Souffleur-dichter THEO SCHIKS poëet van de Haagse Comedie I st m assistente. Vrijdagvoordeel Vroeger was gebaar breder, tekstkennis kleiner BEZIGE HOOFD IN HET „HOK" IS RUSTGEVENDE ONDERSTROOM VOOR ACTEURS 1. kopjes hebben nu voetjes HEMA kamsteeg Amsterdams*! Mobil Oil K dinsdag oper DE LEIDSE COURANT DONDERDAG 19 SEPTEMBER I A)ONDER Panama karpet Een modern karpet voor jongens-.of meisjeskamer. In oranje, groen, geel. blauw, naturel, rood enz. Maten: 90 en 140x180 160x230 34.50 200x300 2e etage 54.- van'?*07, Acryl De pullover heeft korte mouwen en prima ritssluiting. Fully fas hioned gebreid, Tien kleuren w o. grijs, marine, wit. bleu en zwart. Maten 40/48 95 Ie etage 17. ALLCCH OELDia VRIJDAG 2O SEPTEMBER A.S. Panty nylons ideaal voor jong en oud. Perfecte pas vorm door ingezet kruisje. In de nieuw ste modieuze na- jaarstinten. Maten SML en XL 2stuks slechts 90 4. Terlenka herenshirt Een ideaal shirt met veel voordelen. Geen strijken, pret tig in het dragen, zeer sterk. Keuze uit 20 kleuren. 36/43. n 75 Herenkamerjas Een comfortabele jas in Terlenka-wol. Di verse mooie ruit-en streepdessins. Maten 48/56 Straalkachel Een practische en stofvrije bijverwar ming, kachel met- hooggepolijste re flector op verstel bare standaard. Keukenwandkast met 2 schuifdeuren en 1 legplank. Geheel uitgevoerd in kunst stof. Afmeting: 90cm lang, 60 cm. hoog, 35 cm. diep. Bijouteriedoos met een practische vakindeling, verschil, lende mooie kleuren met goudkleurig dé cor. Met zijde ge le etage 27/ 3e etage 7.9 2e etage 67; 6.7 Prachtige stores 100°/o synthetisch met ragfijn filet ef fect. Afgewerkt met het bekende lood- koord. U geeft er Uw vensters een stylvol „nieuw-gezicht" mee 200 cm. br. p. mtr 95 2e etage Royal mixed victoria 7 verschillende soor ten koekjes, heerlijk van smaak. In luxe doos Verpakt. Ter kennismaking 3. V Lederen stuur wielhoes geeft meer grip aan Uw stuur, voorkomt transpireren. Voor vrijwel alle auto merken, o.a BMW, Glas. Vauxhall. Peu geot 204, etc. Diver se kleuren. 3e etage Wandelwagenzak Draion met poly ether vulling, dus heerlijk warm en goed wasbaar. Fris se ruitdessins en uni kleuren. Geschikt voor elke wagen. 95 19. 95 i Ie Alphea a.J. Rij* lijn ieder* Vrijdagavond (koopavond) geopend lol 9 eur. Ruime parkeergelegenheid. LEIDEN ALPHEN VROOM DREESMANN (Van een onzer verslaggevers) DEN HAAG Dichter-soufflcur Theo Schiks uit Den Haag gelooft aan in tuïtie wanneer al door de minste be weging in het lichaam van een acteur of door een trilling in diens geest bij de souffleur een lichtje gaat branden. Daardoor krijgt die acteur nog vóór het catastrofale moment van dr korts- sluiting heel rustig en stil een reddend souffleurswoord. De acteur mag zich daarvan in feite niets realiseren Komt hij na de voorstelling tóch Theo be danken. dan weet deze ..poëet van de Haagse Comedie" dat hij fout was: de paniek was er al; Theo was als souf fleur te laat. Eigenlijk behoort alleen de souffleur zélf te weten wanneer hij een acteur of actrice heeft geholpen. Op een gegeven moment gooit een groot actuer alle remmen van zijn ge voel los; verstandelijke lementen zijn dan nog nauwelijks aanwezig. Hi) heeft zich volkomen overgegeven aan zijn rol. „Op het duizendste deel van een seconde en zonder dat het de creatie stoort is een dergelijk acteur in staat om wel 20 tot 30 keer per voorstelling een fluisterwoord ergens In een apart oor op te nemen", vertelt onze gast heer. „rk zocht de ideale methode om de spelers een maximale rust te geven De acteur moet volledig creatief bezig kunnen zijn. Zo gauw hij bewust aan de tekst moet denken, lijdt zijn spel hieronder. Tk heb bemerkt dat