[ENGELAND HEEFT IN DE LUCHT
NOG VEEL TE VERTELLEN
COMPLETE DIVISIE
TROK OVER IISSEL
Ned. pianofabriek
boert goed in Eire
;ezond
en
ter
Sik: tot inval was
al lang besloten
Soepeler onderzoek
BVD bij sollicitaties
Markten in Y.S. samenwerking in Europa
Vannacht over
geniebrug
Rozebotteljam
ZWAARDEMAKER
EHBO-kennis
noodzakelijk
voor chauffeurs
Reflectanten
mogen zich
ook verweren
„OM JALOERS
OP TE WORDEN"
3 19c WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1968 DE LEIDSE CX>URANT PAGINA
Van onze luchtvaartredacteur
Jonden Groot-Brittannlë is niet langer de
l«idende natie in de wereld. Wat iedereen in Eu-
i Amerika al lang wist, weten de Britten
i zelf ook en wat meer ls: zij geven het toe en
ibben het aanvaard als een feit van waaruit zij
willen redeneren en werken. Je hoort
n de gesprekken die de gewone man
in de pubs en in de restaurants, maar je
it hot ook horen in White Hall.
i minister- van technologie, mr. Anthony Wed-
i grote projecten van de toekomst te ontwerpen
tot uitvoering te brengen". Mr. Wedgwood
i had het over de Britse kuchtvaartindustrie
jn artikel dat hij schreef aan de vooravond
i de tweejaarlijkse lucht- en ruimtevaartten-
istelling op het vliegveld van Farnborough. Op
l eerste gezicht is er op Farnborough net veel
te bespreren men zou gemakkelijk ge-
l kunnen zijn, de show vluchtig overziende,
kansen van de Britse lucht- en ruimtevaart-
lustrie, al is dat dan de omvangrijkste en best
"kkelde van Europa, af te doen met een
iderophalend: „Aardig wat ze tot nu toe heb-
gepresteerd, maar op de reusachtige vraag
r gedurfde en vooruitstrevende vliegtuigen, die
r in de zeventiger jaren zal zijn, heeft Engeland
n antiwoord meer".
Onjuist
sen onjuiste conclusie zijn. Men moet
joed speuren om op Farnborough de toekomst
ta ontdekken. Men vindt hem niet bij de tentoon
gestelde vliegtuigen op de platforms en rolbanen
de beloften en aanspraken van de Britse vlieg-
industrie M.B.T. de naderende zeventiger ja
ren vind men vaak wat. moeilijk zicht
baar in de grote tentoonstellingshallen van
zeildoek. Daar zijn de bewijzen dat de Britse
vliegtuigindustrie vastberaden een greep doet
naar een passend aandeel in de vliegtuigmarkt
van de toekomst. Intussen heeft de industrietak
zich op verrassende wijze, soms zelfs spectacu
laire wijze hersteld van de reeks inzinkingen van
de afgelopen jaren. Inzinkingen die duidelijk een
stempel drukten op de laatste Farnboroughshow
in 1966. De paradoxale situatie deed zich toen voor
dat Engeland zijn kostbaarste, meest geavanceer
de projecten (zoals de TSR 2) om financiële
redenen had geschrapt om vervolgens in Amerika
de vliegtuigen te kopen die het zelf ook en be
ter had kunnen bouwen.
Dit jaar heeft de Britse industrie echter de schan
de van de TSR 2 affaire weten weg te wissen
door de sensationele coup van Rolls Royce op
de Amerikaanse vliegtuigmotorenmarkt. Rolls
Royce op de Amerikaanse vliegtuigmotorenmarkt.
Rolls Royce zette Amerika's machtige General
Eleotric buiten spel, door een haast on-Engelse
voet-tussen-de-deur-verkooptechniek in nauwkeu
rig uitgebalanceerd samenspel met de Britse re
gering. Rolls Royce verkocht aan Lockheed zijn
revolutionaire RB-211 motor, bestemd voor Lock
heed's luchtbus 1-1011. Elke luchtbus heeft drie
van die motoren nodig. Voorlopig heeft Lockheed
al honderdzesenzeventig luchtbussen verkocht,
maar de verwachting is dat de fabriek vijfhon
derd van die vliegtuigen zal weten te slijten tus
sen nu en het midden van de zeventiger jaren.
