GROTE LEIDER" CASTRO GAF IEDER
DAGELIJKSE REDELIJKE BOTERHAM
MENS WIL ZICH - OP EIGEN KRACHT
ALS VOGEL IN LUCHT VERHEFFEN
ZATERDAG 7 SEPTEMBER 19«8
KRIS
EN
KRAS
DOOR
CUBA I
notoire
die bet
een Latijns-Ameri
kaans gezicht heeft
gegeven. Voor de
ander een groot lei
der die zorgt voor de
dagelijkse hap eten
voor zijn onderda
nen. Voor de een een
land dat als een mes
de wespetaille van
het Amerikaanse
continent bedreigt,
voor de ander een
eiland van hoop.
vanwaar de verlos
sing moet komen van
de knellende banden
van armoede en feo
dalisme. Onze spe
ciale verslaggever
vertoefde enkele we
ken op Cuba en
legde zjjn indrukken
vast in een serie
artikelen, waarvan
de eerste vandaag
verschijnt.
(Van onze speciale verslaggever)
HAVANNA De bus is van een kwaliteit, die men in
Nederland alleen nog op een autokerkhof aantreft. De
banden zijn al lang kaal. Er is geen spoortje van een
profiel te ontdekken, maar het voertuig rijdt. En dat is
het voornaamste. Cuba moet zich behelpen. De gevolgen
van de door de Verenigde Staten uitgevoerde economische
blokkade zijn hard. Dat is duidelijk. De chauffeur schakelt
naar een hogere versnelling. De handeling gaat met een
angstaanjagend rochelen gepaard. Het lijkt of het mecha
nisme het elk moment kan begeven. De schrik is niet nodig:
Langzaam maar zeker schokken wij naar een hogere snel
heid. De bestuurder doet zijn best om een goede gids te
zijn. Hij vergeet wel eens, dat tenminste een hand het
stuurwiel dient te omvatten, als hij in zijn geestdrift met
beide armen zijn woorden illustreert. Van het rappe Spaans
begrijpen de meeste inzittenden niets. Zij komen uit Europa
en waren een uur voor de rit begon op Rancho Boyeros,
het internationale vliegveld van Havanna geland.
Yankees
koesterden
alleen
Havanna"
ren ondanks de schaarste aan voedsel.
Bovendien verzon hü, of een van zijn
naaste medewerkers, een andere plaats
voor vermaak: dansen op straat. In het
weekeinde zijn bijvoorbeeld in Havanna
vier brede boulevards over de gehele
stad verspreid, voor alle verkeer ge
sloten om de menigte gelegenheid te
geven zich met bier en muziek te laven
en uit te leven, 's Zaterdags mag dat
tot vier uur in de ochtend van de zon
dag, maar de avond daarna is twaalf
uur „sluitingstijd". Castro waakt zo
over het volk. Er moet aangepakt wor
den. Cuba kan geen mankracht ver
liezen. De doelstellingen zijn groots; in
1970 bijvoorbeeld wil Fidel Castro een
suikerproduktie van tien miljoen ton.
WERK VOOR ALLES
En dan te bedenken, dat de gemiddelde
jaarlijkse opbrengst tot nu toe zo'n 5.5
miljoen ton was. Maar niet alleen daar
uit blijkt, dat er stevig aangepakt dient
te worden. Behalve de „10-miljoeneis"
gaat het aanleggen van de koffie- en
citrusvruchtenplantages normaal door.
Het werk gaat dus voor alles en Castro
duldt er geen enkele inbreuk op. Van
daar de „drooglegging". Cuba is arm,
iedere Cubaan zal dat onmiddellijk be
amen. Hij voegt er echter dan ook
meteen aan toe, dat de onderontwikke
ling geen schande is. „De regering doet
immers alles om de achterstand in te
lopen. En hoe was het toen de Yankees
hier nog waren? Havanna vertroetelden
zij als Washington of New-York, maar
de rest van het land lieten zij ver
pauperen. De arbeiders verdienden
nauwelijks genoeg voor droog brood.
Dat is nu wel anders", aldus een inge-
nachtclubs
gesloten;
dansen
op
straat
is
toegestaan
Iedere Cubaan krijgt tegenwoor
dig voldoende voedsel. De land
arbeiders nuttigen dat op de plek
van hun dagelijks werk.
nieur van een levensmiddelenbedrijf
met wie ik in gesprek kwam.
