EN MET ZO'N JUFFERTJE GING DOMINEE TROUWEN....
fDaGeidöeSoti/ïO/iit Uil vervangt Pipo en Barend
De film van
vanavond
Schade aan
t.v.-toren maar
twee ton
NCRV-directeur mr. v. d. Veen:
Radioprogramma's verdrinken
in toespraken en boodschappen
TVorgels
piano's
hi-fi installaties
mossel+
versteege
Mensen en
meningen
DE LEIDSE COURANT
WOENSDAG 11 SEPTEMBER
Harde zaken
jV A een langdurig, hard, zakelijk ge
vecht zijn de Verenigde Machine
fabrieken en de Rijn-Scheldegroep ge
stopt met het tegen elkaar opjutten bij
het inpalmen van Wilton Fijenoord
Bronswrk. Uiteindelijk denken zij het
grootste profijt te vinden in het opdelen
van de koek, de machinebouw gaat naar
VMF en de scheepsbouw naar Rijn-
schelde Zo'n 4000 werknemers zullen
naar het vergrote VMF-concern gaan,
zo'n 4500 naar de Rijn-Scheldegroep.
Schaalvergroting in het bedrijfsleven
Is noodzakelijk om in de toekomst het
fcoofd boven water te houden. Daarom
Kunnen de directies van enerzijds VMF
L anderzijds Rijn-Scheldegroep, die een
f^eede mammoetdok wil bouwen, genoeg
grgumenten aanvoeren om de noodzaak
van de opsplitsing van Wilton te ver
dedigen. Misschien zal de toekomst de
ttwee brokken van Wilton weer bij elkaar
brengen, als ooit VMF en Rijn-Schelde
in één reuzehand zijn gekomen.
Vandaag draait het om Wilton Fije
noord Bronswerk, morgen zullen weer
andere bedrijfsconcentratles op stapel
staan. Voorlopig zal de nieuwsstroom
over fusies, samenvoegingen en opsplit
singen nog wel doorgaan. Aan de reali
teit van schaalvergroting, bedrijfsmo-
derniserlng en aanpassing valt nu een
maal niet te ontkomen.
Uit sociaal oogpunt zijn er echter maar
weinig fusies en concentraties bijzonder
bevredigend verlopen. De werknemers
mogen achteraf horen, dat het concern
andere machthebbers heeft gekregen.
Aan de onderhandeltafel spelen zij niet
daar gaat het erom hoe vet de
bult a
Natuurlijk is te begrijpen, dat de on
derhandelingen in een besloten sfeer
verlopen, want in de zakenwereld slapen
de concurrenten nooit- Miaar veel be
vredigender zou het zijn als bij derge
lijke onderhandelingen vertrouwensman
nen van het personeel in een vroeger
stadium worden gekend en dat de positie
van de belanghebbende werknemers
meer tot zijn recht zou komen. Niet al
leen de aandelen van Wilton Fijenoord
Bronswerk, maar 8500 belanghebbende
werknemers en hun gezinnen waren hier
in het geding.
Geen uitstel
TTAN de gang van zaken in de Katho-
lieke Volkspartij hebben de socialis
ten kunnen leren, dat uitstel van een
moeilijk beraad geen oplossing van
problemen garandeert. Daarom is het
waarschijnlijk een verstandige geste
van het P.v.d.A.-bestuur om zijn pas
genomen besluit weer ongedaan te
maken en toch op 21 september de
partijraad te laten doorgaan. Ondanks
de donderwolken van een zeer kritische
beschouwing van „Nieuw Links" inzake
partij- en fractieleiding.
Voorzitter Tans heeft laten merken dat
hij van uitstel van de partijraad psycho-
logisch-nadelige effecten vreest. Een
ander psychologisch voordeel kan zijn,
dat de socialisten op 21 september fris
van-de-lever als één gesloten front
kunnen klagen over troonrede of mil
joenennota en dan het kabinet. De Jong
gebruiken als het wondermiddel dat
Den Uyl en „Nieuw Links" tijdelijk
herenigt.
