Verhelderende expositie rond
leven en werk van groot geleerde
Ans Ouwehand haalt gym.
in drie jaar na mulo-B
Bij derde eeuwfeest van geboorte Boerhaave
feiter
Voorlichting over onderwijs aan de
Leidse Vakschool v. d. Detailhandel
DONDERDAG 13 JUNI 1968
DE LEIDSE COURANT
PAGINA 3
Corn Troost (1785?),
een vande velen (lie
HET IS VIJFTIG JAAR GELEDEN, dat voor de eerste maal een tentoon
stelling werd ingericht ter ere van de vermaarde Leidse hoogleraar,
medicus en vorser Hermanus Boerhaave. Daar is het tot 1968 bij ge
bleven. Dit jaar evenwel herdenken wij de 300ste geboortedag van
deze wereldberoemde Nederlandse heelmeester en de gelukkige ge
dachte om dit eeuwfeest te accentueren door een expositie over en
rond de figuur Boerhaave werd nog versterkt door de omstandigheid,
dat in de laatste jaren door veel speurwerk een belangrijke uitbreiding
van de „Boerhaviana" tot stand is gekomen. Op de vandaag in het
Rijksmuseum voor de Geschiedenis der Natuurwetenschappen aan de
Leidse Steenstraat (gevestigd in een uit de tachtiger jaren der vorige
eeuw daterend laboratorium van het oude Academisch Ziekenhuis en
bijzonder toevallig de naam „Boerhaave Laboratorium" dragend) ge
opende tentoonstelling is een groot aantal curiosa met betrekking tot
Boerhaave, portretten, manuscripten, instrumenten en naturaliën bijeen
gebracht.
VEEL NIEUWE DOCUMENTATIE
AAN HET LICHT GEKOMEN
HET IS EEN grote verdienste van de
deskundige samenstellers der expo
sitie - niet in de laatste plaats die van
de directrice van het Rijksmuseum, mej.
dr. Maria Rooseboom - dat deze docu
mentaire show en voorlichting vaak een
nieuw licht werpt op tot nog toe on
bekende facetten van de Voorhoutse do
mineeszoon Herman Boerhaave. Een be
hoorlijke biografie ontbrak, omdat Boer
haave moeilijk viel samen te vatten; hy
leefde op de grens van twee eeuwen,
zijn werk strekte zich uit over twee fa
culteiten en zyn interesse en onbedwing
bare werklust bestreek een nog veel gro
ter gebied.
VEEL AUTHENTIEKS
De expositie was wel zeer gebaat bij
de herontdekking in Leningrad van de
door Boerhaave en zijn twee neven Her
man en Abraham Kaau nagelaten ma
nuscripten, die menig verhelderend de
tail bieden en nu deze tentoonstelling
veel authentieks verschaffen. De hand
schriften zyn ten tijde van Peter de Gro
te naar Rusland gehaald. Catharina de
Tweede haalde eveneens veel artsen uit
Nederland. Ook van de Leidse Universi-
GESLAAGDEN MULO-EXAMEN
erking in de
het
Binnenplaats
St.-Caecllliagasthuls
rechts boven het
„Dol-huys" waren di
ziekenzalen, waar
Boerhaave zyn
beroemde lessen aan
ziekbed gaf.
Op de achtergrond
de Marekerk.
Gravure door
A. Radeniaker, ca. 17
RECORD-PRESTATIE OP REMBRANDT-LYCEUM
voorkomen. Da
Custos birotarum
rijwielbewaker
ontwierp snelle
leermethode
DE NORMALE gymnasiast
heeft minstens zes jaar
nodig voor hij met goed ge
volg eindexamen grieks en
latyn kan doen. De Leider-
dorpse Ans Ouwehand (18),
nu ex-leerlinge van het Rem-
brandt-lyceum, deed er drie
jaar over. Dezer dagen kwam
zij met goed gevolg door het
universitaire studie in de Sla
vische talen ligt thans voor
haar open Drie jaar ge
leden, direct na haar eind
examen mulo-B kwam Ans
Ouwehand zich op het Rem-
brandt-lyceum melden. In
haar gezelschap: de heer B.
