Crisis van het pauselijk gezag
COMECON RAAKT MEER
EN MEER GEÏSOLEERD
Veranderingen Kerk
positief gewaardeerd
GORDIAANSE KNOOP VAN VERKEER
MOET NU AL WORDEN DOORGEHAKT
DOOR ENCYCLIEK AAN LICHT GEBRACHT
Wal
longen staken
benzine in put
in brand
Handel tussen
Oost en West
stagneert
I VRIJWILLIG
CELIBAAT
AANBEVOLEN
Scheepsbotsing
Probleem van stadskernen
Reconstructie
slechts een
lapmiddel
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1968
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 7
DEN HAAG In hun eerste reactie op de
pauselijke encycliek Humanae Vitae hebben
de Nederlandse bisschoppen erop gewezen,
dat naast de kwestie van de geboortenrege-
ling er nog een ander belangrijker
vraagstuk aan de orde is, n.l. „het waar
deren en functioneren van het gezag in de
Kerk". In de weken die op deze verklaring
volgden is gebleken hoe juist zij was. Het
verschijnen van de encycliek bracht een
crisis van het pauselijk gezag aan het licht,
waarvan wel het bestaan maar niet de om
vang en diepte bekend was. Een groep van
117 docenten in de filosofie en theologie
schreef aan het episcopaat te menen „dat
de wijze van gezagsuitoefening, waarvan de
encycliek Humanae Vitae een symptoorr
lijkt, afbreuk doet aan de evangelische taak
van het herdersambt, om leiding te geven
aan het Volk Gods". Een zware uitspraak,
waarvan wij juist omdat zij door velen
over heel de wereld wordt onderschreven
de inhoud wat nader willen bekijken.
Het meest voor de hand liggende ver
wijt, dat de Paus gemaakt wordt is,
dat hij zich bij het uitvaardigen van
zijn encycliek niet collegiaal gedragen
heeft. Hoewel een concilie bijeen was,
heeft hij de zaak vair de geboortenrv-
geling, die alle Kerken aangaat en die
dus hel best door het bisschoppencol
lege kon worden behandeld, aan het
collegiaal beraad onttrokken. Hij heeft
de bisschoppensynode, die epkele ja
ren na het concilie bijeen kwam, ver
hinderd, de zaak op haar agenda te
plaatsen. Hij wilde deze netelige kwes
tie aan zich voorbehouden en zelf de
knoop doorhakken. In een gesprek, dat
hij eind 1965 hield met de journalist
Alberto Cavallari van de Corriere del-
la Sera zei de Paus over de kwestie
der gebooftenregeling. „Het betreft
een materie die laten we zeggen
ongewoon is voor de mannen van- de
Kerk en ook naar de mens gespro
ken van netelige aard. Zodoende ko
men de commissies bijeen en groeien
de stapels verslagen en studies. O jar
wel, er wordt zoveel gestudeerd. Maar
dan valt ons de taak ten deel, een be
sluit te nemen. En bij dat beslissen
staan wij alleen".
IMMENSE
Men is geneigd de Paus, die zich be
klaagt over de immense verantwoor
delijkheid, die op zijn schouders is ko
men liggen, te antwoorden, dat het
niet zo had hoeven te lopen. En dat
hij, toen het eenmaal zo ver was, de
kwestie nog altijd naar een nieuw be
raad met zijn broeders in het bis
schopsambt had kunnen verwijzen. Dat
dit niet gebeurd is. komt neer op een
gebrekkige uitoefening van het gezag.
Kwesties als deze kunnen niet door
één man worden uitgemaakt, ook niet
wanneer die man zich een bisschop
van Rome mag noemen.
Behalve de bisschoppen hadden ook de
leken, die direct bij de kwestie der ge-
boortenregeling betrokken zijn, dooi
de Paus geraadpleegd moetert worden.
De tijd is nu eenmaal voorbij, dat ker
kelijke leiders op vitale punten be
slissingen nemen zonder een dialoog
met het Godsvolk. Van zo'n dialoog is
niets terecht gekomen, kon ook niets
terecht komen, zolang Rome de zaak
in handen hield; of men zou zo iets als
een wereldreferendum hebben moeten
organiseren. Was echter de kwestie in
handen van het bisschoppencollege ge
bleven, dan zou ook de raadpleging
van 't Godsvolk hebben kunnen plaats
vinden, middels nationale concilies,
diocesane raden, georganiseerd ge-
spreksgroepenwerk of iets dergelijks.
