THAILAND STRAKS EEN TWEEDE VIETNAM?
Voor het eerst
onder
Westerse
bezetting
Novotny moet geheel wijken
Bangkok is behalve pretstad ook een van de mooiste steden van het oosten. Talrijke prachtige
tempels verheffen er hun kantige daken.
(Van onze speciale verslaggever Frank de Jong)
BANGKOK Thailand, buurland van
een uiteengereten Vietnam, loopt
sedert verscheidene jaren een acute
kans om eveneens te worden her
schapen in een strijdtoneel naar het
voorbeeld van voormalig Indo-China.
Evenals Zuid-Vietnam gaat Thailand
sedert jaar en dag gebukt onder cor
ruptie in zogoed als alle takken van
administratie, handel en bedrijfsleven.
De corruptie vormt, net als in Vietnam,
een vruchtbare voedingsbodem voor
de gevoelens van onbehagen, die in
Noordoost- en Zuid-Thailand koren op
de molen van Peking hebben geworpen.
Er is, naar Westerse maatstaven gemeten, in Thailand
geen spoor van ware democratie te bekennen. De wel
vaart, die voor dit land inmiddels legendarisch is ge
worden, blijft beperkt tot Bangkok en naaste omgeving
en de rijstvelden in het midden van het land. Recente
gebeurtenissen hebben het autocratische regime van
premier Thanom Kittikachorn opnieuw het gevaar onder
ogen gebracht van een door politieke twisten verscheurd
Thailand. De toekomst zal leren of dit inzicht nog
tijd gekomen is.
Vrije algemene verkiezingen worden naar het -voor
beeld van andere politiek-onoverzichtelijke landen in
Zuidoost-Azië jaar na jaar uitgesteld, omdat de
premier terdege beseft, dat zijn regime verre van
populair is in Zuid-Thailand (waar rijke mohammedanen
worden gechanteerd onder het mom van „bescherming")
en in Noordoost-Thailand, waar tweederde van Thai-
lands bevolking een vrij kommervol bestaan lijdt in
afgelegen bergstreken. De bijna vier miljoen Chinezen
vormen een vraagstuk apart. Uit oogpunt van oppor
tunisme hebben allen een Formosaans paspoort, maar
zij maken van hun communistische sympathieën geen
geheim, in de stellige verwachting, dat Mao's gedachten
binnen afzienbare tijd ook in Thailand opgeld zullen
In het noordoosten kan het merendeel van de ge-
isoleerdc dorpen vooralsnog slechts per karrespoor
worden bereikt. Elektriciteit is in deze bergstreken een
onvoorstelbare luxe. De nog niet door de algehele
corruptie aana taste regionale bestuursambtenaren doen
hun uiterste best, al voelen ze zich in hun werk ge
handicapt door de besluiteloosheid van het centrale
bestuursapparaat.
In Oebon, ten noorden van Bangkok, legde een politie-
kolonel me uit waarom zijn land volgens hem nooit
een tweede Vietnam zou worden. „We hebben het
boeddhisme en een populaire koning", zei hij. De 40-
jarige koning Phoemibol wordt inderdaad door zijn
dertig miljoen onderdanen op handen gedragen. Maar
een kritische waarnemer heeft aan een rondreis van
een week door Thailand genoeg om te ervaren, dat het
bestuur van Kittikachorn allesbehalve populair is. En
het argument van boeddhisme houdt in de praktijk
geen enkele steek.
Gezien tegen deze achtergrond heeft de massale toe
vloed van Amerikanen en Amerikaanse hulp aan Thai
land een speciale betekenis. Naar verluidt zou deze
hulp nu reeds jaarlijks de 400 miljoen gulden naderen.
Er gaat geen uur voorbij of vliegtuigen uit het buiten
land dragen nieuwe Amerikanen binnen op het vlieg
veld van Bangkok, Don Moeong. Naar voorzichtige
schatting zijn er momenteel een kleine 80.000 Ameri
kanen in Thailand, vrouwen en kinderen inbegrepen.
Bij dit permanente, maar snel stijgende aantal moeten
nog de duizenden Amerikaanse militairen worden ge
teld, die vanuit Vietnam hun vijf dagen „rust en re
creatie" komen opnemen in Thailands pretstad Bangkok.
De rijk versierde koninklijke boot, waarmee hoge gasten door de stad worden rondgevaren.