Inderdaad bijna acht miljoen Cu-
De stralen ztjn dóórnat. Maar de-felle
ton is alweer plichtmatig aan het werk
om de vochtigheid te verdampen. Aan
de mensen in de straten is niet te zien
dat het heeft geregend. Zij zijn onbe
kommerd bezig aan hun zondagse wan
deling. Of misschien ook wel op weg
naar een restaurant voor een etentje.
Een maaltijd buitenshuis nuttigt de
Cubaan graag en vaak. Het is de enige
vorm van vertier, die nog bestaat sinds
Fidel Castro aan het begin van dit jaar
aankondigde de cafè's, de bars, de ca
sino's en de nachtclubs te zullen slui
ten. Dat is inmiddels gebeurd. Zonder
mokken accepteerde men het besluit
van de grote leider. In zijn redevoering
legde hij eenvoudig en duidelijk uit
waarom hij die nare beslissing nam.
De Cubanen begrepen het en zwegen.'
Castro, verstandig als hjj is. ontnam Castro heeft de reusachtige tegenstellingen van rijk
hun evenwel niet alle amusement. De de boeren die hem steunden in zijn strijd tegen Batista e
restaurants mochten blüven functione- verjoeg.
?n arm in het vroegere Cuba weggenomen. Het waren
i de kern vormden van de kleine strijdmacht die Batista
banen krijgen elke dag voldoende calo
rieën om hun arbeid gezond te kunnen
blijven verrichten. Het voedsel is even
wel op rantsoen. Iedereen ontvangt per
maand drie pond rijst en vlees, 250
gram boter aangevuld met vis, gevo
gelte, fruit, brood etc., waarvan ik de
juiste hoeveelheden niet weet. Om deze
etenswaren te bemachtigen is enig ge
duld nodig. Het distributiesysteem
loopt namelijk niet altijd even soepel
en dat betekent voor de Cubanen veel
wachten in de rijen voor de winkels.
Men leert er onder het bewind van
Castro mee leven. Een troost is dat
iedereen van hoog tot laag vele uren
kwijt raakt op het trottoir en dat ook
de porties gelijk verdeeld zijn. Dat was
tien jaar geleden niet zo. Toen aten
veel mensen heel veel, maar miljoenen
heel weinig of praktisch niets.
Dankbaar
Jong en oud krijgt nu elke dag een
redelijke boterham te eten. Daarvoor
zijn miljoenen Fidel Castro dankbaar.
Maar niet alleen daarvoor. Een ander
groot succes was zijn campagne tegen
het analfabetisme dat toen hij aan de
macht kwam, nog op vrij grote schaal
bestond. Tegenwoordig vrijwel niet
meer. Is het een wonder dat een heel
groot deel van het volk dr. Fidel Castro
Ruz, zoals de Cubaanse premier voluit
heet, aanvaardt als wat zij noemen de
„grote leider"?
Maar behalve het enthousiasme van de
massa bespeurt men uiteraard ook on
tevredenheid. Vooral in Havanna en
andere grote steden bestaat een nog
vrij felle anti-Castrostemming bij wat
eens de bezittende klasse was. Velen
van hen verdwenen inmiddels naar
Mexico of de Verenigde Staten. Zij die
nog niet In de gelegenheid waren het
land te verlaten, voelen zich ongeluk
kig op een eiland waar geen handel
meer mogelijk is. Zij dienen zich aan
te passen in een bestel dat zaken doen
niet toelaat. Het Is niet mogelijk hun
ongenoegen openbaar kenbaar te ma
ken; wie wel zijn mond opendoet, heeft
kans op een proces en een eventuele
veroordeling. Niettemin is er wel sprake
van een soort oppositie, maar deze is
zwak en gebrekkig georganiseerd. „Een
hechte anti-Castrobeweging bestaat
niet", verzekerde mij een rechtsge
leerde, die al een keer poogde een groep
ontevredenen bijeen te brengen. „Dat
lukte niet. De mensen waren te bang.
Ik zelf kan alleen niets ondernemen.
Daarom vertrek ik binnenkort naar de
V.S.. Het uitreisvisum heb ik al".
Deze rechtsgeleerde is een van de naar
schatting 3500 Cubanen, die maande
lijks per vliegtuig van de luchthaven
Varadero naar de Verenigde Staten
gaan, omdat het bestaan op Cuba hen
te benauwd wordt. Castro laat hen rus
tig gaan. Zo raakt hij zijn tegenstan
ders kwijt.
