O
DE NIEUWE BMW-MODELLEN 1969 kunnen wij U nu reeds tonen tijdens
OOSTDUITSERS SCEPTISCH
TEGENOVER PROPAGANDA
Oostenrijk vreesde voor neutraliteit
N.V. ENZAB (Rob Gorris)
GARAGE VAN DER PLAS
ROEMENIË VORMT VOOR
MOSKOU GEEN BEZWAAR
een
SPECIALE BMW-SHOW IN ONZE SHOWROOM op het TOURNOOIVELO TE DEN HAAG
Hoge Rijndijk 280 - Leiden - Tel. 0.1710 - 40697 - 40698
Secr. Varkevisserstraat 64 - Telefoon 01718-2482
Correspondent Leidse Courant uitgewezen
hoofd-
elektro-
monteurs
Twente
uitwijk voor
Schiphol?
Slechte tijd
voor Pankow
VRIJDAG 6 SEPTEMBER 1968
DE LEIDSE COURANT
(ADVERTENTIE)
Onderstaande BMW dealers zullen u voor deze Interessante show gaarne verwelkomen in de BMW schowroom van de importeur: Alimpo n.v.. Tournooiveld 1. Den Haag, Tel. 18.48.40
VRIJDAG, 6 september van 9.00—22 uur
ZATERDAG, 7 september van 10.00—22 uur
ZONDAG, 8 september van 12.00—18 uur
B.M.W. DEALER
B.M.W. DEALER VOOR KATWIJK EN OMSTREKEN
(ADVERTENTIE)
Hoogovens IJmuiden
vraagt
om zelfstandig onderhouds-
en reparatiewerkzaamheden
aan de elektrische
apparatuur uit te voeren
en storingen aan installaties
van zeer uiteenlopende
aard op te sporen en te
verhelpen.
Kennis en ervaring op
het gebied van hoog- en
laagspanningskabels.
Leeftijd 27 tdt 45 jaar.
Men kan in dagdienst of in
ploegendienst worden
geplaatst.
Het basis aanvangssalaris
Is f 11.002,per jaar,
overeenkomend met ca.
f 210,bruto per week
in dagdienst en ca. f 250,
bruto per week in
ploegendienst.
Voor gehuwden, die in
Leiden of op grotere
afstand van ons bedrijf
wonen, komen woningen
beschikbaar.
Schriftelijk* sollicitatie* onder nr.
U 105 te richten aan Hoogoven*
llmulden, Personeelsvoorziening.
Hoofdkantoor 2.
HOOGOVENS
IJMUIDEN
(Van onze correspondent)
BNN Het is mij niet gelukt om mijn eerste reportage
uit de Messestad Leipzig te zenden, want de Oostduitse
autoriteiten hebben mij, tezamen met de corespondenten
in Bonn van The Times en de Daily Telegraph zonder
veel formaliteiten uitgewezen met de motivering, dat
onze laatste beschouwingen over de situatie in Oost-
Duitsland niet objectief zouden zijn geweest, en dat
we „leidende persoonlijkheden van de republiek" be
ledigd zouden hebben. Het komt ons voor, dat het
werkelijke motief van de autoriteiten in Pankow de
angst was, dat wij, in plaats van ons in de prestaties
van de Oostduitse industrie te verdiepen, tijdens ons
bezoek aan Leipzig zouden proberen te peilen wat de
gewone man in Oost-Duitsland wel dacht van het ge
beuren in Tsjecho-Slowakije.
Toen ons deze uitwijzing was mee
gedeeld, mochten we toch nog even in
Leipzig blijven. We zijn er in geslaagd
om nog snel enkele klandestiene ge
sprekken te voeren met Oostduitse
burgers. Het bleek ons dat er bij de ge
wone man veel twijfel bestaat over
de juistheid van de houding van zijn
regering in de crisis inzake Tsjecho-
Slowakije. Het is een feit dat veel
Oostduitsers bloemen en brieven heb
ben gezonden aan de Tsjechische am
bassade in Oost-Berlijn. Veel burgers
in Oost-Duitsland zijn vooral geschokt
over het feit dat er weer Duitse troe
pen aan de jongste invasie hebben deel
genomen.