Vergeleken met vijf jaar geleden heeft de Thaise hoofd
stad een ware gedaanteverwisseling ondergaan. Al vóór
de tweede wereldoorlog stond Bangkok bekend als een
der vermaardste amusementscentra van het Verre
Oosten. Sedertdien is het aanzien van deze wereldstad
drastisch veranderd. De lokroep van de keiharde Ame
rikaanse dollar heeft bars. restaurants, benzinepompen
en vooral nachtclubs en massage-instituten uit de grond
doen rijzen als de spreekwoordelijke paddestoelen.
De eerste Amerikanen verschenen in 1963, toen het
vorige regime toegaf de rode opstandelingen in de
grensgebieden niet langer de baas te kunnen zonder
hulp van buitenaf. Sedertdien hebben de Amerikanen
ondpr meer verscheidene uiterst moderne vliegbases
aangelegd op strategische punten. Deze bases een
Koning Phoemibol en zijn vrouw Sirikit zijn niet alleen in het buitenland populair. Hun
dertig miljoen onderdanen dragen de koninklijke familie op handen.
ervan ligt minder dan 150 kilometer van de grens met
Vietnam worden sedert geruime tijd gebruikt als
uitvalsbases voor bombardementen op Noord-Vietnam.
Verreweg het merendeel van de in Thailand gestatio
neerde Amerikaanse militairen is direct betrokken bij
de luchtoorlog boven Vietnam en Laos. Een kleine
10.000 militairen helpen bij de aanleg van wegen, kracht
centrales en communicatiecentra. In feite is slechts een
klein deel van de Amerikaanse troepen indirect be
trokken bij Thailands strijd tegen de communisten in
eigen huis.
Die van Thailand kunnen maar met moeite wennen
aan de snackbars met opschriften als „hot dogs" en
„hamburgers", aan het onverstaanbare geknauw van
de Amerikanen en al het andere, dat zo indruist tegeo
de onafhankelijke geest van dit volk. Een voorbeeld:
honderden taxichauffeurs in Bangkok hebben er een
gewoonte van gemaakt om hun op een taxi wachtende
landgenoten voorbij te rijden en te stoppen voor een
Amerikaanse verlofganger, die tweemaal zo veel be
taalt en het wisselgeld niet terugverlangt. De massale
aanwezigheid van deze verlofgangers heeft een ware
toevloed teweeg gebracht van plattelandsmeisjes, die
in het schemerdonker van honderden nachtclubs meer
dan vorstelijk voor hun diensten worden betaald. In
de „pretwijken" van Bangkok vinden meer dan 30.000
prostituées hun bestaan.
In tegenstelling tot de meeste omringende landen kan
Thailand erop bogen in de loop van eeuwen nimmer
door een Westerse macht te zijn gekolonialiseerd. Met
uitzondering van enkele jaren in de tweede wereld
oorlog (toen een Japanse bezettingsmacht van 300.000
man aan troepen de lakens uitdeelde) gaat Thailand
prat op een onafhankelijkheid, die volgens velen nu
door de Amerikanen grotendeels teniet wordt gedaan.
Met de toeneming van politieke onrust in Zuidoost-
Azië als een voldongen feit, moet rekening worden ge
houden met een permanente legering in de naaste
toekomst van tenminste 100.000 man Amerikaanse
troepen in Thailand, zulks exclusief burgerpersoneel,
vrouwen en kinderen. Het gevaar van een Amerikaanse
„staat binnen de staat" wordt in Bangkok duidelijk
onderkend. Een ander aspect van de snel toenemende
Amerikaanse invloed in Thailand vormen de investe
ringen in het bedrijfsleven. Het Amerikaanse aandeel
is in zes jaar tijd bijna vervijfvoudig^ tot 600 miljoen
gulden .vflrig jaar.
Klassieke Siamese schoonheid
kunst in ere gehouden.
vordt in de dans-
WENEN Vanuit het buitenland gezien, zou het
soms kunnen lijken dat de val van Novotny als
partijchef in Tjecho-Slowakije zo goed als niets
veranderd heeft. Als staatspresident treedt Novotny
nog geregeld op de voorgrond, zoals vorige week
toen hij leiders van Oosteuropese landen ontving
en hij veel hoffelijke bijval kreeg voor zijn rede
ter gelegenheid van de twintigste verjaardag van
Ie communistische revolutie aldaar. Men zou bijna
.unncn menen, dat de communistische gelederen
ich weer gesloten hadden, zoals in de eerste jaren
ia de oorlog en dat Novotny's „vrijwillige terug
reden" niets anders te betekenen had dan een
flossen van de oude generatie.
