TSJECHISCHE EXPERIMENTEN MET HERVORMING REGERINGSSYSTEEM Priesterenquête loopt naar wens Model voor een democratie Niet passend bij huidige problemen Novotny denkt aan aftreden ERNSTIG VERZET TEGEN VOORSTEL LAGE MELKPRIJS Fout van verpleger was fataal Voor ons is sparen opeens een stuk aantrekkelijker... dank zij het Premie Spaarpian! PREMIE SPAARPLAN Nieuwe benadering gemengd huwelijk DINSDAG 12 MAART 1968 DE LEIDSE COURANT PAGINA 5 ADVERTENTIE De verandering die zich op het ogenblik in Tsjecho-Slowakije voltrekt is op zijn minst gezegd, spectaculair te noemen. Wanneer deze tendens tot democratisering aanhoudt, zal Tsjecho-Slowakije spoedig zelfs Joego slavië voorbij zijn gestreefd. De gevolgen van een dergelijke ontwikkeling zijn nog niet te overzien. Wij in het Westen zouden de situatie echter ver keerd beoordelen, als we ons zelfgenoegzaam zou den beperken tot registratie van de moeilijkheden, die voor de Sovjet-Unie en voor het communisme in het algemeen, uit de gebeurtenissen in Tsjecho- Slowakije kunnen voortvloeien. Aan de ene kant is het raadzaam om pogingen, die tot doel hebben om marxisme met democratie in overeenstemming te brengen, met de nodige scepsis tegemoet tc treden. Maar daarnaast moeten we bedenken, dat wat zich thans in Tsjecho-Slowakije afspeelt, ook ons aangaat. Wanneer het Tsjechische experiment slaagt maar dat ogenblik is nog lang niet aan gebroken dan zullen de Tsjechen op de weg naar een meer normale toekomst iets bereikt heb ben, waarvan ook wij iets kunnen leren. Dat het Tsjechische experiment geen eendags- vlieg is, bewijst het feit, dat reeds geruime tijd een studiegroep van de partij bezig is de idee van een democratisch socialisme uit te werken. De studiegroep, die geleid wordt door dr. Zdenek Mlynar, omvat 40 politicologen, sociologen, eco nomen en historici. Alleen al datgene wat in het afgelopen jaar dus nog onder Novotny bekend is geworden over de werkzaamheden van de studie groep, heeft menigeen verbaasd doen staan. Na de val van Novotny heeft Mlynar in het partij blad „Rude Pravo" van 13 februari j.l. in alle openheid gezegd, op welk democratisch doel hij en zijn team aansturen. Deelneming Het grootste kwaad van het tegenwoordige poli tieke systeem, zo schrijft Mlynar, is het feit dat dit systeem ontworpen werd voor de oplossing van problemen, die in de huidige Tsjechische maatschappij niet meer bestaan. Het hele systeem stoelt op het principe dat richtlijnen van bovenaf moeten worden opgelegd, maar niet het produkt moeten zijn van vrije wils- of meningsuiting. De slogan „deelneming van het volk aan de lei ding" betekent in feite slechts deelneming aan de uitvoering van richtlijnen, van bevelen enz. Ook het in dit systeem veel gebruikte woord controle heeft alleen betekenis of controle op de vraag of de richtlijnen en bevelen tot op 't klein ste detail nagekomen worden. Controle op de vraag of de richtlijnen en bevelen voor een partij juist zijn, bestaat (nog) niet. Het is duidelijk dat een dergelijk politiek systeem kon leiden tot machtsconcentratie in de handen van enkele men sen of zelfs van een man. De studiegroep van Mlynar stelt, dat een wisseling van individuen aan de top het probleem van machtsconcentratie niet oplost. Mlynar schrijft: „Daarom is het fundamentele probleem waarmee vandaag de dag onze hele maatschappij, de staat en de partijen worden geconfronteerd, niet de vraag hoe wij het bestaande politieke systeem kunnen perfectioneren, maar wel de vraag hoe wij een hervorming tot stand kunnen brengen." Minderheden en tenslotte elke burger dient de statos van een onafhankelijke politieke kracht te krijgen. Elke burger is een politieke kracht en geen„obJect van de regering". Deze status moet grondwettelijk worden vastgelegd, aldus