Daarvan is nu geen spreke geweest.
Er is over ons beslist zonder ons.- En
dat kan dë mens van deze tijd niet
Betreurenswaardig en onjuist is het
ook, dat de kwestie niet in het oecume
nisch gesprek met de andere christe
lijke Kerken is gebracht. Dan had
voorkomen kunnen worden, dat de An
glicaanse Kerken op haar Lambeth-
conf eren tie de encycliek meteen na
haar verschijnen moesten verwerpen.
Dan hadden de orthodoxe Kerken, die
in grote lijnen het pauselijk standpunt
steunen, hun argumenten .-r wellicht
betere dan die welke nu in de ency
cliek worden gegeven naar voren
kunnen brengen. Nu werd andermaal
de indruk gewekt, dat de rooms-katho-
lielce Kerk, als hot erop aankomt,
meent, de enige Kerk van Christus te
zijn en namens alle christenen te kun
nen optreden, zonder deze zelfs maar
naar hun mening te hebben gevraagd.
Niet alleen de gelovigen hadden moe
ten worden geraadpleegd, ook met de
opinie der ongelovigen had rekening
moeten worden gehouden. De ency
cliek beweegt zich namelijk op het ni
veau van het algemeen menselijk den
ken en aanvoelen: zij doet geen beroep
op welke openbaring dan ook. Maar als
menselijkheid in het geding is hebben
niet alleen de gelovigen een woord te
spreken, dan is het woord aan ieder
wien de menselijkheid ter harte gaal.
Uit het massale protest van heel de
niet gelovige wereld legen de ency
cliek wij denken hier onder andere
aan de reactie van Oe Thant waarin
hij geboortenregeling een weg naar
menswaardig bestaan blijft noemen
kan nog eens ten overvloede worden
opgemaakt, dat zij geen volwaardige
stem in het kapittel heeft gehad. En
dat maakt de gezagsuitoefening, zoals
zij bij de uitvaardiging van de ency
cliek heeft plaatsgevonden, eens te
meer onaanvaardbaar.
Koleineni
Genoemde bezwaren komen tenslotte
in één punt bij elkaar namelijk dat de
Paus zijn gezag uitoefent va'nuit een
onvruchtbaar makend iseolenient. Hij
is de „gevangene van het Vaticaan",
hij wordt voorgelicht door een kleine
groep mensen die bepaalde geluiden
uit Kerk en wereld naar believen kun
nen afzwakken en» versterken, hij
moet de gegevens die hij binnenkrijgt
bestuderen achter een bureau op de
derde verdieping van het Vaticaans
palcis en dan helemaal op zijn eentje
beslissen. Wat het concilie zo bevrij
dend maakte .was juist, dat de Paus
erdoor uit zijn isolement werd! gerukt
en midden in het hart van de [wereld
kerk werd geplaatst. Met het eind van
het concilie is.de paleisdeur vyeer ach
ter hem dicht gevallen. En hjet 'mag
niemand verwónderen, dat sindsdien
het pauselijk gezag met de dag aan
overtuigingskracht heeft ingebéel.
Isolement brengt geheimzinnigheid
met zich mee. Jarenlang heeft de ka
tholieke Kerk, biéschopperi eji kardina
len incluis, in spahning afgewacht, hoe
de beslissing van Be Pajas" zou uitval
len. Zij leefdea tjjssëiv-hbop én vrees,
tot het laatste/pgfenbfik. De--adviezen
van de deskundigericommissies wer
den angstvallig geheim gehouden en
kwamen sleoj^ts ,via ü-n indiscretie in
de publiciteit. Wat de afzonderlijke bis
schoppen tijdens ..dé* bisschoppensyno
de van vorig» jaar-aam dé Paus hébben
geadviseerd, i^. jninohver bekendge
maakt. En tol het allerlaatste moment
wist niemand uitgezonderd mis
schien de inner circle van het Vati
caan in welke richting de beslissing
zou vallen. Dat neemt in de tegen
woordige tijd niemand meer, in de
Kerk zomin als daarbuiten. Gezag
dat opereert vanuit een isolement, dat
zich hult in geheimzinnigheid, dat zijn
beslissing ineens over de angstig af
wachtende gemeente laat neerdalen,
wordt niet langer als echt gezag aan
vaard. Daaraan kan zelfs het grootste
geloof niets veranderen.