Intussen kan dan ook de poging om
met andere kandidaten voor een
progressieve partijconcentratie voort
gaan zonder dat de P.v.d.A. vanwege
haar vastgestelde interne verdeeldheid
voor de éne gesprekspartner extra-
aantrekkelijk, maar doordoor voor an
deren weer onaantrekkelijk wordt.
Intussen zit voorzitter Tans op dit
moment nog verre van plezierig. Vast
staat dat het socialistisch partijbestuur
zelf over een aantal punten verdeeld
denkt. Blijft deze verdeeldheid tussen
nu en 21 september bestaan, dan zal de
partijraad toch niet kunnen doen net
of z'n neus bloedt.
In de partijraad is Nieuw Links vrij
zwak vertegenwoordigd. Voorzitter Tans
moet daarom proberen te voorkomen,
dat 't debat daar op 'n afstraffing van
Nieuw Links uitdaait. Want dan zou de
interne oppositie zich pas goed gaan roe
ren om op het socialistisch partijcongres
van volgend voorjaar een paleisrevolutie
te ontketenen.
Dan wordt de positie der Partij van
de Arbeid danig verzwakt: èn ten op
zichte van het gesprek met partners
over 'n vooruitstrevende concentratie èn
tegenover partijen die thans niet in zo'n
concentratie geloven, maar naar andere
middelen zoeken om Nederlands politie
ke aanschijn op te frissen.
Militaire invloed in Kremlin vergroot
besluitvorming tot stand komt, blijft
doorgaans ietwat in het duister gehuld.
Ten aanzien van de gebeurtenissen in
Tajecho-Slowakije is er evenwel een en
ander uitgelekt, dat te denken geeft. De
toppolitici van het Kremlin voelden
weinig voor een militair ingrijpen in
Tsjecbo-Slowakije: Brezjnev. Kosygin en
Soeslov begrepen zeer wel, dat een der
gelijk optreden allerlei ongewenste reac
ties zou uitlokken en de loop van de
gebeurtenissen heeft hen ln het gelijk
gesteld.
De zaak moet doorgedreven zijn door
•en groep Jongere, op carrière beluste
politici, die bovendien de steun hadden
van de partijfunctionarissen in de Oekra
ïne en andere Sovjetrepublieken, waar
het regionale vrijheidsstreven allerminst
gestorven is. Zij kregen de steun van de
militaire leiders met maarschalk Gretsjko
aan het hoofd, die de bezetting van
Tsjecho-Slowakije uit militair-technische
overwegingen onontbeerlijk achtten voor
de verdediging van het Oostblok. Niet
ten onrechte hebben deze militaire leiders
bijzonder weinig vertrouwen in de soli
dariteit van de Tsjechische troepen en
van die van andere landen in het Oost
blok.
Dat de legerleiders een beslissende
stem hadden in een politieke beslissing
van het grootste belang is een nieuwe
ontwikkeling in de Sovjet-Unie. Anders
dan in vele andere dictatoriaal gere
geerde landen, hebben de toppolitici van
het Kremlin altijd kans gezien om de
hoogste militaire leiders als loopjongens
te behandelen. Stalin had zijn eigen
methoden om populaire militaire leiders
te doen vergeten of zelfs helemaal te
doen verdwijnen. Zjoekov mocht Kroet-
sjev helpen toen Beria uitgeschakeld
moest worden, maar werd de laan uit
gestuurd, toen hij zich politieke macht
ging toeëigenen.
De tijd zal leren of de burgerpolitici
van het Kremlin de militaire leiders
weer in het gareel zullen kunnen'krijgen.
Voor het zover Is, zal er binnenskamers
veel geconspireerd en uitgevochten moe
ten worden. Met enige redelijkheid mag
men verwachten, dat er in het komende
halfjaar koppen zullen vallen. Voor het
totale wereldbeeld is het dan te hopen
dat de raspolitici aan het langste eind
trekken.
De film van vanavond telt tal van
grote namen: Yves Montand, Gina Lol-
lobrlgtda, Melina Mercourl en ook de
naam van de regisseur-scenarioschrij
ver Jules Dassin.