Mlynar. Niet minder belangrijk is de vraag hoe de betrek kingen van de mensen binnen de maatschappe lijke groeperingen gedacht wordt in dit ver band met name aan de partij geregeld dienen te worden, omdat daar het probleem van de machtsconcentratie begint. Mlynar meent, dat er binnen deze groepen een orgaan (hij noemt het een mechanisme) moet worden ingebouwd, dat er voor zorgt dat de fouten en vergissingen wor den verbeterd, voordat ze zich kunnen ophopen. Het mechanisme moet er voor zorgen, dat binnen deze groeperingen de mening van de meerderheid niet alleen-zaligmakend is. Maar dat ook naar de minderheid wordt geluisterd, die de mogelijkheij) moet hebben voor zijn belangen op te komen en voorstellen te doen. Zelfs wanneer deze minder heid slechts een persoon zou betreffen, dient deze persoon gerespecteerd te worden. Verder dient de garantie te worden geschapen dat de meer derheid de minderheid niet meer kan elimineren of liquideren. Ook eist Mlynar een wederzijdse controle binnen het regeringssysteem. Een be slissende rol zou bij dit alles moeten worden ge speeld door werkelijk onafhankelijke rechtban- Uit dit alles moge blijken dat Mlynar een echt democratisch model heeft ontworpen voor een toekomstige socialistische maatschappij. Wanneer we daarbij vroegere verklaringen van Mlynar in overweging nemen, dat problemen als een zeer democratisch kiesstelsel en de invoering van arbeidersvertegenwoordigingen in fabrieken ge regeld zouden moeten worden waarbij een ver gelijking wordt gemaakt met het politieke sys teem van de westerse democratie zal zelfs de grootste scepticus zich op nieuwe Tsjechische verrassing moeten voorbereiden. PRAAG (Reuter) Volgens commu nistische kringen in Praag overweegt president Antonin Novotny af te treden onder de sterke druk van de militairen en de hervormingsgezinde elementen in de partij. De Tsjecho-Slowaakse presi dent. in januari als partijleider al ver vangen door Alexander Dubcek, heeft de afgelopen weken gebropeerd de krach ten die hem nog steunen, om zich heen te verzamelen, maar na het uitwijken van generaal-majoor Jan Sejna naar Amerika zijn volgens waarnemers zijn dagen politiek gezien geteld. Minister van Defensie Bohumir Lom- sky zal morgen op een kabinetsverga dering de vlucht van Sejna die met Novotny bevriend was moeten verkla- Het ministerie van Binnenlandse Za ken heeft maandag de botsing tussen demonstrerende studenten en de politie op 31 oktober „een zeer betreurenswaar- dtgêsamenloop van omstandigheden ge- i noand". Blijkens een communiqué, dat door het persbureau Ceteka werd gepu- I blxeerd „treffen ministerie en politie de nodige maatregelen om herhaling van I dergelijke conflicten te voorkomen en de loede betrekkingen tussen de studenten en de politie te herstellen". Bij de bewuste botsing tussen de po- litie en studenten hadden twaalf studen- ten en drie politiemannen verwondingen i opgelopen. De betoging van de studenten had aavankelijk ten doel te protesteren tegen de toestand in het studententehuis in Strahov in Praag, waar noch de ver warming noch de verlichting functioneer de. Weliswaar werden deze defecten spoedig verholpen door een genieafdeling van het leger, doch de studenten bleven ageren, later tevens voor herstel van de autonomie van de universiteiten en de burgerlijke vrijheden. Volgens de officiële bekendmaking zal aan alle studenten die onrechtvaardig door de politie zijn behandeld, veront schuldigingen worden aangeboden, ter wijl zij ook een schadeloosstelling zullen krijgen, aldus Ceteka. De sjah. van Perzië en zijn vrouw Farah hebben een bezoek gebracht aan de koninklijke familie in Lech, waar zij een wintersportvakantie doorbrengen. Op de foto, van links naar rechts: prins Charles, prinses Irene, prins