gaan, werd de regeringstoe-
zegging daar niet met gejuich onthaald.
Integendeel.
„We laten ons hiermee niet paaien. De
minister vult een kinderhandje. Het is
niet verantwoord het hierbij te laten", al
dus de socialist Tans. Zyn fractiegenoot
Laban onderschreef de tegemoetkoming
als een „afgekloven been".
Di\ Tans zei, dat als de regering aan
haai- voornemens vasthoudt er eind vol
gend jaar 1000 1500 werkloze onderwij
zers en 1000 werkloze kleuterleidsters
zullen zijn. Staatssecretaris Grosheide zei
echter, dat de invoering van de leerlin
genschaalverlaging derde faze voor de
jaren 19691972 3400 onderwijzers vergt
en dat in die jax-en een netto aanbod van
2700 nieuwe gediplomeerden wordt ver
wacht, zodat een beroep op reservepep»
soneel nodig zal worden.
Op 5 december j.l. stonden er bij de
arbeidsbureaus 612 onderwijzers en 563
kleuterleidsters ingeschreven. Van deze
onderwijzers moeten er 383 nog in mili
taire dienst. Voorts fungeert een aantal
van 348 van hen als invallers (invalsters),
zodat de nettoreserve volgens de staats
secretaris alles bijeen toch „uitermate ge-
In zijn dupliek zei staatssecretaris Gros
heide aanvaarding van de motie-Den Uyl
ernstig te moeten ontraden.
(ADVERTENTIE)
(Van oïxze parlementair)
DEN HAAG Het landhi
zet zich nadrukkelijk legt
van dr. S. Mansholt. vice-
de Europes
dat de lai
hadden gehad.
In het door P.P.R'.-secretaris mr. A.
Q. C. van Ruiten ondertekende schrijven
staal onder meer: „De Politieke Partij
Radikalen is lot de conclusie gekomen,
dat voor de A.R.P. alle gesprekspartners
ongelijk zijn, maar sommigen een beetje
mee ongelijk dan de anderen. Bij u ge
nieten partijen, die uitdrukkelijk zeggen
als partij op christelijke grondslag te
staan, kennelijk de voorkeur. U ver
wacht dat die grondslag in dit tijds
bestek tot politieke overeenstemming
zal kunnen leiden. Voor zeer vele leden
van de P.P.R. speelt de christelijke inspi
ratie ook een grote rol, maar zij willen
niet, dat het christendom wordt gebruikt
om mensen uit elkaar te houden, die
het politiek eens kunnen worden. Het
was voor ons nuttig", aldus het P.P.R.-
bestuur, „dit meningsverschil vaat te
stellen".
a volwaardig bestaan te ga-
xor ondernemer en landarbei-
de landbouwoverschotten tot
beperken. Daarom moe
ten voor dit plan miljoenen Europese
agrariërs 'n andere werkkring vinden
in de komende 12 jaar.
Voor Nederland zou dit betekenen, dat
de helft van de 360.000 agrariërs de land
bouw moeten verlaten. Dit wil zegggen
'n exi ra-afvloeiing tot 1980 van 120.000
agrariëers: 70.000 bedrijfshoofden 25.000
familiekrachten en 25.000 landarbeiders.
60.000 Andere agrariërs, die de land
bouw verlaten, doen dit vanwege hun
1(1_ leeftijd. Dit betekent ook 't verdwijnen
"7.000 bedrijven.
erlijk
Landbu
dit j
Landbo
lohap
ïebter
linbouw weinig modern
s. Dr. Mansholt,
op de Europese landbouw, I Hel
k Nederland hoort daarbij. Hel de maatregelen
wschap neemt deze uitspraak pijnlijk een duidelijk wcrkgclcgenhcids-
zijn verantwoording. „De Ned. plan voor de agrariërs, die de landbou'
boeren en tuinders hebben
geheel genomen steeds de technische ont
wikkelingen gevolgd en behoren hiermee
tot de voorhoede van de landbouw in de
hele wereld", zei ir. C. Knottncrux. voor
zitter van hel landbouwschap gislermid-
dag. „De Nederlandse land- en tuinbouw
is beslist niet middeleeuws".
Tr. Knottnerus gaf gistermiddag namens
het landbouwschap 'n voorlopig com
mentaar op het plan-Mansholt. waarin
voor de komende 10 of 12 jaar ingrijpen
de stuctuurwijzigingen in de Europese
landbouw voorgesteld worden. Het plan-
Mansholt gaat uit van veel minder,
maar van veel grotere agrarische eenhe-
appen. Nederland heeft hier
voor een speciaal regionaal beleid no
dig, ingepast in het regionale industria
lisatiebeleid. Want bij de Nederlandse
landbouw ligt de klemtoon van de struc
tuurwijzigingen vooral in het noorden en
het oosten en in liet zuiden. Voor de
agrariërs in die gebieden moeten dus in
het kader van het regionaal beleid nieu
we werkgelegenheid gevonden worden
Het landbouwschap gaat samen met
landbouworganisaties in de andere vijf
E.E.G.-landen een eigen Europese land-
bouwnota samenstellen. Hierin moet, al
dus het landbouwschap, de nadruk
legd worden op de vervangende werkge-
scholing en het sociaal
Knottnerus.
tegenheid, de
beleid.
Intussen moet, aldus ii
tijdens 't overgangsbelèid
structuur voorkomen worden, dat
de boeren en tuinders op een zijspoor
onze welvaartsstaat terecht komen.
Op deze voorwaarden is het landbouw
schap bereid medewerking te verlenen
aan een versterkt, maar doelmatig struc
tuurbeleid in de gehele E.E.G.. Het plan-
Mansholt is hierin echter te vaag en te
algemeen, aldus ir. Knottnerus, waarbij
de prijsvoorstellen in dit plan voor de
Nederlandse land- en tuinbouw onaan-
BLAVNAGAR (Reuter) In India zijn
zeker 25 arbeiders om het leven geko
men en 150 ernstig gewond toen bij her
stelwerkzaamheden aan een tempel in
de plaats Palitana een betonnen wand
instortte.
Gevreesd wordt dat 'n aantal arbei
ders door de instorting opgesloten zit in
de tempelruïne. Aan 't reddingswerk
wordt deelgenomen door politie, brand
weer en studenten.
De plaats van de ramp is een van de
863 Hundoehelligdommen op Sjetroenji-
heuvel, die bekend staat als de „heii
ge berg", een belangrijk bedevaartoord
voor hindoes.
kaas
uit het
vuistje
de r van
razend
lekker
èn voedzaam
Het Nederlandse PEN-Centrum heeft d«
dichter Adriaan Roland Holst en de
schrijver Simon Vestdijk tot ereleden
benoemd.