Met de levering van de eerste 9erie van driemaal
176 motoren door Rolls Royce is al een bedrag
van bijna twee miljard gulden gemoeid. Dus men
kan wel nagaan hoe belangrijk voor de Britse
industrie deze overwinning op de harde Ameri
kaanse markt is.
Orders
Het brengt niet alleeu dollars in de Britse staats-
lade, maar bezorgt Rolls Royce tevens vaste
voet op de Amerikaanse markt. Andere belang
rijke ontwikkelingen en orders die de Britse in
dustrie op een nieuw spoor brachten waren in
de afgelopen twee jaar: ondanks alle moeilijkhe
den en pech van de Brits-Europese samenwer
king in de afgelopen jaren, is in elk geval het
Frans-Britse Concorde-project (in beide landen
staat nu in prototype vrijwel gereed om zijn eerste
vlucht te maken) geslaagd. De Concorde, 's we
relds eerste supersonisch passagiersvliegtuig mag
dan commercieel gezien nog een onzekere toe
komst hebben, het is vooral een essentieel brok
technologische ervaring voor de leidende Euro
pese luchtvaartindustrieën en het bewijs dat de
Europese industrie nog altijd een leidende rol kan
spelen. Vette orderportefeuilles voor zowel
British Aircraft Corporation als Hawker Siddeley
maar ook voor kleinere vliegtuigfabrieken als
Short Brothers, Britten Norman en Beagle.
Een order (130 miljoen gulden) om twintig bur
gerlijke en militaire vliegvelden in Iran te mo
derniseren.
Een order van anderhalf miljard voor de leve
ring van geleide wapens aan Libië.
„En tenslotte de steeds betere uitzichten op het
terrein van de Europese samenwerking, al zijn
de Britten atlantlsch genoeg om (zie de Rolls
Royce coup) ook een oogje op de Verenigde Sta
ten te houden.
Belangrijke Europese projecten waarin de En
gelsen een groot aandeel hebben zijn het bekende
Frans-Britse Jaguar-project. De Jaguar is een
aanvals- en trainingsvliegtuig waarvan er al 400
zijn besteld door de Franse en Britse strijd
krachten. Voorts de a-300, een Europese lucht
bus, een project waarin ook West-Duitsland deel
neemt en wellicht te zijner tijd ook Nederland.
Veelbelovend is ook hel plan om de opvolger van
de Starfightcr (het gaat hier om minstens duizend
vliegtuigen) te gaan bouwen in Europees samen
werkingsverband.
In het inmiddels met dit doel gevormde consor
tium zitten nu naast Engeland en Frankrijk ook
Nederland, België, West-uitsland en Canada. Er
zijn Frans-Britse projecten op het gebied van de
helikopterhouw. Zelfstandig nog werkt de Britse
Industrie thans aan een vertikaal landend en op
stijgend passagiersvliegtuig dat de ideale lucht
bus voor na 1975 moet worden.
Verticaal
Op het gebied van deze soort vliegtuigen speelt
Engeland de leidende rol in de wereld. Met de
Harrier van Hawker Siddeley (op Farnborough
wordt thans dagelijks met drie van deze super
sonische vliegtuigen gedemonstreerd) beschikt En
geland over 's werelds eerste volwaardige en voor
zijn taak berekende vertikaal stijgend gevechts
vliegtuig. Om in de terbulente zeventiger jaren
de eigen Europese en de vanouds op Europa ge
oriënteerde markten te behouden voor de Euro
pese technologische industrie in zijn geheel zal
er intensief en met voorbijgaan aan nationale ge
voeligheden. moeten worden samengewerkt op
grote schaal. Het zal de enige manier zijn om
stand te houden tegen de met het jaar agressie
ver optredende Amerikaanse concurrentie. Het be
vorderen van die samenwerking is evengoed een
taak van de regeringen als van de industrieën.
De Britse minister van technologie mr. Wedg
wood Benn heeft nog eens ondubbelzinnig en
zwart op het witte papier van de Times ver
klaard dat Engeland gereed en bereid is om op
het hele terrein van de technologie de banden
met Europa nauw aan te halen. Farnborough 1968
illustreert de gezondheid en de kracht waarin de
Britse luchtvaartindustrie thans verkeert en is
tevens het keerpunt in de roemruchte geschiede
nis van de industrie: het bouwen van „luchtbrug
gen" over het kanaal en de Noordzee.