Bemhard. Daarachter de sjah en zijn vrouw. (ADVERTENTIE) Lokettiste lichtte spaarbank op UTRECHT (A.N.P.). De Utrechtae I rechtbank heeft de 21-jarige Utrechtse j vrouw J. C. de B. wegens oplichting van achttienduizend gulden ten nadele van een spaarbank, veroordeeld tot I negen maanden gevangenisstraf met i aftrek, waarvan drie maanden voor- waardelijk met drie jaar proeftijd. We-1 gens heling van zevenduizend gulden werd haar man veroordeeld tot een j gevangenisstraf van veertien weken, waarvan twaalf weken voorwaardelijk I en een proeftijd van eveneens drie jaar. I De jonge vrouw, die werkzaam was 1 als lokettiste bij een spaarbank in de Domstad, heeft in de periode van mei 1966 tot april 1967 kans gezien door zeer geraffineerde manipulaties met onge nummerde' bankboekjes, rekeningen courant en loketmachines in totaal circa achttienduizend gulden op te nemen. De echtgenoot van De B. kwam met de rechter in aanraking omdat hy van zijn vrouw zevenduizend gulden had ge accepteerd, hoewel hy wist, dat zy het geld op oneerlijke wyze had verkregen. EEG-zuivelmarkt komt in gevaar (Van onze correspondent) BRUSSEL. De maatregelen die de Europese commissie heeft voorgesteld om de groeiende botervoorraden in de I gemeenschap in te dammen cn de be- I staande voorraad van 150.000 ton af te letten. z(jn op ernstig verzet gestuit. Niet alleen van de zijde van de ministers I van Landbouw van de zes E.E.G.-landen I die gisteren in Brussel bUeenkwamcn. I maar ook van de kant van de agrarische I Producenten. I Het verzet richt zich vooral op het meest essentiële punt van de Mansholt- I voorstellen: de verlaging van de richt- prijs voor melk met 90 cent per honderd E kilo. De richtprijs is de melkprijs die B wordt nagestreefd door alle in het melk- prijsjaar door de producenten verkochte ff melk. Het gehele gemeenschappelijke zuivelbeleid, dat op 1 april zou moeten H ingaan, is op die richtprijs afgestemd. B Daardoor wordt de hoogte van de richt- Prijs een soort garantie-inkomen voor I de boer. De richtprijs werd in 1966 door de "tinisterraad vastgesteld op 39 pfennig, hoewel de commissie ook toen 38 pfen nig had voorgesteld. Ze zou ingaan op 1 april en gelden voor het melkprijsjaar april 1968 tot mei 1969. Om nu de melkproduktie in te krim pen heeft de commissie voorgesteld de richtprijs toch op 38 pfennig vast te stellen en voor de tijd van vier jaar op dit peil te bevriezen, wanneer zich in de situatie op de zuivelmarkt geen belangrijke wijzigingen voordoen, met name wat de botervoorraden betreft. Het verzet van de ministers en dc landbouworganisaties tegen de voorstel len van dr. Mansholt komt vooral voort uit bezorgdheid voor het inkomen van de boeren. Voor de ministers is en blijft het een moeilijke zaak zeker voor ministers die voor verkiezingen staan zoals de Belgische en Italiaanse minis ters zo kort voor het in werking treden van de gemeenschappelijke zui velmarkt nog te moeten instemmen met een prijsverlaging, die over een brede linie een inkomensverlaging tot gevolg kan hebben. De Nederlandse minister L^rdinois nam een afwachtende houding aan, ook al liet hij duidelijk weten, dat er beslis singen genomen moeten worden, moge lijk zelfs impopulaire beslissingen. Van daag vergaderen de ministers verder. Het ziet er niet naar uit dat er definitieve besluiten zullen vallen. (Van een onzer redacteuren ROTTERDAM Naar aanleiding van geruchten, die de ronde doen over moei lijkheden met de priesterenquête, deelt het Instituut voor Toegepaste Sociologie te Nymegen mee, dat thans reeds meer i dan 4600 van de 9500 enquêteformulie ren op het bureau zUn binnengekomen. Veel priesters reageren enthousiast en danken voor het initiatief van de bis- J schoppen. De negatieve reacties bedragen minder dan 1%. In het