de ac teur door het zien van mijn bezige hoofd als het ware in zijn onderbewust zijn een hem rust gevende onder stroom voelt. Omdat ik elk woord dui delijk moet kunnen zeggen ik hoef de lekst niet van buiten te leren vind ik het prettig tijdens de repetities al enkele dagen aanwezig te zijn vóór de spelers de tekst kennen. Ik heb dan gelegenheid bepaalde correcties aan te brengen en de tekst voor mijzelf mon dend te maken (zoals de vakterm heet). Ik lees daartoe scherp articu lerend alle teksten mee. Na enkele da gen zit de tekst zó goed in mijn mond dat ik hem ook kwijt kan". Zodra de spelers het tekstboek wegleg gen neemt Theo Schiks de verantwoor ding voor de tekst op zich. Hij blijft tot de laatste repetitie vechten om die tekst gaaf te krijgen, zo nodig door in een kleine pauze tijdens de re petitie een acteur te wijzen op een be langrijke verspreking. Bij de meeste en vooral bij de grote acteurs is zo'n tekst de volgende keer dan gaaf I.igt zo'n verspreking echter vast in de mond of zou bij correctie ervan onna- tuurlijkheid kunnen ontstaan, dan schrijft indien mogelijk Theo de tekst liever over naai de mond van de acteur. Mede dank zij zijn 22-jarige ervaring hebben de diverse regisseurs bij de Haagse Comedie een groot lite rair vertrouwen in hem, óók als het gaat om het treffen van de juiste be doeling wanneer een vertaling daarin net even tekortschiet Onenigheid op jaarvergadering Bouwfonds N.G. UTRECHT (ANP) Tijdens de alge- mene aandeelhoudersvergadering van de NV Bouwfonds Nederlandse Gemeenten die gisteren in Utrecht is gehouden, is een erstig meningsverschil ontstaan lus sen de raad van commissarissen en de directir enerzijds en talrijke aandeelhou ders anderzijds. Het conflict betreft#de.plannen van het bestuur om de zetel van het bouwfonds uit Assen gedeeltelijk naar Hoevelaken over te brengen. Aan het einde van een zeer emotionele vergadering waarin hel bestuur vele verwijten werden gedaan, volgde de meerderheid van de aandeel- houdersgeméenlen de door de burge meester van Assen de heer P. Ageter, ontworpen resolutie, waarin de instel ling van een commissie voor goede dien sten wordt bepleit. Deze commissie die drie personen, onder wie een noordeling, moet omvatten, krijgt tot taak een rap port over de wenselijkheid van de lelverplaatsing naar Hoevelaken san te stellen ten behoeve van de raad commissarissen. Begin volgend jaar moet dan een buitengewone aandeelhou dersvergadering worden bijeengeroepen om de situatie opnieuw te beoordelen. Nachtmerries „Prachtig dat ik in mijn leven zoveel aan dramatische studie deed", onder vond Theo Schiks, die als nachtmerrie voor een souffleur ziet: met een ver keerde tekst in het souffleurshok zit ten of een voorstelling vergeten. In werkelijkheid beleefde hij beide zaken één keer „Al onze stukken heb ik tot op de bodem uitgerafeld, steeds naar liet „waarom" zoekende. Soms vind ik één enkel woordje in een eerste bedrijf dat uiterst spitsvondig een draad spint naar het slot. Omdat ik met alle woor den van de tekst bezig ben. weet ik of een bepaald woordje kan vervallen of d8t een verspreking beslist verbeterd moet worden" Naarmate de tekst steeds beter wordt gekend (bij de première zijn er nog tientallen zwakke plekjes) gaat Theo zijn opgegeven zinnetjes en woorden afremmen. Elke hapering en elke aar zeling tekent hij vanaf de eerste repe tities in zijn tekstboek aan: hij weet precies welke acteur voldoende heeft aan een steekwoord en wie liever een zinnetje krijgt. Door die aantekeningen is onze gastheer op die plekjes bijzon der attent: ervaring leerde hem dat zo n zwak moment zich op de première of vele maanden