WERELDRAAD MOET GEEN
VERENIGDE NATIES WORDEN'
ZWITSERS BERGDORP LAAT GODS WATER
RIJKELIJK OVER GODS AKKER VLOEIEN
Uit de zonnebrand ben je
ZATERDAG 29 JUNI 19fi
LIGGEND in een zacht geurende plooi van de
berg even buiten het dorp wacht ik op het
voorbijtrekken van de Heer, die hemel en
aarde gemaakt heeft en daarvoor nu het recht
vaardig loon in vrome folklore krijgt uitgekeerd.
Om negen uur hebben de dorpelingen zich al in de
witte kerk verzameld met hun gerafelde vaandels,
trommels en blinkende toeters; de voorste zes
banken zijn gereserveerd voor de bejaarden: boe
ren met gebarsten koppen, waarin het sap der
pruimen een gele bedding heeft achtergelaten, de
vrouwen tot aan de geplisseerde hals ingeregen in
deugdelijk zwart satijn, de vingers rustend op de
vuistdikke kerkboeken, waarin de bidplaatjes als
gedroogde herfstbladeren tussen de wisselende en
vaste gezangen zijn gestoken.
Daarachter knielen de fris gesteven bruidjes in nerveuze
deemoed; de manshoge palmtakken, waarmee ze straks
wuivend de bergweiden in zullen trekken, hebben ze zo
lang achter zich op de banken gelegd, twee dreumesen,
die door het beeld van Gerardus Majella aan het oog van
de barse ordebewaker zijn onttrokken, onderhandelen
fluisterend over de ruil van drie stuiters tegen één zo goed
als nieuwe zoute drop, die omzichtig op de handpalm
wordt gekeurd.
Achter de godslamp mar
cheren twee onherkenbare
dorpelingen in uniformen uit
het leger van Napoleon. Hun
valse baarden zijn tot vlak
onder hun ogen opgekropen,
maar dat kan hun heilige
ernst nauwelijks temperen.
Waar de
Heer over
de velden
zweeft...
De pastoor is een vriendelijke
veertiger met het tolerante
gezicht van een priesterarbei
der, dat hij dan ook gebruikt
om ermee naar zijn gelovigen
te lezen. Het oude hoofdaltaar
achter hem staat met zijn rijk
bewerkte panelen wat ver
drietig zijn verleden uit te
zweten. Tevergeefs, want in
Ausserberg heeft men de con-
cilieklok overduidelijk horen
geblakerde
stokbroden
De weerbare mannen hebben
van de plaatselijke comman
dant verlof gekregen om hun
uniformen van de zolders te
halen, maar de tol, die zij
daarvoor betalen is hoog:
voor hen is er geen zitplaats
in Gods herberg: die zijn ge
reserveerd voor de leden van
de Heilige Familie en de Der
de Orde. Broeierig starend
onder hun helmen, de sten-
guns en mitrailleurs als ge
blakerde stokbroden voor de
buik, staan ze* nu in het mid
denpad en op het priesterkoor
het verlossend Ite Missa Est
te verbeiden.
Voor velen van hen is het
zichtbaar lang geleden, dat ze
hun wapenrok hebben gedra
gen: zeker driekwart van de
broeken kan niet meer dicht
én van de grijze uniformjas
sen gaan de meeste mouwen
niet verder dan de ellebogen.
Ze nemen dat ongerief op de
koop toe, want het is hun in
middels al duidelijk gewor
den dat er nimmer een maar
schalkstaf in hun ransel ge
zeten heeft. Soldaatje spelen
achten ze de uiterste conces-
Straks zullen ze de trommels
en de dwarsfluiten grypen,
die ze buiten bU het patro-
nantsgebomv hebben achter
gelaten. Dan stellen ze zich
Smakelijke
beproeving
In de Duitse deelstaat Hessen
kunt u in de komende weken
de mond weer aan de wijn
fles schroeven. De dorstige»
kunnen vast noteren: op 12
juli in Schlangenbad in de
Taunus (nee. niet in die auto),
op 22 juli, 26 augustus en 23
september in Bad Nauhcim
(Uur/aal, aanvang 19.30 uur),
op 11 juli in Bad Schwalbacli
(in de I^urhalle). De toegangs
prijs varieert van drie tot vier
Mark.