algemeen heb- ben de respondenten geen al te grote moeiiykheden met de vragen. De heer Van Kemenade, die de leiding heeft van het onderzoek, maakt zich geen zorgen over het slagen van de enquête. „Het spreekt vanzelf", zo deel de hij ons mee, „dat wij bij het publi ceren van de resultaten een uitvoerige verantwoording zullen geven van onze werkwijze en een uiteenzetting over de mate waarin onze resultaten betrouw baar zijn. Dan zal wel blijken, dat de ge ruchten voorbarig zyn geweest". Op de vraag of een proefenquête was gehouden, deelde hij mee, dat een eerste vragen lijst zeer uitvoerig met een dertigtal priesters van alle mogelijke pluimage is doorgesproken. Pater Walter Goddijn, naar zijn me ning gevraagd, zei de reacties van som migen, die de vragen niet goed geformu leerd vonden, overtrokken te vinden. „Ze houden er te weinig rekening mee, dat het hier om een eerste verkenning gaat en om het opsporen van enkele ter zake doende correlaties. Ik geef graag toe, dat enkele vragen, bijvoorbeeld die over de persoonlijke geloofsbeleving, wat ongenuanceerd zijn: maar dat bezwaar zou blijven gelden, wanneer we een an dere methode hadden gekozen. Er komt best wat uit". Velen hebben, aldus zijn indruk, de bedoeling van de vragen heel goed begrepen, ook al zijn er tegen de formulering misschien wel bezwaren te Prof. Barnard: mogelijk zondag transplantatie NEW YORK (Rtr) De Zuldafri- kaanse chirurg Christian Barnard heeft in New York in antwoord op vragen ge zegd dat hij misschien zondag al een nieuwe harttransplantatie zal verrich ten. Wie de patiënt zou zijn wist hij nog niet. Het gaat erom wie het hardst 'n nieuw hart nodig heeft, zei hij. Dr. Barnard sprak op het vliegveld Kennedy bij aankomst uit Chicago, waar hij eerder op de dag op een bijeenkomst had gezegd te verwachten, dat hij Phi lip Blaiberg de enige die tot (jusver met een ruilhart in leven is gebleven nog deze week uit het Groote-Schuurzie- kenhuis in Kaapstad kan ontslaan, circa tachtig dagen na de operatie. Barnard, die een reis door Amerika heeft ge maakt keert donderdag naar Zuid-Afri- maken. ..Wij hopen op een resultaat van 75 a 80% bruikbare antwoorden. En dat is een ongekend gunstige uitslag bij der- lijke enquêtes". De reacties van drs. J. Arts in De Nieuwe Linie en van pater J. van Kils- donk in het Amsterdamse studentenblad vond hij vrij mager. „Deze mensen heb ben altijd om ontkoppeling van priester schap en celibaat geschreeuwd. En nu het Nederlands episcopaat als eerste ter wereld een onderzoek naar deze kwestie instelt, kunnen zij alleen maar reageren met de opmerking, dat de vragen te in gewikkeld zijn. Dat vind ik een teleur stellende houding". Mening CNV: Vooruitzicht werklozen blijft somber UTRECHT (ANP) „Voor de tien duizenden werklozen blijft het er som ber uitzien zolang de regering niet met maatregelen komt die de werkloosheid in de wortel aantasten. Maar dat wil men kennelijk niet", zo meent het Chrls- telijk Nationaal Vakverbond. Het CNV stelt, „dat de toestand toch werkelijk ernstig genoeg is om nu eindelijk eens drastisch in te grijpen". Hoewel het aantal werklozen in fe bruari met 10.000 is gedaald (volgens het CNV vermoedelijk uitsluitend als ge volg van seizoeninvloeden), zet de da ling niet door. Evenals in december 1967 bedroeg het aantal werklozen nu weer 113.000. „Het blijft hoogst verontrus tend". Het CNV constateert dat „de zgn. ge corrigeerde cijfers geen troost meer bieden. Het is niet erg duidelijk hoeveel waarde men aan die gecorrigeerde cij fers kan hechten, want het lijkt een nogal theoretische zaak". Volgens het CNV zijn bij de arbeidsbureaus 60.000 aanvragen om personeel ingeschreven, „dat lijkt vrij veel. maar men moet niet vergeten dat hierbij 23.000 aanvragen om vrouwelijk personeel