MOEILIJKHEDEN PLAATSING MEDISCH 1 e-J AARSSTUDENTEN Wereldraad sloot in Uppsala met aantal resoluties Miljoenen schade door koperdiefstal1 W1ECHERD LEVER koos als beroep KNIPSEL KUNSTENAAR Oproep „zich nog eens te bedenken Politie: wellichl bende met auto's en smeltoven MEISIE DOOR VRACHTAUTO OVERREDEN Maharadja van Baroda gestorven Meubelfabriek in Assendelft voor een deel uitgebrand ZATERDAG 20 JULI 1968 DE LEIDSE COURANT PAGINA 7 ratie van rommelmarktjes meeneemt om het moderne rationele interieur te verwar men met een beetje „grannie style" past het silhouetje. Op het strakke bergmeubel een petroleumlamp en aan de wand erboven een ouderwets knipsel. In de 17e en 18e eeuw bloeide in ons land de knipsel- of schaarkunst. Wat men hier of daar nog op de kop kan tikken, is van veel latere tijd, uit de vorige eeuw of van nu. Afgebeelde klederdrachten en huisraad geven zel den 'n aanwijzing, want het oud-Hol lands binnenhuisje en details uit het polderlandschap blijven ook vandaag geliefde onderwerpen voor de schaar. Knusse tafereeltjes, die gemaniereerd aandoen in onze samenleving en het waarschijnlijk al waren toen zij de bestaande situatie idealiseerden. Met hedendaagse vaderlandse knip selkunst kan nu iedere huisvrouw ge confronteerd worden, want een grote Nederlandse oploskoffiefabriek heeft 8 silhouetten laten vervaardigen door een van de meest bekende knipsel kunstenaars Wiecherd Tjeerd Lever (die een eigen knipselmuseum heeft in Westerbork) Het is bijna symbo lisch dat de koffiepot met knipsels „gezelligheid" aanleiding is tot een hernieuwde kennismaking. De twee maal vier silhouetten stellen „oude beroepen" voor en „spel en ver maak"; ze zullen binnenkort de Dre- mie worden voor een nieuw soort kof fiepot. NEDERLANDSE KNIPPER Wiecherd Lever werd als zoon van een Groningse turfschipper geboren op het binnenschip „Nooit Voldaan". Als kind vond hij tussen de bladen I van een oude bijbel voor het eerst een knipsel. Hij knipte het na en hield niet op met knippen, ook al werd hij turfschipper, kolenhandelaar, en later vertegenwoordiger Overal speurde hij naar oude knip sels; wat hij vond werd hem zelden afgestaan maar hij copieei-de ze. Hij werd 'n virtuoos en leerde ook snelle portretten knippen ('n kunst die in Frankrijk hoog in aanzien had ge staan) en verkocht ze voor twee kwar tjes het stuk. Sedert 1950 is hij geen vertegenwoor diger meer, maar knipselkunstenaar van professie en heeft zijn huis zo volgestouwd met knipsels dat een (uniek) museum moest worden inge richt om het woonhuis bewoonbaar te houden. Hij vindt inspiratie in het Groninger geboorteland met de stootwalletjes, de kanaalomlijsling met lisdodden en riet, de sierlijke eenden en over het water scherende zwaluwen. Lever geeft summiere adviezen in korte knipcursussen, maar meent dat te veel lessen tot starheid leiden en de onbevangenheid wegnemen. OUDE KNIPSELKUNST Vóór er in ons land geknipt werd, be stond de kunst al eeuwen in China en India, op de Balkan, in Polen, Zwit serland en Frankrijk. De bakermat ligt waarschijnlijk in Perzië waar uit papier of perkament geknipte versie ringen dienden om boekbanden te de coreren. Beroemd is de Poolse schaarkunst die (met gove knijpscharen) subtiel als „nuttig handwerk" door vrouwen werd beoefend. Zij beplakten er elk voorjaar opnieuw hun vers gekalkte muren mee! Hun voornamelijk syme- trisch uitgevoerde werk was sterk ge bonden aan overgeleverde symboliek waarin bomen, bloemen, vogels en harten een rol speelden. Tegenwoor dig is het Poolse knipwerk ook voor de uitvoer bestemd. Nu