Over de inhoud 't volgende: In 'n Zuid-
Italiaans vissersplaatsje wordt „het
spel van de macht" gespeeld. De lei
ders leggen de medespelenden hun wil
op en dezen hebben zich er zonder
morren in te schikken. Het spel blijkt
een afspiegeling te zijn van de werke
lijke verhoudingen in het dorp. dat een
plaatselijk potentaat, een wat primitief
gangstertype en een corrupte rechter
lijke macht herbergt. Alle mannelijke
hoofdrolspelers begeren echter Mariët-
ta, die op haar beurt 't felbegeerde
hart wil schenken aan een ingenieur
SMILDE (ANP). Op 14 augustus j.l.
raakte een Amerikaans vliegtuig de tele
visietoren in Smilde. De PTT heeft mee
gedeeld, dat de schade boven verwach
ting meevalt Aanvankelijk werd een
schadebedrag van ongeveer een miljoen
gulden genoemd, maar een grondig on
derzoek heeft uitgewezen dat de sohade
niet meer dan 2 ton zal bedragen. Het
vergoeden van deze schade zal geschieden
door de NAVO. „Nederland neemt daarbij
een kwart van de schade voor zijn reke
ning, Amerika betaalt de rest" aldus
de PTT.
Op 6 september is het gelukt door het
aanbrengen van twee noodtuien de radio
toren weer kaarsrecht te krijgen. Het
aanbrengen van een defintieve tui zal
nog ongeveer drie weken in beslag
nemen. De uitzendingen van de FM-
programma's van Hilversum I ,n II blij
ken op sommige plaatsen in de rand
gebieden nog niet ideaal te worden ont
vangen. Dit komt omdat enkele antennes
beschadigd zijn. Dit euvel hoopt men op
1 november geheel te hebben verholpen.
die landbouwhervormingen uil door
voeren. Daar zij niet zonder bruids
schat het huwelijk wil Ingaan, besteelt
zij een toerist. De ingenieur wenst de
ze bruidschat niet te aanvaarden ei
blijkt dat de politie haar op het spoor
is, bekent zij haar daad aan de plaat
selijke potentaat die juist op zijn sterf
bed ligt. Ontroerd vermaakt hij haar
huis en hof, zodat Marietta haar zaak
jes netjes kan regelen en het huwelijk
kan ingaan.
In 1959 nu negen jaar geleden, ver
klaarde de Katholieke Filmkeuring de
ze film voor ongeschikt, vanwege: „De
openlijke spot die wordt gedreven met
de zedelijkheid en de godsdienst alsme
de de zelfmoord van een der hoofdfigu
ren". Het is misschien wel aardig om
eens te kijken wat er in al die jaren
veranderd ls.
Ned. I 21.00 uur.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Zoals door de Neder
landse Televisie Stichting aan het einde
van het vorige winterseizoen al ls me
degedeeld, worden de kleuterseries
„Pipo de clown" en „Barend de Beer"
per 1 oktober „voorlopig" onderbroken.
Hiervoor in de plaats zullen met ingang
van die datum dageiyks voor de klein
tjes „Fabels van La Fontaine", verteld
door een uil aan zün vriendjes in het
bos, in kleur worden uitgezonden. Dit
gebeurt in een speciaal voor de NTS
ais tekenfilm geproduceerde serie van
TbUs Chanowski te Amsterdam.
De verhalen van La Fontaine zijn voor
zover deze bruikbaar waren voor ver
filming, bewerkt door de heer Leen
Valkenier, die in een op La Fontaine
gelijkende stijl de hele serie van ne
gentig films, zoals die onlangs door de
NTS werd aangekocht, zelf bedacht.
De centrale figuur in de serie, de uil,
heeft aan de hand van een summier
ontwerp van Paul Heynneman gestalte
gekregen in bouw en constructie door
de heer Corné Bruyn Plomp te Am
sterdam. Voor de dagelijkse aflevering
van de „life-action" der overige dieren
zorgt een speciaal samengestelde groep
van Thijs Chanowski Productions.
Per 1 januari 1969 komt er een serie
van honderd vijf tig films, gebaseerd op
De uil, die de plaats van Pipo
Barend de Beer gaat innemen. Het
zal zijn vriendjes in het bos de fabels
van La Fontiane vertellen.