De Franse madekoning Yves St. Laurent heeft gijn vleugels uitgeslagen en
aan gene tijde van de oceaanf in New York een boetiek geopend. Hier poseert
hij tijdens de persbezichtiglng van gijn zaak naast een van zijn modellen,
gehuld in 'n pakje van lichte ruitstof, gecompleteerd met 'n brede zijden sjaal.
NIJBROEK (ANP) Onderdelen van
de eerste divisie van de koninklijke land
macht hebben dinsdag, tijdens de groot-
»te oefening in het nemen van waterhin
dernissen die ooit is gehouden, het me
rendeel van rond 1500 militaire voer
tuigen over de IJssel gebracht. Dat ge
beurde bU Welsumerveld en bij Veessen.
Genie-onderdelen waren heel de dag in de
weer met lichte vlotten, boten en ponton-
platenvlotten, met welke laatste op twee
Plaatsen een regelmatige veerdienst werd
onderhouden.
Voor het eerst ook is, in het kader van
deze oefening „Rivièra", gebruik gemaakt
van helikopters voor het overzetten van
een compagnie, uitgerust met zware wa
pens, Hoge militairen gaven als hun me
ning, dat in een niet al te verre toekomst
zogenaamde kraanhelikopters, dat wil
zeggen helikopters die zware vrachten
kunnen tillen, o.m. bij het overtrekken
van de rivieren, een steeds voornamer rol
«uilen spelen.
Bij de oefening „Rivièra", die geleid
wordt door de commandant van de eerste
divisie, generaal-majoor J. A. C. Bartels,
maakte men ook voor het eerst gebruik
van wat de militairen nog geen betere
naam hebben kunnen geven dan „het
object". Het is een ter hoogte van Wel
sumerveld ln de rivier gebouwde veer-
*toep, die de genie voortaan constant ten
dienste zal staan voor het oefenen met
veren en dergelijke.
Bij de aanleg ervan is dankbaar ge
bruik gemaakt van bestaande werken,
die als instrument konden dienen voor het
lot stand brengen van de Hollandse wa
terlinie. Op de bewuste plaat* bevond ztob
namelijk een betonnen drempel ln de ri
vier, waarop een caisson kon worden af
gezonken.
De oefening wordt voortgezet. Vannacht
komen de wiel- en rupsvoertuigen van
het oosten naar het westen terug de ri
vier over, maar dan maken zij gebruik
van een brug. die de genie uit de ponton-
platenvlotten kan samenstellen. Deze pon-
tonplatenvlotten zijn van oorsprong Duits
met verbeteringen, die de Nederlandse
genie heeft aangebracht. Deze worden
voortbewogen door kleine krachtige duw
boten. Een compleet vlot wordt vervoerd
op vijf vrachtwagens van zes ton. die 'n
achttons aanhanger trekken, waarop zich
de boot bevindt.
Campinghouders
krijgen de tijd
(Van onze parlementaire redactie}
DEN HAAG Hel kabinet is bereid
om houders van kampeerplaatsen wat
langer tijd te geven voor het aanpassen
van hun camping aan de voorschriften
van de nieuwe wet op de hygiëne van de
kampeerplaatsen dan het jaar. dat in het
wetsontwerp is genoemd. Het heeft dit
toegezegd ln zijn antwoord op het voor
lopig verslag van de zijde van de Tweede
Kamer over dit wetsontwerp. De exploi
tanten zullen overigens niet zo erg veel
voorzieningen behoeven te treffen ale zij
zich hebben ingesteld op de richtlijnen,
die de Nederlandse kampeerraad sinds
1947 hanteert. Liefhebbers van het min
der geperfectioneerd kamperen zullen
ook na het in werking treden van de wet
aan hun trekken komen, aldus de memo
rie van antwoord, want in de voorsohrif-
ten sal slechts datgene worden opgeno
men, wat uit een oogpunè WAP hygiëne
strikt noodzakelijk Ja
Ieren blij met
Nederlandse
bedrijvigheden
DUBLIN (ANP) Een van de grootste
pianofabrieken in Europa is een Neder
lands bedrijf, van oorsprong zelfs Haags.
