WERELDRAAD MOET GEEN VERENIGDE NATIES WORDEN' ZWITSERS BERGDORP LAAT GODS WATER RIJKELIJK OVER GODS AKKER VLOEIEN Uit de zonnebrand ben je ZATERDAG 29 JUNI 19fi LIGGEND in een zacht geurende plooi van de berg even buiten het dorp wacht ik op het voorbijtrekken van de Heer, die hemel en aarde gemaakt heeft en daarvoor nu het recht vaardig loon in vrome folklore krijgt uitgekeerd. Om negen uur hebben de dorpelingen zich al in de witte kerk verzameld met hun gerafelde vaandels, trommels en blinkende toeters; de voorste zes banken zijn gereserveerd voor de bejaarden: boe ren met gebarsten koppen, waarin het sap der pruimen een gele bedding heeft achtergelaten, de vrouwen tot aan de geplisseerde hals ingeregen in deugdelijk zwart satijn, de vingers rustend op de vuistdikke kerkboeken, waarin de bidplaatjes als gedroogde herfstbladeren tussen de wisselende en vaste gezangen zijn gestoken. Daarachter knielen de fris gesteven bruidjes in nerveuze deemoed; de manshoge palmtakken, waarmee ze straks wuivend de bergweiden in zullen trekken, hebben ze zo lang achter zich op de banken gelegd, twee dreumesen, die door het beeld van Gerardus Majella aan het oog van de barse ordebewaker zijn onttrokken, onderhandelen fluisterend over de ruil van drie stuiters tegen één zo goed als nieuwe zoute drop, die omzichtig op de handpalm wordt gekeurd. Achter de godslamp mar cheren twee onherkenbare dorpelingen in uniformen uit het leger van Napoleon. Hun valse baarden zijn tot vlak onder hun ogen opgekropen, maar dat kan hun heilige ernst nauwelijks temperen. Waar de Heer over de velden zweeft... De pastoor is een vriendelijke veertiger met het tolerante gezicht van een priesterarbei der, dat hij dan ook gebruikt om ermee naar zijn gelovigen te lezen. Het oude hoofdaltaar achter hem staat met zijn rijk bewerkte panelen wat ver drietig zijn verleden uit te zweten. Tevergeefs, want in Ausserberg heeft men de con- cilieklok overduidelijk horen geblakerde stokbroden De weerbare mannen hebben van de plaatselijke comman dant verlof gekregen om hun uniformen van de zolders te halen, maar de tol, die zij daarvoor betalen is hoog: voor hen is er geen zitplaats in Gods herberg: die zijn ge reserveerd voor de leden van de Heilige Familie en de Der de Orde. Broeierig starend onder hun helmen, de sten- guns en mitrailleurs als ge blakerde stokbroden voor de buik, staan ze* nu in het mid denpad en op het priesterkoor het verlossend Ite Missa Est te verbeiden. Voor velen van hen is het zichtbaar lang geleden, dat ze hun wapenrok hebben gedra gen: zeker driekwart van de broeken kan niet meer dicht én van de grijze uniformjas sen gaan de meeste mouwen niet verder dan de ellebogen. Ze nemen dat ongerief op de koop toe, want het is hun in middels al duidelijk gewor den dat er nimmer een maar schalkstaf in hun ransel ge zeten heeft. Soldaatje spelen achten ze de uiterste conces- Straks zullen ze de trommels en de dwarsfluiten grypen, die ze buiten bU het patro- nantsgebomv hebben achter gelaten. Dan stellen ze zich Smakelijke beproeving In de Duitse deelstaat Hessen kunt u in de komende weken de mond weer aan de wijn fles schroeven. De dorstige» kunnen vast noteren: op 12 juli in Schlangenbad in de Taunus (nee. niet in die auto), op 22 juli, 26 augustus en 23 september in Bad Nauhcim (Uur/aal, aanvang 19.30 uur), op 11 juli in Bad Schwalbacli (in de I^urhalle). De toegangs prijs varieert van drie tot vier Mark. achter de godslampen op cn trekken dwars door het dorp naar dc bergwei, waar de mis dienaars vanmorgen een rust- altaar hebben gebouwd. En telkens zullen ze diezelfde treurmars spelen met vele maten rust op de hellingen teneinde weer op adem te komen. loze beloften Maar zover is het riog niet. De Hoogmis duurt nu al vijf kwartier, maar nog steeds .tornt de bas van de priester tegen de golvende zang dei- vrouwen