zijn. Daar heb ben wij momenteel bijzonder weinig aan want op het ogenblik staan er in het he le land niet meer dan 8500 werkzoekende vrouwen ingeschreven. Bovendien komt het overgrote deel van de aanvragen 37.000 van de 60.000 uit de drie wes telijke provincies, terwijl ook alleen daar de vraag naar mensen is toegenomen. In de drie noordelijke en twee zuidelijke provincies bleef het aantal aanvragen om mensen in februari precies gelijk. En juist daar is de werkloosheid nog steeds verreweg het grootst". Het CNV onderstreept de noodzaak om de strijd tegen de werkloosheid veel krachtiger aan te pakken. Het vakver bond meent dat zelfs bij een zekere sta bilisatie van de werkloosheidscijfers niet berust kan en mag worden in die situa tie. MAASTRICHT (ANP) „Wegens gro ve schuld" aan de dood van een patiënt heeft de officier van justitie bU de rechtbank in Maastricht, mr, J. van Buuren, gisteren twee weken gevange nisstraf geëist tegen dc 37-jarige verple ger P.V. uit Sittard. De verpleger zou op 24 april 1967 toen hij tijdens een operatie in het ziekenhuis van Sittard de narcotiseur assisteerde, niet voldoen de hebben gelet op een fles bloed, waar uit de patiënt, een 62-jarige Roermonde naar, een transfusie kreeg. De fles was leeg geraakt waardoor de man lucht in de aderen kreeg en daardoor overleed. De verpleger zei tijdens de rechtzit ting het een raadsel te vinden, dat de fles zo snel was leeggelopen. De patiënt had een gèsluagde vaatoperatie onder gaan en de chirurg en de narcotiseur hadden de operatiekamer verlaten. De verpleger was alleen gebleven met de patiënt, die een bloedtransfusie kreeg. Hij ontdekte plotseling dat de man ver kleurde en dat zijn bloeddruk sterk daal de. Hij diende de patiënt toen bloed on der druk toe en controleerde de gehele apparatuur. De patiënt stierf echter. De getuige-deskundige, dr. J. Zeldenrust, verklaarde op de vraag van de recht bank aangaande de bevoegdheden van de verpleger, dat het in ziekenhuizen va ker voorkomt dat speciaal opgeleide as sistenten de narcotiseur vervangen en zelfstandig handelen. Hij meende even wel dat de verpleger in dit geval de narcotiseur had moeten waarschuwen. De verpleger betoogde echter dat er geen tijd was geweest om te waarschuwen. Hij verklaarde tientallen patiënten bloed onder druk te hebben gegeven zonder dat hij daartoe opdracht had ontvangen. De officier van justitie meende, dat de verpleger juist in die noodsituatie op de bloedtoevoer had moeten letten. Hij was van oordeel dat de verpleger door zijn onoplettendheid grove schuld had aan de dood van de patiënt en eiste twee weken celstraf. De verdediger mr. F. Duynstee, acht te deze straf veel te zwaar voor de ver pleger, die zestien jaar lang zijn taak gewetensvol had verricht. Hij vroeg vrijspraak van grove schuld en indien de rechtbank anders mocht oordelen een geldboete of een korte delijke straf. Uitspraak 25 ma. We sparen. En hoe! Mijn man en ik doen mee aan het Premie Spaar pian en kopen nu jaarlijks samen voor 500 gulden spaarbewijzen. Straks krijgen we dat bedrag terug mét de rente en... daar boven op dan elk jaar nog eens 100 gulden premie van dit nationale plan. Belastingvrij! Reken maar dat we met dat geld direct weer verder sparen... Misschien is het Premie Spaarpian ook iets voor u. Even een briefkaartje aan Premie Spaarpian. Postbus 51Den Haag en u ontvangt vrijblijvend een brochure over alle mogelijkheden (spaar- en effectenbewijzen, levensverzekeringen, hypo theekaflossingen,spaarkasinschrijvingen, garantiekredietaflosslngen). Wilt u persoonlijk advies? Spaarbanken. Boerenleenbanken, Raiffeisenbanken, Postkantoren, Banken, Borgstellingsfondsen, Hypotheekbanken. Bouwfondsen, Spaarkassen, Levensverzekeringmaatschappijen, assurantie-tussenpersonen