Het wordt alleen maar erger, wanneer
de aldus ontstane leemte wordt opge
vuld met een beroep op de bijstand
van de geest. Alsof die een hotline met
de pauselijke appartementen zou heb
ben. alsof die niet zou werken in en
door de kaders van de Kerk, die be
halve de Paus ook de bisschoppen,
priesters, theologen, deskundigen en
gewone gelovigen omvat. Zij allen
hebben de geest. En het is pas door
het soepele samenspel van al deze
mensen dat hij zijn kracht doet gevoe
len.
Ook willen wij graag toegeven, dat
Paus Paulus tijdens zijn bestuur voor
treffelijke dingen heeft gedaan, zoals
het schrijven van de encycliek Popu
lorum Progressio en het maken van
oen blauwdruk voor de curiehervor
ming. Alleen staan we voor het feit.
dat deze bestuursdaden niet in staat
zijn geweest, het pauselijk gezag over
de hele linie op niveau te houden. Bin
nen de tijdskring, die wij als mensen
van het jaar 1968 kunnen overzien,
heeft het pauselijk gezag nooit zo laag
genoteerd gestaan als momenteel hel
geval is.
ii ii
v
i gedaai
I inage
ummm
Hoe men het ook keert of wendt: hel
pauselijk gezag is tot een bedenkelijk
niveau gedaald, niet omdat men dit
gezag als zodanig zou aanvechten,
maar omdat men vindt dat het slecht
wordt uitgeoefend.
Om ieder misverstand Ie voorkomen
willen wij met nadruk stellen, dat de
persoonlijke integriteit van Paus Pau
lus allerminst in het geding is. Wie
hem heeft boren spreken, wie hem op
zijn reizen heeft gadegeslagen. Wie
zijn brieven ook de laatste ency
cliek leest, moet wel onder de in
druk komen van zijn bewogenheid als
mens en als christen. Maar daarmee
is een Paus er nu eenmaal niet. Hij
moet de Kerk besturen op een wijze,
die past in het kader van zijn tijd en
die aansluit op de actuele problemen.
De vraag komt op, wat er r
moet worden. Ons antwoord
ledig kunnen zijn: een op lange (maar
vooral niet te lange) termijn en een op
korte termijn. Op lange termijn zal
gezocht moeten worden naar een to
taal ander pausbeeld, dat evenveel
van het huidige verschilt als de rege
rende vorsten verschillen van de zon
nekoning. Op korte termijn zal de enor
me deining, die ontstaan is rond de en
cycliek Humanae Vitae, op intelligente
wijze moeten worden opgevangen. Het
slechtste wat Rome kan doen is het
been strak houden, elke oppositie de
kop indrukken, mensen die het niet
met de Paus eens zijn de Kerk uitdrij
ven. Het beste zou zijn, de encycliek
tot een volkomen diseussiabele bijdra
ge in de meningsvorming over de ge
boortenregeling te verklafen en met
deze encycliek als basis het gesprek
ophieuw te openen: met de bisschop
pen, met alle gelovigen, met de afge
scheiden broeders en met de niet-ge-
lovigen
Wanneer in deze discussie de encycliek
volkomen van de tafel zou worden ge
veegd hetgeen niet waarschijnlijk
is, omdat zij beslist waardevolle ele
menten bevat sou dit voor het ge
zag van de Paus allerminst rampza
lig zijn. Integendeel: bet zou zich van
zijn inzinking beginnen te herstellen.
Maar dan langs een nieuwe lijn, die
perspectieven biedt voor de toekomst.
Di Alfred van de Weyei
Image van de „Paus van Rome", die
tot het verleden yaat behoren: hoog
verheven boren allee en iedereen
Pi us X staat hier zelfs op een ontler
PARIJS Het heeft in Corbeil in hel
departement van de Essonne maar een
haar gescheeld of zes jongens hadden
hun onvoorzichtigheid met de dood moe
ten bekopen.
Buiten de stad, op een terrein met
fruitbomen, hadden zij een soort fort,
dat bestond uit een put van vijf meter
diepte met een betonnen deksel erover
heen van ongeveer 1000 kilo zwaar.
t er in de put zat wisten de jon
gens niet. Hun nieuwsgierigheid werd
j groot, dat een van hen door de sple
ten in het deksel een bus benzine liet
leeglopen én daarna een lucifer aan
stak. In het licht van de vlammen hoop
ten zij te zien wat er in de put zat. De
j gevolgen bleven niet uit. Met een dave
rende slag explodeerden de benzinedam
pen. Alle jongens werden drie meter
de lucht ingeslingerd en kregen brok
ken beton tegen hun gezicht.