achter de godslampen op cn
trekken dwars door het dorp
naar dc bergwei, waar de mis
dienaars vanmorgen een rust-
altaar hebben gebouwd. En
telkens zullen ze diezelfde
treurmars spelen met vele
maten rust op de hellingen
teneinde weer op adem te
komen.
loze beloften
Maar zover is het riog niet.
De Hoogmis duurt nu al vijf
kwartier, maar nog steeds
.tornt de bas van de priester
tegen de golvende zang dei-
vrouwen op. Het is half elf;
de zon klimt aan de overkant
van het Rhönedal boven de
bergen, het gtas schudt de
dauw van zich als een kind,
dat zijn tranen droogt. De
lucht trilt opeens vol loze be-
Om kwart vóór elf begint de
kerkklok te luiden: een wet
tig en overtuigend bewijs, dat
de pastoor eindelijk bereid is
om Gods wijwater over Gods
akkers te laten lopen. Toch
puten, voordat de uitgestor
ven dorpsstraat tot leven
komt. Er verschijnen drie
Amerikanen, die op rug- en
buikzijde begroeid zijn met
camera's, statieven en voor-
zetlenzen. Ook zij stellen zich
in de berm op en wachten af.
Hot duurt lang. 't Gras voelt
handwarm aan als een baby-
matras, aan de overkant geeft
een lome hoofdknik een slin
ger aan zijn bel. Langzamer
hand is hij geneigd om er een
halszaak van te maken.
valse baarden
Dan waait de massale klank
der fluiten over de huizen,
een zwarte kat vlucht in pa
niek over een mesthoop naar
een veilige schuur. Tien se
conden later draait de man
met de Godslamp als eerste
de helling op. Vlak achter
hem marcheren twee onher
kenbare dorpelingen in uni
formen uit het leger van Na
poleon. Iiun valse baarden,
zijn tot vlak onder hun ogen
opgekropen, maar dat kan
hun heilige ernst nauwelijks
Vrome folklore
in Zwitsers
bergdorp
temperen. Zwaaiend met hun
blinkende kindersabels mar
cheren ze voorbij, uiterst
stram, alsof ze pas vanmorgen
de Berezina zijn overgetrok-
De rest van het dorp volgt in
slordige aanhankelijkheid. De
trommelslagers rommede-
bom; de misdienaars met hun
wolken brakende wierook
vaten, de vrouwen met de fles
sen eau de cologne open in de
hand, verkenners. gidsen
grijsaards zij, die het beste
ter been zijn ondersteunen om
niet hun buurman. De jonge
ren dragen de vaandels. Ave
Maria, Gode zü lol'
der
schelle vrouwenstem werpt
telkens een weesgegroet over
de hoofden, dat halverwege
door de anderen wordt over
genomen, De blazers en de
soldaten zijn door overmacht
vrijgesteld van het gebed.
religieuze lintworm
Ik lig in het gras en zie over
het. smalle bergpad boven me
de religieuze lintworm voor
bijtrekken. Zonlicht spat op de
koperen knoppen van de bal
dakijn. Daaronder zweeft de
Heer over de velden. Hoelang
'Zonlicht spat op dc koperen
knoppen van het baldakijn.
Daaronder zweeft de Heer
over de velden,
is het geleden, dat hij zo door
Noord-Nederland werd gedra
gen, omstuwd door de Graal,
de kerkmeesters, de Jonge
Wacht en de voltallige Maria-
congregatie?
Voor de jongens van Jan de
Witt hoeft het allemaal niet
meer. Wij zijn aan dat soort
folklore ontgroeid, zeggen wij
schamper. Maar geen van ons
weet zeker, of wij wellicht-
met het wijwater ook niet het
kind hebben weggegooid.