Pers, radio en tv doen in Oost-Duits-
land hun uiterste best om de invasie
te rechtvaardigen. Zij bazuinen rond
dat er een komplot zou bestaan om
Tsjècho-Slpwakije uit de gemeenschap
der socialistische staten te lokken! De
Westduitse bankiers en industriëlen
Verderf ervan beschuldigd dat zij sa
menspanden om zich meester te maken
van de vruchten van twintig jaar com
munisme in Tsjecho-Slowakije. Tevens
werd het volk voorgehouden dat de
„Junkers" in West-Duitsland 'n poging
deden om hun oude bezittingen te her
overen. De Westduitse minister van
Buitenlandse Zaken, de heer Willy
Brandt, eet zich op Oost-Duitse spot
prenten een indigestie aan Tsjechische
appels....
Gewonnen
De Oostduitse propaganda stelt het
zo voor dat Bonn de eerste faze van
psychologische strijd om Tsjecho-Slo
wakije gewonnen zou hebben: Pankow
beweert dat de pers, radio en tv In
Praag met de vijand geheuld hebben,
die door de vijfde kolonne werd ge
steund.
Oost-Berlijn verklaart dat er een
plan zou bestaan om van Praag uit in
heel Oost-Europa het socialisme uit te
hollen, totdat tenslotte ook Oost-Duits
land in de macht van de vijanden
van de arbeidersklasse zou komen, het
rode partij-orgaan „Neues Deutschland"
brengt een brief van een jonge man die
besloten heeft om diesnt te nemen in
de „volksarmee" om het socialisme te
verdedigen tegen de strategen van
Bonn....
Men kan zich voorstellen dat, tegen
de achtergrond van inlichtingen, der-
Radboutstichting en kath. hoger
onderwijsfonds gaan fusie aan
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG De Radboudstichting
tn het katholiek hoger onderwijs fonds
zullen voortaan hun doelstellingen na
streven en één nieuwe stichting: de Rad
boudstichting wetenschappelijk onder
wijs. Dit besluit is genomen in verband
ZWOLLE (ANP) De ontwikkeling
ran Twente zou zeer gebaat zijn bij een
verdere ontwikkeling van het burger-
luchtverkcer op het vliegveld Twente,
bijvoorbeeld door deze luchthaven dienst
te laten doen als uitwijkhaven voor
Schiphol.
Dit is de mening van het Overijsselse
statenlid M. Meeuwsen, die blijkt uit
schriftelijke vragen aan het college
van Gcd. Staten.
Aanleiding tot de vragen was het in
middels afgewezen plan om de vliegers
opleiding voor de KLM over te brengen
naar het vliegveld Eelde. De heer
Meeuwsen wil weten of eventuele
overbrenging van de opleiding naar
Twente dezelfde of gelijkwaardige voor
delen voor het vliegveld zal hebben als
voor Eelde in het vooruitzicht werden
gesteld.
met de taak, zoals die zich door de stich
ting wordt gesteld. Zo zullen in de toe~
komst dc beschikbare financiën een bre
der spreidingsterrein hebben: ook de ka
tholieke studenten, die niet studeren aan
de Nijmeegse universiteit of de Tilburg-
se hogeschool, kunnen meer protijt trek
ken van de Radboudfondsen.
Tot nu toe was de situatie zo, dat het
hoger onderwijs fonds zich inspande om
de benodigde gelden bij elkaar te krij
gen terwijl de Radboudstichting zorg
droeg voor de verdeling. Het accent lag
hierbij op de instandhouding van de ka
tholieke universiteit en hogeschhool
In de laatste jaren werd echter steeds
meer aandacht besteed aan de vorming
van katholieke academici in het alge
meen. Hierbij valt de nadruk op:
activiteiten van studentenverenigin
gen.
de huisvestingsproblemen van studen
tengroeperingen.
de zielzorg.
de instandhouding van bijzondere
leerstoelen aan openbare universitei-
Sterker dan voorheen wil de Radboud
stichting zich richten op de niet in Nij
megen en Tilburg studerende katholie
ken. Men hoopt hierbij te worden gehol
pen door de te verwachten verhoging
van de rijkssubsidie aan deze instellin
gen van 98,5 tot 100 procent.
gelijke uitlatingen bijzonder weinig ef
fect sorteren. Het is dus een slechte tijd
voor de propagandaleiders in Pankow.
