Carnaval in het zuiden kost slordige 25 miljoen „GENDARMES IN TOOG" STUURDEN FREDERICK FRANCK „WOESTIJN IN" LIJDENSWEG MET VERZEKERINGEN PENNINGEN DWARRELEN ALS CONFETTI ZATERDAG 17 FEBRUARI 1968 (Van een onzer verslaggevers CARNAVALSLAND Tijdens de drie dolle dagen dwarrelen in Limburg i Brabant de miljoenen. Ze worden uitgegeven aan consumpties, eten, boerenkielen, maskers, feestkleding, optochten, balbezoek enzovoorts. De grote traditionele carnavalssteden leveren het leeuwedeel in deze mil joenendans. Maar ook in tal van kleinere gemeenten wordt de feestneus opgezet en met die vaak jong traditie zijn ook vele tonnen gemoeid. Duidelijk wordt, dat carnaval niet alleen een feest is van de zotskap, maar ook voor velen een economisch feest, een miljoenendans. „Het prettige is", zegt een zakenman uit het zuiden, „dat al dit geld in tegenstelling tot bijvoorbeeld een kermis helemaal in de plaatselijke economie wordt ingepompt". Economen hebben berekend, dat toen in 1953 tengevolge van de watersnood ramp het carnaval in Bergen op Zoom niet doorging, dit voor Bergen een strop betekende van ongeveer twee miljoen gulden. Het zijn bedragen waarbij de zogeheten nuchtere wester ling waarschijnlijk niet stil staat. Noblesse oblige ook de carnavals-adel heeft zijn plichten en het klatergoud is niet voor niks. Te Kerkrade, van ouds een der narrenbastlonnen, kost de eer om een jaar lang de scepter over de vastelaoves-gekke te mogen zwaaien ongeveer 10.000 gulden. Daarvoor moet zijne hooglustigheid al die dagen er keurig met goud afgebiesd bijlopen. Hij moet royaal rondjes bier wegge- :n, mag niet krenterig zijn tijdens de ontvangsten, moet zijn wijze Raad van Elf. zijn hofhouding, allerlei hoogwaar digheidsbekleders en lijfeigenen ten minste een keer uitnodigen aan zijn welvoorziene dis. Op een ridderorde meer of minder mag hij niet kijken, wil hij vrede houden in zijn rijk. De onderscheidingen moeten als gouden regen uit zijn troonhemel vallen. En dan zijn praalwagen tijdens de op tocht. dat moet een pronkstuk zijn waarbij de toeschouwers automatisch ..alaaf" beginnen te schreeuwen en die de vergelijking met vorige jgren glansrijk kan doorstaan. „Je mag bij dit alles ook een beetje reclame ma ken, zodat je er zakelijk nog wat aan hebt. Ik ken zelfs prinsen die de kos ten er later weer dik uithalen", ver trouwde een Kerkraadse ex-hooglusti- ge ons achter zijn hand mompelend toe. Met de hele vastenavond-viering, de organisatie van de optochten en de andere festiviteiten in Kerkrade sta pelt zich een berg rekeningen tot circa 60.000 gulden op. Daarvoor staat de carnavalsvereniging pal. de prinf moet wat zijn persoonlijk springerig leventje betreft zelf zien rond te ko- Geleen In Geleen hoeft zijne dorstigheid slechts een onbesmet blazoen te bezitten. Bank biljetten ln de portefeuille zijn beslist niet nodig, het mag. „Het moet een net te vent zijn, wiens vader en moeder be kend zijn". stelt de raad der Flarissen Van de prins wordt verder vereist dat hij vrijgezel is, liefst een knappe vrij gezel, zodat de meisjes zich tijdens de installatie zonder tegenstribbelen een klapzoen laten geven. Een Plarisprins moet ook anderszins niet op zijn mondje zijn gevallen, hij moet vlot zijn woord kunnen doen, elke mi nuut van de dag luidkeels „alaaf Ge- laen" kunnen roepen en tenslotte in het bezit zijn van een passend rokkos- tuum. De Flarissen inemen de regerings- kosten van hem over. Het smijten met biertjes is niet in het prinsenbudget op genomen. Het wordt zijne dorstlustig- heid zelfs afgeraden, al zal men hem niet met geweld