daarna plotseling kan herhalen. Omdat hij alle klanknu ances uit het stuk kent. de reacties van hel publiek inbegrepen, weet hij wanneer hij soms zelfs keihard kan in springen. Dank zij de goede akoestiek in de meeste schouwburgen is hij ech ter nimmer zoals hij af en toe iaat controleren in de zaal te horen. Met de regisseur wordt overlegd na j welke voorstelling voor elk stuk an- I ders hij gemist kan worden. Vooral j als een stuk enkele weken niet op hef j programma stond, neemt hij bij een j eerste keer daarna weer zijn souf- fleursrol waar. Al is dat bij de hon derdste voorstelling. Ambulant Als ambulant toneelspeler op jeug dige leeftijd reeds regisseur bij een amateurgezelschap ep tekstschrijver-1 leider van een cabaretgroep speel de Theo Schiks menige grote rol bij het reizende gezelschap van Lou Steen bergen. Er viel echter niets met am bulant toneel te verdienen en Schiks nam het besluit desnoods dan maar op kantoor te gaan zitten. Via een ge sprek van de door die plannen kenne lijk geschrokken Lou met diens broer Paul Steenbergen belandde Schiks als souffleur bij de Haagse Comedie. „Men kon er mij geen baan aanbieden als acteur; dat had ik ook niet verwacht en ik voelde me daar trouwens niet rijp voor", vertelt onze in het kerkdorp Puiflijk (gem. Druten) geboren gast heer, die na elke vakantie in zijn land van Maas en Waal zijn spreektechniek- studie extra-ernstig moet aanvatten om 't oer-Oostbrabantse dialect kwijt te raken. „Ik had wel in mijn achter hoofd om binnen 5 jaar 'n groot actuer te zijn. Ik voelde dat hier heel veel van me werd verwacht. Ik was amper een kwartier bezig of Steenbergen stuurde één van de jongens naar me toe: bij de minste stiltes gaf ik namelijk enke le sterk-fluisterende woorden t_>n beste, en naar ik later hoorde gaf ik niets op plekkpn waar het nodig was. Nieuw leven Er ging een heel nieuw leven voor Theo Schiks open. Hij leerde het toneel tot op het been kennen, trachtte veel van de prominente kunstenaars-met- stemmen-als-klokken over te nemen In plaats echter van „Paul Steenber gen eens even van het toneel te spe len" bleek het souffleren verstillend te Zijn confrontatie met het grote toneel, gezien vanuit zijn gezichtshoek, legde hem een soort klem op! Schiks van nature een individualist voelde zich gelukkig met zijn afgebakende taak en hoopte erop in zijn vrije tijd nog als schrijver te kunnen doorwerken. Juist echter als hij middenin een plot van een nieuwe werkstuk zat, kwamen dr data binnen van diverse repetities Dan was er geen gelegenheid voor schrijven en na enkele weken bleek al le inspiratie weggeëbd. Soms kwam hij ook ongemerkt onder invloed van an dere schrijvers te staan. Wat obstinaat nam hij tot twee keer toe ontslag, maar kwam even zovele keren graag bij de Haagse Comedie terug. In zijn (geslaagde) gedichtenbundel lezen we daarover: Ik wil verdrinken in de riuier van je dromen en als een omgekeerde kano drijven op de blijdschap van je hand. Hoewel het voor vele acteurs onbegrij pelijk is dat iemand zich aan het ,,on- dankbare" souffleren kan wijden, heeft j Theo leren aanvaarden en begrijpen dat hij voor de volle honderd procent I afetand moeet doen van vele Idealen. Toch schreef hij 7 toneelstukken en hoopt al is het dan maar met een éénacter nog eens het grote theater te bereiken. In de Haagsce schouwburg is in de loop der jaren aan veel van zijn wen sen voldaan om het souffleurshok tot een geriefelijke ruimte te maken: mak kelijke stoel, brede lessenaar, goed (te dempen) licht, zelfs een bakje voor zijn koffiekopje. In verschillende ande re theaters werd op zijn aandringen het souffleurshok verbeterd! Gymnastiek „Twintig jaar terug werd een stuk soms in 8 dagen ingestudeerd en de meeste acteurs steunden bij de premi ère dan ook volledig op de souffleur", zegt Theo, die er altijd ter geruststel ling van de spelers voor zorgt al is dat soms met gymnastische toeren 't hele toneel te kunnen overzien. „Te genwoordig wordt de tekst al 2 tot 3 weken vóór de première letterlijk ge kend. Het gaat nu meer om de psy chologische waarde van de aanwezig heid van de souffleur. Zelfs de groot ste acteurs zeggen (en wat spreekt daaruit veel dankbaarheid!): als we jouw gezicht maar zien, voelen we ons al rustig. Ik herinner me nog de tijd dat ik zeer bekwame acteurs woord voor woord moest opgeven. Toen ken de het toneel nog het brede gebaar, brede klanken, een enorme kuch en de geforceerde pauzes, waardoor het souf fleren volkomen anders en makkelijker was dan het nu is". Sommetje Hoe de huidige Schiks over zijn car rière denkt? Wellicht staat in zijn ge dichtenbundel het antwoord op deze Ik heb geprobeerd een sommetje te maken van dromen en werkelijkheid. maar op de een of andere manier lukte het niet ik kwam een drie tekort. 1. 50 1. 50 50 ;en daarom zijn er zoveel porseleinen kopjes op voetjes in de verrassend-voordelige,uitgebreide kopjes-collectie van de Hema) 87 VESTIGINGEN Fusieberaad in Belgische staalindustrie BRUSSEL (ANP) Het Belgische taaiconcern Cockerill-Ougrée-Providence heeft woensdag bekendgemaakt, dat be sprekingen gaande zijn met de eveneens Belgische onderneming Esperance-Long- De verklaring is uitgegeven n.a.v. pers berichten volgens welke fusiebesprekin gen reeds in een vergevorderd stadium zouden zijn en de vakbondsorganisaties reeds waren geraadpleegd. De officiële verklaring spreekt var: zoeken naar „toenaderingsformules", doch ontkent dat er reeds concrete plannen zijn uitgewerkt. Cockerill-Ougrée-Providence is plan het overleg in rustige en duidelijke sfeer actief voort te zetten, aldus het communiqué, en zij is zich bewust van haar verplichtingen t.a.v. de organen dei- vennootschappen, de Belgische en Euro pese autoriteiten, en van de belangen van personeel en aandeelhouders. die méér wil zijn dan alleen maar typiste. WtJ denken aan iemand, die minimaal 17 jaar is. die in het bezit is van een type-diploma. die zo mogelijk al enige ervaring heeft opgedaan met mechanische administratie en een doorschrijfsysteem. die zelfstandigheid bij het werk op prijs stelt. die met veel genoegen ook eens de taak van telefoniste of receptioniste waarneemt. die graag, zowel telefonisch, als persoonlijk, op een prettige wijze cliënten- benadert en te woord staat (een belangrijk deel van haar taak!). die graag de zekerheden van een groot bedrijf geniet (Kamsteeg heeft 10 vestigingen!), maar voorkeur heeft voor het werk in een meer persoonlijke omgeving, waar zij haar collega's tenminste kent. die op zeer korte termijn bij ons wil starten. V. D. VALK BOUMANWEG 2 LEIDERDORP (Van o e correspondent) ENSCHEDE Wanneer de vliegba sis Twente opgenomen kan worden it een sluitend net van de West-Europese luchtvaart is rond 1980 op Twente een transport van 100.000 tot 200.000 passa giers mogelijk, benevens tien tot twintig duizend ton vracht per jaar. Op topdagen zou dat een luchtvaart- drukte geven van 230 vliegbewegingen en circa 130 starts en landingen. Hier bij is de militaire luchtvaartactiviteit begrepen. Dit is de conclusie van d< Kon. Ned. Heidemij., die op verzoek var de commissie Economische aangelegen heden Stedeband, een onderzoek heeft in gesteld naar de mogelijkheden van d< burgerluchtvaart op Twente. MINISTERS Werkgelegenh« gebaat bij overname WF DEN HAAG (ANP) De voor] men