W. Willemse, beheerder van
de NS-rijwielstalling aan het
Terweepark, een autodidact
in de klassieke talen, die na
zijn dagelijks werk veel leer
lingen bijwerkt in de klas
sieken. Normaal is, dat leer
lingen met een mulo-diploma,
die gymnasium willen doen.
geplaatst worden in de twee
de klas. Zy moeten dan welis
waar nog een jaar bygewerkt
worden in latyn, maar voor
een doorzettertje is het te
doen. Het is dan ook niet ver-
wonderiyk, dat rector dr.
Blom even vreemd opkeek,
toen hy Ans Ouwehand hoor
de vragen of zy niet in de
vierde klas geplaatst kon
worden. „Ik neem op me
haar in zeveD maanden by te
brengen" voegde de heer
Willemse er aan toe. „Het is
merkwaardig maar ik heb er
vanaf het begin vertrouwen
in gehad. Het was een waag
stuk, vandaar ook. dat zij
voorwaardeiyk in de vierde
werd geplaatst, maar de kans
wilden we toch geven", zo
vertelde ons dr. Blom.
De heer Willemse (76), de
„custos birotarum et auto-
birotarum apud vlarum fer-
ratarum Neerlandicum" - be
waker van fietsen en brom
mers bq de NS. zoals hij zich
wel in het latyn pleegt te be
titelen. toog aan het werk
met Ans - „Anna Scaevola,
Anna de linkshandige". Elke
dag kwam zij naar de Oegst-
geestse Dorpsstraat 32.
DE METHODE van de heer
Willemse, die uiteindelgk
tot de uitzonderiyke prestatie
leidde, was kort omschreven:
leren door lezen. „We begon
nen al na vrij korte tijd grieks
en latljn te lezen. Intussen
attendeerde ik op de droge
formules van de grammatica
en de zinconstructies. En dan
bij voortduring vragen naar
het hoe en het waarom. Door
de leestechniek heb ik ook
apathie voor de te leren stof
voorkomen. Dat is bijvoor
beeld een groot gevaar als je
begint met het laten leren
van rytjes woorden" vertelt
de heer Willemse.
Na zeven maanden was
„Anna Scaevola" zover, dat
het voorwaardeiyke van haar
toelating geschrapt werd.
Kort daarop werd zij onvoor
waardelijk bevorderd naar de
vijfde. De dageiykse byiessen
bleef zy evenwel tot 't eind
examen volgen, „want", zegt
zy, „met de grlckse gramma
tica heb ik lang moeite ge
had".
HAAR eindexamenresulta
ten in grieks en latyn wa
ren van een goed gehalte:
Drie zevens voor latijn, een
acht voor grieks schriftelijk
(het beste cijfer van de klas)
en een vier voor grieks mon
deling. „Grieks mondeling
heb ik onnodig een beetje ver
knoeid. Het was het eerste
onderdeel en ik was erg ze
nuwachtig Dat Ans ho
ger had gekund met haar
grieks mondeling bevestigen
zowel rector Blom als de heer
Willemse". „Een moeilijke
schrijver als Plato vertan it zy
vlot. met Homerus had het
dus beter moeten gaan".
De heer Willemse, die Ans
Ouwehand „cotidie refersit
lingua latina en graeca" (da
gelijks vol propte met oude
talen), meent dat het byzon-
dere succes is toe te schrijven
aan een ware talenknobbel,
maar meer nog aan een ult-
zonderiyk doorzettingsvermo
gen.
A NS verdere plannen: „Zo
gauw mogeiykafstuderen
en dan 'n baan zien te krygen
ln de buitenlandse dienst. Een
ambassade In het oosten by-
voorbeeld
En van de feesteiyk ge
stemde heer Willemse: „Weer
een slachtoffer waarop Ik
myn liefde voor de oude ta
len kan uitleven".
Werktuigen zoals deze door
Boerhaave werden gebruikt by
zyn chemische proeven: links
een luchtpomp van de Leidse
hoogleraar W. Senguerd, midden
een fornuis van plaatwerk met
van binnen vuurvaste steen
en een fornuisje van eikenhout
(rechts); geheel rechts een
helm voor het destilleren van
alcohol.
allerhande manuscripten. De fraai uit
gegeven, rijk geïllustreerde en uitput
tend van documentatie voorziene cata
logus draagt niet weinig by tot het zeer
concrete beeld, dat de tentoonstelling
van Boerhaave geeft.