Een van de jongens vond men in de
takken van een fruitboom.
Alle jongens, in de leeftijd van 17 en
18 jaar, liggen in het ziekenhuis met
brandwonden en beenbreuken, maar hun
leven is niet in gevaar.
GESPREKSGROEPEN HAARLEM
HAARLEM (KNP) De meest ka-
bolicken in het bisdom Haarlem zijn
*n mening niet van een gezagscrisis
1 de kerk te kunnen spreken, eerder
ii een groei of evolutie. Dit is een
n de conclusies ui' gespreksgroe-
over het seizoen 1967-1968. waar-
bneer dan 10.000 katholieken met el-
r gediscussieerd hebben over gelo-
in deze tijd, het ambt van de pries-
n de democratie in de Kerk.
resultaten van deze gespreksgroe-
zijn samengebracht in een 30 pagi-
tellend verslag door het Haarlems
oraal Centrum. Van de 1000 tot 1300
reksgroepen waren slechts een klei-
100 verslagen binnen gekomen. Het
gepubliceerde rapport is volgens
pastoraal Centrum dan ook niet meer
een zeer globale waarneming van
er onder een aantal gelovigen, nl.
leelnemers aan de gespreksgroepen.
Opvallend is verder, dat de deel-
ers aan de gespreksgroepen voorna-
.ik afkomstig zijn uit de leidende en
'ijl de arbeiders slechts vertegen-
lengroepen, terwijl de arbeiders
lts vertegenwoordigd zijn.
it de verslagen trekt het Pastoraal
Centrum als algemene conclusie, dat er
onder de deelnemers een zekere ruim
heid van opvatting bestaat en dat er
een groeiende behoefte bestaat aan in
formatie van boven naar benéden en
aan inhoudlijke begeleiding. De gespreks
groepen blijven in trek, zelfs zo. dat
voor sommigen „het gesprek meer be
vrediging geeft dan het meevieren van
een zondagdienst".
Enkele conclusies, die uit de rappor
ten der gespreksgroepen naar voren
springen, zijn volgens hel Pastoraal
Centrum, dat de Haarlemse katholieken
positief denken over het „veranderend
geloof in een veranderderende wereld".
Zij zien meer ruimte, meer verantwoor
delijkheid, intensere beleving, ofschoon
kritiek en onrust toch ook aanwezig zijn.
De grootste helft ontkent, dat het gelo
ven in dogma's bepalend zou zijn voor
't katholiek zijn; beslissend achten daar
entegen allen een christelijke levens
houding.
In alle rapporten blijken de gespreks
groepen het erover eens, dat bidden een
onmisbaar element is in 't geloofsleven,
maar dat grote waarde moet worden ge
hecht aan het spontane boven het for
muliergebed. Dat er gezag moet zijn,
daaraan twijfelt niemand in het Haar
lemse, maar dan een gezag in dialoog.
De Haarlemse katholieken willen de
priesters het celibaat niet dwingend op
leggen. maar hopen wel, dat er pries
ters zullen blijven, die dit kunnen op
brengen, want „het celibaat als
dienst aan de Heer wordt door allen
hoog gewaardeerd". Er is nauwelijks
sprake van een principiële afwijzing
de vrouw in het ambt. Integendeel, al
le ambten zo zeggen sommigen
den voor haar open moeten staan. Van
de andere kant vindt men ook, dat het
Het Amsterdamse bruidspaar Rudolf
Vreek en Rosalia Mens ink prefereer
den deze één pk trouwkoets boven
de traditionele glimmende zaak.
,J)erge\ijke zaken moeten niet over-
haast gebeuren", dachten ze kenne
lijk en daarom icerd gekozen voor dit
uitermate langzame vervoermiddel.
een cultuurgebonden vraagstuk is en dat
men op het ogenblik nog niet kan ver
wachten, dat de vrouw in het ambt al
gemeen geaccepteerd zal worden. Men
is er volgens de Haarlemse gespreks
groepen nog niet aan toe.