De fabriek staat echter niet in Neder
land, maar in Ierland. Het is Rippen Ltd.
te Shannon, dochteronderneming van
Rippen pianofabriek NV in Ede. In de
Ierse fabriek worden op grote schaal
kleinmodel lichte instrumenten gemaakt.
Vrijwel de gehele produktie wordt ver
kocht naar Amerika.
Dit is een van de vele voorbeelden van
geslaagde buitenlandse investeringen ln
de republiek Ierland, waarin ons land
flink zijn rol meespeelt. Aldus bleek bij
een bezoek van Nederlandse economische
journalisten op uitnodiging van de Ierse
ambassade. Nederland en de Nederland-
ders hebben in Eire een goede naam. Met
name wordt van Ierse zijde gewaardeerd,
dat ons land zeker vijf pet. van de totale
buitenlandse investeringen in Eire voor
zijn rekening heeft genomen, overeen
komende met een bedrag van f 17 min. In
de gezamenlijke Ierse dochteronderne
mingen van Nederlandse vennootschap
pen werken circa 3500 mensen.
Behalve de voornoemde pianofabriek
zijn de voornaamste thans in Ierland ge
vestigde Nederlandse bedrijven: Philips
(lampen iii Dublin), Verolme (scheeps
bouw in Cork, 800 man personeel), Alba
tros (superfosfaat), wolspinnerij de Phoe
nix, Van Leer (vaten), Douwe Egberts
(pijptabak).
Over de gang van zaken zijn de Neder
landse bedrijfsleiders over het algemeen
zeer tevreden, zij het dat de nogal eens
voorkomende stakingen (speciaal in Du
blin). en de vele vakbonden het werken
volgens hen wel eens bemoeilijken. Toch
worden de bedrijfsresultaten hierdoor
niet merkbaar geschaad. Pas heeft een
grote Amerikaanse onderneming een be
langrijke nieuwe vestiging aangekondigd.
Op circa 20 km van Cork wil nl. Pfizer
Inc. uit New York een chemische fabriek
bouwen, die een investering zal vergen
van acht min. pond en aan 400 mensen
werk zal verschaffen. Ook met Neder
landse industriëlen worden nog bespre
kingen gevoerd over zeker een tiental
projecten, waarvan naar de mening van
de heren der I.D.A. ongetwijfeld enige
zullen worden gerealiseerd.
(ADVERTENTIE)
vol natuurlijke vitamine C
van LTI
Twee doden door kolendamp. In
Houten is een echtpaar overleden aan
kolendampvergiftiging. De slachtoffers,
de heer A. van Leur (59) en de 58-jarlge
mevr. H. van Leur-Elbersen werden van
morgen levenloos ln hun stoelen gevon
den tegenover de nog ingeschakelde t.v.
TSIECHO-SLOWAKIJE
BREMEN (Reuter-AP) De voormalige vice-president van Tsjecho-
Slowakije, prof. Ota Sik, heeft, volgens de Bremer Nachrichten, verklaard,
dat reeds voor de besprekingen van Cierna en Bratislava door de landen
van het Warschaupact was besloten om Tsjecho-Slownkije binnen te vallen.
„Deze bijeenkomsten waren alleen maar een rookgordijn." Ota Sik, die
voor de Russen als vice-preraier onaanvaardbaar was en thans is benoemd
tot handelsattaché in Belgrado, zei, dat „bepaalde heersende kringen in
het oostelijke blok voelden aankomen, dat zij zelf door de gebeurtenissen
in Tsjecho-Slowakije in een moeilijk parket zouden komen. Wanneer ons
werk was geslaagd, dan zou dat voor hen het einde hebben betekend."
In Praag hebben Tsjechische leiders
verklaard dat in de naaste toekomst in
Moskou opnieuw besprekingen zullen
plaats hebben tussen de Russen, Dubcek,
Svoboda en Cernik.
Parlementsvoorzitter Smrkovsky heeft
aangekondigd dat de rehabilitatie van,
slachtoffers uit de stalinistische tijd van
Novotny onverminderd zal doorgaan.
Tsjecho-Slowakije heeft zijn grenzen
weer opengesteld voor toeristen. De on
derschelden ambassades hebben opdracht
gegeven visa te verstrekken.