stellen de ta ferelen dikwijls de mensen voor in de plattelandssamenleving; maar ze heb ben hun naïeve charme bewaard, of schoon ze niet noodzakelijk syme- trisch meer zijn en veelkleurig zijn geworden. Dit laatste vergemakkelijkt het werk. Een strenge eis waaraan eenkleurige knipsels (zwart op wit, zelden omge keerd) moeten voldoen, is dat de ge hele compositie, hoe ingewikkeld en fijn ook, uit één stuk geknipt moet zijn. (De taak het knipsel op te plak ken is dan ook bijzonder moeilijk). Honderdvijftig jaar geleden werd in Zwitserland de arme dagloner Jean Jacob Hauswirth geboren. Als hij niets anders had gedaan dan zich ver huren als houthakker en kolenbrand zou niemand zich hem meer herinne ren. Hij trouwde niet; maar in het Musée du Vieux Pays-d'Enhaut (Cha teau d'Oex, kanton Vaud) zijn thans ruim honderd gessteskinaeren geëx poseerd en roemen zijh naam. Deze eenzaam levende man had voor zichzelf een ruwe hut gebouwd in een berglengte. Daar maakte hij 's avonds na de zware dagtaak het meest kunst zinnige knipsel werk. Jean Jacob heeft nooit gereisd, nooit oude volkskunst, grote tijdgenoten of beroemde voorgangers bestudeerd; hij heeft waarschijnlijk niet geweten dat ze bestonden. Hij is dan ook volstrekt autodidact. Alle zwart-op-witte tableaux uit één stuk, zijn zo mogelijk symetrisch. Ze lijken op bijzonder uitgewerkte vignetten, er zijn heraldische wapens in verwerkt en werktuigen, dieren, planten die het boerenleven begelei den. In de grote composities roept hij het dagelijks leven in de bergen op, hoe er gewerkt, gedanst en feestge vierd wordt. Er zijn gestyleerde boe ketten en harten. In een deel van dit oeuvre komt een nieuwe techniek in het geding: met behulp van caramelpapiertjes knipte hij gestyleerde maar ook vrije tafere len, niet langer uit één stuk maar in verschillende kleuren, met de glans van parelmoer in oranje, goud en ro se; of van Chinees porselein in tur quoise en blauw. Zijn figuratieve voorstellingen heb ben een overeenkomst met het primi tieve werk van de Amerikaanse Srandma Moses. Destijds was onze beroemdste schaar- kunstenares Johanna Koerten (1650- 1715) huisvrouw van Adriaan Block Er is over haar „uit egte stukken op gemaakt"; „Zij mag met regt een Wonder onder het Mensdom gehouden worden..Haar snijschaar was als der schilderen penseel in haare hand, en daarmede heeft zij veele wonde ren voortgebragt". Csaar Peter en Maria van Engeland bezochten haar, een naar het leven geknipt protret van de csaar is be waard gebleven. Prachtig werk van de Leidse koop man Willem Eigeman (meestal van wit papier en mooier naarmate hij ou der werd) is ook behouden. Elisabeth Rijberg, Gilles van Vliet en O.tto van Voorst zijn beroemde namén op dit terrein. Ofschoon in 1686 irf'Amsterdam ëeri gedrukt handboekje verscheen dat de ze kunst een „Kundig en vermaake- lijk tijdverdrijf der Hollandse Juffe ren" noemt, beoefenden mannen het met evenveel handigheid. Zo ook Wie cherd Lever, waarschijnlijk de eers te die de knipkunst tot zijn beroep heeft gemaakt en wellicht de enige die er een eigen, uniek nahoudt. (Van i verslaggevers Bill Jones (links) uit St. Louis er Jim Dotson uit Bellinger hebben op de wereldraad van Kerken in Uppsala uit de doeken gedaan, waarom zij in Vietnam zijn gede serteerd uit het Amerikaanse leger. Voor hun argumenten vonden zij veel begrip. DEN HAAG Er dreigen nieuwe en ditmaal zeer ernstige moelUkheden bjj de opvang van de eerste jaarsstudenten, die in september a.s. medicijnen wil len gaan studeren. De situatie is zelfs zo ernstig, dat minister