Ausserberg ligt .immers
niet voor niets 540 meter
dichter bij de hemel.
KOOS NEEM JE
EEN LEEUW
VOOR ME MEE?
Voor het eerst worden toeris
ten in de gelegenheid gesteld
in Duitsland op groot en klein
wild te jagen. U moet daar
voor spoorslags met uw Flau
bert naar de luchtbadplaatsen
Pfalzgrafenweiler en Röt-
Sehönegrund in het Zwarte
Woud. Mocht het achteraf al
lemaal niet zo lukken, dan
kunt u altijd nog in het nabij
gelegen Freudenstadt tegen
billijke prijs een gewei kopen.
Weea gerust: Weg Wezen wenst uw
vakantie niet bij voorbaat te vergallen
door te gaan drammen over de ziektes,
(die u onderweg kunt oplopen en de
rampen, die in elke haarspeldbocht op de
loer liggen (daarvoor herinneren we ons
nog te scherp het schrijnend bezoek van
een bleke verzekeringsagent, die ons twee
dagen na de bruiloft een waterdichte
begTafenispolis In de maag wilde
splitsen). Maar het zou kunnen zijn, dat
u al geruime tijd gekweld wordt door de
vraag of u voor ziekengeld ln aanmerking
komt, als u te lang op dat Spaanse
•strandje hebt gelegen en een derde
graadsverbranding hebt gekregen. U bent
daardoor niet alleen doodziek, maar ook
nog te beroerd om te werken.
Als straks bij u de kaarten zo liggen, dan
zal het een pak van uw gebladderde hart
zijn om nu vast te vernemen, dat u tien
tegen één ln aanmerking zult komen voor
een uitkering. In de Ziektewet staat
weliswaar, dat de bedrijfsvereniging -
het uitvoeringsorgaan van de Ziektewet
bevoegd Is ziekengeld te weigeren als
de ziekte opzettelijk is veroorzaakt. Het
is echter heidens moeilijk voor genoemd
orgaan om vast te stellen of u met
duivelse opzet onder de koperen ploert
bent gaan zitten. Wist u immers veel?
Als Nederlander was u nauwelijks op de
hoogte van het bestaan van de zon.
Ben groot aantal uitspraken van de
bero^psrechter over arbeidsongeschikt-
icid ten gevolge van zonnebrand geven
de potverterende burgerij in elk geval een
hoop moed. In vrijwel alle gevallen was
de uitspraak: ziekengeld uitbetalen.
Kom aan zouden we derhalve willen
zeggen: bak de ziektekanen d'r maar uit.
Zeg maar
dag met je
gekneusde
handje...
Nou we toch zo lekker
bezig zijn: mocht u on
verhoopt een verzwikt
polsje oplopen (of een
gekneusd handje, een wit
voetje, een uit de kom ge
schoten kootje) dan is het
toch wel nuttig om te
toeten, hoever uw eigen
ziekenfonds daarvoor op
draait. Als u in eigen
land blijftkunt u vol-
van de ziekenfondskaart
(dit voor verplicht ver
zekerden). Gaat u naar
het buitenland dan ligt de
zaalc gelijk een stuk an
ders. Reist u naar één van
de E.E.G.-landen België
Luxemburg, Frankrijk,
Italië en West-Dultsland)
dan kunnen ziekenfonds
verzekerden daar aan
spraak maken op genees
kundige verzorging. Op
voorwaarde echter, dat zij
hun fonds tevoren op de
hoogte hebben gebracht
van de vakantieplannen.
Zij krijgen dan een spe
ciaal beivijs van verzeke
ring. Die verzorging
wordt overigens verstrekt,
volgens de daar geldende
vele gevallen sterk af van
de Nederlandse zieken
fondsverzekering. Meestal
op bijbe-
dat hoog op
vallen l:,ni
lopen. Dan.
