kerstversieringen
kerstmenu
iedereen
kan het,
als hij maar
wil
watu
allemaal
niet met
een
kurk,
een
aardappel,
slabakjes,
rietjes
en
zilverpapier
kunt doen
eigen
fantasie geeft
meeste
voldoening
ZATERDAG 14 DECEMBER 196
EINDELOZE VARIATIES BIJ HET MAKEN VAN
Alles wat u weggooit isNee,
die radioreclame deugt niet helemaal,
want zelfs de verpakking hoeft u
niet weg te gooien. Met wegwerp
verpakking is dikwijls zelfs zeer veel
te doen. Er zijn van die mensen, die
in de zomer buiten lekker lui naar
de lucht liggen te kijken en dan in
de wolken allerlei figuren zien. Er
zijn van die mensen, die, als ze even
ergens op moeten wachten en er ligt
een krant in de buurt alle a's, o's en
e's gaan opvullen met ruitjes of ze
helemaal zwart maken. Eigenlijk is
dat het hele principe van het maken
van wat dan ook. Bijvoorbeeld
maar niet uitsluitend van kerst
versiering. Er is materiaal; de mens
ziet iets in dat materiaal of hij heeft
iets nodig en kijkt of hij dat ma
teriaal er niet voor kan gebruiken.
Het materiaal doet op een of andere
manier een appèl op hem. Zodra de
mens aan dat appèl beantwoordt, is
hij creatief bezig. Dat is het leuke
van Kerstmis, Pasen, een verjaardag
of een trouwpartij: zélf een versie
ring maken. Dat kan men doen met
vrijwel alles; men heeft er geen uit
gebreid of ingewikkeld gereedschap
voor nodig; men moet alleen maar
durven. Wie begint te zeggen; dat is
niks voor mij, dat lukt me nooit, die
zal ook niets tot stand brengen. In
een moderne terminologie gezegd:
men moet de drempelvrees durven
overwinnen.
We zijn eens op bezoek geweest in
een grote inrichting, waar men de pa
tiënten hun creativiteit in allerlei vor
men en op allerlei niveaus zeer inten
sief laat beoefenen, het psychiatrisch
centrum „St.-Willibrord" te Heiloo. Wij
zijn vertrokken vol bewondering voor
wat er allemaal gemaakt wordt. En dat
niet aan de hand van uitgebreide werk
tekeningen en met allerlei ingewikkelde
machinerieën; natuurlijk is er wel een
zekere apparatuur en het is prettig, voor
wie thuis iets wil maken, dat hij ook
over gereedschappen beschikt, maar met
heel eenvoudige dingen (een schaar,
een lijmpot, oude kralen, stukjes ge
kleurd papier of zilverpapier, oude stuk
ken glas, aardappelen) komt men al
heel ver.
Kerstkaarten
Om nu bij de tijd van het jaar te
blijven: maakt u eens zelf uw kerstkaar
ten. Dan kan bijvoorbeeld met wasco en
waterverf. Of in plaats van waterverf
kunt u ook viltstiften of ecoline nemen
Op wat witte correspondentiekaarten
kunt u met was wat kerstbomen teke
nen, of wat kersttakken. Dat is vrij ge
makkelijk, omdat een kerstboom als het
ware een stel op elkaar gestapelde drie
hoekjes is. Na een paar keer proberen,
lukt het vrij aardig. Ook een kersttak is
in principe niet zo moeilijk: een streep
met een stel schuine dwarsstreepjes,
die de naaldjes voorstellen. Het hoeft
echt niet in één keer een kunststuk te
worden; dat lukt toch niet. Maar als u
nu met wasco eens een stel kerstbomen
of kersttakken tekent, al dan niet met
kaarsjes of gekleurde ballen, en daarna
met waterverf of viltstift in een gedek
te, maar wel enigszins constrasterende
kleur de hele kaart overtrekt, dan zult
u merken, dat waar de wasco staat, de
verf niet pakt en dat u waarachtig
een eigen kaart hebt gemaakt.