overname van Wilton-Fijen Bronswerk door Rijn-Schelde e VMF opent betere vooruitzichten het voortbestaan en de ontwikli van de daarbij betrokken produk drijven dan het geval zou een dergelijke stap. Dit hebben de ministers van mische Zaken, mr. L. de Block, er Sociale Zaken en Volksgezondheii Roolvink, verklaard in antwoord op gen van het Tweede-Kamerlid mr. A. M. van Lier (PvdA). De positie Rijn-Schelde en VMF wordt doo concentratie die aansluit op de bevel ingen van de commissie N landse scheepvaart naar mag den verwacht verbeterd. Het is nog te vroeg om te beoordelen of nen de totale werkgelegenheid plaatsing van personeel, of afvlo in sommige sectoren naast uitbre in andere, noodzakelijk zullen zijn ministers wijzen erop dat de ond mingen hebben verklaard, dat de 1 werkgelegenheid zal worden geh haafd, en dat zij hebben toegezegd „sociale blauwbruk" te zullen opsti die met vertegenwoordigers vakbonden zal worden besproken. De minister van Economische Zt mr. L. de Block, ziet geen direct band tussen de rentesubsideis, die Schelde zijn verstrekt en de hoogti het bod op Wilton-Fijenoord-Bx-ons Hij zegt dit in antwoord op vragei het Tweede-Kamerlid drs. J. v; Doel (PvdA), die had gevraagd rentesubsidies het Rijn-Schelde mu, hebben gemaakt de Verenigde M ne Fabrieken te overbieden, en o dergelijke besteding van overheii den in overeenstemming doel waarvoor zij zijn verstij Vóór d zijn al Ze belt heeft i dat het lijkerw paters, had ik geschr de cat zamerl mekaa aansto zelf. 1 begrij stuur AMSTERDAM (ANP) De Mobil raffinaderij in het Amsterdamse W< lijk Havengebied, zal dinsdag aansti de officieel door prins Bcrnhard woi geopend. Inmiddels is het bedrijf ei le weken al volop In werking waan. men dus nu al kan zeggen dat Ami dam dc basisindustrie heeft, die de talysator moet zijn om het haven in: trieterrein ten westen van de stad I het Noordzeekanaal tot bloei te bren De Amerikaanse directeur, de hee C. Brightman, meent, dat een dere uitbreiding van de industr activiteit in het gebied ten noorden Halfweg geen economische invloed de zelfstandige opererende raffinad zal hebben, maar natuurlijk wel nu zou zijn in verband met de noodzakel gemeenschappelijke voorzieningen, vertelde verder en hielp daarmee misverstand uit de wereld dat li! te weinig zwavel produceert om de plande koolwaterstoffabriek van P in de onmiddellijke nabijheid te foura ren. De samenhang tussen Mobil en nieuwe vestiging in het Amsterda. havengebied is dus maar zeer betrek lijk. De nieuwe raffinaderij fel on den en bestreden, maar tenslotte als noodzakelijk aanvaard vergde het opslagpark bij de Europoort in terdam, van waaruit via een piJK ding de olie Amsterdam bereikt, een vestering van 235 miljoen gulden, in sief de voorzieningen om deze raffina rij „schoon" te doen zijn. „Dit „schc betekent dat er geen stank zal wo verspreid, al is het natuurlijk altijd gelijk ondanks de uitgekiende v« heidsmaatregelen dat er een ongé je gebeurt en de omgeving dan de loopt vieze lucht in te ademen. Troepen bezette universiteit Mexico-City MEXICO-CITY (AFP) Mexicai troepen hebben gisteravond de vrije versiteit van Mexlco-City bezet, meer dan zes weken nagenoeg in h' den is geweest van studenten, die in king zijn om hun eisen kracht bij te ten. De militaire bezetting geschiei stap voor stap. Eerst werd de inga geblokkeerd door vijfentwintig vrad wagens met militairen en vervol zetten ongeveer drieduizend zwaar wapende militairen en politie delen de universiteit af en bezetten die. aanwezige studenten, wier aantal niet bekend is, zijn vermoedelijk wefl

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1968 | | pagina 6