TILBURG De Tsjecho-SIowaken
hebben enkele economische overeenkom
sten gesloten met hun Russische bezet
ters. De Sovjet-Unie zal trachten haar
satellictland uit de moeilijkheden te ha
len waarin zü reeds jaren verkeert. Wel
licht kan deze afspraak leiden tot een
herziening van de structuur van de
Comecon: de economische samenwer
kingsorganisatie van Oost-Europa. Het
fundamentele probleem waarmede de
economie van het oostblok worstelt is
hiermede echter niet opgelost. Hoe meer
deze landen zich industrialiseren hoe
sterker zij de noodzaak voelen intensie
ver aan het wereldhandelsverkeer deel
te nemen. Hechtere economische samen
werking in de Comecon betekent nog niet
dat Oost-Europa op de internationale
markten een rol van betekenis kan
Er is een grote discrepantie waarneem
baar tussen het economisch potentieel
van de Oostbloklanden en hun feitelijk
aandeel in de wereldhandel. De Comecon
telt 330 miljoen inwoners hetgeen meer
is dan de landen van de EEG en van
de Europese vrijhandels associatie te
zamen hebben. Zij leveren ruim eenderde
van de industriële produktie in de we
reld. Desondanks is hun aandeel in de
wereldhandel niet groter dan 11 procent,
terwijl de EEG en de EVA ruim 45 pro
cent voor hun rekening nemen.
De Oosteuropese landen behalve de
Sovjet-Unie en Oost-Duitsland doen
allerlei pogingen om uit hun isolement
te geraken. Daarbij loopt Joego-Slavië
voorop, tot voor enige weken geleden
onmiddellijk gevolgd door Tsjecho-Slo-
wakije. De Hongaren hebben enige maan
den geleden besprekingen in Brussel ge
betrekkingen met
de EEG te komen.
De Tsjecho-SIowaken hebben in het
voorjaar op een bijeenkomst van de
Comeconlanden geëist dut de Comecon-
stuten een gemeenschappelijke houding
tegenover de EEG aannemen. Indien dit
niet zou gebeuren, zou Praag haar eigen
gang naar Brussel gaan.
Westers kapitaal
Zowel Tsjecho-Slowakije als Roemenië
hebben overwogen om het Joego-Slavi-
sche voorbeeld te volgen om Westers
kapitaal aan te trekken voor de ontwik
keling van hun industrie. Het ging hier
om het voornemen Westerse ondernemin
gen »oor maximaal 49 procent in het
bedrijfskapitaal van hun industrie te
laten participeren.
De Tsjecho-SIowaken gingen nog ver
der. Zij deden een beroep op de We
reldbank in de ogen van de Russen
de meest kapitalistische instelling om
een krediet van ruim 1,5 miljard dollar
los te krijgen.
De Oosteuropese satellieten van de
Sovjet-Unie hebben in Brussel meer ma
len gesteld dat zij de voorkeur geven
VLISSINGEN (ANP) Gisteravond
om 19.00 uur zijn in het nauw van Bath
de Noorse tanker Havfrost van 9001 brt
komende van Antwerpen en de Duitse
Uhenfels komende van zee en bestemd
voor Antwerpen, met elkaar in aanva
ring gekomen. Beide schepen hebben
zware schade aan de bovenbouw.
DEN HAAG Het probleem van de
verstikkende stadskernen kan niet alleen
met reconstructie worden opgelost. Inten
siveren van de bebouwing is een zin
volle investering als niet tevens de ver-
keers-, vervoers- en parkeermogelijk-
heden worden vergroot. Reconstructie is
niet meer dan een lapmiddel. Stadskern-
vernieuwers moeteu herstructurering als
motto In hun vaandels dragen. De gor
diaanse knoop moet nu worden door
gehakt. Een volgende generatie zou zich j
wel een voor een onoplosbaar probleem
gesteld kunnen zien".
Dit is de mening vande sludiegrpep
bestudering stadskernen die voortkomt
uit de commissie opvoering produktivi-
teit van de sociaal-economische raad. De
studiegroep, bestaande uit deskundigen
uit handel-, van de centrale en gemeen
telijke overheid, stedebouwkundigen en
financiers, hebben ter bestudering van
het urbanisatieprobleem onder meer een
bezoek aan de Verenigde Staten gebracht.
Zij hebben bun ervaringen en conclusies
samengevat in een vandaag gepubliceer
de brochure „Steden in steigers".
De studiegroep geeft onder meer in
overweging:
1. De hoogbouw in stadscentra
2. Vestiging van z.g, self-contained units
waarin woon-, parkeer-, winkel-
gelegenheid en dienstverlening worden
ondergebracht.
3. Onmiddellijke aanpak van kfOt-
opruiming en verwijdering van ver
ouderde voorzieningen waardoor
ruimte ontstaat voor winkelcentra,
kantoren en het toenemende verkeer
4 Een verbetering van verkeers- en ver
voersvoorzieningen in de centra.