Veringa het „een zaak van eerlijkheid vindt de thans aankomende generatic eerstejaars uitdruk kelijk te waarschuwen voor vertragingen, waarop men bij de medische studie moet rekenen". Die waarschuwing is vervat in een op 8 juli' geda teerde brief aan allen die zich voor de studie in de geneeskunden hebben aangemeld. In deze brief, on dertekend door prof. mr. T, Jansen als voorzitter van de „commissie plaatsing eerstejaarsstudenten genees kunde", staat.dat er gegronde vrees bestaat, dat grote aantallen eerstejaars de mogelijkheid zal ontbreken de studie binnen een redelijke tijd te voltooien. Het percentage studenten, dat de eerste jaren van de Studie met succes volbrengt, zal kleiner zijn dan voorheen, door de overbezetting van colleges en praktika zal ondanks verhoogde inspanning van de docenten de effectiviteit van het onderwijs dalen, meer van het doorzettingsvermogen van de studen ten worden geëist en de kans op zakken voor examens toenemen. De grootste moeilijkheid zit ech ter in het studiedeel, waarin de student in het aka- demisch ziekenhuis voor het eerst patiënten ziet, leert onderzoeken en behandelen. De paciëntencapaciteit en het patiëntenbestand van de akademische zieken huizen zal ontoereikend zijn om de nieuwe generatie eerstejaars tezijnrtijd deze „opleiding aan hel ziek bed" te verschaffen. Buitengewoon lange wachttijden zullen het gevolg zijn en dientengevolge* zal het art sendiploma niet dan met grote vertraging kunnen worden behaald, aldus het schrijven van de plaat- singscommissie. De commissie zegt „met zorg te zien aankomen dat het niet voor ieder mogelijk zal zijn de studie voort te zetten zonder ernstige frustalies en tijdverlies. Laten zij, die blijkens middelbare schooi en eindexamenresultaten niet al te stevig in hun schoenen staan en zij die niet tot elke prijs arts wil len worden, zioh nog eens bedenken alvorens zij zich voor studie in de geneeskunde laten inschrijven". De commissie vermeldt dat nog de toewijzingen van de plaatsen te zullen uitvoeren in de week van 15 juli cn de berichten van plaatsing te zullen verzenden op of kort na 22 juli. Minister Veringa heeft van deze brief melding ge maakt in zijn antwoord op vragen over deze materie- van het KVP-Tweede-kaimerlid mr. De Vreeze. Hierin zegt de minister dat hij in september a.s, met de vaste commissie voor onderwijs en wetenschap pen uit de Tweede Kamer de situatie voc? de ►*>- mende jaren zal bespreken. Uit de cijfers blijkt dat zich op 15 mei jl. (de sluiting.— datum voor aanmelding) '2005 gegadigden nadelen aangemeld (vorig jaar 1729), dat dit aantal inmiddels 2230 heeft bereikt cn nog wel zal oplopen tot plus minus 2300 (vorig jaar 2004). Indien de verhoudingen van de vier voorgaande jaren ook gelden voor 1968 zullen er van deze 2300 circa 1900 (83 pet) geplaatst moeten worden en plus minus 1860 (81 pet) ook wer kelijk ingeschreven moeten worden. De maximale opname-capaciteit bedraagt echter 1435 eerstejaars studenten. Dit is het aantal dat de medische fncul- teien voor het komende studiejaar „nog verantwoord achten". Aangezien vei'der bij de medische faculteit in Rotterdam in verband met de opbouw ook in sep tember a.s. niet meer dan 160 eerstejaars kunnen worden geplaatst, zal het surplus van 475 studenten verdeeld moeten worden over de zes „oude" facul teiten dit betekent plus minus 80 extra-geplaatsten per faculteit, of plus minus 70 ingeschrevenen. Dree toeloop leidt volgens minister Veringa zonder meer tot een uiterst moeilijk situatie. Minister Veringa zegt in dit verband, dat de wette