tegenhouden. De Heerlense Winkelbule blazen voor niet minder dan 80.000 gulden in de carna valsballon. Wanneer die op aswoensdag slapjes en leeg boven de stillevens van vertrapte serpentines, kapotte maskers, vergeten cowboyhoeden en doornatte bierviltjes drijft, zit de Winkelbulepcn- ningmeester op zijn kruin te krabben •n te prakkezeren hoe Pij dit bedrag uit contributies, bijdragen en subsidies bij elkaar moet scharrelen. De prins heeft de Winkelbule dan ongeveer drie k vier duizend gulden gekost, de optocht 50 k 60.000 gulden. Maastricht De Tempeleers, die de optocht in Maas tricht samen met een optochtcommis sie in elkaar timmeren, werken met 'n schatkist van 40 a 50.000 gulden. Maas tricht is zo goedkoop omdat naar ons een lid van de propagandacom- missie verzekerde onder het voet volk der Tempeleers velen geen soldij voor verrichte werkzaamheden willen en omdat tal van bedrijven voor gele verd spul geen rekening aan de habs- jaar oftewel pennigmeester sturen. De aardigheid en waardigheid van de prins komen daar op kosten van de vereniging. Als z.d.h. persoonlijk in zijn spaarpot wil grijpen, mag dat, maar het moet niet. De Sittardse Marotten moeten jaarlijks met 50 k 60.000 guldenzien rond te komen, inclusief prins. Roermond zet i 10.000 gulden Drie Brabantse steden blazen voor 10 miljoen in carnavalsballon carnavalszaterdag laat men in deze re kening buiten beschouwing betekent dat alleen al een uitgave van driemaal 900.000 gulden is 2,7 miljoen gulden. Aan entrees voor de bals prijzen va riërend van een gulden of twee tot 7,50 gulden wordt bijna een ton uit gegeven. Vroeger dan in andere jaren is een verkoopgolf door de winkels en warenhuizen geslagen. In Den Bosch verwacht men dat aan kielen, maskers, carnavalsstofjes voor jurken, enz. voor zeker een ton verkocht wordt. Resten nog de kosten van optocht en wat dies meer zij, wat betekent, dat in Oeteldonk tijdens de drie dolle dagen ruim drie miljoen van de ene zak in de andere verhuizen. Breda Breda. evenzeer carnavalsstad als Den Bosch en Bergen op Zoom, heeft circa 125.000 inwoners, 45.000 meer dan Bergen op Zoom. Ook Breda is bij de vreemdelingen in trek. En dus ligt de conclusie voor de hand, dat van de Brabantse carnavalssteden Breda de kroon spant in de uitgaven. Het Haagje van het Zuiden telt meer dan honderd carnavalsclubs, die alle haar eigen teerpot hebben. Veel teerverenigingen ledigen met carnaval en een enkele daarnaast met kermis het spaar potje. Drs. Schuurman van de B.C.V., econoom, kwam aan de hand van voor zichtige schattingen tot een bedrag van vier miljoen. 15 miljoen Een simpel sommetje leert nu, dat alleen in de drie Brabantse garnizoens steden het lieve sommetje van tien mil joen aan carnaval besteed wordt. Plaatsen als Halsteren en Vlijmen, Valkenswaard en Oss, Roosendaal, Til burg en Eindhoven zijn niet eens in dit rekensommetje betrokken. Men mag echter veilig aannemen, dat alle overige plaatsen samen economisch zeker nog eens de helft betekenen der drie oude garnizoenscarnuvalssteden, wat dus vijf miljoen uitmaakt. Volgens Bartjes gaat r in Brabant dus zo'n vijftien miljoen de boel op stelten en de Jocus Haan in Venlo wil geen cijfers prijsgeven „om dat de mensen zo iets heel gauw ver keerd uitleggen". Jocus Haan legt dus in het geheim zijn gouden eieren. Dat vele optochten in Limburg de af gelopen jaren met een fikse reclame stoet openen heeft rechtstreeks met de zorgen der penningmeesters te maken. De penningen die royaal als confettie over de maskarades en de corso's wor den uitgeworpen, tot grotere vreugde van 't volk op de