Verkceropstapelcn
Het verkeersvraagstuk ziet de studie
groep als het centrale punt in de ver
stedelijking. Aanbevolen wordt onder
meer toepassing van de stapelmethode
d.w.z. de verticale scheiding van het
verkeer. „Hoe kostbaar dit ook is, het is
de enige moderne methode om te woe
keren met de schaarse centrumgrond",
aldus het rapport.
Kritiek op taxi
Kritiek hpeft de studiegroep op de
Nederlandse taxi: „In Parijs, Londen en
New York gebruikt men duidelijk her
kenbare circulerende taxi's die binnen
enkele minuten beschikbaar zijn. Het in
Nederland nagenoeg ontbreken van dit
systeem staat optimale benutting van het
taxiwagenpork in de weg. Het veel stil
staande te weinig benutte materiaal
resulteert in een duur taxi-apparaat De
primaire taak, aanvulling van het open
baar vervoer, bl';ft onvervuld", aldus hat
rapport.
aan bilaterale betrekkingen mei de EEG
omdat bij een formeel contact tussen
EEGComecon de belangen van deze
landen waarschijnlijk zullen worden ver
drukt door dc Russische belangen.
De Russen hebben aan de oriëntatie
van hun bondgenoten op het Westen
voorlopig een einde gemaakt. De Tsje-
chise leiders berusten in de dwangbeve
len van hun beschermer. Zij zullen
trachten de Comecon weer nieuw leven
in te blazen.
Hoewel aan het isolement van Oost-
Europa ten opzichte van de wereldhan
del voorlopig geen einde zul komen, kun
nen de recente ontwikkelingen van grote
invloed zijn op de hervormingspogingen
binnen de Comecon.
Pravda
De Pravda heeft op 2 september J.l.
een uitvoerig artikel gepubliceerd over
het wel en wee van de Comecon. Daarin
wordt gesteld dat bepaalde kringen ln
Tsjecho-Slowakije hebben getracht de
organisatie in diskrediet te brengen door
betrekkingen aan te gaan of te propa
geren met Westerse landen. Do Sovjet-
Unie helpt de broederlanden, die tobben
met de achterlijke erfenis van het kapi
talisme om hun economie op het niveau
van de progressieve landen te brengen
en hun een vaste plaats op de wereld
markt te verschaffen, aldus de Pravda
Het afsluiten van grote kredieten en
voordelige handelstransacties met Wes
terse landen zou de Oost-Europese lan
den in het kielzog van de imperialis
tische monopolies brengen, hetgeen moet
worden voorkomen, zo menen de Russen.
Willen dp Russen verzekerd zijn van
steun op langere termijn binnen de
Comecon, dan zul Moskou «-en einde moe
ten maken aan de economische uitbuiting
van zijn satellieten. De Sovjet-Unie heeft
zich industrieel op peil laten brengen
door zijn satellieten door de leveranties
van grondstoffen tegen de prijs van de
''•vering van eindprodukten.
De isolatie van de Comecon van de
reldmarkt heeft ertoe geleid dat de
odukten van de Oosteuropese industrie
kwalitatief niet kunnen concurreren met
die van de Westerse landen. Een nieuw
isolement zal deze toestand eerder ver
ergeren dan verbeteren. Dit kan ertoe
leiden dat de Oo«t-Wresthandel op een
laag pitje komt Daar komt nog bij dat
de monetaire moeilijkheden een grote
belemmering vormen voor een krachtige
ontplooiing van deze handel. Dc Oost
europese planeconomieën kennen geen
convertibele valuta Het ontbreken van
vrije valuta dwingt die landen hun im
port uit West-Europa te betalen met goe
deren. Dit zijn voornamelijk agrarische
produkten. In Parijs en Hamburg zijn
een aantal instellingen druk bezig met
het verkopen van deze produkten ten
gunste van de exporteurs in West-
Europa. Zo is de auto-industrie van Fiat
momenteel eigenaresse van een miljoen
Oosteuropese eieren die zij nis betaling
heeft gekregen voor de levering van on
derdelen.
Op dergelijke basis is het moeilijk
handel te drijven. De terughoudendheid
die vele Westeuropese industrieën aan de
dag leggen in Imn economische relaties
met het oostblok zal door de recente
Russische maatregelen slechts versterkt
worden. De Oost-Westhandel gaat een
periode van stagnatie tegemoet die jaren
kan duren.
