BONNIE EN CLYDE
STELEN EN MOORDEN MET ALU GEWELD
HEFTIGE REACTIES IN Y.S.
{tan onze correspondent nans citroen")
NEW YORK Bonnie en Clyde waren gangsters, die in het door de
depressie geteisterde zuidwesten van de Verenigde Staten omstreeks
1930 roofden en vaak volstrekt zinloos (voorzover men ooit van
„zin" kan spreken) hun slachtoffers doorzeefden met de kogels uit
hun vele pistolen en geweren. Clyde Barrow en Bonnie Parker waren
„kleingoed" vergeleken bij John Dillinger en de zijnen, maar hun kogels
waren niet minder dodelijk en de koppen van de kranten uit hun tijd
spreken duidelijk van de terreur, die zij uitoefenden. Het is altijd weer
geruststellend voor de brave burgers, die wij willen zijn, om te vernemen,
dat misdaad niet loont en dat Bonnie en Clyde vroegtijdig aan hun einde
gekomen zijn.
De persinformatie van Warner Bros
Pictures Inc., die de geschiedenis van
Bonnie en Clyde in een film laten her
leven, spreekt de simpele taal, die ons
zo lief is: „Bonnie en Clyde" is de kalme,
dramatische vertelling van de ontmoe
ting van Bonnie' en Clyde, hoe zij
terecht kwamen in een leven van
kleine misdaden en later grote misda
den en hoe zij uiteindelijk vernietigd
werden. Zij brachten terreur en beroe
ring aan allen, die met ze in aanraking
kwamen en zij hadden zelf weinig
geluk". -
Vooral die laatstezin vind ik aan-
■"doenlijlA. Voorzomer wij ooit dachten,
dat een mens regelmatig kan doden en
toch gelukkig zijn, blijkt, dat wij ge
rustgesteld kunnen zijn.
Dat kan niet, blijkt nu.
ondersteund weet. Er komen ook, gek
genoeg, een aantal amusante scenes in
de film voor, scenes, die onderstrepen
hoe gewoon en genoegelijk, hoe klein
burgerlijk genoegelijk psychopaten
kunnen zijn.
Een ander deel van het publiek kryt
van afgrijzen als de kogels In de
lichamen gaan slaan en ik neem beat
aan, dat er mensen flauw zullen
vallen. Maar als men niet flauw valt
en van nature niet behoort tot de
schaterlachen* dan kan men zitten
kijken met de afschuwelijke deernis
voor de aberraties van de mena, die
voor simpel geluk geboren wil worden
en zichzelf verwoest omdat zijn daden
groter zijn en afzichtelijker dan hij
zelf ia.
Ik weet te weinig van film om te
kunnen vertellen wat de daden van
producer-acteur Warren Beatty
(Clyde) en actrice Faye Dunawa'y
(Bonnie) In vroeger tijden geweest
zijn. Wat mij zeer ln het bijzonder
opviel was het gebruik ven de stilte.
Er la geen onzichtbaar orkest, dat op
alle mogelijke en onmogelijke mo
menten in het gekerm, dat filmmuziek
heet, losbarst. Maar de filmredacteur
zal ongetwijfeld kunnen vertellen,
dat deze rol van de stilte b(j goede
films vanzelfsprekend ls.
De film ls opgenomen op de plaatsen
waar de gang plunderde en die
plaatsen zijn meestal nog in dezelfde
troosteloze staat als In de jaren '30.
processen
gangsters
„Bonnie and Clyde" is een grandioze
film, die op een uiterst simpele wijze
de verwarrende vragen over de zin van
ons bestaan met nog een paar aanvult.
Er zijn ongetwijfeld immorele films,
scheid neemt van degeue. die door
kogel, mes of granaat wordt getroffen
en het afzichtelijke van de bloedige
dood aan de fantasie overlaat en de
fantasie kijkt wel uit. In ..Bonnie en
Clyde" wordt niets aan de fantasie
overgelaten.
Men ziet de kogels in de slachtoffers
slaan en men realiseert zich met een
schok, dat dit niets te maken heeft
met het „indiaantjespelen", dat wij als
volwassenen voortzetten als wij naar
James Bond c.s. zitten te kijken. James
maar of „Bonnie and Clyde" immoreel
is acht ik zeer de vraag. Laten wij het
gegeven wat nader gaan volgen.