ANTENNE
de vijf vingers van de hand (duimelot,
likkepot enz.), waaraan wederom een
gedeelte van bovengenoemde creatieve
geesten en handen hun deel zullen
hebben.
Pleidooi voor
nachtprogramma
(Van onze omroepcorrespondent)
HILVERSUM Er wordt op de radio
veel te veel gepraat; toespraken, bood
schappen, mededelingen zijn niet van
de lucht. Aldus NCRV-voorzitter mr. V.
d. Veen. tijdens een gisteren gehouden
persconferentie. Mr. v. d. Veen weet
dit verschijnsel o.m. aan het feit, dat
de NRU 25 procent van haar zenduren
vult met 67,5 procent gesproken woord
en 32,5 procent muziek. Daarnaast ont
vangen de politieke partijen 11 uur ex
tra zendtijd voor hun grote partijverga
deringen. De Radio Volksuniversiteit
vult dan nog eens 35 uur per jaar en de
overheid 67,5 minuut per week. Tenslot
te z(jn er op de radio nog liefst 31 klei
ne zendgemachtigden die de hun toege
wezen tijd grotendeels vullen met toe-
ADVERTENTIE)
•II* goed* merken In één zeek
r. 53d Tel.070-333970
spraken. In dit totaal ontbreken dan r steunzenders de gehele nacht nutteloos
de kerken en organisaties als bij
voorbeeld de vrijmetselaars, het Huma
nistisch Verbond, de NVSH etc.
Zo ontstaat op de drie radiozenders
een „constipatie van woorden" en het
wordt voor de bestaande omroepen
steeds moeilijker om in goede coördina
tie daarmee een eigen boodschap in hun
programma's te leggen. Kortom: de wij
ze waarop het gesproken woord in de
Nederlandse radio is geïnfiltreerd acht
te de heer V. d. Veen een onderzoek
Het verschijnsel van de dalende inte
resse voor de programma's van Hilver
sum III weet mr. V. d. Veen aan ver
scheidene factoren. Allereerst heeft de
overheid destijds dit „lichte muzieknet"
in de schoot der omroepen geworpen,
om het als een homeopatlsch geneesmid
del te gebruiken tegen de illegaal wer
kende zender „Veronica".
Ten tweede heeft de regering tot nu
toe nagelaten de Europese conventie
tegen piratenzenders te ratificeren,
waardoor niet met wettelijke middelen
tegen „Veronica" kan worden opgetre-
De NCRV-directeur beschuldigde de
overheid van een hypocriete houding ten
aanzien van dit probleem. „Den Haag
werkte mee aan de totstandkoming van
een internationale conventie tegen ether
piraten, zag toe hoe Groot-Brittanië kor
te metten maakte met deze illegale ac
tiviteiten en laat en passant op het eigen
territoir „Veronica" ongemoeid".
Niet zo kostbaar
Opnieuw brak mr. V. d. Veen een
lans voor de radio-uitzendingen na mid
dernacht. Deze zendtijd-uitbreiding
zijns inziens beslist niet zo kostbaar, te-
omdat de F.M.-zenders en F.M.
werking blijven. Het uitschakelen
deze F.M.-zenders is namelijk erg scha
delijk voor de apparatuur, weshalve
permanent „in" blijven staan. En ook
deze ongebruikte energie moet door de
omroepen aan de PTT worden betaald.
Ook een uitbreiding van zendtijd op
Hilversum III na zes uur 's avonds acht
te hij wenselijk. De vrijgekomen urei
zouden kunnen worden gebruikt voor di
samenstelling van een z.g.n. „third pro-
gramme", terwijl dit een verbetering
betekenen voor de progr;
op de conventionele middengolfzenders,
waarop dan niet zoveel „zware kost" be
hoefde te worden gebracht.
Compromis mogelijk
Ten aanzien van het gesprek der
wijze mannen" over de taak van d<
N.T.S. in de zogenaamde ontmoetings
programma en de bij uitstek geschikte
programma's voor gezamenlijke aanpak,
was de heer V. v. Veen niet zonder
optimisme. Hij dacht dat een compro
mis mogelijk was o.m. door een ver
mindering van het percentage zendtijd
voor de N.T.S. van 40 procent tot 30
procent.