trottoirs moeten toch ergens vandaan komen. In de barre en boze wereld van alledag mag de zon dan voor niks opgaan, met vastenavond schijnt het maantje niet voor niks en zelfs een Tanzmariechen danst niet zon der centen. val! Alaaf. zegt Limburg dat met de tien miljoen voor zijn provincie toch ook het nodige carnavalsrespect afdwingt. BROEK IN WATERLAND Wanneer men de werkkamer van Frederick Franck in Broek in Waterland, tien kilometer ten noorden van Amsterdam, binnenkomt, wordt het oog terstond gegrepen door twee grote schilderijen, een portret van Paus Joannes XXIII. een oude man, die reeds door de dood getekend is, en een portret van Albert Schweitzer, aan wiens gezicht eveneens te zien is, dat het leven eruit wegvloeit. Deze por tretten zjjn door Frederick Franck geschilderd, niet van foto's, maar naar het leven. Hij heeft deze beide mannen In hun laatste jaren van dichtbij meegemaakt en zij hebben zUn eigen leven daarna in een bepaalde koers gedreven. Paus Joannes cn Albert Schweitzer werden de twee polen, waartussen zijn leven de laatste jaren geschommeld heeft en die hem, de ag nosticus. uiteindelijk gebracht hebben tot het schrijven van boeken over het katholicisme. rooms-katholieke Kerk begon nen, een liefde, die niet beant woord werd en doodbloedde. Totdat hjj enkele Jaren geleden zijn geliefde in Rome terug vond. „Het vreemde hiervan waa". zegt Franck, „dat zij niet ouder geworden waa, maai jonger en achoner". Geliefde jonger en schoner, terug gevonden in Rome Naar Amerika Na in Maastricht de h.b.e. door lopen te hebben ging Frede rick Franck in Amsterdam me dicijnen studeren, zeer tegen zijn zin, want hij wilde schilder worden. Zijn ouders dachten hier e>chter anders over en als goede zoon „Ja, ja, zo was dat toen nog", lacht Franck legde hij zich hierbij neer en zette door. Hy verruilde de uni- Wie is deze Frederick Franck, versiteit van Amsterdam met de arts-tekenaar-schilder-schry. die van Edinburgh en behaalde ver, die met zijn twee laatste hier zyn graad in de medicij- boeken, „Met het oog op het nen en de tandheelkunde. Na Vaticaan" en „Open boek", de enige Jaren praktijk in Londen knuppel in het Nederlandse vertrok hij ln 1939 naar Ame- katholieke hoenderhok heeft rika, waar hy na een aanvul- geworpen? lende studie lector werd aan Franck is geen theoloog, zelfs de universiteit van Pitssburgh. niet godsdienstig, in deze zin Toch nam hem dit nog te veel dan. dat hij tot gra enkel In bealag en h|l zette In New Frederick Franek In il)n werkkamer In Broek ln Vt. ter land. kerkgenootschap behoort. Hij York een tandartsenpraktijk werd op 12 april 1909 in Maas- op. waaraan hij hoogstens drie trlcht geboren en in deze toen dagen in de week besteedde. Albert bijna 100 procent ka- Deze gedeeltelijke praktyk stel- Franck, tholieke stad, die hy zelf er- de hem in staat, eindeiyk te king Myn verbUjf In Lambarene by derich Franck twee woonplaat- Schweitzer". zegt sen: zijn huls in Warwick, en- was de verwezenlij- kele mijlen ten noorden van New gens het Rome van Nederland tekenen, te schilderen heeft genoemd, groeide hij op sohryven. De tandarts Franck volkomen agnostisch verdronk in de grote lang gekoesterde York. De had de bewondering stammend boerderytje ln Broek deze man met de moeder- ln Waterland. Tijdens een van melk Ingedronken, want vol- zijn zwerftochten per boot, zag milieu. medici, die de Amerikaanse gens myn moeder bestond er hij het langs het water liggen. „Mijn grootvader", zegt hy er hoofdstad telt, maar de teke- geen groter man ter wereld, kocht het en begon etgenhan- zelf van', „was in zyn