Hun land ligt nu eenmaal zo dat het
onmogelijk is voor het regime om de
burgers te „beschermen" tegen vrije
informaties van elders. Miljoenen men
sen kunnen de Westduitse zenders zien
en horen. Zij ontvangen brieven van
familie en vrienden uit West-Duitsland
en tot voor kort konden zij zich met
eigen ogen overtuigen van de gang van
zaken in Praag. Ondanks dit alles han
delen de autoriteiten alsof de burgers
in compleet isolement leven. Kranten,
uit het Westen meegebracht, worden
reizigers worden zorgvuldig onderzocht
Natuurlijk, behoeft het regime-Ul-
bricht niet direct bevreesd te zijn dat
er in Oost-Duitsland een Dubcek zal
opstaan om Ulbricht te onttronen. Een
collega vertelde me: „Velen van ons
hebben de laatste jaren in 'n soort staat
van geestelijke emigratie geleefd, pre
cies zoals in de Nazitljd. Alle aandacht
werd geconcentreerd op verbetering van
de levensstandaard. Maar nu er 'n ze
kere mate van welvaart is gaat men
weer aandacht schenken aan fundamen
tele kwesties in onze samenleving. Ik
geloof dat ook wij op 'n goede dag een
soort Dubcek zullen vinden. En dan zal
hij bepaald aanhangers krijgen...."
Natuurlijk heeft de Russische inval
in Tsjecho-Slowakije de Westduitse po
litiek om de betrekkingen met Oost-
ropa te verbeteren een hele deuk be
zorgd. Bonn heeft reeds diplomatieke
betrekkingen met twee Oosteuropese
landen, Roemenië en Joego-Slavië, maar
voorlopig bestaat er weinig hoop op uit
breiding van dit aantal. Bondskanselier
dr. Kiezinger en de minister van Bui
tenlandse Zaken Brandt hebben beiden
verzekerd dat de politiek óm de ont
spanning in Europa te bevorderen niet
opgegeven zal worden, maar men hoort
desondanks ook hardere geluiden: et-
zijn Westduitse politici die eisen dat de
regering een straffere houding aan
neemt tegen Moskou en zijn satellieten.
Het is niet zonder grond dat Bonn een
versterking wenst van de NAVO. Dr.
Kiezinger heeft verklaard dat de NAVO
een vermoeid en kreupel geval is ge
worden. Men is in West-Duitsland van
oordeel dat er 'n nieuwe situatie is ont
staan nu er Russische troepen in Tsje
cho-Slowakije gelegerd zijn langs de
Beierse grens. Men eist dat het waar
schuwingssysteem van de NAVO gere
viseerd wordt, nu de NAVO-landen
thans vanuit veel dichterbij gelegen po
sities aangevallen kunnen worden.
Bonn heeft ook besloten om de teke
ning van het verdrag tegen spreiding
van kernwapens uit te stellen. ..De in
val in Praag", aldus de Westduitse re
gering, was een ontstellend voorbeeld
van een overval door een kernmacht
op een land zonder kernwapenen".
Daardoor is het bewijs geleverd dat
de Russen zonder meer in staat zijn
om overeenkomsten te schenden.
Ook is men in West-Duitsland veront
rust over het feit dat Moskou zich nog
steeds het recht voorbehoudt om mili
tair in te grijpen als de Bondsrepu
bliek onder bepaalde omstandigheden
een beroep zou doen op de zogenaamde
clausule van de vijandelijke staten, in
het charter van de Verenigde Naties.
Volgens deze cluasule hebben de geal
lieerde overwinnaars het recht om te
gen hun vroegere vijanden op te tre
den, maar de Westelijke mogendheden
beschouwen deze clausule als verouderd.
De Russen wensen hem niet te laten
Al met al is de aarzeling van Bonn
om het verdrag te tekenen niet veel
meer dan een motie van wantrouwen.
Verantwoordelijke politici in West-Duits
land beseffen heel goed dat hun land
nooit zonder meer kan weigeren het ver
drag te tekenen.