en de Sociale Verzekeringsbank zullen u graag alles over het Premie Spaarpian vertellen. Basis voor persoonlijk bezit BRIEF VAN BISSCHOPPEN: Mogelijkheid van intercommunie (Van een onzer redacteuren) UTRECHT In een brief over het gemengde huwelijk aan de priester» hebben de bisschoppen van Nederland nieuwe mogelijkheden geopend voor het sluiten van gemengde huwelijken. In gevallen waarin de niet-katholleke part ner gewetensbezwaren beeft tegen de belofte die van hem gevraagd wordt met betrekking tot de katholieke doop en op voeding van de kinderen, kan in deze belofte gedispenseerd worden. Indien de katholieke partner doet wat in zijn vermogen is. Ook is de H. Stoel bereid gebleken hen te dispenseren, die gewetensbezwuar hebbend tegen het sluiten van het ge mengde huwelijk voor de pastoor getuigen. Wanneer een gemend huwelijk gesloten wordt tijdens een eucharistievie ring, kan de niet-katholieke partner ook toegelaten worden tot de communie. Hij moet daarom verzoeken. De bisschop pen zullen hierin toestemmen, indien dc niet-katholieke partner gedoopt is, zich verenigen kan met het geloof van do Katholieke Kerk, dat in de eucharistie viering wordt beleefd, en in zijn eigen Kerk toegang heeft tot de v iering van het avondmaal. De bisschoppen schrijven in hun brief verheugd te zijn over de verruimde dis pensatiepraktijk, omdat deze de weg j vrij maakt voor een pastorale begelei ding van hen die gemengd gaan huwen I of gehuwd zijn. In de instructie van 18 I maart 1966 werd door de Congregatie voor de Geloofsleer een Instructie gege ven over het gemengde huwelijk. Volgens 1 deze instrictie wordt van de niet-katho lieke partner gevraagd te beloven, dat hij de katholieke partner vrij laat om naar zijn eigen geloofsovertuiging te le- ven en er zich niet tegen zal verzetten, dat de katholieke partner zorg draagt voor de katholieke doop en opvoeding van de kinderen. Tijdens de bisschoppen synode in Rome in de herfst van het vorig jaar zijn namens de Nederlandse I bisschoppen verdergaande veranderin gen bepleit In de wetgeving omtrent het gemengde huwelijk. De H. Stoel is echter bereid gebleken door ruimere dis pensatiemogelijkheden aan de gewetens bezwaren tegemoet te komen. De nieu- we mogelijkheden zijn dus geschapen binnen de bestaande wetgeving I In de aanhef van de brief leggen de bisschoppen nog de nadruk op de bijzon- dere pastorale zorg van de Kerken die j bij 't huwelijk betrokken zijn. De groei ende oecumenische verhoudingen en het toenemend respect voor het geweten van de beide partners geven aan deze pasto- i rale zorg nieuwe mogelijkheden en stel len daaraan ook eigen eisen. Zij kondi gen aan, dut nog een officieel gesprek zal plaatsvinden tussen dc Kerken over het gemengde huwelijk zoals dat ook ge schied Is over de doop. Grenswijziging tussen Schiedam en Vlaardingen voorgesteld (Van onze parlementaire redactie DEN HAAG Minister Beernink (Bin nenlandse Zaken) heeft bij de Tweede Kamer 'n wetsontwerp tot wijziging van de gemeentegrenzen van Schiedam en Vlaardingen ingediend. De grenswijziging is nodig in verband met de aanleg van rijksweg IA tussen Den Haag en Bergen op Zoom. Het tracé van de weg tot de Nieuwe Waterweg zou bij de huidige ge meente-indeling voor ren deel over ge bied van de gemeente Vlaardingen, daar na over 'n lengte van 1850 m over Schie dam en vervolgens weer over Vlaar- dings gebied lopen. Het wordt gewenst geacht dat het betrokken deel an de rijksweg geheel over het grondgebied van een gemeente zal lopen. Dit zal Schiedam zijn. Van Schiedam zal 18 ha grondgebied naar Vlaardingen over gaan. Van de laatste gemeente komt 96,2 ha bij Schiedam. De raden van bel de gemeenten hl ging ingestemd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1968 | | pagina 5