Er zijn twee zalen ingericht: één met
biografisch materiaal en de tweede met
een meer persoonlijke vvetenschappeiyke
verzameling. De documenten omvatten
onder meer een oratie bij Boerhaaves
aftreden als rector magnificus, inteken
lijsten voor zyn private colleges en een
schema van zijn dagindeling dat leert,
dat Boerhaave op 'Oud-Poelgeest om 5
uur de dag begon en om even 6 uur al
in de Hortus werkte. Een aantal por
tretten, betrouwbaar of omstreden van
wege Boerhaaves verre van sieriyke
neus. tonen de grote methodicus en wei
nig strydbare docent zoals tydgenoten
hem zagen, een man ook die - zoals een
leerling van Herman hem beschreef-
„de grootste geest en het beste hart"
had. Veel correspondentie ook is ver
zameld, Franse, Nederlandse en La-
tijnse brieven aan familie en relaties,
over medische adviezen en recepten en
college-aantekeningen voor Boerhaaves
laatste college, gegeven op 3 maart 1738.
NATUURKUNDE ALS BASIS
DE FYSICA heeft in het leven van
Boerhaave een belangrijke rol ge
speeld. Het werkelijk nieuwe van Boer
haave waren niet zozeer wetenschappe-
ïyke bijdragen als wel het consequent
trachten de natuurwetenschappen en de
geneeskunde te baseren op de fysiolo
gie. De expositie laat duideiyk zien, dat
Boerhaave grote waarde hechtte aan
kennis van de natuurkunde: meetinstru
menten, optische instrumenten, een dub
bele luchtpomp, microscopen en thermo
meters. Fahrenheit vervaardigde voor
Boerhaave de eerste betrouwbare koorts
thermometer, wetenschappeiyk bruik-
Veel voorwerpen aangaande Boerhaa
ve als centrale figuur in de 18e eeuwse
chemische wetenschap, zyn betekenis
voor plantkunde en natuurlijke historie
en de geneeskunde in het algemeen com
pleteren deze opmerkelijke Boerhaave-
tentoonstelling, die dit jaar op de een of
undere wijze gepast is in het kader van
het Holland festival. Deze belangwek
kende expositie over de dokter-filosoof-
hoogleraar Boerhaave, die zyn leerlin
gen slechts wilde voorhouden „wat voor
hen het nuttigst en noodzakeiykst zou
zyn", biyft toegankeiyk tot 1 december
van dit jaar.
Diploma A en middenstand: A. P. de
Kievit, Wassenaar; L. M. de Groot, Ha-
zerswoude; J. A. Buitendijk, Leiderdorp;
J. C. M. Tijssen, Zoeterwoude; IJ. M. P.
A. Berbee, Hazerswoude; D. J. G. Bou-
meester. Leiden J. F. M. Dingjan, Lei
den W. G. M. Ie Rütte; T. J. G. Rem
merswaal, Wassenaar; C. A. van Poo-
den. Wassenaar; J. W. G. Tolido, Was
senaar; J. M. Wisse, Wassenaar; G. La-
gerer, Wassenaar; H. G. J. Bart, 's-Gra-
venhage; P. A. M. Onderwater, Leiden;
J. T. G. van der Poel. Leiden; E. V. H.
Ponun, Leiden; P. H. M. Stolwyk, Lei
den; B. W. M. H. Rikkers, Wassenaar;
A. J. H. M. van Schie. Leiden; J. H. M.
Veldhuyzen, Zoeterwoude; E. M. Vis
ser. Leiden; M. O. C. van der Salm,
Zoeterwoude; C. P. M. Zwetsloot, Leiden:
L. M. Blonk. Waddinxveen.
Diploma A zonder middenstand: H.
M. M. van der Salm. Zoeterwoude; E. J.
W. Splerings, Leiden; M. J. C. Tijssen,
Zoeterwoude; M. H. A. Zandbergen, Zoe
terwoude; C. W. T. F. M. Kooien, 's-
Gravenhage. Afgewezen voor diploma A
drie kandidaten.