Kroonprins Gustaaf van Zweden w aan zijn eerste studiejaar begonnen aan de universiteit van Uppsala: geschiedenis
en sociologie. Samen met twee andere studenten bewoont hij een apartement van vier kamers. Koken doen xe zelf.
Mevrouw Majken Homqvist houdt de flat schoon en vooreiet de kroonprins af en toe van een drankje.
(Van een speciale verslaggever)
BOEKAREST Het bericht, dat de
Russische ambassadeur in Washington
minister Rusk verzekerd heeft, dat ztjn
land niet van plan is de Roemeense
„rebellen" met wapens tot gehoorzaam
heid te dwingen, is met klem tegenge
sproken. Geruchten, volgens welke troe
penconcentraties langs de Roemeense
(ADVERTENTIE)
MET UW GIFT AAN RADBOUD WERKT U MEE AAN DE
VORMING VAN DE KATHOLIEKE STUDENT
Steun o.m. aan studentenparochies en -organisaties, internationale
samenwerking en ontwikkelingslanden, theologische opleidingen,
vestiging bijzondere leerstoelen, democratisering wetenschappelijk
onderwijs.
Mfilt U helpen, helpt dan nuGireert voor U vergeet. Dank U
grens plaatshebben, kunnen niet wor
den geverifieerd. In de Russische pers
blijven de aanvallen op de Roemeense
leiders voortdurend en in Roemenië zelf
wordt de paraatheid van het leger en
de arbeidsbrigades luidkeels gedemon
streerd.
Du gevechtssterkte van het Roemeen
se leger (275.000 man) bewapend met
weliswaar moderne, maar niet de mo
dernste wapens van Russische makelij
kan natuurlijk niet vergelen worden met
de militaire kracht van de vijf andere
Warschaupactlanden, waarvan alleen de
Sovjet-Unie al ruim drie miljoen man
onder de wapenen heeft. Ook de Roe
meense leiders begrijpen natuurlijk wel.
dat hun krijgshaftige woorden over de
bereidheid van het Roemeense volk om
de grenzen te verdedigen alleen maar
een politieke uitwerking kunnen hebben:
ernerzijds wordt het moreel van het
Roemeense volk erdoor versterkt, an
derzijds moeten de Russen nu wel be
seffen, dat een inval in Roemenië op
verzet zal stuiten, waardoor een derge
lijke daad kan uitlopen op een directe
herhaling van Boedapest-1956 Na de
schande van Praag kunnen de Russen
zich op dit ogenblik geen bloedbad in
Roemenië permitteren
ZWIJGEN
De directe aanleiding om tegen de
Roemenen op te treden is de afgelopen
dagen trouwens verdwenen. Nadat de
Tsjecho-Slowaken zich gebogen hebben
voor het dictaat van Moskou, begint de
Roemeense pers er wat betreft Tsjecho-
Slowakije het zwijgen toe te doen. In
"t partijblad Scinteia van maandag wer
den nog maar vijftien regels aan de
(Van o
e correspondent Wolfgang Oberleeitner)
ADVERTENTIE
WENEN Er is geen Westeuropese staat, die
zich zo bij de gebeurtenissen in Tsjecho-Slowakije
betrokken heeft gevoeld als juist Oostenrijk. Ge
heel nieuw was deze ervaring niet. want al tijdens
de Hongaarse revolutie in 1956 bleek de hoofdstad
Wenen een knooppunt te zijn voor inlichtingen uit
en een centrum voor waarnemingen over de landen
achter liet IJzeren Gordijn. In de bewogen dagen
van de Tsjeeho-Slowaakse crisis speelden vooral de
nieuwsmedia, radio, t.v. en pers een uiterst belang
rijke rol. Zij gaven niet alleen de Westerse wereld
berichten over de gebeurtenissen, maar richtten hun
aandacht ook op de Tsjechen en Slouaken. die van
nieuws van eigen bodem goeddeels verstoken waren.
Maar in Wenen, waar een stroom pamfletten en
speciale edities uit het buurland belandde, beschik
te men zelfs over inlichtingen, waar men in
Praag geen idee van had: Wenen wist van de wan
daden van de Poolse soldaten in Teschen evenveel
als over het neerhalen van het Sovjetgedenkteken
in de stad Gablonz.