'extra-ziekte- en onge
vallenverzekering beslist
geen overbodige luxe. Wie
naar Engeland, Schotland
of Wales gaat, kan ge
bruik maken van de Na
tional,- Gezondheids,Heust,
ook als hij niet bij een
ziekenfonds is aangeslo-
is dat
niet krenterig i
Hij heeft er Ir
lang de ziekte i
Ho houwe
voor de hoeve
Mocht u dezer dagen nog in
de buurt van München komen
en behoefte hebben aan lan
delijke rust, weet dan vanaf
nu, dat op twintig boerenhoe
ven te Irschenberg (aan de
autoweg München-Saltzburg)
gelogeerd kan worden. Per
dag wordt daarvoor door de
boer tweeëneenhalve tot drie
Mark gerekend. Ix-schenberg
zelf is een fotogenieke vlek in
de Beierse bergwereld.
PROFESSOR
BERKHOF
OVER
UPPSALA
De Nederlandse
delegatie, die over
enkele dagen naar
Uppsala gaat, staat
onder leiding van
de Leidse hoogleraar,
prof. dr. H. Berkhof.
Hfj vervult ver
schillende functies
in het apparaat
van de Wereldraad:
is lid van het
centrale en van het
uitvoerende comité.
In Uppsala zal hU
een inleiding houden
over de wijze waarop
in deze tijd het
evangelie moet
worden vertolkt.
Onze redaoteur,
dr. Alfred van de
Weijer, die voor ons
blad als verslaggever
naar Uppsala gaat,
had in zijn woning
te Leiden een
gesprek met hem.
Dat Is moeilijk te zeggen, zo in het
algemeen. Sommige dingen, waar je be
zorgd over bent, vallen verrassend goed
uit, misschien juist omdat ze 'degelijk
worden voorbereid. Andere, die je mak
kelijk vindt, kunnen ineens moeilijk
heden opleveren, ja zelfs trauma's ver
oorzaken. Op Kretakeken we nogal
tegen de kwestie van het Midden-Oos
ten aan; dat is toen geweldig meege
vallen. Misschien gaat het nu wel nel
zo met het moeilijke punt van de revo-
Henk Biersteker zegt in een artikel
over Uppsala: „Als ik zie welke ge
ringe uitwerking dc vorige vergade
ringen van de Wereldraad (Amsterdam,
Evanston, New Delhi) in Nederland
hebben gehad, dan vind ik dat bedroe
vend. Ik hoop. dat het voor Uppsala
beter wordt". Wat is uw reactie hier-
Ik zou Biersteker willen vragen: wat
zou die uitwerking concreet moeten
zijn? Nederland ligt in het realiseren
van Amsterdam, Evanston en New
Delhi zeker niet achter bij andere lan
den. Het staat bij de Wereldraad zelfs
bijzonder goed aangeschreven.
Een buitenlander krijgt wel eens de
indruk, dat de- Wereldraad een beetje
is vastgelopen, dat hij een punt heeft
bereikt, waarop verdere voortgang niet
goed mogelijk is. Wat denkt u daar-
Die indruk kan ik begrijpen. Het eer
ste elan van de Wei-eldraad is een
beetje uitgewerkt, daar hebt u gelijk in.
Dat zal over enige tijd met het Vati
caans concilie ook het geval zijn. We
kunnen alleen maar hopen, dat Upp
sala nieuwe impulsen zal geven, een
nieuw elan zal opwekken. En er zijn
aanwijzingen in die richting. Het ge
sprek over geloof en kerkorde gaat zich
toespitsen op een nieuwe vraag, nl. hoe
wij het evangelie in deze tijd moeten
vertolken. En het revolutiegesprek
markeert een kentering in ons maat
schappelijk denken
Wat die vertolking van het evangelie
in deze tijd betreft, ik meen dat de
Wereldraad een te beperkte ideologie
heeft, dat zijte veel hot ideologische
complement van de Verenigde Naties
is geworden. Het ontbreekt vaak aan
een echt evangelisch getuigenis. Een
Griekse journaliste op Kreta, die alle
stukken van de vergadering gezien
had. zei tegen mij: ..Ik had me iets
heel anders voorgesteld. Ik had gedacht
te zullen horen, hoe ik leven en ster
ven moet. wat de zin is van mijn ge
staan. Wat in die stukken staat, heb ik
ook elders al gelezen".