op. Het is half elf; de zon klimt aan de overkant van het Rhönedal boven de bergen, het gtas schudt de dauw van zich als een kind, dat zijn tranen droogt. De lucht trilt opeens vol loze be- Om kwart vóór elf begint de kerkklok te luiden: een wet tig en overtuigend bewijs, dat de pastoor eindelijk bereid is om Gods wijwater over Gods akkers te laten lopen. Toch puten, voordat de uitgestor ven dorpsstraat tot leven komt. Er verschijnen drie Amerikanen, die op rug- en buikzijde begroeid zijn met camera's, statieven en voor- zetlenzen. Ook zij stellen zich in de berm op en wachten af. Hot duurt lang. 't Gras voelt handwarm aan als een baby- matras, aan de overkant geeft een lome hoofdknik een slin ger aan zijn bel. Langzamer hand is hij geneigd om er een halszaak van te maken. valse baarden Dan waait de massale klank der fluiten over de huizen, een zwarte kat vlucht in pa niek over een mesthoop naar een veilige schuur. Tien se conden later draait de man met de Godslamp als eerste de helling op. Vlak achter hem marcheren twee onher kenbare dorpelingen in uni formen uit het leger van Na poleon. Iiun valse baarden, zijn tot vlak onder hun ogen opgekropen, maar dat kan hun heilige ernst nauwelijks Vrome folklore in Zwitsers bergdorp temperen. Zwaaiend met hun blinkende kindersabels mar cheren ze voorbij, uiterst stram, alsof ze pas vanmorgen de Berezina zijn overgetrok- De rest van het dorp volgt in slordige aanhankelijkheid. De trommelslagers rommede- bom; de misdienaars met hun wolken brakende wierook vaten, de vrouwen met de fles sen eau de cologne open in de hand, verkenners. gidsen grijsaards zij, die het beste ter been zijn ondersteunen om niet hun buurman. De jonge ren dragen de vaandels. Ave Maria, Gode zü lol' der schelle vrouwenstem werpt telkens een weesgegroet over de hoofden, dat halverwege door de anderen wordt over genomen, De blazers en de soldaten zijn door overmacht vrijgesteld van het gebed. religieuze lintworm Ik lig in het gras en zie over het. smalle bergpad boven me de religieuze lintworm voor bijtrekken. Zonlicht spat op de koperen knoppen van de bal dakijn. Daaronder zweeft de Heer over de velden. Hoelang 'Zonlicht spat op dc koperen knoppen van het baldakijn. Daaronder zweeft de Heer over de velden, is het geleden, dat hij zo door Noord-Nederland werd gedra gen, omstuwd door de Graal, de kerkmeesters, de Jonge Wacht en de voltallige Maria- congregatie? Voor de jongens van Jan de Witt hoeft het allemaal niet meer. Wij zijn aan dat soort folklore ontgroeid, zeggen wij schamper. Maar geen van ons weet zeker, of wij wellicht- met het wijwater ook niet het kind hebben weggegooid. Ausserberg ligt .immers niet voor niets 540 meter dichter bij de hemel. KOOS NEEM JE EEN LEEUW VOOR ME MEE? Voor het eerst worden toeris ten in de gelegenheid gesteld in Duitsland op groot en klein wild te jagen. U moet daar voor spoorslags met uw Flau bert naar de luchtbadplaatsen Pfalzgrafenweiler en Röt- Sehönegrund in het Zwarte Woud. Mocht het achteraf al lemaal niet zo lukken, dan kunt u altijd nog in het nabij gelegen Freudenstadt tegen billijke prijs een gewei kopen. Weea gerust: Weg Wezen wenst uw vakantie niet bij voorbaat te vergallen door te gaan drammen over de ziektes, (die u onderweg kunt oplopen en de rampen, die in elke haarspeldbocht op de loer liggen (daarvoor herinneren we ons nog te scherp het schrijnend bezoek van een bleke verzekeringsagent, die ons twee dagen na de bruiloft een waterdichte begTafenispolis In de maag wilde splitsen). Maar het zou kunnen zijn, dat u al geruime tijd gekweld wordt door de vraag of u voor ziekengeld ln aanmerking komt, als u te lang op dat Spaanse •strandje hebt gelegen en een derde graadsverbranding hebt gekregen. U bent daardoor niet alleen doodziek, maar ook nog te beroerd om te werken. Als straks bij u de kaarten zo liggen, dan