Niet zo best op de hoogte van de toestand aan de
grens met Tsjecho-Slowakije was de Oostenrijkse
regering zelf. Eind juli, toen boven het buurland
de donkere Sovjetwolken zich al samentrokken, gin
gen ministers en staatssecretarissen rustig met va
kantie. Op de dag van de invasie, 21 augustus,
zat bondskanselier Klaus weliswaar maar twintig
kilometer van Wenen vandaan, maar zijn vakantie
bungalow beschikte niet over telefoon of zender.
Om hem van de toestand op de hoogte te brengen
moest een secretaris van de kanselarij die ook
niet dan na veel moeite kon worden opgespoord
met een auto naar Wolfpassing razen, om daar het
hoofd van de bondsregering op te halen en hem
naar Wenen te brengen. Daar kon hij contact opne
men met de eveneens naar de hoofdstad terugge
keerde bondspresident Jonas en nog in de ochtend
uren een vergadering van de ministerraad bijeen
geroepen
Twee meningen
Bij het kabinetsberaad kwam allereerst de houding
van het neutraal zijnde Oostenrijk ter sprake. Er
bleken binnen het kabinet twee meningen te hebben
postgevat. De minister van Buitenlandse Zaken.
Waldheim, pleitte voor een zo groot mogelijke te
rughoudendheid, om de Russen geen aanleiding e
geven de Oostenrijkse neutraliteit te schenden, te
meer omdat van de kant van het Westen geen enke
le hulp te verwachten zou zijn. Want toen jaren ge
leden het verdrag over de Oostenrijkse neutraliteit
werd gesloten, gaven de ondertekenaars. De Ver
enigde Staten, Frankrijk en Engeland, geen enkele
militaire garantie voor de handhaving van de be
sluiten. Minister Waldheim wilde om de Russen niet
te provoceren ook het bijeenroepen van de Raai'
voor de Defensie achterwege laten.
De minister voor Defensie, Prader. die in di
nacht van de Sovjetinva6ie de vijf Oostenrijkse bri
gades al in staat van paraatheid had laten brengen
en de grensbewaking had laten verscherpen, was
het niet met Waldheim eens. Maar deze kon met
zijn betoog wél bereiken dat bondskanselier Klaus
in zijn radiotoespraak niet een uitdrukking gebruik
te zoals Bondskanselier Raab in 1956 Deze zei
toen: „Er zijn staten, die de meest elementaire
rechten van de mens met voeten treden. Elke po
ging van een volk om zich tegen hun politieke ter
reur te terzetten, wordt In bloed gesmoord".
Om zijn kleurloze toespraak werd Klaus in de pers
hevig aangevallen. Dat werd nog erger toen hij de
volgende dagen drie televisietoespraken hield die
evenmin een rechtstreekse veroordeling van het
ingrijpen van de Russen bevatten. De Oostenrijkse
oppositie verweet hem lafheid en zwakte. Op 23 au
gustus, toen in Praag het standrecht werd afge
kondigd en in het Roemeense Boekarest de volks
militie in staat van paraatheid werd gebracht, be
reikte de nervositeit van de Oostenrijkse regering
zijn hoogtepunt. Mede oorzaak waren aanwijzingen.
dat de Russen niet in Tsjecho-Slowakije zouden blij
ven. maar de grens met Oostenrijk wel degelijk
/.ouden kunnen overschrijden.
Zo op het oog zou het niet in de eerste plaats gaan
om de bezetting van Oostenrijk, maar om een door
trekken om Joego-Slavië te kunnen bereiken. De
neutraliteit zou er echter mee worden geschonden;
dat lag voor de hand. .Daarom werden in Wenen
tal van geheime vergaderingen en conferenties ge
houden. Daarbij kwamen belangrijke kwesties aan
de orde, zoals het verplaatsen van de zetel van de
regering naar westelijk Oostenrijk en het gebruik
maken van Hitlers „Alpenvesting" om het land te
verdedigen. Mocht de toestand aan de Oostenrijkse
grenzen kritiek worden en ook Joego-Slavië meege
zogen worden in de stroom der politieke gebeurte
nissen, dan zou in Wenen een coalitieregering wor
den gevormd. Deze regering kan samen met het
dan te formeren „rompparlement" decreten en nood
wetten uitvaardigen, die tijdens een oorlogstoestand
noodzakelijk zijn.