Bonnie en Clyde ontmoeten elkaar toe
vallig als Clyde tracht de auto van
Bonnie te stelen. Clyde overtuigt Bonnie
van het feit, dat hij een gangster is, die
met het pistool in de hand overvallen
pleegt. Om zulks te bewijzen neemt hij
haar mee in haar eigen auto en steelt
geld in een winkel. Bonnie is verrukt
over deze daad en de man die hem
verricht, en in een woeste scene in de
auto wegrijdend, tracht zij hem te ver
leiden. Dan blijkt Clydes defect. Hij is
impotent: „I'm no lover-boy".
Op hun rooftocht ontmoeten Bonnie eh
Clyde de jongen „C.W.", die bijzonder
handig is met automobielen en ge
drieën trekken zij verder (de werke
lijke Bonnie was uitermate geschikt
voor driehoeksverhoudingen met jonge
jongens als tweede partner, maar in de
film blijkt dit nauwelijks). Later voe
gen zich Clydes broer, Buck, en diens
vrouw, Blanche, bij het groepje en de
„gang" van Barrow trekt plunderend
en moordend door Texas, Missouri,
Kansas, Nebraska en Iowa.
De „gang" neemt sheriff Hamer ge
vangen en vernedert hem, onder meer
door het nemen van foto's van bende
leden met de gebonden man. (De gang
fotografeert druk en legt vele platen
met veel schiettuig voor de overleve
ring vast). Clyde weet Bonnie met de
grootste moeite ervan te weerhouden
om de sheriff te doden, maar duwt hem
wel gebonden in een boot een meer op
De bende levert verbeten vuurgevech
ten met de politie en in een van deze
gevechten wordt Buck gedood en blijft
Blanche achter bij haar dode man.
Bonnie en Clyde worden ernstig ge
wond Als Clyde eindelijk niet faalt als
minnaar en het tweetal tevreden en
verzadigd verder trekt, vallen zij in een
hinderlaag verraad en worden
zij door 87 kogels doorzeefd.
Bond is even irreëel (en daarom voor
de „liefhebbers" aanvaardbaar) als ech
te pornografie irreëel is. Wij schouwen
in een droomwereld waarin alle
aggressies en lusten zo gekanaliseerd
worden, dat er geen sprake meer is van
afgrijzen en onmacht.
Het geweld in „Bonnie and Clyde" is
een uitermate verwarrend geweld om
dat het geen zalige aggressiedroom is,
maar de vernederende wetenschap, dat
dit de wijze is waarop wij ons leven
beheren.
James Bond voert zoals Kingsley
Amis in zijn Bond-analyse aantoont
mechanisch de opdrachten van de goede
vader M. uit en is als zodanig moreel
aanvaardvaar. Hij heeft zelf wel geen
moraal, maar hij strijdt voor het
„goede", want M. vertegenwoordigt het
goede. De schurken waar Bond tegen
strijdt zijn oprechte schurken, boze,
kwade, sadistische, duivelse
maal niet 'Aodig geweest" zegï Clyde,
en gaat over tot de orde van de dag.
En die orde van de dag is Bonnie op
zijn incomplete manier beminnen en
met haar en zijn bende als een vrolijk
groepje kampeerders door het land te
trekken. Zij dromen van een rustig en
gezapig leven en zij houden op een
bijna ontroerende manier van elkaar.
Nu moet de lezer niet denken, dat zij
zo bijzonder aardig zijn. Want Clyde
kan in een razende, vernietigende drift
losbarsten en Bonnie kan een onge
lofelijk kreng zijn. De drift en de
krengerigheid uiten zich echter op een
maatschappelijk onaanvaardbare wij
ze: door stelen en moorden. Omdat zij
psychopaten zijn en dus geen besef
van moraliteit hebben.
Er is een onvoorstelbaar prachtige
scene in de film: Bonnie, Clyde en hun
bende gaan op familiebezoek. In een
onwezenlijk licht en vertraagde bij
na dromerige bewegingen is er een
picknick op het open land. Op de
achtergrond bewaakt „C. W." met een
groot geweer de groep, maar de groep
zelf zit in een genoegelijke reünie bij
een. Clyde speelt met een kind en Bon
nie overtuigt haar moeder, dat er een
tijd komt, dat zij als brave burgers
zullen gaan leven. De moeder door
breekt de knusse sfeer echter aan het
eind met de mededeling, dat zij daar
niets van gelooft en dat zij als mis
dadigers zullen sterven.
Ik heb tijdens het tweemaal bekijken
van „Bonnie and Clyde" steeds moe
ten denken aan „l'Etranger van Camus.