zal het een pak van uw gebladderde hart zijn om nu vast te vernemen, dat u tien tegen één ln aanmerking zult komen voor een uitkering. In de Ziektewet staat weliswaar, dat de bedrijfsvereniging - het uitvoeringsorgaan van de Ziektewet bevoegd Is ziekengeld te weigeren als de ziekte opzettelijk is veroorzaakt. Het is echter heidens moeilijk voor genoemd orgaan om vast te stellen of u met duivelse opzet onder de koperen ploert bent gaan zitten. Wist u immers veel? Als Nederlander was u nauwelijks op de hoogte van het bestaan van de zon. Ben groot aantal uitspraken van de bero^psrechter over arbeidsongeschikt- icid ten gevolge van zonnebrand geven de potverterende burgerij in elk geval een hoop moed. In vrijwel alle gevallen was de uitspraak: ziekengeld uitbetalen. Kom aan zouden we derhalve willen zeggen: bak de ziektekanen d'r maar uit. Zeg maar dag met je gekneusde handje... Nou we toch zo lekker bezig zijn: mocht u on verhoopt een verzwikt polsje oplopen (of een gekneusd handje, een wit voetje, een uit de kom ge schoten kootje) dan is het toch wel nuttig om te toeten, hoever uw eigen ziekenfonds daarvoor op draait. Als u in eigen land blijftkunt u vol- van de ziekenfondskaart (dit voor verplicht ver zekerden). Gaat u naar het buitenland dan ligt de zaalc gelijk een stuk an ders. Reist u naar één van de E.E.G.-landen België Luxemburg, Frankrijk, Italië en West-Dultsland) dan kunnen ziekenfonds verzekerden daar aan spraak maken op genees kundige verzorging. Op voorwaarde echter, dat zij hun fonds tevoren op de hoogte hebben gebracht van de vakantieplannen. Zij krijgen dan een spe ciaal beivijs van verzeke ring. Die verzorging wordt overigens verstrekt, volgens de daar geldende vele gevallen sterk af van de Nederlandse zieken fondsverzekering. Meestal op bijbe- dat hoog op vallen l:,ni lopen. Dan. 'extra-ziekte- en onge vallenverzekering beslist geen overbodige luxe. Wie naar Engeland, Schotland of Wales gaat, kan ge bruik maken van de Na tional,- Gezondheids,Heust, ook als hij niet bij een ziekenfonds is aangeslo- is dat niet krenterig i Hij heeft er Ir lang de ziekte i Ho houwe voor de hoeve Mocht u dezer dagen nog in de buurt van München komen en behoefte hebben aan lan delijke rust, weet dan vanaf nu, dat op twintig boerenhoe ven te Irschenberg (aan de autoweg München-Saltzburg) gelogeerd kan worden. Per dag wordt daarvoor door de boer tweeëneenhalve tot drie Mark gerekend. Ix-schenberg zelf is een fotogenieke vlek in de Beierse bergwereld. PROFESSOR BERKHOF OVER UPPSALA De Nederlandse delegatie, die over enkele dagen naar Uppsala gaat, staat onder leiding van de Leidse hoogleraar, prof. dr. H. Berkhof. Hfj vervult ver schillende functies in het apparaat van de Wereldraad: is lid van het centrale en van het uitvoerende comité. In Uppsala zal hU een inleiding houden over de wijze waarop in deze tijd het evangelie moet worden vertolkt. Onze redaoteur, dr. Alfred van de Weijer, die voor ons blad als verslaggever naar Uppsala gaat, had in zijn woning te Leiden een gesprek met hem. Dat Is moeilijk te zeggen, zo in het algemeen. Sommige dingen, waar je be zorgd over bent, vallen verrassend goed uit, misschien juist omdat ze 'degelijk worden voorbereid. Andere, die je mak kelijk vindt, kunnen ineens moeilijk heden opleveren, ja zelfs trauma's ver oorzaken. Op Kretakeken we nogal tegen de kwestie van het Midden-Oos ten aan; dat is toen geweldig meege vallen. Misschien gaat het nu wel nel zo met het moeilijke punt van de revo- Henk Biersteker zegt in een artikel over Uppsala: „Als ik zie welke ge ringe uitwerking dc vorige vergade ringen van de Wereldraad (Amsterdam, Evanston, New Delhi) in Nederland hebben gehad, dan vind ik dat bedroe vend. Ik hoop. dat het voor Uppsala beter wordt". Wat is uw reactie hier- Ik zou Biersteker willen vragen: wat zou die uitwerking concreet moeten