LONDEN -
gebroken te vliegen met alleen zijn
eigen spieren als aandrüfkracht zijn
tot nu toe een onbereikbaar ideaal
gebleven. Toch is er een sterke finan
ciële drijfveer om dat ideaal te ver
wezenlijken. En er worden ook serieuze
pogingen toe ondernomen. De Britse
industrieel Henry Kremer heeft jaren
geleden een prijs beschikbaar gesteld
John Wimpenny in de „stuurstoel" van de Puffin 1, t
een afstand van 908 meter heeft afgelegd.
van 5000 pond (dat was toen nog
50.000 gulden) en dat aanbod onlangs
verdubbeld lot 10.000 pond (dat is nu
87.000 gulden) voor de eerste ononder
broken vlucht langs een achtvormige
baan. waarvan de keerpunten 800
meter van elkaar verwijderd liggen.
Het aanbod was aanvankelijk beperkt
tot inwoners van het Britse gemenebest,
maar is nu uitgebreid tot alle landen.
Als aan het einde van 1973 niemand de
prijsvraag heeft gewonnen, kunnen de
regels ervan worden herzien.
Aan de prijsvraag van Kremer is
bovendien een meer eenvoudig onder
deel toegevoegd, namelijk een soort
„slalom"-vlucht langs een kronkelbaan
van 800 meter. Er is een rustperiode
toegestaan en het vliegtoestel kan, zo
nodig, halverwege op de grond worden
gekeerd.
Voor deze laatste vlucht zijn prijzen
beschikbaar voor de eerste drie per
sonen, die de vlucht volbrengen. De
prijzen zijn 21 750, 13.000 en 8700
gulden. Toezicht en beheer van de
prijsvraag zijn in handen gelegd van
een speciaal benoemde commissie voor
door mensen voortgedreven vliegtuigen
van de Britse koninklijke luchtvaart-
Met de Puffin 2 wil
De grote natuurkundige-schilder-beeld-
houwer Leonardo da Vinei heeft 500
jaar geleden al zijn idee gehad voor
een door menselijke kracht voortbe
wogen toestel met klappende vleugels.
Sedert die tijd zijn veel mensen, die
animo in het vliegen hadden, gegrepen
door de uitdaging van ontwerp en
lichaamskracht. Halverwege de dertiger
jaren hebben experimenten in Duits
land en Italië duidelijke mogelijkheden
aangetoond. Daardoor geïnspireerd is in
januari 1957 een groep mensen vol
enthousiasme aan het praten gegaan in
het luchtvaartcollge van Cranfield in
Engeland.
Al snel groeide de interesse onder de
studenten. Zij bestudeerden ontwerpen,
hoorden lezingen aan en verlangden
steeds meer naar steun door gezamen
lijke inspanning. Zo ontstond de ,.man-
powered group" in de luchtvaartvereni
ging.
De luchtvaartvereniging was niet alleen
van nut als administratief orgaan, maar
stelde ook al spoedig een fonds in voor
toekomstige constructeurs. Er kwamen
bijdragen van individuele personen en
bedrijven en een royale gift van Henry
Kremer. zodat het fonds zon 50.000
gulden in kas kreeg. In juni 1960 was
men daardoor in staat om hulp te
verlenen aan degenen, die de meest
belovende ontwerpen hadden. Intussen
was men al begonnen dergelijke ma
chines te construeren. „Er was zelfs
een hele wedloop op gang gekomen
tussen diverse groepen, die elk een
eigen ontwerp trachten te realiseren.
Die groepen werden bovendien gehol
pen dooi goede mogelijkheden tot
research en voor de bouw van machines
en door een overvloed aan technische
Op 9 november 1961 kreeg de eerste
machine een test. Het was een toestel
uit Southampton, met een vleugelw()dte
van 24.40 meter en een gewicht van
82 kilo. /.weefvlieginstructeur Derek
Piggott liet het een proef-,.sprong"
maken op het vliegveld van l.axham.
De test toonde aan dat atletische be
kwaamheden niet >o belangrijk waren
als vaardigheid in het vliegen. Piggott
was echt zo jong niet meer, maar hij
bad geen moeite om afstanden te over
bruggen tot 550 meter. Hf) zat achter
over en bediende met zijn voeten naar
voren de pedalen. Zo bracht h(j zowel
het enkele wiel als de aandrUfschroef
(lengte 2.44 meter) in beweging.