Met kerstboompjes en takken met bal
len kan men eindeloos variëren. Men
kan ook met wat lijm (zorgt uvooral
voor een goede soort) en een kwastje
een slingerwegje maken en dat dan met
fijn zand bestrooien; langs de weg uw
kerstboompjes en er is weer een kaart
klaar; en wie geen fijn zand bij de hand
heeft moet maar eens denken of er
niets anders voor geschikt is: fijn ge
wreven eierschalen (witte en bruine) bij
voorbeeld. Maar verstuurt u dergelijke
kaarten wel in een voldoende stevige en
veloppe!
Als u eenmaal een lijmkwast in uw
handen hebt, kunt u nog verder gaan.
Het huisje van een lucifersdoosje leent
zich uitstekend (mits uw schaar of mes
scherp genoeg is) als fineerhout. U kunt
op de blauwe achterkant een ster teke
nen en die beplakken met zilverpapier;
de blauwe ondergrond kunt u wegknip
pen, maar misschien ook kunt u die
handhaven.
Met die sterren kunt u eindeloos va
riëren. Vooral als u er ook boompjes bij
gaat maken. Door steeds schuine, punti
ge strookjes af te knippen, krijgt men
als het ware takken, die men tegen el
kaar kan aanleggen tot een sparreboom-
pje of tot hele rijen sparrebomen.
Stalletje
Natuurlijk kan men het ook meer in
de religieuze richting zoeken: wie een
beetje handig tekent of knipt, kan enge
len, herders, schaapjes, en misschien
wel een complete stal maken van stuk
jes hout, gekleurd papier of oude lap
jes. Natuurlijk moet u daarbij niet zoe
ken naar een fotografische preciesheid,
maar naar frisheid van vorm en kleur.
Men kan. als men dat wil natuurlijk, van
elke „voorstelling" afstappen en zuiver
non-figuratieve vormen bedenken: zo
maar wat rondjes, vierkantjes, zeshoek
jes of wat dan ook. Eigenlijk zijn bij
na alle kerstboomversieringen non-figu
ratief: 'n min of meer balvormige grond
vorm met een eindeloos aantal variaties
in kleur en vorm. Dat kan ook op een
Maar het hoeft niet bij kaarten te blij-
voorkeur in verschillende kleuren rond
om uw aardappel en smeer er lijm op.
De glassplinters (nogmaals voorzich
tig voor uw vingers!) op de lijm en op
nieuw is er een schitterende kerstbal
ontstaan. Propjes zilverpapier, zo verze
kerden ons de leiders van de creatieve
afdeling te Heiloo, hebben ook een zeer
leuk effect als ze ergens op of omheen
worden gelijmd, vooral ook als men
verschillende kleuren gebruikt.
Men kan ook kleine stukjes gesne
den glas lijmen op gekleurde ondergron-
den van hout of karton. De overgeble
ven x-uimten vult men op met gips en
door de kleuren op de ondergrond op
allerlei wijzen af te wisselen en te com
bineren is het mogelijk uitgebreide mo
zaïeken te maken. Gekleurd papier kan
op allerlei manieren dienst doen; en in
deze dagen worden er zo veel recla
mefolders in onze brievenbussen ge
stopt, dat we daar beslist wel genoeg
van hebben. Men moet er op een be
paald ogenblik iets in zien en het dan
doen.
Weer een ster
Er is nog zoveel materiaal: van kar
ton maakt u een ring en vanuit het mid
delpunt van die ring plakt u allemaal
(gekleurde) limonaderietjes en er is
weer een ster. Handigerds kunnen mis
schien twee van dergelijke ringen in el
kaar werken. Of u maakt engeltjes
door van heel stevig papier of hèel licht
karton kleedjes te vouwen of te draaien
dere mooie ronde of ovale vorm aan en
u lijmt er maar weer gekleurd of onge
kleurd zilverpapier op.
We zagen in Heiloo een ster schitte
ren van twee aan elkaar geplakte bakjes
van slaatjes, zoals men die in een cafe
taria of snackbar kan eten. Die bakjes
zijn voor weinig geld te koop. De bo
dem van elk der bakjes was stervormig
uitgesneden en de bovenzijden waren te
gen elkaar geplakt. De sterpunten waren
naar buiten gevouwen. Je moet maar op
het idee komen.
