boodschappentas
steeds duurder
en zwaarder
'J*: W«' 4*
gehuwde vrouw wil zelf wel mee verdienen
ZO
groeide
het
huishoudboekje
ZATERDAG 1« NOVEMBER 19«S
DEN HAAG Aan de kassa in de supermarkt ervaren de
huisvrouwen het: de boodschappentas wordt steeds duurder.
Het eindbedrag van de kassa brengt een schrikreactie teweeg.
„Alles wordt duurder" is een vrij algemene verzuchting. Daar
is weinig tegen in te brengen. Want ieder jaar stijgen de prijzen
met zo'n 3.5 percent. Maar de boodschappentas wordt ook
zwaarder. De grotere keuze van produkten zorgt ervoor, dat er
meer in de boodschappentas terecht komt. En ook daardoor
moet aan de kassa meer worden betaald. De gezinsuitgaven
lopen niet alleen op door de prijsstijgingen. Bij de kassa's blijkt
duidelijk: wie het wat breder heeft, laat het wat breder
hangen
iWSi
Dit jaar houden de prijzen zich wat
rustig. Aan het einde van het jaar zal
het prijspeil zo'n drie procent hoger
liggen dan op 1 januari. En als het
nieuwe jaar begint, staan weer nieuwe
prijsstijgingen voor de deur. De nieuwe
omzetbelasting (B.T.W.) zal enkele
prijzen omhoog duwen. Het algehele
prijspeil komt alleen door de B.T.W
volgend jaar zo'n anderhalf procent
hoger te liggen. Tegenover de prijs
stijgingen staan wel dalingen, ook als
gevolg van de B.T.W., maar die vallen
nooit zo op.
De gezinnen geven nu zes keer zoveel
uit als in 1939. Een werknemersgezin
met twee kinderen moest in 1939 ruim
een tientje per week voor eten en
drinken uitgeven. Vier jaar geleden
was dat ruim 47 gulden, nu 63 gulden.
Maar de mensen besteden hun geld
melk, vlees en groenten moeten iedere
dag worden aangeschaft.
De laatste vier jaar moet voor vlees,
vis en vleeswaren per week 2,50 meer
worden uitgetrokken. Magere runder
lappen van 7,90 per kg kostten een
jaar terug nog 6,70. Riblappen zijn
in één jaar een gulden per kg duurder
geworden. Het paarderookvlees, dat
twee jaar geleden 6,90 per kg deed,
was een paar maanden geleden voor
8,50 geprijsd. De kaasprijs ging in
twee jaar met 40 cent per kg omhoog.
Met een aardige regelmaat komt het
bericht in de kranten terug, dat de
broodprijs met een cent is gestegen.
Ook de melkprijs maakt nu' en dan
een sprongetje naar boven. Volgend
jaar moet op een brief een postzegel
van een kwartje worden geplakt, nu
nog van twintig cent. Maar in 1960
was het gewone briefport nog 12 cent,
in 1938 5 cent. Bij de schoenmaker
moet voor zolen en hakken gauw 8,75
worden betaald, in 1938 nog twee gul
den. De herenkapper vraagt 2,50 of
3,-; in 1938 was het knippen met
vijftig cent goed betaald.
Prijsbewust
Wie de prijzen goed in de gaten houdt,
ontdekt dat ze niet alleen naar boven
schommelen. Vooral bij de levensmid
delen kan soms geprofiteerd worden
van prijsverlagingen. Een goede oogst
kan de prijzen van groente, fruit en
aardappelen drukken. Kropsla, andijvie,
bloemkool en tomaten waren deze
zomer belangrijk goedkoper dan twee
jaar terug.
Bij een groot vvinkelbedcijf kostte een
krpp sla in 1966 35 cent, vorig jaar 19
en deze zomer 29 cent. Een kg tomaten
1,39, 1,28 en 98 cent. De blikgroen-
ten waren deze zomer goedkoper dan
tien jaar terug en zelfs in sommige
gevallen goedkoper dan in 1947. Een
blik zeer fijne doperwten van 1,19
deed in 1957 1,48 en in 1947 I 1,63.