hart een naar, schilder cn schryver Fre- En ze had nog geiyk ook", agnostisch humanist in de derick Franck kwam boven- Na Schweitzer kwam die geest van Multatuli, al zal hij dryven en werd ln Amerika als dere grote zelf niet geweten hebben wat artiest en auteur een bekende Franck een dig te restaureren. Nu brengt U hy er met zijn vrouw Claske, ...e van geboorte Friezin, het groot- diepe bewondering ste deel vah het jaar door. Zyn „Steeds als ik Maastricht bezoek, krijg ik een steek in mijn hart" knaap Frederick sterk de in- pagina's wijdt. Zyn faam als las hy in 1962 de rede, die de rende de vakanties. omgeving, groot, dat de paus had gehouden by de ope- Waarom ik my hier als gebo ren Maastrichtenaar heb geves- maken. Voor my was de tlgd en niet ln Zuid-Limburg?" Kerlt in -t Maastricht van mijn zo herhaalt hij onze vraag, jeugd tegeiykertyd een verwtj- „Het antwoord is. dat het weer- aing naar de Werkeiykhedd zien van Maastricht mU Iedere ,iat woord alstrtbleft keer pijn deed. IM was zo ver- mr.t wJofdiotter «Hrook liefd op deze stad, dat ik de van meest afschuweiyke uit- veranderlngen. die ik er zag. drukking van het Waanidee eenvoudig niet kon verdragen. weer mat een hoofdletter alstu- Als ik het Vrythof vol auto's blieft van (lc absurditeit, na zie staan en vanaf de Wilhel- de defacto ontkenning minabrug, die ze daar nooit van de menseiyke eenheid. Het hadden mogen bouwen, de waa een zichzelf bestendigende Markt op kom, krijg ik een club dle C|ub die zich recht- steek in myn hart. Wat is het vaardigde door anderen als out- centrum van deze stad. die his. aiders uit te stoten. En die deze torisch en cultureel een juweel mitsjders wel wilde verleiden is. verknoeid! Het liefst loop om ,.rin tf. komen, maar als ik 's nachts door deze stad. prya hiervoor niet de Intrede, dwaal ik Onder de Bogen, over n)et hpl bPkennen tot een ge- de Looiersgracht en langs de meenschap te horen vroeg. Zwaantjes. Dan herken ik weer maar van hem plBte, dat hij mijn oude Maastricht, dat zo zijn hele leven a|3 een a00rl liefdeloos, zo zonder appreela- tweederangs burger, bekeerling tie voor het oude. mishandeld is. genaamd, onderhevig moest zyn aan een soort voortduren- Het land van Rembrandt. de kwaliteitscontrole Dit drukst Dit gebrek aan liefde voor tra- ln tegen de menseiyke waar- ditle treft men trouwens over- dlgheld. Pas nu, nu de kleni- al in ons land. Alleen nog toon verlegd Is van het soclo- vanaf het water herken je het logische stempel naar het zich land van Rembrandt. Ook In vrywillig bekennen tot een Broek ln Waterland is dat het systeem van waarden, nu kan geval en daarom besloot Ik me men zich tot het Volk Gods re- hier te vestigen. Dit open land kenen, zonder het gevoel van met zyn wijde hemel is visueel verraad te krtJgen. voor my aantrekkelijker dan Wanneer men lid wordt van een Zuid-Llniburg, hoe zeer Ik er biljartclub of van de Maas- ook van hou". trecchter 81 aar. dan Impliceert Al pratend komen we daarna dat geen afscheiding van de weer vanzelf terug op het on- rest van de mensen. Voorlopig op het barokke katholicisme universiteit van Pittsburgh nlng van het tweede Vaticaan- derwerp religie. Is dit met de Kerk nog wel het van een kleine halve eeuw ge- hem na het verschynen van se concilie. Zy maakte zo'n „Ofschoon ik tot geen enkel geval, behalve misschien in dit leden zijn stempel gedrukt had. zyn boek: „My eye Is in love, diepe indruk op hem, dat hij kerkgenootschap behoor, heb ik bewuste gedeelte van Neder- Hij leefde in een geografisch relevatlons on the Act of see- Impulsief het besluit nam naar me altyd zeer