Niet omdat de motieven van de
„vreemdeling" dezelfde zouden zijn als
de motieven van Bonnie en Clyde,
maar juist omdat er totaal geen mo
tieven zijn. Omdat die mensen hun
existentie leven als vreemdelingen en
de consequenties van hun daden ln
zichzelf, dus buiten de maatschappe
lijke orde, aanvaarden.
reacties
De reacties van het publiek op de film,
die in de Verenigde Staten al maanden
de gemoederen bezig houdt en die aan
gekondigd staat als een van de tien
beste films van het jaar, zyn uiterst
wonderlijk. Een deel van het publiek
zit regelmatig te schaterlachen. En
het is duidelijk, dal vooral de jeugd
in een aantal daden en opmerkingen
de rebellie tegen de „establishment"
De zuster van Bonnie en een familielid
van de sheriff hebben processen lopen,
omdat zy verontwaardigd z|Jn over de
manier waarop hun verwanten z(jn
uitgebeeld, en de mode la steeds meer
onder invloed van Bonnie en Clyde
aan het veranderen.
Er zl)n verontwaardigde commentaren,
die stellen, dat de fllm-Bonnle en de
film-Clyde er heel wat leukor uitzien
dan de echte er uitgezien hebben en
dat zal weinig verbazing wekken. Op
dn foto's van vroeger en nu zal men
het zelf wel kunnen constateren.
Bonnie and Clyde" die van 22 februari
af ook in Nederfnnd wordt vertoond,
heeft een danige publiciteit gekregen ln
Amerika door heftige controversendie
de film uiteraard heeft opgeroe
pen. De „New Tork Times" bijvoorbeeld
heeft pagina's Ingezonden stukken ver
werkt. nadat de filmcriticus van dit
blad de film ongunstig had beoordeeld.
De controverse gin# en gaat eigenlijk
alleen over de inhoud van de film.
(Kan men bij het medium film Inhoud
en vorm schelden? Het lijkt my wel.
Of is het zoals b|J de muziek, dat In
houd de vorm bepaalt en omgekeerd?).
Het moraliseren over de Inhoud van
„Bonnie en Clyde" lijkt mij echter een
fraai voorbeeld van do hypocrisie, die
vaak tekenend ls voor onze morele
verontwaardiging. Het gewold ls het
verkeerde geweld en 't Ij geen „clean"
geweld.
De Nederlandse filmkeuring heeft on
getwijfeld langdurig het oog gericht
op het zeer zichtbare bloed, dat vloeit
en het zou mij niets verhazen als er
enige meters uit de film geknipt
zouden worden.
Het lijkt mij echter wel zo, dat wy
eerst goed ziek worden van geweld als
wy weten hoe ontzettend geweld ls.
die zich hun kwaad doorlopend bewust **%yraT aiin
zijn en die dit kwaad dan ook in vol-
geweld
Laat èr geen misverstand zijn.
A'U zün bepaald wel gewend aan ge
veld op de film en de televisie. Het
anlal mensen, dat wü op de een ol
ndere wijze meestal zeer onplezie
rig aan hun einde zien komen, is niet
meer te tellen. Maar dat is meestal
.och niet zo verontrustend als het zou
moeten zijn. omdat de camera snel af-
ledige overtuiging belijden. Niemand
twijfelt bij Bond aan zijn missie; er is
een objectief goed en objectief kwaad
en het opjectieve kwaad ook al
beleden door missionarissen moet
verdelgd worden. Dat is alles hecht
gezeteld op de overtuiging van alle
normale mensen dat er in ieder een
duidelijk waarneembaar instinct zit, dat
duidelijk waarneembaar dicteert wat
goed en wat kwaad is.
Wanneer men echter een roman als
„In cold blood", van Truman Capote
leest, dan ontmoet men plotseling
mensen, die dat duidelijk waarneem
bare instinct voor goed en kwaad in
het geheel niet bezitten. De twee
massamoordenaars uit die zeer con-
ciese reportage hebben heel gewoon
niet dat instinct, dat hen handen
wrijvend van berouw en spijt ln hun
eel de dood laat afwachten. Zij zijn
psychopaten, zeggen wij dan en psycho
paten hebben nu eenmaal geen mora li
teitsbesef. Het hoe en waarom moet d<
psychiater maar oplossen.
Bonnie en Clyde zün ongelwülcld
psychopaten. Men behoeft geen vakman
te zün om er Clydes impotentie bü l<
slepen en evenmin behoeft men diei
sprurwerk om Bonnies aanzienlijk'
aggressie vergroot te zien door haa
fysiek onbevredigde liefde voor Clyde
Het stelen en moorden is vooi
„manier van leven". „Wat jan
ik die man moest doden, het