Kandelaars
Wat denkt u van eigengemaakte kan
delaars? Een kaars op een fles is heel
gewoon. Maar als u die fles nu eerst
eens goed schoonmaakt en dan er
strookjes gekleurd papier of zilverpapier
omheen plakt?
En die strookjes hoeven niet even
breed te zijn en evenmin hoeven ze el
kaar te raken; er mag best wat glas
tussen te zien zijn. Wij herinneren ons
ooit gezien te hebben hoe in met zand
gevulde weckflessen het metalen boog
je van een kleerhanger was gestoken.
De hanger zelf (die dus ondersteboven
stond) en de fles waren omwikkeld met
crêpe-papier, maar u kunt ook vlecht-
stroken nemen of zelf stroken knippen
uit gekleurde folders. Op de lat van de
kleerhanger stonden kaarsehouders, zo
als die in de handel zijn om in kerstbo
men te bevestigen.
Fantasie
Nog meer kandelaars? Neem eens wat
boetseerklei en zet daar een kaars in;
ga dan rondom die kaars in de klei
maar naar eigen fantasie te werk met
besjes of takjes groen of gedroogd gras
of gekleurd papier of kralen of lover
tjes van een oude jurk of kiezelstenen
of steentjes in diverse kleuren of
Vult u zelf maar in. U ziet: mogelijk
heden genoeg; maar uw eigen fantasie
moet het doen. De boetseerklei droogt
wel en hoeft niet te worden gebakken.
ven. Want de min of meer bolvormige
grondvorm vinden we ook in de aardap
pel. Gaat u eens op zoek tussen wat
rommel, oude snuisterijen of wat ook;
daar vindt misschien wat oude kralen
snoeren of een kapot snoertje (valse)
parels, die niemand meer om wil doen.
Zoekt u dan eens een aardappel op, bij
voorkeur eentje van een goede ronde
vorm. Een of meer kraaltjes prikt u aan
een speld in die aardappel; van alle
kanten prikt u er spelden met kralen in
en u hebt een pracht van een bal voor
uw kerstboom. In plaats van een aard
appel kunt u ook kurk gebruiken. Er
zijn voor dergelijke dingen mooie ronde
kurken te koop. Maar wat er allemaal
te koop is, is een hoofdstuk apart.
Spiegelglas
Met die aardappel of die kurk kunt
u nog meer doen. Staat er niet nog een
oude spiegel op zolder? Snijd die maar
in heel kleine vierkantjes en plak die op
de aardappel. U krijgt een bol die in
het lamp- of kaarslicht prachtig hangt te
schitteren. En wie zelf geen glassnijder
heeft, kan er wellicht eentje lenen van
een buurman of kennis. Geen spiegel
hebt u, maar wel een stuk oud glas of
een leeg jampotje of flesje? Sla dat
maar voorzichtig (maar denk vooral om
uw ogen en handen) tussen twee ste
nen tot gruis. Doe wat zilverpapier, bij
in de vorm van een puntzakje. Zo'n
kurken bolletje kan op de punt als hoofd
je dienst doen en een paar vleugeltjes
en armpjes plakt u eraan vast. De on
derkant knipt u mooi recht, zodat uw
engeltje blijft staan.
Maar het kopje hoeft niet van een
kurkje of een aardappel te worden ge
maakt. U kunt natuurlijk ook papier
maché gebruiken. Daarvan kunt u trou
wens, als u dat wilt, een hele kerst
groep maken. U neemt daarvoor dood
gewoon toiletpapier en stijfsel. Als u
poppetjes gaat maken, is het overigens
wel beter van ijzerdraad of kippegaas
een geraamte te maken; niet alleen om
de zaak wat steviger te houden, maar
ook om het niet massief en daarmee
wat lichter van gewicht te maken.
Tandpastahoedjes
Men kan het papier maché beschilde
ren, maar natuurlijk ook grijs laten
Een handige vrouw weet er misschien
wat kleertjes bij te naaien en wie weet
denkt u, terwijl u de dop van uw tube
tandpasta afdraait: kijk, die dop is nou
net een leuk hoedje voor dat ene her
dertje. Overigens kunt u ook het papier
maché als versiering gebruiken voor een
kerstboom: u geeft er maar een of an-
Na Kerstmis haalt u alle versiersels weg
en de klei kan weer vochtig worden ge
maakt en opnieuw gebruikt.