Over de moeilijkheden ontstaan rond
het journalistenforum in het N.T.S.-
programma „Monitor" verklaarde NCRV-
directeur dat de N.C.R.V. weinig fiducie
heeft in dit stuk improvisatie van de
N.T.S.-staf.
Samenwerking
De heer V. d. Veen besloot zijn uitvoe
rige uiteenzetting en toelichting op de
vragen der journalisten met de profe
tie, dat de samenwerking tussen NCRV
en KRO in de toekomst waarschijnlijk
nog veel verder zou gaan. „Wat nu al
mogelijk is gebleken werd 15 jaar gele
den voor totaal onmogelijk gehouden.
NEDERLAND I
(STER-
reclameuitzcndingen om
18.55, 19.03. 19.56. 20.16)
NTS:
18.50 uur:
Barend de Beer
19.00 uur:
Nieuws irr het kort
19.06 uur:
De bosbrigadiers.
19.31 uur:
Documentaire over
Nederlands Cultureel
Contact
20.00 uur:
Journaal
20.20 uur:
Zendtijd Politieke
Partijen (ARP)
20.30 uur:
Uitzending Stichting
SOCUTERA
20.35 uur:
Voorbeschouwing
Olympische Spelen
De wet, film
22.55 uur:
Tweede journaal
NEDERLAND II
(STER-
rcclanieuitzendingen om
18.55 en 20.16)
NTS:
18.50 uur:
Barend de Beer
19.00 uur:
Nieuws in het kort
KRO:
19.03 uur:
Openlucht circus
19.28 uur:
De Flintstones, tv-serie
NTS:
20.00 uur:
Journaal
KRO:
20.20 uur:
Met Margit Schramm
door Operetteland
20.50 uur:
Israël is real,
amusementsprogramma ji
21.40 uur:
De Kerk voor hete
NTS™ I
22.15 uur:
Tweede journaal
Televisie morgen
NEDERLAND I
NTS-NOT:
11.00 uur:
Hier Den Haag
11.25 uur:
Van Wilson tot Johnson
11.50 uur:
Sluiting
14.00 uur:
Ontdekkingen in onze
samenleving
14.25 uur:
Walter and Connie
De met aangegeven programma's ztjn kleurentelevisieprogramma's.
NRU:
20.40—22.15 uur:
Internationale
Gaudeamus Week 1968
22.40—23.55 uur:
Iks een sprong in
het duister
VARA:
21.15—22.00 uur:
Zonder blinddoek,
radiorechtbank
23.20—23.55 uur:
Jazzmagazine
Radionieuwsdienst
HILVERSUM I: 7.00. 7.30.
8.00, 8.30. 12.30, 18.30.
22.30. 23.55
HILVERSUM II: 7.00.
8.00, 11.00, 13.00. 16.00.
18.00, 19.30, 22.30, 23.55
HILVERSUM III: Elk
heel uur vanaf 9.00
RADIO
PROGRAMMA
HILVERSUM I (402 m) NCRV: 18.1
(I):
eren. 20.40 Stereo
rus Muziekweek 1968: Radio
n solisten: moderne muziek,
lus minus 21.20-21.35 Spiegel
Ll^ChanUjerla ^Hertog
gitaarspel: oude 11e-
sprc
rtlj van Neder-
oor: lichte mu-
den. 21.15 Zonder blinddoek: geïmproviseerde
rechtszitting. 22.00 Stereo: Licht instrumen
taal ensemble. 22.30 Nieuws. 22.40 Medede
lingen. 22.45 Actualiteiten. 22.55 Stereo: Dies
HILVERSUM I (402 m) KRO: 7.01
7.10 Het levende woord. 7.15 Badlne
sleke muziek (gr,). (7.30 Nieuws; 7.;
8.32 Toerlngclub:
„Tv-reclame:
Rattenvanger
van Hameln"
UTRECHT (ANP) De heer A. Zim
merman, directeur van een reclame
bureau. noemde de televisiereclame
vandaag in een voordracht ter gelegen
heid van de reclamevakbeurs in Utrecht
„de moderne rattenvanger van Hameln'
De televisiereclame wordt de kijker
opgedrongen, zo meent hU, en boven
dien wordt de gedrukte communicatie
in haar ontwikkeling belemmerd.