De concurrentie in de levensmiddelen
verkoop is groot en daarom moeten
de grootwinkelbedrijven scherp calcu
leren. Door voordeelaanbiedingen pro
beren ze de klant te trekken, want wie
eenmaal binnen is, koopt wel. Het top
punt j.van prijsbewust kopen: de voor
deelaanbiedingen er overal uit te
pikkéh.
De prijsstijgingen maken het geld
minder waard. Was het leven in 1947
twee keer zo duur als voor de tweede
wereldoorlog, in 1965 was het twee
keer zo duur als in 1947. Het pijnlijke
gevolg hiervan is, dat de gulden van
aard v
1939 nog
in 1965.
In de afgelopen tien jaar daalde de
waarde van de gulden met 26 procent.
Dat is heel vervelend, maar een troost
is, dat Nederland met zijn geldontwaar
ding niet alleen staat. Internationaal
zit Nederland met zijn geldontwaarding
in het midden tussen een groot aantal
v tl f -
niet alleen aan eten en drinken. Huren,
kleren, vervoer, ontspanning enz. knab
belen allemaal aan het inkomen.
Goedkoper
„Alles wordt steeds maar duurder",
dat is niet helemaal waar. Er zijn ook
zaken die goedkoper worden. Neem
bijvoorbeeld de televisietoestellen. Voor-
de laatste jaren zijn die flink jn
prijs gedaald, soms met een paar
honderd gulden. Ook koelkasten, auto's
en in. het algemeen elektrische appa
raten zijn goedkoper geworden. Dooi
de grotere welvaart ontstond voor deze
produkten een grotere markt, waar
door de kosten per stuk konden worden
gedrukt.
Als op een bepaald moment de markt
verzadigd is, wordt de verkoop van
i bepaald produkt door prijsdaling
gestimuleerd. Dat is nu te zien bij de
kleurentelevisietoestellen. De animo
hiervoor is niet zo groot als werd
verwacht, zwartwittoestellen zijn in
ruime mate afgezet; nu wordt gepro
beerd de zwartwittelevisie door goed
kopere kleurentelevisietoestellen te
verdringen.
Een prijsverlaging bij televisietoestellen
doet geen enkele huisvrouw in vreugde
uitbarsten. Zo'n toestel vergt in een
aantal jaren één uitgave, maar brood
landen, waarbij Joego-Slavië, Spanje,
Turkije en Japan koplopers waren. Ook
de Franse franc liep in koopkracht
sterker terug dan dc gulden.
Iedereen ls gauw geneigd om de schuld
voor de geldontwaarding op anderen
af te schuiven. Als de vakbonden maar
niet zulke hoge looneisen zouden
stellen, die lonen jutten de prijzen
op Als de overheid maar niet zoveel
geld zou uitgeven Als de druk van
uit het buitenland op de prijzen maar
niet zo groot zou zijn Dc inflatie-
makers kijken met schele ogen naar
elkaar en intussen schrijven economen
dikke boeken over het probleem van
de inflatie en de geldontwaarding vol.
De geldontwaarding is al zo oud als
Adam nee, als Eva en is zoiets
als de geluidshinder waarmee de
mensen moeten leren leven. Niet ieder
een heeft er even veel pijn van. Over
twintig naoorlogse jaren bekeken zijn
de lonen veel sneller gestegen dan de
pi-ijzen. Er werd in 1967 4% maal zo
veel verdiend als in 1947. Daar staat
tegenover dat de kosten van levens
onderhoud 2',i keer hoger lagen. Anders:
wie in 1939 maar één gulden had uit
te geven, had in 1967 7,75 beschik
baar, maar voor wat in 1939 één gulden
kostte, moest hij in 1967 4,30 neer
tellen.
De werknemers hebben dank zij de
soms forse loonsverhogingen hun wer
kelijke inkomen sterk omhoog zien
gaan. Daarenboven is hun positie sterk
verbeterd door onder meer langere
vakanties, korter werken, betere sociale
voorzieningen.
De prijsstijgingen mogen bij de door
sneewerknemer niet zo hard aankomen,
anders ligt dit bij de mensen, die hun
inkomen niet van jaar op jaar zien
stijgen. De mensen met vaste pensioe
nen zitten in de hoek waar de klappen
vallen. Lonen en prijzen spelen van
jaar op jaar een haasje-over-spel, soms
tam, soms uitbundig. De grote ver
liezers staan aan de kant. Dat zijn de
mensen met een vast inkomen, dat het
tegen de prijsstijgingen moet afleggen.