'nkele blikken in Praag zelf en gesprekken met inge
wijden maken evenwel duldeHik dat de zaken anders
iggen. De Tsjecho-Slowaakse pers brengt weliswaar
dagelijks uittreksels uit reso. .ies die benanaeld zijn
jp het jaarcongres van de communistische partij, waarin
Ie nieuwe partijleider Dubcek wordt verwelkomd en
wordt geklaagd over het gebrek aan informatie
naar geen enkele krant zal het wagen de volledige
vaarheid te vertellen:'dat namelijk in veel uitspraken
an partijcomités geëist wordt dat Novotny ook heen
gaat als staatshoofd De autoriteiten hebben deze week
besloten de censuur op de pers grotendeels op te heffen,
maar uit de kranten valt nog niet veel meer te lezen
dan dat op „deze eerste stap andere moeten volgen".
Het is inmiddels ook de communistische partijfunctio-
narisen duidelijk geworden hoe gevaarlijk Novotny
geworden was. Toen het namelijk bij de jaarwisseling
vaststond, dat hij zich niet veel langer zou kunnen
handhaven, schrok hij niet terug voor een poging mili
tairen tegen zijn tegenstanders in te schakelen. Maai
geen van de bevelhebbers op een na was bereid
zijn troepen voor Novotny in te zetten, omdat dit het
risico van een burgeroorlog met zich zou meebrengen.
Het is dan ook geen toeval, dat de nieuwe partijleider,
Dubcek. ervoor heeft gezorgd, dat een dergelijke poging
niet opnieuw mogelijk wordt Zowel de chef van de
veiligheidsdienst en hoofd van de geheime politie, Ma-
mula, alsook het hoofd van de politieke afdeling van
het leger, generaal Prchlik, zijn van hun functies ont
heven. Novotny zelf zou er dit jaar nog toe gebrachl
worden zijn ambt van staatshoofd „vrijwillig" ter be
schikking te stellen, hoewel zijn ambtstermijn nog tot
1969 duurt
Als zijn opvolger wordt reeds generaal Ludvik Svoboda
genoemd, die in 1942 in de Sovjet-Unie de eersti
Tsjechische eenheden tegen Hitier samenstelde, ver
volgens tot 1950 minister van Defensie was, maar
sindsdien in de vergeethoek is geraakt. Ook premiei
Lenart, die al uit de gratie is bij zijn eigen Slowaakse
landgenoten, omdat hij Novotny te veel gevolgd heeft,
zal zijn ambt neerleggen en genoegen moeten nemen
met een ambassadeurspost. Deze en andere wijzigingen
zullen eerst na de gemeenteverkiezingen van 19 mei
effectief worden. Die verkiezingen zijn dan tevens een
proef voor de nieuwe machthebbers, omdat voor het
eerst meerdere kandidaten verkiesbaar zullen zijn.
Als nieuwe minister-president wordt de tegenwoordige
EX-PARTIJCHEF
WILDE LEGER
INSCHAKELEN
NOVOTNY
nog president
minister voor Bosbouw, Joeef Smrkovsky, genoemd, die
in 1945 verhinderde dat de Amerikanen Praag bezetten,
daarna echter in ongenade viel en na zijn rehabilitatie
pas in 1965 weer «•••n tweederangs regeringspost kreeg
toegewezen Ditzelfde spelletje heeft Novotny gespoeld
net Gustav Husak, die gelijktijdig met Smrkovsky
werd afgezet als provinciechef van Slowakije en spoedig
daarna tot levenslange gevangenisstraf werd veroor
deeld. Na annulering van dit vonnis werd hem door
Novotny een regeringspost In Praag aangeboden, maar
Husak weigerde en eiste oen herbenoeming in dc Slo
waakse stad Pressburg. hetgeen thans pas tot dc moge
lijkheden gaat behoren. In de nu aangebroken nieuwe
•ijd immers zal Slowakije waar eenderde van de
Tsjecho-Slowaakse bevolking wont een autonomie
krijgen, die vergelijkbaar Is met die van de Kroatische
republiek binnen Jocgo-Slavlë.
Reeds onder Novotny moesten, onder invloed van het
befaamde twintigste partijcongres in Rusland, heel wat
veroordelingen bij dc schijnprocessen van de vijftiger
Jaren worden herzien. Meestal is evenwel rehabilitatie
uitgebleven. Bovendien zijn nog tal van gevallen aan
herziening toe. Daartoe behoort de Justitiële moord op
de Slowaakse partizanenleider Zinger, de dubieuze
veroordeling van de voormalige minister van Binnen
landse Zaken Barak, concurrent van Novotny. en een
norm aantal gevallen waarbij het om niet-communisten
ging. Zelfs het centrale partijorgan „Rude Pravo"
schreef dezer dagen, dat men op deze zaken moet terug
komen en werkelijk „goed maken wat er nog goed ta
maken valt".