Diploma A en B en middenstand: P.
M. J. Bloemberg, Alphen aan den Rijn;
E. H. M. Nieuwsteeg, Boskoop; C. A.
M. van Rijn, Boskoop; L. N. M. Straat
hof, Hazerswoude; C. A. Bekema, Lei
den; J. Molenaar, Leidx; J. J. van Rijn,
Leiden en C. A. van Schie, Leiden.
A plus B zonder middenstand: J. C.
Overdevest, Rynsaterwoude.
Afgewezen voor B: 1 kandidaat.
Vorige week slaagden by dezelfde
Stichting:
Mulo-A-diploma:
A. P. H. M. van Buuren, T. M. Cor-
nelisse. J. N. M. van Eijk, A C. M.
Groen Ln 't Woud, A. J. J. Hijdra, M.
C. de Jong, A. P. C. Koeleman, M. G.
T. van Egmond, E. J. M. van Beek,
I. E. M. van Dorp, C. A. Groenendijk;
T. C. M. Groenwegen; H. D. M. van
Hevelingen; J. F. J. van Jaarsveld, M.
J. H. T. Arnoldy, M. B. J. Beelen, E.
J. Beugelsdijk, S. E. M. Candido, M.
van Dongen; E. T. J. Driessen; J. M.
A. van Dijk; Y. M. L. Ammerlaan, M.
J. C. G. Beereboom, M. J. C. van den
1 Berg; A. A. M. Bontje, R. M. T. van
i Breukelen, M. M. van den Brink M. J.
G. de Bruijn; J. A. M. Altenburg. R.
R. Doop, T. G. P. H. Focke; C. J. de
Heiden.' G. W. G. van der Hoeven,
H. J. R Keijzer, F. W. M. Knijnen-
burg, P. H. van Beek; H. C. M. van
i der Ham, A. M. Knijnenburg, W. J.
i M. van Leeuwen, F. G. Bijvoet. J. P.
M. Duijvesteijn, N. S. W. Hijdra, A.
I W. M. Pieterse, P. A. M. van Rossum,
P. M. Schrama, R. Tielen, A. M. C.
I Voorn, W. M. Wansinck, R. L. Wouters,
L. M. Kompeer. A. W. J. Kuijf, A. M.
I van Leeuwen. H. M. van der Loo. M.
M. van der Poel. W. M. Pouw, G. H.
Steenkamer, W. J. M. Beugelsdyk, M.
M. A. Elstgeest, M. R. Hoegen, P. C. J.
Jansen, I. F. M. van Kan, J. P. van
Kasterop, A. M. J. de Kier. H. v. Coe-
vorden, A. M. Dcvilec, M M. A. El
lenbroek, L. M. Frielink, M. J P. van
Graas, A. M. van Grieken, M. J. B.
Groenewegen, R. W. M. Lut, H. A. E.
van der Putten, C. W. J. Schouten,
W. P. A. M. van der Waerden, P. P.
Wijsman, J. A. M. van der Kleij. L.
H. J. Rooijakkers, J. W. A. Spronsen,
G. J. M. Straetcmans, M. J. A. de
Zwart, J. C. W. Verheescn, P. E. W.
Zaat, M. W. Rozenburg, B. A. Stolker,
M. H. A. Straver, T. M. Uitenbroek, C.
M. Verbakei, C. C. M. van Vliet, T.
M. van der Werf, J. M. M. W. Stigter;
G. J. E. de Klerk A. M. J Kouwen-
hoven, B. Maass, C. E. P. Mank, A. F.
Molenkamp, M. L. T. G. v. Noort, F.
T. H. Pelgrim, A. G. M. de Groot, S.
M. J. van der Ham, W. C. M. van der
Harg, A. T. M. van der Hoorn, J. M.
van der Ing, Y. G. F. Janssens, E. G.
Koek, J. G. 1'. T. v. Bemmelén, J. S.
van Berkesteijn, C. J. M. van Haaster,
J. M. Hoevenaar, A. L. A. M. Klaas-
sen, J. C. M. van der Mgn; V. U. M.