A. HOOGKAMER
(Van
verslaggevers)
Hoe is de houding van het bedrijfsleven ten op
zichte van de werkende gehuwde vrouw? Hoe
•taat de gehuwde vrouw tegenover dc dubbele
hak van huishouden en werk? En wat zegt haar
®Wi over het werken van zijn echtgenote?
afdeHing Research van het Gemeenschappelijk
lostótuut voor toegepaste psychologie te Nij-
n*>gen verrichtte een onderzoek naai- de relaitie
tussen de werkende vrouw en het bedrijf. Hiertoe
werd opdracht gegeven dooi de Commissie Op
voering Prodirlctivitedit van de Sooiaal-Economisclu
Raad. Het. onderzoek strekte zddh trilt over acht
en bedrijven, gedeeltelijk in de industriële, ge-
óeeltelijk in de dienstverlenende sector.
0"» na to gaan hoe in het bedrijf de posiitóe i>
vaa de gehuwde vrouw, volgt daarudit natuurlijk
vergelijking meit de ongehuwde. Door dit
vagelijk komen er versahillen aan het licht, maar
vooroordelen, die vaak ongemotiveerd blijken
getrouwde vrouw verzuimt minder door ziekti
haar ongehuwde ooOlega. Dait is in tegen- Het combineren
stelling van wat „men" over het algemeen aan
neemt (ze meldit zich maar ziek als er in het huis
houden iets tegenloopt, hebben wij dikwijls wait
smalend horen opmerken). Ook het verloop (van
werkkring veranderen of om andere reden weg
gaan) ligt bij de gehuwde vrouw gunstiger. Hoe
„vormend" de invloed van het huwelijk is, zou
kunnen blijken uit het feilt, dat het geven van
leiding aan de getrouwde vrouw minder moeilijk
is. Toch blijft er vooroordeel en weerstand be
staan tegen het in dienst
De grootste bron
dat de werkende gehuwde vrouw dikwijls af
wijkende werktijden heeft. Dit brengt vanzelf
sprekend organisatorische moeilijkheden met zich
mee. Maar deze faciliteiten zijn oorzaak van een
veel lastiger probleem: de afwijkende werktijden
veroorzaken spanningen en onrust bij ongehuwde
werkneemsters (wfj zonden, het gewoon jaloezie
kunnen noemen). Dit blijkt vooral merkbaar in
de dienstverlenende sector. Het gevolg van de
bezwaren is. dat men tooh liever de voorkeur
geeft aan de ongehuwde werkneemster)
i de taken buitenshuis
het huishouden vraagt het eerst aandweilt van de
onderzoeker. Het is te begrijpen, dat de vrouwen,
die daadwerkelijk naast het huwelijk een baan
hebben, daar dan ook positief over spreken
Maar om een zo goed mogelijk inzicht te krijgen,
begon men de mening te vragen van een categorie-
vrouwen, die wel in deze bedrijven als gehuwde
vrouw hadden gewerkt, ma-ar daarna waren op
gehouden. Wat was de reden om het werk eraan
Le geven? En hoe stond zij tegenover het werken
buitenahuis?
Een deed van hen die niet meer werken, staat er
niet meen- zo positief tegenover. Op de duur is
het combineren van twee taken toch te zwaar-,
vinden zij. (Maar uit het onderzoek blijkt, dal
deze vrouwen, die het werk dus opgaven, mééi
werkuren hadden dan de anderen. Bovendien, dial
zwangerschap in de meeste gevallen de oorzaak
was om het werk te staken
Maar een ander dep] (de helft van deze groep) is
toch wel van pHan 'op de duur het werk weer op
te vatten. Deze vrouwen delen allerminst de con
servatieve insteffllneg van de gemiddelde Neder
landse huisvrouw, die (zoals uit andere onder
zoekingen bleek) bepaald soepbisoh staat tegen
over het weiken buitenshuis als je getrouwd bent
De man van de vrouw dlc nog werkt heeft er
over het algemeen geen bezwaar tegen. Wel
werden er bjj de ondervraagde mannen nogal
eens opmerkingen over te weinig sfeer in huis
beluisterd. Maar de man van haar. die het werk
eraan heeft gegeven, denkt er heel wat minder
goed over. Meer dan de helft van deze mannen
zou bepaald niet graag zien, dat hun vrouw
hel later nog weer eens zou opnemen. De houding
van dc man is over het algemeen werkelijk minder
positief dan zijn vrouw vermoedt!