lijke bepalingen geen mogelijkheid bieden de toela ting te beperken, terwijl de faculteiten, als zij niet in strijd willen komen met het gebruikelijke karakter van de akademische examens, evenmin aan het einde van het eerste jaar een vergelijking» examen kun nen afnemen waarbij het aantal toegelatenen tot het tweede studiejaar vooraf zou zijn vastgesteld. (Va» een onzer verslaggevers) BREDA. Een nog onover zienbaar groot koperroofschan- daal is door politie- en jnstitie- autoriteiten de laatste 14 dagen ontdekt. Operatieterrein: (ooste lijk) Noord-Brabant en (noord)- Limburg, met uitlopers naar ver schillende andere delen van Neder land en België. Voor zover men nu heeft kunnen ach terhalen, bedraagt de algemene schade inmiddels reeds vele miljoenen guldens. (De provinciale Brabantse en Limburg se elektriciteitsmaatschappij (PNEM ,en PLEM) al een" verlies van omj 'streeks miljoen gulden door materi- aalschade. Nederlandse Spoorwegen en de Gasunie hebben elk een strop van tienduizenden guldens. Niet minder dan 4 procent van het hele bovengrondse lei dingnet van de PNEM is gestolen. De diefstallen zijn ook voor rovers le vensgevaarlijk Over afstanden van 1500 tot 3800 me ter worden de draden van de „telefoon palen" geknipt, terwijl de spanning er nog op staat. Er zijn in de loop van 2,5 jaar al een kleine tien arrestaties ver richt. Maar tot grote ontdekkingen heeft dit echter niet geleid. Het leveren van enig wettig bewijs is uiterst moeilijk. Een gecoördineerd onderzoek van rijks- en gemeentepolitie heeft even zeer voor de justitie tot ontstellende ontdekkingen geleid. De vage sporen die men heeft, leidden in de richting van woonwagenkampbewoners. Men schrikt er niet van terug, op nieuw aangebrachte draden, weer te ste len. Om alle aanwijzingen en bewij zen uit handen yan de justitie te houden, steekt men auto's die door de politie zouden kunnen zijn gezien, zonder aar zelen met opzet in brand. Een en ander heeft bij ingewijden twee theorieën post doen vatten: be paalde woonwagenbewoners zouden in het wegknippen van koperdraad uit bo venleidingen de NS heeft nog 150 kilo meter van dergelijk draad een „nieuw beroep" hebben gevonden, zoals men enkele jaren geleden in de auto handel verzeild raakte. Of er is een omvangrijke, bende bezig, die een eigen vrachtwagenpark en gehele smeltoven zou bezitten. Met dit laatste wordt ook rekening gehouden. Naarstig speurwerk heeft namelijk nog nooit één gestolen rol opgeleverd. In het rijkspolitiedistrict Eindhoven is 1965 de eerste koperdiefstal gepleegd. Dat district noteerde in 1966 8 gevallen: 1967 9 en in de eerste helft van 1968 ar liefst 22. In het district Roer mond zijn vorig jaar 42 diefstallen ge registreerd op dit gebied. „Een onrust barende stijging", aldus een politiefunc tionaris. Afhankelijk van de politieke situatie in de koperlanden kan de kiloprijs variëren van 3,50 tot 5,10 gulden. Zodra de prijs omhoog gaat, neemt het aantal diefstal len toe. Bewoners van afgelegen boerderijen en fokkerijen van (mest-)kuikens en varkens zijn meestal de dupe van de draadknipperij. Kuikensfokkerijen wor den het zwaarst getroffen. Bij gemis aan kunstmatige (lamp)warmte sterven ze bij honderden. Langs NS-spoorlijnen zijn op vele plaatsen zogenaamde paalstaafverbin- dingen ontvreemd. Wanneer deze verbin dingskabels worden gemist en er is een defect, dan worden alle veiligheidsmaat regelen van de NS doorkruist. De porta len kunnen onder stroom komen te staan: alle seinen springen automatisch op onveilig enz. Van werkelijke beveili ging is geen sprake