iDe vuurtorenwachter
van Noordwijk
Wie weet
wvww
CABARETIER CEES VAN OYEN
DEFGHIJKLMNOPQRSTUVW
DE LEIDSE COURANT (Westerpers) N.V.
Wie de Hoogwakersbosstraat
(moeilijke naam!) te Noordwijk
doorgaat zal, gekomen ter hoog
te van pand nummer 31, daar
een mast in de tuin zien staan.
Die mast is afkomstig van een
Engelse sleepboot. In dezelfde
tuin liggen nog meer voorwer
pen die aan de zee herinneren,
zoals enkele reusachtige dob
bers, zogenaamde eindjonen.
Een eindjoon heeft tot doel het
einde van een vleet (een soort
visnet) aan te geven. Een en
ander moet wel inhouden, dat de
bewoner van dat pand iets met
de zee uitstaande heeft. En dat
is inderdaad het geval.
Verzamelaar antiek
De heer Dirk van Dee, de bewo
ner, Is hoofdliehtwachter van de
vuurtoren In Noordwijk. Als zodanig
Is hy ln dienst by de Koninklijke Ma
rine, bij het onderdeel Loodsw>
(Rijkskustwacht). Dat houdt echter
niet ln, dat hij daarom onder krijgs
tucht staat, of een uniform draagt,
de funktie is een volledige burger-
betrekking. Ook een van de zonen
van de heer Van Dee, Engel, is bij
het loodswezen in dienst, als ste
ward van de loodsboot Procjjon.
Voeg daarbij het feit dat de va
der van mevrouw Van Dee scheeps
kapitein en eigenaar is van twee
schepen. Deswege is de inrichting
het huis van de familie Van Dee
sterk aan de zee herinnerend. Be
ns allerlei onderdelen en acces
soires van schepen is er in de wo-
xung een uitgebreide verzameling an
tiek en curiosa te bewonderen. Zo is
i u een barometer, een tafeltje ge
maakt van het zwaard van 'n Grun-
del, een patrijspoort waarvan 't glas
door een spiegel is vervangen, een
oude bybel (steendruk!), eenscheeps-
bel. een oude petroleumlamp die nog
met petroleum wordt gestookt, etc.
De petroleumlamp is de hoofdverlich
ting in de huiskamer van de woning
van hte gezin Van Dee.
/N/N/N/N/N/V/N
\/V\AAAAy
Dee lichtwachter op de
van Schiermonnikoog. Vandaar is hij
in 1954 overgeplaatst naar Noord
wijk, waar hij hoofdlichtwachter
werd. De heer Van Dee heeft twee
vuurtorenwachters onder zich, als
mede een reservewachter. De reser-
.vewachter moet inspringen in geval
van ziekte. Hij heeft een volledige
dagtaak een vishandel maar
moet zich daaruit desgevraagd los
kunnen maken. Hij moet ,,24 uur per
dag" disponibel zijn: in welk geval
zijn zaak door zijn vrouw wordt be
hartigd.
De heer Van Dee is in 1924 in
Breukelen geboren. Hij is nu 44 jaar.
Op Schiermonnikoog is hij getrouwd.
Hij woont reeds 13 jaar in Noord
wijk. Twee zoons heeft het gezin
Van Dee.
De vuurtoren in Noordwijk is niet
altijd bezet. Er wordt gewerkt in
twee ploegen, t.w. van 16.00 tot 24.00
uur en van 00.00 uur tot 08.00 uur.
Exclusief
Opleiding
Vuurtorenwachter is een exclusief
beroep. In Nederland zijn 15 torens,
met op elke toren drie k vier vaste
wachters en een reserve. De wach
ters kennen elkaar allemaal persoon
lijk. Ze hebben veel kontakt, vooral
telefonisch. Elke vuurtoren heeft zijn
eigen karakter (lichtcode). Voor de
toren in Noordwijk is dat een 20 se
conden durend signaal, dat bestaat
uit 8 sec. licht, 2 donker, 3 licht,
2 donker, 3 licht en 2 donker. Daar
na wordt het signaal opnieuw ge-
De Uitkijk"
»P
De toren Is 28 meter hoog. Op
15 meter hoogte staat het kamertje
van de wachter, „De Uitkijk". De
heer Van Dee Is dus hoofdliehtwach
ter van Noordwjjk. Hy is dat niet al-
tyd geweest. Eerst, In 1946, had hy
gemonsterd op de Willem Barendsz,
die de eerste reis zou aanvangen.