sterk voor gods- land. Hier komt men tot de grensgebied, maar dit waren ing by drawing", tot „doctor Rome te gaan. Maandenlang dienst geïnteresseerd", zegt hij. ontdekking, dat men lid mag nog altyd grenzen, die op ver- of fine Arts", honoris causa, tekende hij „het concilie". „Ik begrijp trouwens niet hoe rijn van de gemeenschap, zon- toon van een paspoort te over- benoemde. „Tekenen", zegt hy, „is de iemand daar geen belangstel- der lid to zyn van de gemeen- schrljden waren. Erger was het meest Indringende manier om ling voor kan hebben. Religie to". voor de knaap, dat hij ook in v Af je op een onderwerp te con- is niets alnders dan onze uit- Hiermee maakte Frederick religieus opzicht in een grens- Waar Airika centreren, het is een soort „act eenzettlng van de vraag wat Franck een einde ann het ge- gebied woonde, waar de „gen- In 1958 gaf Frederick Franck of love", waarby je tot in de met ons gebeurt. Het is een' sprek. dannes-in-toog" hem aan de z'n tandartsenpraktyk in New diepste wortels van Je ziel be- zoeken naar de werkeiykheld ,.lk moet mijn koffer nog pak- slagbomen onverbiddelijk tegen York op en vertrok naar Afri- trokken bent. Deze „act of onder de absurditeit van hel ken", verontschuldigde hij zich. hielden. Zij stuurden hem ka. Drie jaar lang werkte hy love" heeft bij my geleid tot leven. Als je het Evangelie be- want over enkele uren vlieg lk steeds terug naar de „woestijn bij dr. Albert Schweitzer in verdieping in de problmatlek studeert, begin Je plotseling te naar New York. Ik moet daar van ketterij en ongeloof", Lambarene en zette er een van het katholicisme en ln de begrijpen wat de wereld ls, na- besprekingen voeren over mijn waarin hij volgens hen thuis tandheelkundige kliniek op. persoon van Paus Joanne.v melijk een absurditeit, illusies „Open boek" dat daar hoorde. Zelf zegt Franck over Naast deze medische werk- De twee boven aangehaalde van r deze prille jeugdjaren: zaamheden tekende hij veel en boeken en een levensbesehry- enfin i „Op myn eigen grensgebied schreef drie boeken: „African ving voor de Amerikaanse was ik misschien meer katho- Sketchbook" met een inleiding jeugd van Paus Joannes waren liek dan mijn vriendjes, tnaar van Graham Green, „Days with er het gevolg t dan in absolute vrijheid". Albert Schweitzer" en een kin- Volgens Franck is in Maas- derboek: „My friend ln Afri- tricht op zeer jeugdige leeftijd ka", die hij alle van veel lllu- Naar Broek in Waterland zijn liefdesgeschiedenis met de stratles voorzag. apartheid, oorlog, plodlng Church" heet. Ik biyf em maar op. er drie weken, maar moet dan weer terug om aan mijn nieuwe boek te werken. Nee, nee, dit onderwerp. Ik schrijf het sa- Waarom ik niet katholiek ben men met Georges Slmenon. „Le geworden Die vraag wordt my Paris de Georges Slmenpn" zal de laatste tyd vaak gesteld, bet heten. Club Sinds ruim een Jaar heeft Fre- Laat my proberen het u dulde- MATHIEU BERDEN Oeteldonk Oeteldonk voor de niet-ingewijde in de geheimtaal van carnaval: Brabants hoofdstad Den Bosch is als carna valsstad voor de geboren Oeteldonker fn trek, maar trekt bovendien tiendui zenden vreemdelingen, 's maandags wel honderdduizend. Instanties die het we ten kunnen nemen aan, dat gemiddeld per 40 tot 50.000 carnavalsvierders op stap zijn, die aan eten en drinken twin tig gulden per dag uitgeven. Voor drie dagen en de prettige voorpret van LINNE Verdoofd staarde Jac. Sichler (52) voor zich uit op de sofa in zyn huis aan de Markt in hel Limburgse Linne. Twee krukken staan onder hand bereik in dc hoek. „Langzamerhand wordt je rade loos. Je weet niet