meer. Bij werken aan een pijpleiding voor de Gasunie zijn honderden meters dikke koperen kabels van lasgeneratoren ontvreemd. Schade tienduizenden guldens. Met behulp van tangen en ladders die in de omgevin'g worden weggehaald of klimijzers worden de draden doorge knipt. Soms wordt een touw om de dra den gegooid. Met gewichten eraan wor den de draden tegen elkaar getrokken, waarna de onvermijdelijke kortsluiting de draden doorbrandt. Niemand is nog op heterdaad betrapt tot nu toe. Het knippen, wikkelen en laden van de zware draad vergt niette min zeker een uur werk. Om 3800 meter te lopen is bijna een uur nodig. In die tijd rolt men geen draad met een door snee van 25 of 35 mm op. Het volgen van zekere personen wordt vermoeilijkt, doordat men vaak auto verwisselt en enorm knoeit kentekenbewijzen. Woonwagenkam- in Doetinchem en Horst (De Peel) i in de bijzondere politiebelangstel ling. In Valkenburg (Limburg) is donder dagavond een aantal personen gearres teerd. Verdere bijzonderheden kon de politie hierover nog niet geven. UTRECHT (ANP) De zevenjarige Mariska Sticsri uit Utrecht is gister middag omstreeks vier uur bij een verkeersongeluk in de domstad vlakbij de ouderlijke woning om het leven ge komen. Het meisje fietste samen met twee vriendinnetjes. Een vrachtauto met aanhangwagen uit Rotterdam passeerde de meisjes, Of de aanhangwagen is gaan slingeren of één van de meisjes, is niet bekend. In ieder geval kwam de zeven jarige Mariska ten val, waarbij zij met haar hoofd onder de wielen van de aanhangwagen terecht kwam. Zij was op slag dood. (Van c i speciale correspondent UPPSALA De laatste dag van de as- emblee van de Wereldraad van Kerken i Uppsala is voor een groot deel be- eed aan politieke onderwerpen, zoals e oorlog tussen Nigeria en Biafra, Viel en het Middenoosten. Gister- i vond is de bijeenkomst met een specia- kerkdienst In de kathedraal van Upp- gesloten. De assemblee heeft na, diepgaande, 1% >ms zeer emotionele discussies een re- w >lutie over de kwestie-Nigeria aange- omen waarin wordt gezegd dat de We- sldraad geen partij wil kiezen in het Miflict, maar er nadrukkelijk bij de artijen op aandringt de vijandelijkhe- en te beëindigen, de vredesonderhande- ie hervatten en naar passende [x3§Plossingen te zoeken. De Wereldraad Traagt alle regeringen in de wereld mee Werken aan vrede en verzoening in het v.'o: ïT; zich van elke actie te onthou den die de oorlog kan laten voortduren. In een resolutie over Vietnam zegt de assemblee dat 't verschrikkelijke lijden van het Vietnamese volk zo snel mogelijk moet worden beëindigd De Amerikaan se bombardementen op Noord-Vietnam en alle gebruik van massavernietigings- middelen behoren direct te worden stop gezel. Aan alle partijen wordt gevraagd hun militaire activiteit in Zuid-Vietnam te staken. Een eerste prioriteit is thans het welslagen van de onderhandelingen in Parijs, aldus de resolutie, waarin ook alle partijen wordt gevraagd zich gedu rende die onderhandelingen te onthouden van net opbouwen van hun militaire macht. Beide partijen zullen voor de vrede xn Vietnam risico's moeten nemen De resolutie over Vietnam werd mei 20 stemmen tegen en 30 onthoudingen aangenomen. Twee Amerikaanse afge vaardigden hadden tevoren gezegd dat zij liever een krachtiger resolutie tegen het Amerikaanse optreden hadden gezien Dr. Robert McAfee Brown (48) hoogle raar in de theologie aan de Stanforduni- versiteit in California, zei dat Amerika de zwaarste verantwoordelijkheid draagt voor de verschrikkingen in Vietnam. De Russische mannequin Tamara