Maar er kwam toen een plaats yry
in Schiermonnikoog, by de kust
wacht (het loodswezen).
Daarbij werd de heer Van Dee
aangenomen. Het afmonsteren bij de
Willem Barendsz ging vrij gemak
kelijk en zo werd de heer Dirk van
Voor vuurtorenwachters is een
aparte opleiding in het leven geroe
pen. Die opleiding is in Harlingen
en duurt een jaar, waarna examen
•moet worden gedaan. „En ik garan
deer je, dat dat examen niet gemak
kelijk is", zegt de heer Van Dee.
Onderdelen van die opleiding zyn:
kaartpassen, kennis van elektromo
toren, meteorologie, kennis van de
stormwaarschuwingsdienst, seinen,
kennis van het reddingswezen, geo
grafische kennis van de gronden en
diepten van de Noordzeekust, etc.
Er zijn A- en B-posten onder de
vuurtoren. De A-posten dat zijn
Schiermonnikoog, Ameland, Ter
schelling, Texel, Den Helder, LJmui-
den, Scheveningen, Hoek van Hol
land, Ouddorp, Haamstede en West-
kapelle). De B-posten (behalve
Noordwijk nog Egmond, Nieuwer-
sluis en Vlieland) hebben avond- en
nachtdienst.
Vuurtorenwachters maken veel
mee van wat er op zee '(c.q. aan de
kust) gebeurt. Verschillende stran
dingen bijvoorbeeld. De heer Van Dee
heeft ook diverse malen een schip
zien vastlopen. De eerste keer was
dat op Schiermonnikoog, een Ame-
De lamp en de
lenzen van de
vuurtoren.
Naast de lamp
de gasbrander
•lie in geval
van nood de ze»
verlichten.
rikaans stoomschip de South Star
van 10.000 ton, geladen met kunst
mest. Dan de Duitse coaster Wil
helm; een Deense kolenboot (de
Kaij) en de Noorse kolenboot Ra
pid II. Eén keer heeft hij drie stran
dingen op één dag meegemaakt.
Toen was het windkracht tien. Vast
gelopen bij Schiermonnikoog waren
toen, 6 november 1952, de schepen
Bahir (uit Turkije). Sac Badalone
(uit Spanje) en een Panamees schip.
„Van rat Turks schip weet ik nog
iets aardigs te vertellen. Toen ik ln
de hut van de kapitein was. zag ik
de foto's van zeven vrouwen. Later
bleek, dat die kapitein met alle ze
ven was gterouwd.
Straaljagers botsten
Dan heb ik eens twee straaljagers
tegen elkaar zien klappen. De vuur
zee was mijlenver te zien. Ook regis
treerde ik Indertijd het vliegtuig, 'n
Neptune, dat ln Valkenburg was ge
stolen. Ik was beneden aan het werk
en ging toen naar boven om iets te
pakken. Daar zag ik een vliegtuig
in zee storten. Ik helde daarop di
rect het vliegveld Valkenburg, dat
de zaak verder afhandelde.
Dan wil de overlevering, dat tus
sen de reddingsploegen van Katwijk
en Noordwijk vroeger een grote riva
liteit bestond. Zo hadden ze eens ru
zie gekregen wie de mensen van een
in nood verkerend schip zou moeten
halen. Er ontstond, nadat de ruzie
hoog was opgelaaid, 'n stevige knok
partij. Het was alleen maar om de
eer te doen. Zo is dat tegenwoordig
nog, het is een hele eer mensen te
mogen redden."
Hobbies heeft de heer Van Dee in
ruime mate. Watersport bedryft hy
uiteraard ook: zeilen en varen mot
een motorjacht. Ook. zwemt hy, al
heeft hy geen diploma's. Roeien niet.
„Van roeien word ik mager." Ook
filmt hy, op 8 mm. Onlangs heeft hy
nog een wedstrijd van de plaatselij
ke filmclub gewonnen met een doku-
mentarische film over de kaarsen
fabriek ln Warmond. By de tentoon
stelling „Warmond creatief" heeft
hy hem de gehele zaterdagavond ver
toond. En biologie! De heer Van Dec
is in zyn geliefde onderwerp vogels
zó deskundig, dat hy er eens voor
de radio over heeft gesproken. Dat
ging over bergeenden.