De reclame voor radio en televisie ont
trekt naar het oordeel van de heer
Zimmerman grote inkomsten aan kran
ten en tijdschriften, die onmogelijk
van de abonnementsopbrengsten kun
nen bestaan.
De heer Zimmerman acht elektronische
reclame wel acceptabel als de juiste
plaats en tijd wordt gekozen. Zo vindt
hij reclame na het nieuws niet
antwoord.
lingen. NCRV: 12.00 Lichte grammofoonmu-
Mededelingen, t.b.v. land- en tuin-
.41 Actualiteiten. 12.50
rd programma. 13.30
.muziek. NRU:
.45 Promenade orkest met zangsoliste, af
gewisseld door planotrio. NCRV: 14.30 Alt en
isltlefklassieke en moderne muziek. 15.00
lddagdlenst. NRU: 15.30 Een mens z'n lust
z'n leven: een programma over hobby's
i liefhebberijen. 15.50 De magische kring:
ting over consultatiebureaus voor alkoho-
lal. 8.20 Stereo: Lichte grs
(grj. 9.40°Sch<x>ierac
Moderene orkes
:uws. 13.11 Radiojournaal. 13.3(
1.30 Maurice Chevalier 80 jaar
Schakeringencultureel prograr
bereisde Roel zag op zijn tochten...; maim-
beeld over Gennep. 17.55 Mededelingen.
HILVERSUM ra (240 m en FM-kanalen) -
NCRV: 9.00 Nieuws. 9.02 Onder de hoogte—
Muziek bij d<
eramma. 16.00 Nieuws. 16.03 lORRRrrrr..
tienerprogramma. 17.00 Nieuws. 17.02 Actuali
teiten. 17.07-18.00 Draaljiofdraallkverzoek-
BRUSSEL NED (324 m) 12.00 Nieuw».
12.03 Lichte muziek. 12.40 Weerbericht, mede
delingen. programmaoverzicht en SOS-be-
i beursberichten. 13.2t
Bij de Wereldbibliotheek in Amster-
im is door dr. P. M. Schröder on
der de titel,.En met zo'n juffertje ging
dominee trouwen" een verzameling
luchtige biografische schetsen pan Ne
derlandse schrijvers uitgegeven. Een
verantwoording heeft dp auteur niet
gegeven, wat het nadeel heeft dat de
niet goed weg weet met de richt
lijnen waardoor dr. Schröder zich bij
zijn keuze heelt laten leiden. Er wor
den figuren besproken ran mie (•'-
recht wordt gezegd, dat zij eigenlijk
niet rerdienen om aan de vergetelheid
ontrukt te worden, maar daarnaast
zijn ook figuren behandeld die een
blijvende plaats in onze letterkundige
geschiedenis zullen blijven innemen,
noemen we alleen maar een Befje
Wolff, het juffertje waarmee een recht
schapen Noordhollandse dominee
trouwde.
Voor de rest kan het de lezer eigen
lijk weinig schelen dat de keuzever
antwoording ls weggelaten. Met name
kan hij er een broodnodige hulp
in zien voor verlevendiging van het
Nederlandse literatuur onderwijs. Het
Nederlands is, als vak. op de meeste
middelbare scholen weinig geliefd.
Hierbij kunnen we het echte taaionder-
wijs buiten beschouwing laten, al be
staat er een zucht tot ..ontleden", die
bijna maniakaal genoemd kan worden.
Het lijkt niet te ver gezocht om die
absurde ontleeddemonie voor een groot
deel verantwoordelijk te stellen
de geringe belangstelling bij het gros
de opgroeiende schooljeugd voor
constructief taalgebruik. Het uit
drukken van gedachten, opvattingen,
fantasieën of emoties gebeurt over het
algemeen, zowel in opstelvorm als in
orm van spreken, stuntelig en ge
clicheerd. Maar ik zei al dat we het
taalonderwijs zouden laten voor wat
het ls. het gaat vooral om het litera
tuuronderwijs.