ADVERTENTIE
Laat vader niet op
een droogje zitten
Nog even dan ls het weer vaderdag.
Geef eens iets anders, wy hebben leuke
verrassingen, komt U eens kyken
COSTER'S
slokje van de week»
LUXE KARAF Kt-vujrt nitur krule inkt
Jonge Coster of
Vieux 7.95
wijnen en gedistilleerd
Steenstraat 8 Telefoon 21361
Herenstraat 6 Telefoon 30069
Haarlemmerstraat 204 Telef. 21611
Alleen onze zaak Steenstraat 8 In wegens
vakantie gesloten van 1722 Juni.
Telefonische orders worden normaal uit
gevoerd.
Eebers. M. A. P. Bos, C. J. M. Brug
man. M. W. van Diemei. J E. M.
Schinkel. C. M. M. Smits, T C. U. v.
Wetten. E. J. A. Hoogervorst, J. Beek
man. W. J. M. Freriks, W. B. C. M
Knijnenburg, C. C. J. F. van der Meer.
P. J. Roessen, J. C. M. Schuur, G. C.
M. Jansen.
C. M. P. Krol, M. A. Kroone, L. M.
van Maasdam. I. M. van der Meer, S.
M. G. Meijers, H. M. A. Mooijman, M.
van Niekerk. M. C. M. de Ridder. M.
W. J. Rutten, M. C. M. Schermer Voest,
J. L. M. van der Heijden, M. M. J.
Lamboo, P. de Lannov, A. C. M. Smiet,
Y. A. M. Stoop, A. M. J. H. Verhoef,
J. M. Voskuil, M. L. C. Knijnenburg.
C. G. M. Neuteboom, L. M. van Ree,
P. W. H. M. van Remundt, C. M. Rot
teveel, E. Schreuder, A. M. van Wie-
ringen, A. M. J. de Wilde, I. M. I. van
Winden, Akerbom. P. J. M. Bontje,
L. L. M. van Egmond, B. J. van der
Meer. A. B. J. v. Muurlk, E. H. C. Turk,
M. J. M. Zoet, J. M. Smoorenburg, J. J.
M. Duits, M. W. C. Notenboom, A. M. .1.
Akerboom, C. A. A. Zuydervllet, G, W.
M. Casteiyn, T. M. A. Meyers, M. A.
Ooyendyk, C. A. M. W. A. v. Paridon,
A. M. Pieterse. G. W. Pypers, W. B. M.
Mooy, Y. D. Laceulle, H. P. de Ketjzer,
G. H. M. Klein, H. A. M. v. Nlekerk, J.
W. G. v.d. Post, A. T. J. v.d Aart, M.
L. M. Beuk, J. N. J. Cnspers. C. M. M.
v. Eeden, C. W. Fasel, W. A. de Groot,
C. C. M. Nleuwenhulzen, G. A. A. Otto,
N. A v. Veldhuizen. G. E. M. v.d. Burg,
G. W. J. Duyndam. J. J. M. C-asteleln,
J. A. G. v. Polanen, J. A. M. J. v.d. Poel,
C. J. M. Mooyman, M. A. M. Goseling.
VOORSCHOTEN
Mulo-examen
Voor het Mulo-examen slaagden gis
teren in het Cultureel Centrum te Voor
schoten;
Diploma MULO-A; dames: E. Sip,
Katwijk; J. J. Souverijn, Katwyk; P. M.
van Ockenburg, Oegstgeest; E. Sasburg.
Leiden: M. A. van Rijn, Katwijk; D.
Schaap. Katwyk: A. J. Schuitemaker.
Katwijk: J. M. de Vries, Katwijk; J. R.
v. d. Laan, Leiden; Y. B. Bekooi. Leiden.
De heren: G. J. Postel, Katwyk; C. J.
Schooten. Sassenheim; H. van Starken-
burg, Rijnsburg; C. S. Westra, Ryns-
burg; G. Zandbergen, Rynsburg; R.
Overduin. Voorschoten; L. Goedhart,
Oegstgeest: E. R. E. Stikvoort. Leiden.