Engel van Dee by een
maquette van de
vuurtoren zoals die
gemaakt is als
ruimteiyke illustratie by
een scriptie van een
kweekschooileerling over
de torenwachter
Van Dee.
Filmprijs
Eentonig
Met radio Scheveningen hebben de
vuurtorenwachters geregeld kontakt.
Ze melden via radio of telefoon wat
er op zee gebeurt. Als er een schip
in nood is, ontstaat er een driehoeks
zending tussen het schip, de dichtst
bijzijnde vuurtoren en radio Scheve
ningen.
Een andere zijde
van de lamp,
hier is de
gasbrander
duidelijk te zien.
„Of het werk eentonig is? Ach,
dat ligt helemaal aan jezelf. Als je
de hele nacht in het donker blijft
turen we mogen na zonsonder
gang geen licht ophebben, vanwege
de reflektie op de ronde ruit, waar
door we niet goed naar buiten kun
nen kijken natuurlijk wel. Er kan
per slot van rekening 12 maanden
achter elkaar niks gebeuren. Hier in
Noordwijk kom je altijd veel men
sen tegen die eens naar boven komen
om een praatje te maken. Dan heb
ik hier een radio en als het licht is,
kijk ik wel 's uit op de Boulevard.
Wat myn werk omvat? Ja, dat zijn
natuurlijk verschillende zaken. Ten
eerste zorgen we dat het licht het
doet. Als de stroom uitvalt of zo,
gaat automatisch de noodverlichting
branden, die door gas wordt gevoed.
Dan moeten we uitkijken naar ge
strande schepen en we letten op
noodsignalen en smokkelaars. Ook
worden door ons de waterstanden
vermeld."
De lamp op de vuurtoren heeft
een sterkte van 1000 watt, die door
middel van een lens wordt versterkt
tot 300.000 watt. Hij heeft een aktie-
radius van 16 zeemijl, d.i. ongeveer
30 kilometer. De reikwijdte van het
noodlicht is ongeveer 7,5 kilometer.
Als er een stranding plaatsvindt,
moet de torenwachter 'n strandings
rapport invullen, waarop gegevens
van de gestrande schepen moeten
worden vermeld.
De vuurtoren in Noordwijk is or
sinds 1922. Katwijk wilde óók een
toren die werkte (de hedendaagse
Katwljker toren is als museum in
gericht), maar omdat Noordwijk te
midden van de scheepvaartlijn ligt,
kreeg die hem.
Het huis „De Lytje Pole" In de
Hoogwakersbosstraat staat niet meer
alleen, zoals een tiental jaren ge
leden. Veie woningen zyn ernaast
gebouwd en zo Is het in de genten-
schap opgenomen, mèt zyn bewo-
AD VAN DONGEN
ALS CABARETIER heb ik geen
uitgestippeld plan, maar wat ik
doe, doe ik met veel plezier. Het
streven is natuurlijk om de grote
theaters te bespelen, maar daar is
een lange aanlooptijd voor nodig.
Gelukkig ben ik niet meer zo onge
duldig als vroeger. Toen moest en
wilde ik alles. Nu wacht ik rustig
mijn tijd af en die komt echt wel.
Ik heb in kleine theatertjes gestaan
en dat ging uitstekend, maar ik heb
de pest aan kaarslicht en kleine in
tieme gelegenheden. Momenteel
werk ik in de provincie. Jammer is
alleen, dat je dan onder de publici
teit door schiet. Financieel bereik
je er wel veel mee, maar je blijft
anoniem. Drie jaar geleden ben ik
met de groep AMUSA gestart en dat
gaat prima. Ik heb een trio rond
Joop Stokkermans en verder een
zangeres en pedagoochelaar Henk
Bouma, die ook de zakelijke belan
gen behartigt.
Het publiek amuseren is by mij
essentieel. Daarvoor heb ik een vrij
breed terrein. Er komt geen poli
tiek bij kijken. Dat interesseert my
niet. Ik heb daar trouwens ook geen
verstand van. Het is meer positief
en parodistisch ingesteld.