De opvatting, dire de gehuwde vrouw over haai
werk heeft, staat in nauw verband met het mo
tief. Het ia merfewaardag. dart zij en ook haai
man minder goed denkt over het werk, naarmate
zij het geld harder nodig heeft.
Geheel afgezien van de financiële motieven vindt
zij de gezelligheid en het contact hebben met
anderen buiten het huishouden een bijzonder
aantrekkelijke ktant. Maar de mannen hebben
hier gewoon geen begrip voor. Zij woten dan
ook niet wat het os dag in dag uit aan buis ge
bonden te zijn.
Drie staatjes geven een vergelijking van gezinsuitgaven in 1939,
1964 en 1968. Het gaat om de gemiddelde uitgaven per week van
een aantal ge-zinnen in West-Nederland met twee kinderen, waarvan
het loon beneden de grens van de sociale verzekering lag.
september 1939
Voeding:
Brood en beschuit
Grutterswaren
Melk
Kaas
Vlees
Vleeswaren
Vis
Vet, oliën
Boter
Margarine
Suiker
Koffie, thee. cacao
Andere kruidenierswaren
Chocolade, koekjes, gebak
Aardappelen
Groenten
Fruit
Dranken
Diversen
Andere uitgaven:
waarbij
Kleding
Schoeisel
Huishuur
Belasting
Petroleum, spiritus
Was, strijkgoed
Brandstoffen
Was- en poetsartikelen
Huisraad
Verzekering, geneeskundige hulp
Contributies, boeken, giften,
abonnementen, schoolgeld
Hulp in de huishouding
Ontspanning, tram, trein
Toiletbenodigdheden, kapper, baden
Tabak, sigaren enz
Diversen
11.06(4
20.1 l'/ü
Totale uitgaven:
juni 1964
"Voeding:
Waaronder:
Brood, gebak, meelproduktenf 7.72
Aardappelen, groenten, fruit8.16
Suikerwerk, kruiden, waren
chocolade, dranken f 8.90
Vlees, vleeswaren, vis 9.10
Vetten 2.48
Zuivel produkten 10.68
31.18
f 47.16
Woning:
28.40
w-o. Huur, onderhoud woning
Woninginrichting, huish. apparatuur
Verwarming, verlichting
14.75
f 7.48
6 25
Kleding en schoeisel:
w.o. Kleding, opschik 9.10
Schoeisel. lederwaren 2.62
Hygiëne en medische verzorging:
w.o. Reiniging woning en kleding 2.65
Lichamelijke verzorging 5.25
Ontwikkeling, ontspanning en vervoer
w.o. Ontwikkclings-, ontspanningsver10.90
Roken 3.50
Verkeer 530
Maatschappelijke verplichtingen,
particuliere verz.
Totale uitgaven:
11.74
7.90
1 6.48
121.38
juni 1968
Voeding:
Brood, gebak, meelprodukten
Aardappelen, groenten, fruit
Suikerwerk, chocolade, kruidenierawa
Dranken en maaltijden
Vleeswaren, vices en via
Vetten
Zuivel prod tikten (exol. roomboter)
Woning:
Huur en onderhoud
Woninginrichting, bloemen
Ilulsh. artikelen en apparaten
Verwarming en verlichting
Kleding en schoeisel:
Hygiëne en medische zorg:
Reiniging en huishoudelijk hulp
Lichamelijke verzorging
I) Medische zorg
Ontwikkeling, ontspanning, verkeer
Ontwikkeling, ontspanning
9.44
11.35
7.61
7.50
11.68
2.72
1197
t 18.73
f 10.17
7.42
8.70
3.50
3.27
1414
15.34
t 3.86
f 12.98
Particuliere verzekeringen:
Totale consumptie-uitgaven:
62.27
45.02
23.20
20.91
32.18
1.29
184.87
hl. ..k.nfnna