Snuffelen
Hebt u er wat meer geld voor over,
dan kunt u eens gaan snuffelen in een
warenhuis, een speelgoedzaak of een
zaak in handenarbeidartikelen. U zult
er een enorme collectie vinden van al
lerlei bruikbaar en leuk te bewerken
spul: aluminium-folie, in diverse kleu
ren; zakjes heel fijne steentjes in rood
en groen en geel en paars, zeer ge
schikt voor een mozaïekje op uw kan
delaar van boetseerklei; gekleurde en
doorzichtige stukjes plastic. En tenslot
te complete setjes van materiaal met
een voorbeeld.
Maar denkt u erom, zo gauw u een
voorbeeld copieert bent u niet meer oor
spronkelijk. Daarmee willen we natuur
lijk helemaal niet zeggen, dat u niet
mag copiëren. Maar u zult beslist meer
trots zijn op iets dat u helemaal zelf
hebt bedacht of waarbij u zich alleen
maar door het voorbeeld hebt laten in
spireren zonder het slaafs na te volgen.
Hoe dan ook: allen, die het eens willen
proberen en zullen daar vooral geen
bejaarden bij zijn? graag alle succes!
Ik wil dit jaar geen wildrecepten geven
voor mijn kerstmenu. Op de eerste plaats
heeft iedere wildliefhebber toch zo zijn
eigen bereidingswijze, en vervolgens heb
ik het vorig jaar uren in de rij moeten
staan bij de poelier, omdat ik had vergeten
tijdig tevoren mijn haas te bestellen. Ik
wilde dit jaar twee hoofdgerechten geven,
die ieder voortreffelijk zijn en onderling
goed harmoniëren. Een helder soepje voor
af, een licht nagerechtje toe, en alles rij
kelijk besproeid met een paar uitgezochte
wijntjes.
heldere kippesoep garni
Zoek voor de heldere gevogeltesoep
een zware hen uit, die niet te vet
is en bovendien niet te oud. Snijd
ze in moten en laat ze een etmaal
trekken in anderhalf tot twee liter
water, waaraan u de navolgende
kruiden en specerijen moet
toevoegen: twee uien, ieder beprikt
met twee kruidnagels en een
laurierblaadje, verder een paar
draadjes foelie, een flinke
winterpeen, een aan schijven
gesneden kleine selderijknol en het
groene loof van een of twee
preistokken (Het wit komt straks
aan de beurt). Laat de soep vooral
niet woest koken. Is de hen gaar,
dan neemt u het vlees eruit, zeeft
de rest van de paninhoud
vertrouw de ongerechtigheden
die u overhoudt aan de vuilnisbak
toe. Neem van de beide
kippeborstjes het witte vlees weg
en snijdt dit aan schijfjes ol
blokjes. Leg het terug in de
bouillon. De rest van het
kippevlees moet u een van de
kerstdagen gebruiken voor een
koude schotel of voor een ragout.
Vlak voor het opdienen snijdt u
het wit van de beide preistokken
aan heel dunne ringetjes en
het even in de soep op. Het spul
hoeft niet te koken. Een beetii
rauw is geraffineerd lekker.
tongrolletjes in witte wijnsaus
De tong laat u door de vishandelaar
schoonmaken. Vraag de graten en
de koppen terug, want die hebt u
straks nodig bij het koken van de
vis. Of liever bij het pocheren,
want deze vis koken we niet: daar
is hij veel te teer voor. Per persoon
hebt u aan een halve tong wel
genoeg; van iedere tong komen
immers vier filets. Rol iedere filé
op en bind dat rolletje met een
wit draadje vast. Ik gebruik steeds
wit garen uit de naaidoos van mijn
vrouw. Zorg er wel voor, dat. u de
buitenkant naar binnen rolt,
anders valt straks na« het koken
het hele gevalletje uit elkaar. Nu
gaat u de koppen en de graten,
die u meegebracht hebt, opkoken.