Naar verluidt heeft de regering in
Praag bij de landen van het Warchau-
pact geprotesteerd tegen de aanvallen
die de pers van deze lunden op Tsjecho-
Slowakije doet.
De Tsjecho-Slovvaakse schrijvers zijn
steeds trouw gebleven aan de democra
tische tradities van land en volk. Dit
werd gezegd in een dinsdagavond door
radio-Praag omgeroepen verklaring van
de bond van Tsjecho-Slowaakse schrij
vers. „Zij hebben dit bewezen in hun
strijd tegen het fascisme, bij hun steun
aan de opbouw van het socialisme en
tijdens het sinds januari begonnen
democratiseringsproces", aldus de ver
klaring, waarin verder wordt gezegd dat
de schrijvers „ook nu één zijn met het
volk bij het verzekeren van een demo
cratisch socialisme en een vruchtbare
samenwerking van* alle socialistische
krachten in de wereld". Wij vormen een
hecht front met allen die strijden tegen
leugen en onoprechtheid".
(Van ome parlementaire redactie
DEN HAAG De regering ls akkoord
gegaan met de aanbevelingen, die de
commissie-Muntendam heeft gedaan ten
aanzien van de eerste hulp b(j ongeluk
ken. De in 1964 ingestelde commissie
drong er in het heden gepubliceerde rap
port o.m. op aan enkele EHBO-vuist-
regels verplicht te stellen voor de rU-
examenkandidaten.
Het kabinet heeft ook zijn fiat gege
ven aan de andere voorstellen van de
commissie:
Verplichte EHBO-lessen in het voort
gezet onderwijs;
Verlichting en propaganda via ra-
Verplichte diplomacursus voor alle
militairen;
Verplicht stellen van het diploma
voor gezondheidszorgers, sport-
instructeurs en politiebeambten;
Controle van de EHBO-hulpposten
langs de wegen.
(Van ome parlementaire redactie)
DEN' HAAG De Binnenlandse
Veiligheidsdienst (B.V.D.) zal alleen een
veiligheidsonderzoek instellen onder de
sollicitanten naar een rijksbetrekking,
indien het om functies gaat. die de
mogelijkheid bieden de veiligheid van
de staat of van zUn bondgenoten in
gevaar te brengen.
wie de B.V.D. ressorteert, gevolg ge
geven aan adviezen hierover van de
„werkgroep politieke antecedenten".
Op de verschillende departementen
werkt men momenteel aan hot samen
stellen van een lijst met de functies, die
aan dit criterium voldoen. De opgegeven
functies zullen ter toetsing aan een
door dé minister-president ln te stellen
interdepartementalewerkgroep worden
voorgelegd. Vooruitlopend op deze rege
ling is inmiddels bewerkstelligd, dat
reeds thans veiligheidsonderzoek op be-
perkter schaal dan in het verleden zal
plaats vinden. Tevens zal worden voor
zien in een zekere verweermogelijkheid
voor de reflectanten, teRen wie op grond
van het veiligheidsonderzoek bezwaren
zijn gerezen.
Volgens minister Beernink vinden
veel bezwaren tegen de B.V.D. hun
ooi-zaak ln onbekendheid met de taak
en werkwijze van deze dienst. Men
streeft naar een grotere openheid, waar
dit gewenst en mogelijk is.