Vladimirtseva is vanwege haar voorkomen en vormen naar Parijs gehaald door de couturier Louis Feraud, die op haar formaat zijn mini heeft gesneden om deze de-wereld te tonen. LONDEN (D.P.A.). De vroegere maharadja van Baroda, eens zowat de rijkste man ter wereld, is op 60-jarige leeftijd in Londen in balling schap gestorven. De man. die onbe perkte macht heeft ultg»nefend over drie miljoen Indiërs, was in 1951 door premier Nehroe afgezet en verban nen. Daarmee verloor hij niet alleen zijn troon, zijn paleis en het grootste deel van zijn enorme juwelenschat, maar ook een belastingvrij iaar- J inkomen van circa twintig miljoen gulden. De Indische vorst was in 1929 onder saluutschoten van speciaal voor die gelegenheid gegoten gouden en zilve ren kanonnen in het huwelijk getre den. Zijn tweede vrouw, prinses Sita Devi, die hij In 1943 huwde, placht zware havanasigaren te roken Na zijn verbanning uit India vestigde de vorst zich in het voorname Londcnse Westend. Arm was hij zeker niet ge worden. Hij bezat in Engeland nog enige landgoederen, terwijl hij ook bezittingen had in Florida, Parijs en aan de Franse Riviera, Do eerste jaren van ballingschap wijdde hij zich aan de paardenfokkerij. In zijn laatste levensjaren zocht hij verstrooiing in tan"e reizen en het golf- en tennis- ASSENDELFT (ANP) Een felle uil- slaande brand heeft de spuilerlj en meu belmakerij van Vlnks meubelfabriek te Assendelfl geheel verwoest. De schade 'oopt In de tonnen. Het bedrijf was tegen rnndsot ade verzekerd. Om vijf uur gis teren ontstond brand in de spuitcrij, wal met een lichte ontploffing gepaard ging. In korte tijd stond de gehele afdeling In lichter laaie, en sloeg het vuur over naar de meubelmakerij. Dc brandweer korpsen van Assendelft en Krommenie, met assistentie van de bedrijfsbrand weer van de linoleumfabrieken, konden niet verhinderen dat de gebouwen totaal uitbrandden. Wel gelukte het de stoffeei - derij te behouden, terwijl het kantoor slechts waterschade opliep. In het be- drijf waren ongeveer honderd mensen werkzaam, waaronder vele buitenlan- DEIL De vierjarige Wlm van As uit Deil is gisteravond toen -hij vlak bij de ouderlijke woning de weg overstak, aangereden door een personenauto. Hij overleed ter plaatse. UDEN Nadat op zaterdag 13 juli in de gemeente Uden bij een auto-ongeluk de 18-jarige mej. Van den Hoogenhof uit Mill, die de auto bestuurde, al om het leven was gekomen, is gisteren ook de 20-jarige Wilhelmus van de Wljde- ven uit Langenboom in een ziekenhuis te Veghel overleden. Hij was een van de drie personen die bij dit ongeluk gewond werden. Intern, handel in gestolen auto's ontdekt WENEN (DPA-ANP) Door somen werking van de politie In Nederland, Duitsland en Oostenrijk is een Interna tionale groep van handelaars ln gesto len auto's opgerold. In Wenen werd een handelaar in tweedehands auto's, Johan Schüster. gearresteerd, die er van wordt verdacht in West-Duitsland gestolen auto's te hebben verkocht naar Oosteui-opese landen. Bij deze zaak Is ook de autohandelaar Van B. uit Utrecht betrokken. Deze kocht in Nederland en België autowrakken om aan autopa pieren te komen. In West-Duttslund worden dan bij deze papleren passende auto's gestolen, die vervolgens naar Wenen werden gereden, waar Schüster ze verkocht. In Dortmund werd in ver band met deze zaak al enige tijd ge leden een echtpaar en een man gearres teerd. De Utrechtse autohandelaar zou dezelfde zijn als degene tc-gen wie reeds een proces loopt Inzake autozwen del.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1968 | | pagina 7