I U M
Tsjeeho-Slowaakse tragedie gewijd en
woorden als „aggressie" en „bezetting"
worden er niet meer In gebruikt.
De Roemenen hebben natuurlijk al
lerminst hun mening over de invasie
gewijzigd. Hun land is nu echter front
gebied geworden en Ceausescu is in
telligent genoeg om te weten dat, wan
neer het tot een gewapend treffen zou
komen, hij van niemand hulp behoeft
te verwachten. Een invasie zou het ein
de van Roemenië betekenen, want de
Russen hebben 't al lang voorzien op de
rijke olie- en ertsgebicden van Roeme
nië. De inlijving van Bessarabië na de
tweede wereldoorlog was slechts een
voorproefje.
Eigenzinnig
Er is echter alle reden om aan te
nemen, dat de Russen het er nu niet
op aan zullen laten komen. Roemenie
is sinds 1963 weliswaar een eigenzinnig
land, zeker waar het de samenwerking
binnen het Warschaupact en de Come
con betreft, maar een directe ideolo
gische bedreiging vormen de huidige lei
ders in Roekarcvt niet. Inzoverre zij de
hechtheid van het Oostblok bedreigen
geldt dit toch slechts de buitenkant. Aun
de socialistische basis als zodanig wordt
niet gesleuteld.
De partij is in Roemenië oppermach
tig, wellicht zelfs machtiger dan in wel
ke andere oostblokstaat ook. zodat de
Roemenen het praktisch zonder een ge
heime dienst kunnen stellen. De Roe
meense veiligheidspolitie behoeft niet
op contra-revolutionaire elementen te
letten omdat deze er eenvoudigweg niet
zijn. want de partij-organisatie is echt
en de pers staat onder strenge cen-
Ceausescu kan zich zelfs een zekere
■liberale houding ten opzichte van de
Roermeense-Orthodoxe Kerk permitteren
omdat ook deze vroegere staatskerk on
der de controle van de almachtige par
tij valt.
Vast
De Russen weten, dat Ceausescu de
touwtjes bijzonder vast in handen
heeft. Hun grote vrees ten aanzien van
Tsjecho-Slowakije was Juist, dat Dub
cek en de andere hervormes een geest
hadden opgeroepen die zij op de duur
zelf niet meer de baas kpnden blijven.
Ten aanzien van Caausescu is die vrees
zelfs in de ogen van de angstige Russen
ongegrond. Het enige waarvoor zij in
Roemenië moeten oppassen is een on
gebreideld nationalisme dat door Ceausea
cu naar belleven kan worden aangewak
kerd De afgelopen weken heeft dat na
tionalisme een hoogtepunt bereikt om
dat de inval in Tsjecho-Slowakije een
precedent scheen te zijn voor een der
gelijke invasie in Roemenie Pas wan
neer duidelijk blijkt dat deze vrees on
gegrond is. zullen de Roemeense gemoe
d-ren beduren en kan Ceausescu rus
tig voortgaan op zijn min of meer on
afhankelijke weg
Het blijft wel een vraag of Ceauses
cu op de lange duur de Russen toch
niet bij de neus neemt. In Tsjecho-Slo
wakije ging het in eerste Instantie om
binnenlandse hervormingen; daarna had
den wijzigingen in de verhoudingen tot
het buitenland echter niet kunnen uit
blijven. In Roemenië is men aan de bui
tenkant begonnen. Dat dit op de duur
ook van invloed zal zijn op dc binnen
landse ontwikkelingen Is niet onwaar
schijnlijk. Mocht 't inderdaad zover ko
men dan zal vrijwel niets Roemenie nog
van 'n Russische overval kunnen redden
Ceaussescu weet dat en hij zal zijn spel
ongetwijfeld bijzonder Intelligent spelen
Tot nu toe heeft hij trouwens niet an
dere gedaan.