CABARET zelf is een verschrik
kelijk rekbaar woord. Ik zou
mijn programma liever een soort
veredeld variété willen noemen,
waarbij ontspanning op de eerste
plaats komt. Ach, wat ik ook doe,
er wordt altijd wel iemand gekwetst,
maar dat is meer iemand, die zich
ook gekwetst wil voelen.
Dat ik cabaretier ben geworden,
is geen keuze geweest. Ik kan het
gewoon niet laten. Jarenlang heeft
het mij bewust bezig gehouden. Ik
doe dit werk nu al weer 15 jaar.
Daarvoor heb ik zeven jaar lang
gewerkt bij een reisbureau. Ik moest
naar het buitenland en zo. Hotels
bekijken, het eten keuren en daar
over rapport uitbrengen. Het was
wel leuk werk, maar ik zou echt
niet meer terug willen. Misschien
ben ik wel nergens anders voor
geschikt.
IK HEB VAN '61 tot '63 een klein-
kunst-cursus bij de Nederlandse
Radio Unie gevolgd onder leiding
van Alex de Haas cn Cor Lemaire.
Daar hield ik als één van de zeven
geslaagden een heel mooi diploma
in een kokertje aan over. Zo'n cur
sus is leuk, maar je moet het toch
wel in je hebben. In mei 1965 heb
ik mee gedaan aan het cabaretcon
cours in Amsterdam en eindigde
achter Paul van Vliet en Eva Goss-
ler op de derde plaats. Toen heb ik
veel aanbiedingen van radio en tee
vee gehad. Het vak zelf leer je niet
op een cursus, maar wel je leren
bewegen en behoorlijk praten en zo.
Na twee jaar gewerkt te hebben
bij het cabaret „Adam en Eva" be
gon ik in Diligentia in Den Haag
met 'n eigen programmaatje. „Lach
's in de spiegel". Ik dacht link te
wezen en knutselde zelf een fol
dertje in elkaar met een voor
woord van Alex de Haas en een
paar lovende krantenrecensies, maar
na de première begon het gedon
der al. De tweede dag lag er een
hoop sneeuw en er kwam niemand.
Later is het toch nog wel aardig
gaan lopen, maar financieel was het
toch wel moeilijk.
AA ET HET programma, dat ik nu
1** heb (Goed nieuws vandaag)
bereik ik dank zy een bepaalde for
mule een vrij groot publiek. Het is
vrij modern van aanpak met beat,
Chopin en Bach. Die sounds doen
het erg goed op 't ogenblik. Mijn
sterkste kant is wel de parodis
tische. Het maken van een bepaald
type. dat gaat mij vrij goed af. Het
imiteren is ook erg belangrijk. Voor
mijn radiowerk wordt mij bijvoor
beeld gevraagd, maak eens iets over
een bos radijs of zo en dat doe
Ik doe veel combinatiewerk met
Nick Nichols en de schrijver/dich-
ter Hans Andreus. Het leuke bij
hem is, dat hij een idee van mij
kan uitwerken, dat ik zelf niet zo
goed onder woorden kan brengen.
Zo komen er ook veel liedjes tot
satnd. Zelf schrijf ik ook over din
gen, die even moeten. Het is een
soort industrie eigenlijk.
IK DOE VEEL radio- en teevee-
werk. zoals ziekenprogramma's,
'n platenprogramma voor de VPRO
en verder Voor de NCRV, maar dat
meestal in de nationale of kinder
hoek. Gemiddeld zijn dat zo'n 20
uitzendingen per maand.
Je werk van september tot mei
enorm hard en dan moet je de zaak
rond hebben om de rest van het
jaar te kunnen leven. Ik doe mo
menteel veel voor de luchtstrijd
krachten. Die jongens zijn erg en
thousiast. Dat komt ook gewoon,
omdat zy uitgekeken zijn op het
variétéwerk van hoogstandjes en
illusionisten. De teevee is een grote
concurrent. In een programma als
Piste komt een figuur uit Argenr
tinië, die met 10.000 ballen kan
gooien en daar kan een man uit
Nederland met 8000 ballen niet te
genop.