Je snapt soms niet hoe het kén.
maar een bepaald soort leraren in het
Nederlands is in staat om de levendig
ste literatuur te versmoren. Dat zijn
vooral de namen-, titels- en datafana-
tici Zij kennen de menj achter een
oeuvre alleen maar als trait d'union
tussen een geboorte- en een sterfda
tum. Deze frikken zijn de ware slacht
offers van de literatuur, Zij hebben er
geen jota benul van dat literatuur
geschiedenis zélfs de Nederlandse
een der boeiendste vakken is van
het hele onderwijs. In die geschiedenis
tref je de meest uiteenlopende levens
aan; je kunt er de aftekening in zien
van alle beginfazen van nieuwe ont
wikkelingen en de nabloei van uitge
leefde perioden. Als je èrgens het
menselijke kunt leren kennen, in zijn
grootst mogelijke verscheidenheid, dan
vooral in de geschiedenis van de let
terkunde.
SYMPATHIEKE BIJDRAGE
Het boekje van dr. Schröder vormt
wat dit betreft een bescheiden sym
pathieke bijdrage. De bescheidenheid
van de opzet blijkt al uit de medede-
van de auteur, dat hij de door
hem ter sprake gebrachte schrijvers
alleen maar even heeft „bekeken".
Maar er moet enorm veel leeswerk
zijn verricht voor het kwantitatief
schijnbaar weinige dat, in elk opstel,
aan de lezer wordt aangeboden. In
dat weinige is iedere keer veel wetens
waardigs opgenomen. En met dat we
tenswaardige bedoel ik niet vooral
feitjes, maar kennis omtrent de figuur
die behandeld wordt. Deze komt elke
keer te voorschijn als Iemand die
„uniek" is, op de manier zoals ieder
mens een unicum is. Niemand is een
herhaling van een ander. En dat is
juist in de literatuur met haar
vele navolgingen, haar epigonen, zelfs
haar plagiators van veel belang.
In theorie huldigen we tegenwoordig
de éénheid tussen de schrijver als
persoon en de manier waarop hij zich
literair uitdrukt (dat daar in de prak
tijk dikwijls veel aan schort is iets
dat we verder terzijde kunnen laten).
In de dlohtperiode die de bundel be
slaat de bundel begint met Jacob
Cats en eindigt met De Génestet (het
opstel over Frederik van Eeden dat
na het opstel over De Génestet komt
hangt een beetje erbij) was dat
veelal anders. Dichters streefden er
naar om zich te uiten overeenkomstig
de stijl die in de mode was of de
stijl der binnen- en buitenlandse poë
ten die als „de besten van hun tijd"
werden beschouwd.
..MINDER GODEN"
Schröder heeft zich daar niets van
aangetrokken. Hij behandelt (met uit
zondering van een Busken Huet) de
„mindere goden" van onze literatuur
(van sommigen kun je zelfs zeggen dat
„mindere goden" nog een te hoge
waardering insluit), maar nooit laat
hij zich verleiden tot spot; ook trekt
hij nooit bij voorbaat de oprechtheid
van gevoelens of visies in twijfel. Hij
blijkt zelfs zonder enige vooringeno
menheid bereid om literaire bombarie
(als van een Helmers) te laten voor
wat zij is en ln de allereerste plaats
te waarderen volgens de individuele
waarheid van de (dichtende of schrij
vende) mens in zijn alledaagsheid.
Daardoor zijn er heel aantrekkelijke
portretten ontstaan van een Jere-
mias de Decker, een Jan Luyken. een
Elisabeth Wolff-Bekker. In enkele fi
guren. die om hun literaire onbedui
dendheid hoegenaamd geen vermelding
verdienen, ziet dr. Schröder soms ka
raktereigenschappen die in zo'n geval
van meer betekenis kunnen zijn dan
artistieke verdienste. Zoals de vrome,
optimistische aanvaarding van lichame
lijke pijn door een Lucas Schermer,
befaamd in zijn tijd maar als dichter
terecht volkomen vergeten. Of een
man als De Schoolmeester, die „de
koddigheid in het bloed zat". De enige
van wie ik vind dat Schröder hem
ten onrechte de hand boven het hoofd
blijft houden is Cats. Ik voel dan
meer voor het brandmerk dat hem
door Busken Huet is ingedrukt: „laag
hartige moraal, lievende vroomheid en
keutelachtige poëzie".