U doet er een gesnipperde ui, twee
laurierbladen, wat foeliedraadjes,
een tiental peperkorrels en een
paar schijfjes van de selderijknol
bij. Als de visafval lang genoeg
getrokken is na een uur is de
fut er wel uit zeeft u het hele
geval en u houdt een kostelijke
visbouillon over, laat ons zeggen
van ongeveer een liter, net genoeg
om de tongrolletjes allemaal kopje
onder te laten gaan. U voegt er
nog een glas witte wijn bij van het
soort dat u straks bij dit gerecht
gaat drinken. U brengt het visnat
tegen de kook aan het vocht
mag nooit woest kolken, maar
slechts lichtjes beven u legt de
tongrolletjes erin en u wacht tot
het vocht begint te „beven" en u
houdt het tien minuten op die
temperatuur. Inmiddels smelt u
in een ander pannetje vijftig gram
boter, u mengt met een garde of
een pollepel daar 50 gram bloem
door en met bijna een halve liter
visbouillon roert u daar een
gebonden sausje van. Dit skusje
maakt u op smaak af met een
scheut room en zonodig
enkele druppels van dezelfde wijn,
maar op dit punt moet u heel
voorzichtig zijn. Twee druppels
te veel en heel dit gerecht
is naar de knoppen. De hoe
veelheid saus, die u zo krijgt,
is voldoende voor acht visrolletjes,
en ook nog wel voor tien. Bij deze
tongrolletjes moet u gekookte
aardappels geven, precies gaar
gekookt en met vers geknipte
peterselie bestrooid. Nog één
opmerking: de saus mag niet te
dik zijn. Dit kunt u voorkomen
door kleine scheutjes visbouillon
toe te voegen. Ik raad u aan bij
dit gerecht een niet al te droge
Bordeauxwijn te drinken, ik zou
zeggen een Hautes Sauternes uit
het jaar 1964. Dan hebt u een
ietwat zoet en licht gearomatiseerd
wijntje uit een jaar, dat de zon
in het zuiden van Frankrijk
voortreffelijk haar best heeft
ardense kippelevertjes met champignons
Voor het volgende gerecht zoudt u
eigenlijk wel tijdig bij de poelier
moeten zijn. Schrikt u ook terug
voor de kerstdrukte bij die
mensen, neem dan in plaats
van kippelevertjes kalfs- of
rundei-lever. Voor vier personen
telkens een pond op zijn minst.
Houdt u zich nu goed aan de vol
gende regels. Neem per persoon 'n
reep gerookt, vers, mager spek uit
de Ai-dennen. Kunt u dat niet krij
gen, stel u dan tevreden met het
produkt van een slager, die een
goede manier van roken heeft.
Snijd het spek aan schijfjes, bak
die goed uit, neem de spekjes uit
de pan, voer de vlam tot hoogste
hitte en leg dan zonder uw
handen te branden de aan
stukjes gesneden lever in de pan,
laat ze vijf minuten, en niet
langer, fel aanbraden, strooi er
een eetlepel bloem op en
vervolgens na de vlam klein
gedi-aaid te hebben dit alles
goed los met een kopje bouillon.
Die bouillon maakt u als volgt:
in een kopje bouillon van
blokje laat u een goede handvol
kleine champignons vijf minuten
koken. Is de bouillon door het
pannetje geroerd, dan voegt u het
spek en de champignons toe. Op
smaak afmaken met peper en zout.
Spuit nu een krans van
aardappelpuree tegen de rand van
een mooie schaal en deponeer in
het midden daarvan de levertjes.
Drink er een Petit Bourgogne bij,
eveneens van het gezegende jaar
1964.
schijven ananas gedrenkt in kirsch
Besluit dit maal met schijven
ananas, gedrenkt in Kirsch. Hebt
'i die niet in huis, strooi dan wat
poedersuiker over deze vrucht,
neem de cognacfles echte
Franse alstublieft, of anders een
oprechte brandy vul de pollepel
halverwege, even opwarmen boven
de gasvlam of 't spiritusbrandertje
van het fonduestel en de vlam in
de drank laten schieten, lichten
doven en iedere schijf ananas even
flamberen. Een sterke kop koffie
na. Eet smakelijk.
P. O. L. Lepelaar.