DICK HOLTHAUS
MANNENMODE:
AMSTERDAM „Om jaloers op te worden", zeiden de aanwezige
dames, die naast de vele mannen de collectie herenkleding van
Dlok Holthaus zagen- En het was te begrijpen, want „Mannen 1969"
zoals Holthaus zün collectie noemde, die hij maandag in zijn salon
aan de Van Baerlestraat showde, viel op door een uitstekende
ooupe, een jeugdige mannelijke stijl, frisse, niet te overmoedige
Ideeën en goede combinaties van stoffen en kleuren. Holthaus pro
pageert een total look en slaagde daarin ongetwijfeld bi) de kleding,
zoals bij die liet zien. Hij speelde wel wat veel met grote koperen
kettingen en hangers, die hij bU voorkeur liet dragen bij sportieve
en avondkleding. Maar sells bij zwembroeken en bermuda's met
enigszins grillige patronen hadden de dressmen zware gouden en
zilveren kettingen met plak om hun hah, alsof ze reeds met eer
beladen waren teruggekeerd van de Olympische Spelen. Niettemin
vormden deze accessoires een aparte noot in de colleotle, evenals
de gestreepte dassen in gloedvolle oosterse tlnlen en de riemen met
grote gespen cn ringen, zoals ook Parijs die toonde, maar dan voor
de kleding van de vrouw
Jong en slank
De pakken waren over het alge
meen aangesloten en vertoon
den een jong en slank silhouei
De verwerking was soepel en
merendeels waren geen /.ware
stoffen gekozen. De algemene
tendens in de herenmode is, dat
vrijetijdskleding en kleding voor
overdag steeds meer naar el
kaar toegroeien. Ook I-Iolthans
bleek hiermee te kunnen in
stemmen. Hij showde veel spor
tieve pakken. Bij de éénrij pak
ken zag men onder meer suède
garneringen, Tweeknoops had
den vaak platte revers en vler-
knoops. speciaal verwerkte op
gestikte zakken. Daarnaast vie
len enkele pakken met blinde
sluiting en kleine ronde kragen
op. Applaus verdienden de kos
tuums met ritssluiting, die dooi-
liep tot aan het einde van de
brede revers. Ook andere pakken
met ritssluitingen deden het bll-
zonder goed. Zoals bijvoorbeeld
nr. 232 uit de collectie, een beige
linnan kostuum dat de naam
droeg van ..flights fanoy".
Shantung-effect
Voor de avond zag HotThaus
echt late ln pakken vervaardigd
van fluweel, sloffen inel shan-
tung-effect, broeken van beige
trijp met blazers in anthraciet-
grijze zijde met glimmende kno
pen. En als de heren der schep
ping een dergelijke combinatie
dragen, dan, zo vindt Holthau.
hoort daarbij ook een kanten of
batisten overhemd. En verder
mogen de Zwarte lakschoenen
niet vergelen worden. Lakschoe-
dragen bij de sportievere pak
ken en broeken. Een beetje zoel
in de sectorkleding voor de
avond, was een lilakleurig jasje
van gladde zijde met fluwelen
broek. Grappig was de zwail
fluwelen, hoog gesloten Jasje
met cellofaaneffecten (hierme# ls
bedoeld de schittering die de
stof geeft door de verwerking
van een bepaalde draad).
En wal er voor de avond vol-
gena Holthaus ook heel goed bij
kan, is weer een grote ketting
Behalve een voortteu# voor lak
schoenen bleek Holthau* dol te
zijn op laarzen. HIJ toonde drie
den gedragen Fraai was het
lang niet altijd. Soms deden ze
een beetje denken aan de tijd,
waarin we het woord „nozem"
nog veet gebruikten. Beter pas
ten dit laarzen bij de zogenaam
de regenpakken, eenvoudige kos
tuums gemaakt van no iron
Materialen
Bij de stoffen constateerden we
een terugkeer van ie principe
da Galles, aoala bij combinaties
van vast «n Jasje met effen
broek. Andere materialen die
verwerkt werden, waren kam-
garen faule, tweed van zuiver
scheerwol, donegal-denim, polij-
estor linnen en katoenen samen
stellingen. Voor de gportconfec-
tie waren er daarnaast suède,
teer, pik skin velours, varkens-
nappa en agneau velours. Suède
was onder meer gebruikt voor
de western! acks, met franje.
Overigens niet erg nieuw ln de
modewereld. De jacks met
knoop- en ritssluitingen, zonder
franje zullen het zeker goed
doen. De modellen die werden
getoond waren meest eenvou
dig. sportief, maar modieus en
zonder uitzondering draagbaar.
Wal da kleuren betreft waren
ei- naast veel zwart en blauw
pastel melanges van grijsblauw,
grijsgroen, beigegrijs en blsoult-
bruin. Nog enkele modellen die
van de aanwezigen een applaus
kregent oomblnatie van warm
geel overhemd met bruine zijden
Twee Schotss tweed sportjasjes
met vesten en rechts een Prince
de Oallespah ttif de collectie
Mannen 19B9" van Dick
Holthaus,
sjaul en pochet, een grijs, enigs
zins getailleerd flanolkostuum
met tweerij knoopelulting met
korte revers een askleurlg
en llchtbruin-beige pak van
tweed bouclé twee kolberts in
grote felle groene en oranje
ruiten.