N. Kolk. Leiden; C. C. van Nierop. Lel
den; L. L. de Jong, Leiden; J. Beekman,
Leiden; R. v. d. Berg, Leiden; L. de Best,
Katwijk; G. J. Schoneveld. Valkenburg.
Diploma Mulo-B: de dames D. Zwaan,
Leiden: A. M. P. de Wit, Warmond. De
heren: J. van Spyker, Leiden; T. J. van
den Water, Lelden; W. Passchler, Lei
den; A. van Duik, Katwijk; A. van
Rhijn, Katwyk: M. Schaay, Katwijk; P.
A. Weeda, Leiden; J. P. Dolieslager,
Leiden: W. A. van Spronsen, Leiden.
Afgewezen: 7 kandidaten.
Dinsdagmiddag kwamen leden,
tor» en belangstellenden van de Stich
ting Leidse Scholen voor de Detailhan
del byeen in restaurant Van der lley-
den, waar een voorlichtingsavond voor
detailhandelsonderwy» was belegd.
De voorzitter, nir. F. Porthelne, opende
de vergadering. Hy heette de aunwezl-
gen vun harte welkom en in liet byzon-
der bestuursleden van de middenstands
organisaties, de Kaad van Advie* en
«Ie heer X un P.riKmii, directeur VU <b
Leidse detailhandelsschool, die in augus
tus voor het eerst haar poorten zal "po
nen voor de verwachte toeloop van leer
lingen. „In Nederland zyn ongeveer 80
scholen voor de detailhandel, de school
In Lelden meegerekend. Voordat de ves
tiging van de detailhandelsschool hier
een feit was, waren belangstellenden
voor deze vorm van onderwy» genood
zaakt naar de scholen in Den Haag,
Haarlem en Utrecht te gaan. In augus
tus wordt met twee eerste klassen be-
Drs. A. G. Hilbrink. voorzitter van
de Raad van Advies en inspecteur van
het mlddenstandsonderwy» ln Nederland,
was de volgende spreker. Hy noemde
de opirchting van de h.b.s. (Thorbecke)
e kooplledenopleldlng. Maar
I deze is zyn doel in dat opzicht voorby-
I geschoten en is tegenwoordig eerder 'n
I vorm van voorbereidend wetenschap-
peiyk onderwya. In 1937 veranderde de
leemte wel tengevolge van de toen In-
gestelde opleiding voor 't middenstands
diploma.
Struktuurw ijziging
„Na de oorlog voltrok zich geleidelijk
een economische structuurwyzlglng,
wuardoor de eisen van het koopman
schap bij de detaillist een andere in
stelling vroegen, meer neigend naar die
uit het dynamische zakenleven. Binnen
de tien Jaar verandert het assortiment
van een zaak geheel. Daarom is het een
vereiste van de ondernemer by de tyd
(up to date! te blijven."
De reden van het zich snel wyzigend
assortiment ligt In het steeds sneller
veranderen van het behoeftepatroon van
de consument.
De heer Hilbrink vond de berichtge
ving over hoe het er voorstaat in het
kleinbedrijf, negutlef. „De publiciteit is
meer op het weggaan van bedryven ge
richt, dan op het komen. Ik kan u ver
tellen. dat tweederde van het zaken
leven in het midden- en klcinbedryf er
goed voor staat."
Ondanks een daling ln het aantal za
ken, werd in de periode 1050-1966 een
styging ln aantal werknemers opge
merkt van 87.000 naar 191.000, dus
meer dan een verdubbeling
Deswege is de heer Hilbrink optimis
tisch gestemd voor de toekomst van
het kleinbedrijf, met de nadruk op de
dienstverlenende sector.
Enthou-iast
Hierna was het woord aan de direc
teur van de detailhandelsschool te
Zwolle, de heer A C. van Ahce. Deze
sprak met groot enthousiasme over <r
prestaties van „zyn kinderen" en gaf
een duideiyk betoog van hetgene dat
er gedurende een Jaar op een vakschool
voor de detailhandel gebeurt. Een en
ander werd verduidelijkt aan de hand
van dia's.
Na de toelichting van de heer Ahee
was er een korte pauze, waarna dts
aanwezigen In de gelegenheid werden
gesteld vragen te stellen aan de aprc-