Dat heeft me toch doen nadenken. De
Wereldraad zal weer moeten verkondi
gen, dat Christus gekruisigd is en dat
hij hiermeer de way of life voor de
christen heeft uitgestippeld. Wie zijn
leven verliest die zal het vinden. Wie
sterft zal vrucht dragen. Neem Martin
Luther King. Sommigen zeggen: hij is
net op tijd doodgeschoten, zijn werk
was in een impasse geraakt. Maar was
dat met Jezus niet het geval? Was zijn
werk ook niet mislukt, toen hij aan
het kruis werd geslagen? We zullen de
moed moeten hebben, om tegenspel
brengen, onpopulaire dingen. We zullen
tegen de haren van de geldende ideo
logie moeten instrijken.
Welke rol zullen de katholieke waar
nemers en gasten in Uppsala kunnen
,,Een kleinere en een grotere rol dan
vroeger. Tot nu toe had de Wereld
raad ten opzichte van de katholieke
waarnemers zo iets als een argwanen
de eerbied. Met een mengeling van
schroom en interesse werd hun iedere
keer gevraagd: hoe kijkt uw Kerk daar
tegen aan, hoe liggen die zaken bij u?
Maar nu zijn we zover, dat de katho
lieken creatief met ons meedoen bijna
zonder dat we hun aanwezigheid op
merken. Daarmee is de rol, die zij
spelen, tegelijk kleiner en groter .ge-
Is er een mogelijkheid dat de Katho
lieke Kerk lid wordt van de Wereld-
Ik zie dat nog wel gebeuren, niet in
eens, niet op een bepaalde datum maar
door een langzaam proces van osmose.
Hoeveel tijd daarmee gemoeid zal zijn,
dat durf ik niet te voorspellen. We
hebben over uw Kerk al veel voorspel
lingen gedaan en ze zijn geen van alle
uitgekomen, het ging allemaal veel
sneller dan we hadden kunnen denken.
Daarom voorspel ik maar niks meer.
U weet, dat onlangs het idee is gelan-
massale deelname
aan
oecumenisch avondmaal
verwacht
ceerd, om een bepaalde kerkprovincie
tot de Wereldraad te laten toetreden.
Een interessante suggestie maar op het
ogenblik geen haalbare kaart. De hui
dige Paus zou dat nooit goed vinden.
Maar misschien lachen ze me over en
kele jaren wel uit, omdat ik dat nu
tegen u gezegd hela.
Eén ding is zeker. De staf van de We
reldraad in Genève, die vroeger huive
rig stond tegenover een eventueel lid
maatschap van de Katholieke Kerk, is
tot andere gedachten gekomen. Hij gaat
er nu van uit dat Rome zich vroeg of
laat bij de Wereldraad zal aansluiten.
De schema's voor Uppsala maken een
nogal orthodoxe indruk. Er klinkt wei
nig in door van de opkomende vr(j-
Dat hebt u goed gezien. De Wereldraad
is orthodox. Politiek links en dogma
tisch rechts zeggen wij onder elkaar.
Maar vergeet u vooral niet, dat de
spanning tussen orthodoxie en vrijzin
nigheid voor ons in tegenstelling tot
de Katholieke Kerk een heel oude
zaak is, een zaak van plusminus 150
jaar. Bij ons kun je bepaald niet van
een ..opkomende vrijzinnigheid' 'spre
ken. Daarom is de Wereldraad ook niet
zo conjunctuurgevoelig op dit punt, ze
reageert niet zo scherp als uw Kerk dat
doet. Wij zeggen van de God-is-dood-
beweging: laat maar eens rustig be
tijen, laten we maar eens zien wat het
wordt.