Theoretici hadden intussen uitgevon
den. dat de vlieger anderhalve paarde-
kraeht nodig heeft om op te stijgen
en voortdurend een halve paardekracht
om in de lucht te blijven. Omdat het
wenselijk was langzaam te vliegen met
rustige trapbewegingen, was het toestel
groot en licht van constructie. Men kon
er alleen maar mee vliegen bij lage
windsnelheden en het kon gemakkelijk
met het geringste zuchtje wind af
drijven. Die eerste vlucht en ook een
tweede, met enigszins gewijzigde staart,
te West-Malling, werden dan ook af
gebroken, omdat het toestel wegdreef
van de veilige harde landingsbaan. De
machine, de „Sumpa". staat nu in het
luchtvaartmuseum in Bedfordshire.
„Puffin"
Al spoedig na de „Sumpa" kwum de
Pul lm" In dc lucht te h.ii tiirwi. n mi
het toestel ontworpen en vervaardigd
was. De Puffin toonde dezelfde beper
kingen als de Sumpa. De ontwerper,
John Wimpenny, zag kans er 908 meter
mee te vliegen. Het toestel ziet er
wat spookachtig uit: een frame van
balsahout is te zien door het door
schijnende plastic, dat erop geplakt is.
Het toestel was 25.60 meter lang en
had een vleugelwijdte van 28.30 meter.
Sedert die vlucht van 908 meter op
2 mei 1962 -zijn er nogal wat verande
ringen aangebracht. Nu komt, telkens
als de omstandigheden het toelaten, de
Puffin 2 in de lucht. In september van
het vorige jaar heeft deze tweeënecn-
halve minuut ononderbroken gevlogen
over een afstand van 1100 meter. Het
toestel wordt voortdurend verbeterd,
omdat men er een gooi mee wil doen
naar de „slalom"-prijs van Henry
Dan is er nog een groep in Southend,
die een tweepersoons toestel heeft ont
worpen, de Maufly. Het weegt slecht*
H6 kilo en heeft een vlcugelwijdte van
27.40 meter. Het heeft maar één keet-
een sprong gemaakt en wel in 1964.
Sedertdien is de belangstelling getaand
en staat het te wachten tot de interes
se weer oplaait. Het is overigens geen
gelukkig toestel, want de muur van
zijn bergplaats is erop ingestort.
Een tweepersoons toestel, zo meent
men, heeft het voordeel, dat de andere
de besturing in handen heeft. Veel
technici zijn het daarmee eens en het
ziet er naar uit, dat de afmetingen
geen bezwaar zijn. De „pedaalvliegers"
van Hertfordshire hebben dan ook al
de essentiële onderdelen gereed voor
een tweepersoons toestel, dat een
vleugelwijdte heeft van niet minder dan
37.50 meter. De bedoeling is dat deze
„Toucan" nog dit jaar gaat vliegen. De
„pedaalvllegers" hebben een bijdrage
gekregen van de luchtvaurtvereniging.
Bovendien zijn het allemaal werk-
aemara van Bandlnr Page ltd, die de
pogingen sterk ondersteunt. Als het
toestel gereed is, zal het zeker respect
afdwingen van alle vliegtuigbouwers,
want de reuzevleugel gaat naar schat
ting slechts 30 kilo wegen.
Heel geheimzinnig gaat het toe met
n-n ontwerp van J. Ilodgess-Roper te
Woodford in Essex. Deze man werkt
helemaal op s(jn eentje. Men tegt dal
zijn toestel een eenpersoonsmaehlne
veel lijkt op vroegere Duitse experi
menten. Wie weet. wordt het nog de
grote verrassing van deze hele prijs-
Wellicht het meest gewaagde ontwerp
is de Ornithopter, die overigens nog
gebouwd moet worden. De ontwerper is
de natuurkundige John Elliott Farn-
borough. Hij gelooft heel zeker, dat
toestellen met klappende vleugels de
voordelen in zich verenigen van de
helikopter en de vliegtuigen met vaste
vleugels. Er zijn expert», die het met
hem eens zijn. Hovendlen is zijn
theorie bevestigd bij proeven met mo
dellen. En zo kan het misschien toch
nog eens gebeuren, dat de mens gaat
vliegen precies als de vogels.