DEPAALDE DINGEN kan ik in
mijn programma niet doen.
maar satirische stukjes kan ik bij
de radio kwijt in een rubriek als
Cursief. Ik heb pas in de trant van
„Vader gaat op stap" iets gedaan
over „Pater gaat op sex" in verband
met het celibaat. Het eerste, wat zij
mij via de telefoon vragen is. of het
niet over politiek gaat cn of het niet
kwetsend is. Dat is voor mij geen
uitgangspunt, maar af cn toe moet
je je wel even kunnen uiten.
Het is vaak wel een kwestie van
afzwakken. Als hel een beetje op
de actualiteit is gebaseerd, ontgaat
het de mensen meestal, maar als 't
lukt, is het heerlijk om de mensen
aan het lachen te krijgen.
IK PROBEER het elke avond weer
anders te doen en ik mag wel
zeggen, dat ik de enige in Neder
land ben. die een vorm heeft voor
het cabaretpubllek en het publiek,
dat graag een fijn feestje wil. Zo
gauw je je op een bepaald terrein
laat vastspijkeren, ben je toch wel
beperkt. Alleen Wim Kan vormt een
uitzondering. Bij hem gaat het om
de verpakking. Het ene ogenblik
schopt hij en het andere ogenblik
strijkt hij iemand over zijn haren.
Toen ik voor de eerste keer Lou
Bandv hoorde, was ik er helemaal
kapot van. Ik dacht, dat is het. De
teevee heeft het vak echter enorm
moeilijk gemaakt. Ik geloof niet in
mensen, die er zo maar zijn. Ik ga
liever gelijkmatig omhoog.
WEET U HET OOK NIET
Van Lange raar naar Golrle Als u
de reis per trein wilt maken, moet u
met de bus naar Alphen a. d. Rijn.
u op de trein stapt, richting Lel
den. Hier overstappen op de trein naar
Den Haag, Rottedram. Vapdaar met
dezelfde trein (of overstappeni naar
Dordrecht, Breda en Tilburg. Van hier
rydt een bus naar Golrle.
Voor de rit per bromfiets is de route
als volgt: Langeraar, Alphen a. d. Ryn,
Boskoop, Waddlnxveen, Gouda, Stol-
wyk, Schoonhoven, Goudriaan, Gorln-
chem, Sleeuwyk, Ntcuwendyk, Geertrul-
denberg, Waspik, Dongenschevaart, Til
burg, Goirle. In totaal ongeveer 115 km.
Vakaniegeld Ik heb 8 maanden by
de KLM gewerkt. Daar werd ik op
augustus 1.1. aangenomen en toen
d men mij verteld dat ik 6 va
kantiegeld kreeg. Nu heb ik per 1
april mijn ontslag aangevraagd en dat
heb ik toen eervol gekregen. Maar toen
ik op het einde van de maand mijn
geld ging halen, was er geen vakantie
geld bij. Toen ik daar om vroeg werd
mij meegedeeld dat ik het niet kreeg,
i Als ik eind april weggegaan was had I
Iik het echter wel gekregen. Maar dit
was my niet gezegd by aanneming en
ontslag. Wat is hieraan te doen?
Antwoord: Wij zouden, alvorens uw'|
vraag te beantwoorden willen weten
bij welke afdeling en in welke functie
u by de KLM werkzaam geweest bent
en maken u er tevens attent op. dat i
het waarschijnlijk bij u behalve om
de 6 vakantiebijslag gaat, maar ook
uitbetaling van het loon over een
tijdvak, gelijk aan die van de vakantie, j
waarop u recht zou kunnen hebben.
I Geeft u ons in dat geval ook nog op,
hoeveel vakantie en/of snipperdagen u
gehad heeft.
Linkshandig Mijn linkshandige
zoon wil gitaar leren spelen, m.aw.
j zijn er gitaren in de handel, die links-
handig bespeeld kunnen worden.
Antwoord: In dc praktijk is geble
ken dat spelen op 'n gitaar door links-
handigen mogelijk is. In vele geval
len is het soms beter, omdat in de
praktijk is gebleken, dat de linker
hand sterker is dan de rechter. Men
late zich evtl. door een leraar voor-
FOLDBRS
FAMILIE-DRUKWERK
RECLAM E-DRU KW LUK
PAPENGRACHT 32 LEIDEN TELEFOON 01710—20935