Is de orthodoxe inslag van de Wereld
raad misschien veroorzaakt door de
aanwezigheid van een groot aantal or
thodoxe Kerken?
Neen, dat heeft er weinig mee te ma
ken. Van het begin af aan is de Wereld
raad nogal orthodox geweest. Dat blijkt
uit de eerste basisformule. Christus is
van het begin af aan gezien als de cen
trale figuur, waar alles om draaide
als God-met-ons, als Verlosser en
Redder.
Maar er zyn toch Kerken, die dal niet te krijgen.
Inderdaad. Maar dat komt, omdat
Remonstrantse Broederschap een
de oprichters der Wereldraad is
weest. Op de eerste assemblee is I
paald, dat alle oprichters lid zouó
worden, ook al konden ze de basisf
mule niet onderschrijven. Dit laat
zou alleen worden gevraagd van K
ken, die later tot de Wereldraad zouc
toetreden.
Hoe ligt in het algemeen dc verhoudu.
tussen protestantse cn katholieke tj
ditie ln de Wereldraad?
Bij de oprichting was er een sterk Ij*,
tholiserende tendens: nadruk op I
institutionele karakter van de Kerk.l
het ambt en de liturgie. Dat zien we II
iedere oorlog (het was toen 1948), ej
heel opvallend verschijnsel. Misschl
komt het, omdat men na de schokkl
der voorbije jaren weer wat vastighl
onder de voeten wil hebben. Maar
leidelijk aan komt er dan een and
tijd: een tijd waarin men gaat plei
voor de mondigheid van de leek, wa
in men zich gaat afzetten tegen
institutionele in de Kerk. U mag c
maal x*aden, in wat voor periode we
het ogenblik zitten.
Veroorzaakt deze meer protestantse
slag van de Wereldraad geen wrjjv
gen met de orthodoxen?
Ja zeker. Met de Grieken bijvoorbe
hebben we nooit een echt goe
houding gehad, althans niet n.~„
hiërarchie, wel met enkele theologl
De Russen zijn veel opener. Die kv
men naar de Wereldraad om er iets
leren. Die waren dolgelukkig, dat
eindelijk uit hun isolement waren I
vrijd. Hun inbreng is natuurlijk n
groot: daarvoor kennen ze te wei
talen en beschikken ze over te we:
literatuur. Maar ze staan wel open.
begrijpen ook best, dat de Kerk
moet vernieuwen. Alleen kunnen
dat aan hun eigen gelovigen niet kw
Ze kunnen tegen mensen, die on<
de revolutie geleden hebben, moeil
zeggen, dat revolutie een goed ding
En tegen eenvoudige, oer-orthodo
gelovigen kunnen ze moeilijk ga
spreken over het menselijke, historist
karakter van de heilige schrift. Die
daar gewoonweg niet aan toe.
De Zweedse Kerk heeft de afgeva:
digden in Uppsala uitgenodigd,
te nemen aan een oecumenische eucl
ristievlcring. Hoe zullen zij op die
nodiging reageren?
De overgrote meerderheid zal r
doen. Uitzonderingen zijn de orthodoN
en enkele anglicanen. Wat de kath
lieken zullen doen, weet ik natuur]
niet; van de gasten en waai
verwacht ik, dat ze zich afzijdig zuil
houden; maar veel anderen,
jongelui, zullen meedoen.
Wat denkt u van het feit. dat prof. J
Groot door Rome niet als u-aarnero
is aangewezen?
Ik betreur het diep. Zie het als
symptoom van de moeilijke verhoudi^
tussen Rome en de Nederlandse kei1
provincie. Natuurlijk hoeft er
geen Nederlander te worden aangew
zen, de wereld is groot. Maar d;
staat tegenover, dat de Nederlanc i
kerkprovincie heel veel gedaan heeft
oecumenisch gebied. Voor prof. Gn
persoonlijk is het een heel harde
Ik hoop, dat er een weg gevona
wordt, om hem toch nog naar Upps