VLUCHTIG GEGREPEN
Dat het mogelijk moet zijn om met
kleine vluchtige aanwijzingen eventueel
een hele psychologie van een auteur
te ontwerpen toont dr. Schröder aan
met een zinsnede over Conscience, die
aan Belgische kant ln de Tiendaagse
Veldtocht heeft meegevochten en
„dacht in den slag geene beenen ge
noeg te hebben om zich uit de voeten
te maken." Een kostelijke menselijke
lafheid, die een goede achtergrond
vormt voor het verlangen om helden
feiten uit het verleden te romantiseren.
Natuurlijk moet men zich niet ver
beelden dat men na het lezen van de
opstellen van dr. Schröder de twintig
schrijvers en dichters ten voeten uit
kent. Maar het lezen van zulke opstel
len kunnen het verlangen wekken om
meer te weten, om zelf te lezen en
om letterkunde te blijven zien als ar
beid die steeds een eigen actualiteit
heeft of heeft gehad. D. OUWENDIJK
muziek. (15.00 Nieuws). 16.00 Nieuws en
ïrsberlchten. 16.09 Hand ln hand met Ne
land. 17.00 Nieuws, weerbericht en mede
delingen. 17.15 Lichte orgelmuz. 17.30 Koor-
De tweede aflevering van de NCRV-
reeks „De glazen stad" viel niet mee.
Op de eerste plaats doordat er geen
werkelijke binding zat tussen de ver
schillende scenes en ook omdat die
scenes te vaak bestonden uit on-drama-
tlsche dialogen: er werd wel veel ge
praat. maar je krijgt niet de indruk
dat er ook iets gebeurt.
Dat is jammer, want de stof op zich is
belangwekkend genoeg. En er is een
bezetting die helemaal berekend Is op
dit werk. Die stugge Job Stein van
Johan te Slaa is prachtig bijvoorbeeld
en alle hoofd- en bijrollen zijn eigen
lijk wel goed bezet. Maar ze krijgen
alleen maar dingen te zeggen
niets te doen.
Regisseur Willy v. Hemert mikt hele
maal op authenticiteit. HU maakt de
reeks daardoor, nemen we aan, voor
Westlanders extra-aantrekkeiyk. Voor
beeld van gisteren: scene van twee
Loosduinse huisvrouwen, die elkaar
toevallig in een supermarkt ontmoeten.
Van Hemert maakt daar geen studio
werk van. maar hij filmt op lokatie-
En die lokatie is een supermarkt aan
de Haagse Leywcg, waar inderdaad
nogal wat Westlandse vrouwen komen
winkelen.
Zoiets, het is maar een voorbeeld, geeft
„De glazen stad" een haast documen
taire vertrouwdheid. We vinden dat
een voordeel. Maar liever was ons ge
weest als de dramatische inzet van
de reeks sterker was uitgevallen. Dat
kan nog komen, maar na twee van de
acht afleveringen moet dat dan wel
snel gebeuren.
Benny Goodman werd gisteren alleen
door de omroepster begeleid, niet op
nieuw door NCRV-dramaturg David
Koning. Het „incident" by Arnold
kregen wc inderdaad te zien en dal
was dat. Arnold was geen Mozart, iets
wat we al vermoed hadden. Hy schreef
echter bepaald niet tegen de klari
net en Goodman speelde zyn muxl-
kanteske party met zoveel kenneiyk
muzikantenplezier dat het daarom
alleen al een genoegen was deze con
certreportage te volgen.
Met interesse namen we kennis van de
mededeling van de omroepster dat de
NCRV in het volgende Holland Festival
meewerkt aan een soortgelijke „stunt":
pianist Peter Nero in Rachmaninoff II.
Vooralsnog slaan we Nero artistiek
niet zo hoog aan als Goodman. Maar
wie weet welk een openbaring hij ons
te bieden heeft. We zijn nu al be
nieuwd!
Vg.