zijn? Nederland ligt in het realiseren van Amsterdam, Evanston en New Delhi zeker niet achter bij andere lan den. Het staat bij de Wereldraad zelfs bijzonder goed aangeschreven. Een buitenlander krijgt wel eens de indruk, dat de- Wereldraad een beetje is vastgelopen, dat hij een punt heeft bereikt, waarop verdere voortgang niet goed mogelijk is. Wat denkt u daar- Die indruk kan ik begrijpen. Het eer ste elan van de Wei-eldraad is een beetje uitgewerkt, daar hebt u gelijk in. Dat zal over enige tijd met het Vati caans concilie ook het geval zijn. We kunnen alleen maar hopen, dat Upp sala nieuwe impulsen zal geven, een nieuw elan zal opwekken. En er zijn aanwijzingen in die richting. Het ge sprek over geloof en kerkorde gaat zich toespitsen op een nieuwe vraag, nl. hoe wij het evangelie in deze tijd moeten vertolken. En het revolutiegesprek markeert een kentering in ons maat schappelijk denken Wat die vertolking van het evangelie in deze tijd betreft, ik meen dat de Wereldraad een te beperkte ideologie heeft, dat zijte veel hot ideologische complement van de Verenigde Naties is geworden. Het ontbreekt vaak aan een echt evangelisch getuigenis. Een Griekse journaliste op Kreta, die alle stukken van de vergadering gezien had. zei tegen mij: ..Ik had me iets heel anders voorgesteld. Ik had gedacht te zullen horen, hoe ik leven en ster ven moet. wat de zin is van mijn ge staan. Wat in die stukken staat, heb ik ook elders al gelezen". Dat heeft me toch doen nadenken. De Wereldraad zal weer moeten verkondi gen, dat Christus gekruisigd is en dat hij hiermeer de way of life voor de christen heeft uitgestippeld. Wie zijn leven verliest die zal het vinden. Wie sterft zal vrucht dragen. Neem Martin Luther King. Sommigen zeggen: hij is net op tijd doodgeschoten, zijn werk was in een impasse geraakt. Maar was dat met Jezus niet het geval? Was zijn werk ook niet mislukt, toen hij aan het kruis werd geslagen? We zullen de moed moeten hebben, om tegenspel brengen, onpopulaire dingen. We zullen tegen de haren van de geldende ideo logie moeten instrijken. Welke rol zullen de katholieke waar nemers en gasten in Uppsala kunnen ,,Een kleinere en een grotere rol dan vroeger. Tot nu toe had de Wereld raad ten opzichte van de katholieke waarnemers zo iets als een argwanen de eerbied. Met een mengeling van schroom en interesse werd hun iedere keer gevraagd: hoe kijkt uw Kerk daar tegen aan, hoe liggen die zaken bij u? Maar nu zijn we zover, dat de katho lieken creatief met ons meedoen bijna zonder dat we hun aanwezigheid op merken. Daarmee is de rol, die zij spelen, tegelijk kleiner en groter .ge- Is er een mogelijkheid dat de Katho lieke Kerk lid wordt van de Wereld- Ik zie dat nog wel gebeuren, niet in eens, niet op een bepaalde datum maar door een langzaam proces van osmose. Hoeveel tijd daarmee gemoeid zal zijn, dat durf ik niet te voorspellen. We hebben over uw Kerk al veel voorspel lingen gedaan en ze zijn geen van alle uitgekomen, het ging allemaal veel sneller dan we hadden kunnen denken. Daarom voorspel ik maar niks meer. U weet, dat onlangs het idee is gelan- massale deelname aan oecumenisch avondmaal verwacht ceerd, om een bepaalde kerkprovincie tot de Wereldraad te laten toetreden. Een interessante suggestie maar op het ogenblik geen haalbare kaart. De hui dige Paus zou dat nooit goed vinden. Maar misschien lachen ze me over en kele jaren wel uit, omdat ik dat nu tegen u gezegd hela. Eén ding is zeker. De staf van de We reldraad in Genève, die vroeger huive rig stond tegenover een eventueel lid maatschap van de Katholieke Kerk, is tot andere gedachten gekomen. Hij gaat er nu van uit dat Rome zich vroeg of laat bij de Wereldraad zal aansluiten. De schema's voor Uppsala maken een nogal orthodoxe indruk. Er klinkt wei nig in door van de opkomende vr(j- Dat hebt u goed gezien. De Wereldraad is