wal je nog mag zeggen cn tegen wie je mag pralen. Alles kan in je nadeel worden uitgelegd, nu advocaten en verzekeringsmaatschap pijen aan het touwtrekken zijn geslagen over de schadevergoeding. Eén ding blijft voor mU volmaakt onbegrijpelijk: als je een ongeluk hebt gekregen en als het duidelijk is, dat een ander daarvan de schuld draagt, moet het slachtoffer maar zien dat hij zijn schade vergoed krijgt. Jac. Sichler is de elektriciteitainstallateur, die op 19 maart van het vorig jaar zijn vrouw, zes kinderen en zijn 79-jarige moeder meenam op een zondag middaguitstapje met de auto. Op de tarugweg reed een auto met een verloofd stel uit Roedmond op hem in. Oma Sichler en de verloofde van de bestuurster van de fatale auto werden gedood. De rest van het hele gezin Sichler belandde in het ziekenhuis te Roermond. Een maand daarna mocht d« eerste van Ongeluk ruïneert Limburgs gezin de m kinderen naar huis. Pa Sichlc volgde ais laatste: zes maanden na he ongeluk. Dokter na dokter Jac. Sichler beweegt zich slndsdiei. moeizaam op krukken. Geregeld pendelt hij naar het ziekenhuis in Roermond voor nabehandelingen. Een specialist zei hem onlangs: ..Het zal wel uitdraaien op een nieuwe operatie". Deze specialist verwees hem we?i naar een orthopedist. „Zo gaat dat nu al maanden lang, van de ene dokter naar de andere. De bestuurster van de andere ;iuto was een Jonge dame van négentien Jaar. Na een paar weken wa ze weer op de been en werd /.e op dansavonden ge signaleerd. Zy heeft het gezin nooit bezocht, ook In het ziekenhuis niet. „Ze komt er in allerlei -opzichten goed af", zegt Jac. Sichler. „De rechtbank in Roer mond heeft de zaak geseponeerd, omdat de officier van justitie geen kans ziet te bewijzen, dat zij hoogst roekeloos, hoogst ondoordacht, hoogst onvoorzichliR heeft gereden. Er ligt een verklaring van de rijks politie, dat er op die dag windstoten zijn geweest waardoor de andere auto mogelijk op onze weghelft is geraakt. Maar het KNMI zegt. dat er die dag hooguit windkracht drie is geweest Tot nu toe heeft Sichler alleen zijn verloren gegane auto en kleding- schade vergoed gekregen. Het ziekenfonds heeft de ziekenhuisrekeningen betaald. Een andere verzeke- nngsmaatschappij gaf onder een hele reek» voorwaarden een voorschot van ruim duizend Kulden. ..Daar doe je niet veel mee. Het leed en de ellende, die wij ondervonden hebben zijn met geen geld goed te maken. Een van mijn dochtertjes mijt de milt. Mijn jongste zoontje slikt zes kalmeringspillen per dag. Daar komt hij zijn hele leven lang niet meer vanaf. Ikzelf „Ladders opklauteren cn door dakgoten kruipen om televlsleantenncs te plaatsen ls er niet meer bij. Er komen nog wel klanten voor een nieuw contact of een stuk snoer, maar verschillende grote Installatie- werken zijn mij voorbijgegaan. De mensen van Linnc hebben heel veel medeleven betuigd, maar de schade die lk en mijn zaak ondervinden kan niemand goed maken, Nu leven wij van een inkomen, dat gelijk is aan AOW. Dat alles vanwege een auto-ongeluk dat zich binnen een seconde voltrok en waaraan jc totaal geen schuld hebt gehad." Waarop de heer Sichler thans wacht? „Ik heb een -dvocaat uit Noord-Brabant in de urm genomen, lie vaak dit soort zaken aan de hand heeft gehad Hij zal proberen geld los te krijgen van de verzeke ringsmaatschappij. Misachten wel via een civlelt procedure. Als er een schuldvcrklarlng van de Juf frouw was, stond hij natuurlijk een stuk sterker. Wij hebben hem gezegd, dat het procederen wel eens heel lang kan duren."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1968 | | pagina 13