orthodox. Politiek links en dogma tisch rechts zeggen wij onder elkaar. Maar vergeet u vooral niet, dat de spanning tussen orthodoxie en vrijzin nigheid voor ons in tegenstelling tot de Katholieke Kerk een heel oude zaak is, een zaak van plusminus 150 jaar. Bij ons kun je bepaald niet van een ..opkomende vrijzinnigheid' 'spre ken. Daarom is de Wereldraad ook niet zo conjunctuurgevoelig op dit punt, ze reageert niet zo scherp als uw Kerk dat doet. Wij zeggen van de God-is-dood- beweging: laat maar eens rustig be tijen, laten we maar eens zien wat het wordt. Is de orthodoxe inslag van de Wereld raad misschien veroorzaakt door de aanwezigheid van een groot aantal or thodoxe Kerken? Neen, dat heeft er weinig mee te ma ken. Van het begin af aan is de Wereld raad nogal orthodox geweest. Dat blijkt uit de eerste basisformule. Christus is van het begin af aan gezien als de cen trale figuur, waar alles om draaide als God-met-ons, als Verlosser en Redder. Maar er zyn toch Kerken, die dal niet te krijgen. Inderdaad. Maar dat komt, omdat Remonstrantse Broederschap een de oprichters der Wereldraad is weest. Op de eerste assemblee is I paald, dat alle oprichters lid zouó worden, ook al konden ze de basisf mule niet onderschrijven. Dit laat zou alleen worden gevraagd van K ken, die later tot de Wereldraad zouc toetreden. Hoe ligt in het algemeen dc verhoudu. tussen protestantse cn katholieke tj ditie ln de Wereldraad? Bij de oprichting was er een sterk Ij*, tholiserende tendens: nadruk op I institutionele karakter van de Kerk.l het ambt en de liturgie. Dat zien we II iedere oorlog (het was toen 1948), ej heel opvallend verschijnsel. Misschl komt het, omdat men na de schokkl der voorbije jaren weer wat vastighl onder de voeten wil hebben. Maar leidelijk aan komt er dan een and tijd: een tijd waarin men gaat plei voor de mondigheid van de leek, wa in men zich gaat afzetten tegen institutionele in de Kerk. U mag c maal x*aden, in wat voor periode we het ogenblik zitten. Veroorzaakt deze meer protestantse slag van de Wereldraad geen wrjjv gen met de orthodoxen? Ja zeker. Met de Grieken bijvoorbe hebben we nooit een echt goe houding gehad, althans niet n.~„ hiërarchie, wel met enkele theologl De Russen zijn veel opener. Die kv men naar de Wereldraad om er iets leren. Die waren dolgelukkig, dat eindelijk uit hun isolement waren I vrijd. Hun inbreng is natuurlijk n groot: daarvoor kennen ze te wei talen en beschikken ze over te we: literatuur. Maar ze staan wel open. begrijpen ook best, dat de Kerk moet vernieuwen. Alleen kunnen dat aan hun eigen gelovigen niet kw Ze kunnen tegen mensen, die on< de revolutie geleden hebben, moeil zeggen, dat revolutie een goed ding En tegen eenvoudige, oer-orthodo gelovigen kunnen ze moeilijk ga spreken over het menselijke, historist karakter van de heilige schrift. Die daar gewoonweg niet aan toe. De Zweedse Kerk heeft de afgeva: digden in Uppsala uitgenodigd, te nemen aan een oecumenische eucl ristievlcring. Hoe zullen zij op die nodiging reageren? De overgrote meerderheid zal r doen. Uitzonderingen zijn de orthodoN en enkele anglicanen. Wat de kath lieken zullen doen, weet ik natuur] niet; van de gasten en waai verwacht ik, dat ze zich afzijdig zuil houden; maar veel anderen, jongelui, zullen meedoen. Wat denkt u van het feit. dat prof. J Groot door Rome niet als u-aarnero is aangewezen? Ik betreur het diep. Zie het als symptoom van de moeilijke verhoudi^ tussen Rome en de Nederlandse kei1 provincie. Natuurlijk hoeft er geen Nederlander te worden aangew zen, de wereld is groot. Maar d; staat tegenover, dat de Nederlanc i kerkprovincie heel veel gedaan heeft oecumenisch gebied. Voor prof. Gn persoonlijk is het een heel harde Ik hoop, dat er een weg gevona wordt, om hem toch nog naar Upps

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1968 | | pagina 12